Forskjell mellom versjoner av «Þorsteins þáttr uxafóts»

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
(Þorsteins þáttr uxafóts)
 
 
Linje 6: Linje 6:
 
|-
 
|-
 
!  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Þáttr Þorsteins Uxafóts]] !!  !!  !!  !!  !!  
 
!  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Þáttr Þorsteins Uxafóts]] !!  !!  !!  !!  !!  
 +
|-
 +
! !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Fjörutíu Íslendinga þættir: Þórsteins þáttr uxafóts]] !!  !! !!  !! !!
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}

Nåværende revisjon fra 23. sep. 2020 kl. 08:41

Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif
Original.gif


Flateyjarbók


Þaattr Þorsteins vxafotz


Þordr skeggi het madr hann nam lỏnd ỏll j Loni firir nordan Jokulsa millum ok Lonshæidar ok bio j Bę tiu uetr. en er hann fra til ỏnduegissulna sinna j Læiruuogi firir nedan hæidi þa sellde hann lỏnd sin Ulflioti lỏgmanni er þar kom vt j Loni. Ulfliotr uar son Þoru dottur Ketils Haurdakara Aslakssonar Bifrukara Unarssonar Arnnar hyrnnu. En er Ulfliotr var nærr .lx. at alldri þa for hann til Noregs ok var þar .iij. vetr. þa settu þeir Þorlæifr spaki modurbrodir hans lỏg þau er sidan voru kollut Ulfliotz lỏg. En er hann kom ut þa var alþingi sett ok hỏfdu allir menn æin lỏg sidan her a landi. Þat var upphaf enna hæidnu laga at menn skylldu æigi hafua hỏfudskip j haf. en ef menn hafdi þa skylldu þeir af taka hofud adr þeir kæmi j landz syn ok sigla æigi at landi med gapande hỏfdum ne ginandi trionu sua at landuættir fældizst vid. Baugr tuieyringr edr meire skyllde liggia j hueriu haufuthofui a stalli. þann haug skylldi huerr godi hafua a hendi ser til logþinga þeirra allra er hann skylldi sialfr heyia ok rioda hann þar j rodru blotnautz þess er hann blotade þar sialfr. Huerr sa madr er þar þurfti logskil af hendi at leysa at domi skillde adr æid uinna at þeim bauge ok nefnna ser uotta .ij. edr flæire. ykkr nefnnig j þat uætti skyllde hann segia at ek vinn æid at baugi lỏgæid. healpi mer suo nu Freyr ok Niordr ok hinn almatki as sem ek mun sua sok þessa sækia eda ueria edr uitni bera edr kuidu edr doma dęma sem ek væit rettazst ok sannazst ok hellzst at lỏgum ok ỏll lỏgmæt skil af hendi leysa þau er undir mig koma medan ek er a þessu þinge. Þa var landinu skift j fiordunga ok skylldu vera .iij. þing j fiordungi huerium en þriu hỏfuthof j þingsoknn huerri. þar uoru menn uandadir til at vardueita hofin at hyggendi ok rettlæti. þeir skylldu domnefnnur eiga a þingum ok styra sakferlli. þui voru þeir godar kalladir. huerr skyllde ok giallda toll til hofs sua sem nu er kirkiutiund. Bauduarr hinn huiti af Uỏs ór Noregi bygde fystr at Hofui ok ræisti þar hof ok gerdizst hofgode. hann var fadir Þorstæins fỏdur Hallz a Sidu. Þorir hinn hafui nam land j Krossavik firir nordan Reydarfiord. þadan eru Krossuikingar komnir.


Af Freysteini

Þorkell het madr er bio j Krossavik hann var Gæitisson. hann uar hit mesta afarmenni ok hardfæingr ok kalladr ofrhugi. hann uar þa okuęntr er þessi saga gerdizst. systir hans óx upp med honum er Ornny het allra kuenna uænst huerri konu hagari. þo var mikill mallaki á rade hennar hon hafde ekki mal ok uar med þui alin. þau unnuzst mikit syskin. Þorkell atti þræl æinn utlendan at ollu kyni er Freystæinn het. hann uar huorki liotr ne illr uidræignar sem adrir þrælar helldr uar hann gæfr ok godr uidrskiptis ok naliga huerium manni uænni. þui var hann kalladr Freysteinn hinn fagri. Krummr het madr. hann bio j Krumshollti sa bærr er nu eyddr. hann uar Uemundarson Asbiarnarsonar Krumssonar hins gamla. Krumr hinn gamli for af Uỏs bufelli til Jslandz. hann nam land a Hafranese inn til Þernnunes ok allt hit ytra bæde Skrud ok adrar vteyiar ok inn ỏdru megin at Þernnunese. Krummr hinn yngri atti þa konu er Þorgunna het ok var Þorsteins dottir Uetrlidasonar Asbiarnarsonar gỏfugs mannz af Bæitzstỏdum Olafssonar langhals Bearnnarsonar reydarsidu. Þorgunna var uitr kona ok medallagi uinsæl miog margkunnande. ekki frid en forn |[1] j skapi helldr hardlynd ok þo órskiftamadr. Krumr var orikr madr. miselldri mikit var med þeim þionum. var Þorgunn þa roskin kona er þetta æfuintyr gerdizst. þau attu ekki barn sua at sỏgur gangi af.


Jvar liomi kom til Jslandz

Styrkarr het madr Endridason Hræidarssonar. þeir voru brædr Hræidarr ok Asbeornn fadir Jarnnskeggia af Yrium en systir þeirra var Olof er atti Klyppr hessir er drap Sigurd konung slefu. þeirra brodir uar Erlingr rikr hessir af Hỏrdalandi. Erlingr atti þann son (er) Juarr het allra manna uænstr þeirra (er) upp uỏxu a Hordalandi. þui uar hann kalladr Juarr liome. hann var huerium manni betr at jþrottum buinn ofmetnadarmadr sua mikill at naliga mattu ỏngir menn mæla ne gera til jafnna vid hann. hann uar vkuæntr langa tima ok þui at honum þotti ser nærr huergi fullkosta. hann sat laungum hia Styrkari frænda sinum a Gimsum j Þrandheimi. Þessi Styrkarr var fadir Æinars þambaskelfis. segia þat ok sumir menn at þeir hafui brædr (verit) Enndride fadir Styrkars ok Asbiornn fadir Endrida ilbræids. astudigt var læingi med þeim frændum Styrkari ok Jvari. Juarr hafdizst lỏngum vid j kaupferdum. bade til Æinglandz ok Danmerkr. eitt sumar for hann til Jslandz kaupferd. hann kom skipi sinu j Gautavik j Austfiordum. Þorkell Gæitisson ræid til skips ok baud styrimanni heim til sin vid sua marga menn sem hann uillde med ser haft hafua. Juarr þakkade bonda ok kuetzst þat þiggia mundu. Juarr for hæim j Krossavik vid fimta mann ok sat þar vm uetrinn. Juarr (uar) gledimadr mikill ok orr af fe. Þat var æinn dag at Þorkell gek til tala vid Ornnyiu systur sina ok sagde henni at styrimadrinn var heim kominn. villda ek frænde segir hann at þu þionadir honum j vetr þuiat her eru flestir adrir menn j starfui. Ornny ræist runar a kefli þuiat hon matti æigi mæla. en Þorkell tok vid ok læit aa keflit. sagde sua. ekki er mer vm at leggia mig til þionustu vid styrimann þuiat mer segir suo hugr vm ef ek geri þat at þiona Juari at þar mune mikit uont af standa. Þorkell ræiddizst fast er Ornny taldizst undan. en er hon sa þat stod hon upp ok gek inn ok tok til þionustu (vid) Juar ok hellt þui vm vetrinn. en er a leid sa menn at Ornny mundi fara æigi kona æin saman. ok er Þorkell fann þat spurde hann Ornnyiu huersu hattat væri vm hagi hennar edr huort hon uæri med barnni edr huerr þat ætti med henni. Ornny ræist þa enn runar ok sỏgdu þær sua. æigi hefuir Juarr betr launat þer uetruistina en sua at barnn þat er ek gæing med a hann vid mer. Setti þa grat mikinn at Ornnyiu en Þorkell gek j burt. Lidr vt uetrinn ok er uorar lætr Juarr bua skip sitt j Gautavik. ok er þat var buit byzst Juarr brutt or Krossavik ok hans menn. Þorkell ridr j ueg med Juari ok er þeir hofdu ridit nokkura stund uæik hann til vid styrimann. huert rad gerir þu Juarr firir barnne þui er þu att vid Ornnyiu systur minne edr uilltu gera uel ok ganga at æiga hana. en ek mun gæda hana sua peningum at þu ser sæmdr af. Juar brazst vit ræidr miog ok suarade. til illz eyrendis hefda ek farit þa til Jslandz ef ek skyllda eiga systur þina mallausa. hefir mer kostr verit ædri kuenna ok kynstęri hæima a Hỏrdalande edr þo uidara j Noregi. en þu þarft æigi at kenna mer barnn systur þinnar þo at hon æigi vid þrælum þinum. hefir þu talat vid mig mykla suiuirding. Þorkell suarar. vilir þu æigi ganga vid barnni Ornnyiar ok sma bædi mig ok hana j ordum skaltu sialfan þig firir finna. hefui ek æigi þolat monnum fyrr meirr þuilika sman. Juar hio þa til Þorkels. þat hỏgg kom a fotinn ok vard mikit saar. Þorkell bra þa suerde ok hio til Juars en hann ræid undan. en hỏggit kom a hestfotinn sua at af tok. stok Juar þa af baki ok rann eftir felỏgum sinum en Þorkell reid heim j Krossauik. Annan dag eftir safnnar Þorkell monnum ok ræid j Gutauik med .xxx. manna. en er hann kom þar hafde Juar kift bryggium. en vindr stod af lande ok sigldu sua til hafs ok linti æigi fyrr en hann kom til Noregs ok for sua hæim a Hỏrdaland ok settizst vm kyrt. Þorkell ræid hæim j Krossavik ok vndi litt vid sinn hag þuiat hann hafde æigi mæiri sman fæingit en þessa alla saman.


Fæddr Þorsteinn vxafotr

At midiu sumre edr litlu sidarr fæddi Ornny barnn. þat uar suæinbarnn sua mikit at menn þottuzst ekki barnn mæira nyfætt set hafua. Þorkatli var sagt at systir hans var lettari ordin at þui barnne er ætti vid henni Juar liomi. en er Þorkell heyrde þat vard hann æsiliga ræidr ok sagde at vt skyllde bera. en þat var þa lỏg j þann tima at vt skyllde bera vrikra manna bornn ef uillde ok þotti þo æigi uel gert. Þorkell let kalla Freystein þræl ok bad hann tortima suæininum en hann taldizst undan þar til er Þorkell sagde a ræide sina. Þa var Gæitir fadir Þorkels vistum med Þorkatli |[2] syni sinum. hann talade vm at sueininn skyllde æigi vt bera sagde ser sua hug um segia at sa sueinn munde ekki litill firir ser verda ef hann næde lifui at hallda. Þorkell var suo æfr at hann uillde ekki a þat heyra ok kuat æigi annat skylldu en pilltrinn vęri vtborinn. Nu gek Freystæinn þo naudigr færi til Ornnyiar ok tok upp sueininn ok gek vt med ok til skogar. hann uafdi pilltinn j æinum duk ok lagde flikkis sneid j munninn. hann gerde skiol undir uidarrotum ok let þar koma j barnnit ok bio uel um ok gek sua fra. for heim sidan ok sagde bonda at hann hefde firir set barnninu. bondi let uel yfir ok var nu kyrt vm hrid.


Þorsteinn vox upp hia Krum

Bradliga eftir þetta er þat at segia at Krummr bondi for j skog sinn at sækia vid. hann heyrde barnns grat ok for þangat til ok fann suæinbarn bæde mikit ok vænligt. þar la hia flesksneid er hann þottizst vita at fallit munde hafua ór munne barnsins ok þui munde þat æpt hafua. spurt hafde Krumr at barnn hafde verit vt borit j Krossavik ok huersu Þorkell hefde hart vm mællt. þottizst vita at þetta sama munde vera. en med þui at þeir Þorkell voru mikler vinir ok hins annars at hann sa at þat var bæde glæpska ok skade at þar dęi sua manligt barnn ok likligt til storra afdrifa þa tok hann þat upp ok hafdi heim med ser ok gerdi ekki ord a. Þat var a fiorda dęgri er barnnit fannzst fra þui er þat var vt borit. Krumr gaf nafnn pilltinum ok kallade Þorstein ok sagde sinn son vera. vm þetta urdu þau Þorgunn samrada. Uex Þorsteinn nu þar upp ok leggr Þorgunna vid hann astfostr ok kennir honum mart j frædum. Þorsteinn gerdizst bade mikill ok sterkr ok vidlæitinn vm allar jþrottir. hann uar suo sterkr at þa er hann var .vij. vetra gamall sambaud hann at afle rosknum monnum þott færir væri. Þat var æinn dag sem oftar at Þorsteinn kom til Krossauikr. hann gek til stofu. þa sat Gæitir fadir bonda a palli ok þuldi j felld sinn. en er pilltrinn kom j stofuna þa fór hann miog geystr sem bornnum er tijtt. fellr hann a stofugolfinu. ok (er) Gæitir ser þetta skellir hann upp ok hlærr. en er Ornny ser pilltinn setr at henni grát mikinn. Pilltrinn gengr innar at Gæiti ok mællti. huort þotti þer þetta allbrosligt er ek fell adan. Gæitir suarar. þat er satt þuiat ek sa þat er þu satt æigi. Huat var þat sagde Þorsteinn. Þat ma ek segia þer. þa er þu komt j stofuna fylgde þer æinn huitabiarnnar hunn ok rann firir innar a golfit. en er hann sa mik nam hann stadar en þu fort helldr geystr ok fellt þu vm huninn. ok þat er ætlan min at þu ser æigi son Krums ne Þorgunnar helldr mantu stærri ættar. Pilltrinn settizst nidr hea Gæiti ok skrumudu þeir. en er kuelldade sagdizst Þorsteinn heim skylldu. Gæitir bad hann koma þar oft þuiat mer þikir sem þu munir eiga her kynne. En er pilltrinn var vt geinginn kom Ornny þar ok færde Þorsteini klæde nyskorin. for hann sidan hæim. uandi hann nu kuomur sinar til Krossavikr. Þorkell gaf ser fatt at pilltinum en þotti hann þo fragerdamadr at uexsti ok afli. Gæitir sagdi Þorkatli syne sinum at þat væri hans ætlan at þessi Þorsteinn væri son Ornnyiar ok Juars lioma ok mundi verda mikill madr firir ser. Þorkell kuetz æigi kunna at synia. skulum ver her fa sannar frettir af. Ok um morgininn sendir Þorkell eftir Krum ok Þorgunnu ok Þorsteini. ok er þau kuomu spurde Þorkell gloggliga at huersu Þorsteinn væri til kominn. En þau hion sogdu allt huersu til komit var. sagde Freysteinn ok sina sỏgu ok bar allt saman. þotti Þorkatli nu uel um gengit ok kunni Freysteini þak firir. Uaknar Þorsteinn nu vid ætt sina ok for hann nu uistafari til Krossavikr ok gerir Þorkell vid hann raun vel.


Draumr Þorsteins

Þat er sagt æitt haust er menn skylldu a fiall ganga bæidde Þorkell Þorstein frænda sinn fara med þeim. hann jattade þui. hann var tiu uetra gamall þa. Freysteinn kuedr hann til ferdar med ser. þeir fara sem þeim liggia læidir finna mart fiar. ok er þeir fara hæim a leid koma þeir j einn dal diupan eru þa .ij. saman Þorsteinn ok Freysteinn. þa kuelldadi miog. þeir sa þar æinn haug storan. her ætlag j natt at vera segir Þorsteinn ok skaltu uaka j natt Freysteinn ok uekia mik æigi huersu sem ek læt j suefni þuiat þar þiki mer a liggia. Freysteinn jattade þui. Sidan sofnade Þorsteinn ok er a læid nattina let hann illa j suefui þuiat hann brautzst um a hnakki ok hæli. þui gek allt til dags. Freysteinn efadizst j huart hann skylldi uekia Þorstein edr æigi. myklu uoru hans læti erfuidligre. En er lysti af degi uaknade Þorsteinn ok var þa suæittr miog ok mællti. dyggiliga hefir þu enn uakat Freysteinn. hefir þu nu gert þa .ij. hluti at huortueggi uæri launa verdr. j fystan tima er þu fort med mig ok nu. skal ek nu þui launa þer at ek skal fa firir þig frelsi af Þorkatli frænda minum ok her er .xij. merkr silfurs at ek uil gefua her. en nu uil ek segia þer draum minn. mer þotti haugr sia opnazst ok gek þar vt ór madr raudklæddr. |[3] hann var mikill madr uexsti ok ekki adaliga illiligr. hann gek at Þorsteini ok heilsade upp a hann. Þorsteinn tok honum uel ok spurde hann at nafni edr huar hann ætti heima. hann letz Bryniarr hæita ok æiga hæima j hauge þeim er þu ser standa her j dalnum. en væit ek huat þu hæitir ok sua huers kyns at þu ert ok sua þat at þu mant mikill madr uerda firir þer edr uilltu fara med mer ok sia hybyle min. Þorsteinn jattade þui ok stod upp ok tok ỏxi sina er Þorkell hafde gefit honum. ganga jnn j hauginn. En er Þorsteinn kom þar syndizst honum þar uel firirbuit. hann sa þar til hægri handar sitia .xj. menn a bek. þeir uoru allir raudklæddir ok helldr faligir. ỏdru megin j hauginum sa hann sitia .xij. menn. þeir voru allir blaklæddir. sa var þeirra mestr ok miog illiligr. Bryniarr laut at Þorsteini ok mællti. sa er brodir minn hinn mykli madr ok erum vit þo ekki skaplikir. hann hæitir Oddr ok uill flestum illt hann uæitir mer þungar busifiar en hann er þui ollu sterkare en ek sem hann er meire uỏxstum. en ek hefuir ordit at jatta þui ok minir menn at fa honum hueria natt mỏrk gullz edr .ij. merkr silfrs edr æinnhuernn grip jafnnan þessu. hefir nu sua fram farit hinn næste manut ok gerumzst uer nu farnir at lausafe. Oddr hefir at uarduæita gull þat er su nattura fylgir at huerr madr sem mailaus er ok leggr þat undir tungurætr ser þa tekr þegar mal sitt. ok af þui gulle ma modir þin mal fa. en Oddr geymir þat sua rikt at þat geingr alldri af honum huarki natt ne dag. Nu setzst Bryniarr nidr hia sinum kumpanum en Þorsteinn sitr þeirra yzstr. en er þeir hafua setit um hrid stod Bryniarr upp ok gek yfir at Oddi brodur sinum ok afhendi honum æinn hring digran. Oddr tok vid þegiande en Bryniar gek aftr til sætis sins. sua stod upp huerr at ỏdrum ok færdu Oddi allir nokkurn grip. en hann gaf ỏngum þok j moti. En er þeir hofdu þetta allir (gert) þa mællti Bryniarr. þat mun þer rad Þorsteinn at gera sem adrir ok færa Oddi nokkut gialld æigi mun annat duga med þui a þu sitr a uornn bek. Oddr var ygldr miog ok sat upp miog gnæpr ok helldr ufrynligr. Þorsteinn stod þa upp ok hellt a ỏxi sinne. hann gek yfir at Oddi ok mællti. ekki er ek plaggamargr til Oddr at luka þer gialld þetta muntu ok ekki mikilþægr at vid mig þuiat ek er vrikr. Oddr anzsade ok helldr stutt. ekki er mer um kuomu þina hingat. en muntu æigi frami lata þat er þer likar. Ek hefir ekki til nema ỏxi mina ef þu uillt hana taka. Oddr retti hỏndina j mote en Þorsteinn hoggr til hans. kemr þat a hondina (firir) ofan ỏlnnboga ok tekr af. Oddr sprettr þa upp ok allir þeir er (j) hauginum voru. vopnn þeirra hengu uppi yfir þeim. gripa þeir þau. slær nu med þeim j bardaga. Þat ser Þorsteinn at nu er ekki fiarri vm met þeim Þorsteini ok Oddi er Oddr uar æinhendr. allir litazst honum hinir blaklæddu menn hardfæingari. þat ser hann ok þo at þeir hỏggizst af hendr edr fætr edr særizst odrum storsarum þa eru þeir a annarre stundu hæilir. en þat er Þorsteinn hio þa var þat eftir edli. æigi linti Þorsteinn fyrr ok þeir brædr allir saman en Oddr var drepinn ok þeir allir kumpanar. Þorsteinn uar þa miog modr en ekki sarr þuiat Bryniarr ok hans felagar hỏfdu hlift Þorsteini uid hỏggum ỏllum. Bryniarr tok nu gullit af Oddi daudum ok fek Þorsteini ok bat hann færa modur sinni. hann gaf honum .xij. merkr silfrs j siode ok mællti. mikit frelsi hefir þu unnit mer Þorsteinn þuiat nu ræd ek her haugi ok æignum. mun þetta upphaf þinna þrekvirkia er þu munt vinna vtanlendis. þu munt ok taka sidaskifti ok er sa sidr myklu betri þeir sem hann mega hliota. en hinum er erfbidra vm sem æigi eru til þess skapadir ok slikir eru sem ek þuiat vit brædr vorum jar(d)buar. nu þætti mer myklu mali skipta at þu kæmir nafni minu undir skirn ef þer yrde þat audit at æiga son. Sidan læidde hann mig vt ór hauginum ok adr vit skildum mællti hann. ef min ord mega nokkut þa snuizst þer þin uerk ỏll til hæidrs ok hamingiu. Eptir þat sneri Bryniarr jnn j hauginn en ek uaknnade ok þat til marks vm at her er nu hade hia mer si(o)drinn ok gullit. Sidan foru þeir ok raku hæim fenat þann er þeir hỏfdu fundit ok hæimtu menn uel. Sagde Þorsteinn þenna atburd allan ok færde modur sinne gullit ok tok hon þegar mal sitt er þat kom undir tungurætr henni. Stendr þessi haugr j Jỏkulsdal ok er kalladr Bryniarshaugr ok ser enn j dag merki.


Freysteinn feck Odnyiar(!)

Freysteinn fek frelsi bratt af ordum Þorsteins ok gerde Þorkell þat uel ok lidugliga þuiat honum uar uel j gede til Freysteins þuiat hann visse at hann uar godrar ættar ok gỏfgra manna fram j kyn. Grimkell fadir Freystæins bio a Uos ok atti Olofu Brunnolfs dottr Þorgeirssonar Uestarssonar. en Sokki uikingr brende inne Grimkell fỏdur hans en tok pilltinn ok sellde mansali. hafdi Gæitir hann vt hingat. Þat segia sumir menn at Þorsteinn gifti Freysteini Ornnyiu modur sina. Freysteinn hinn fagri bio j Sanduik a Bardznesi ok atti Vidfiord ok Hellisfiord ok var kalladr |[4] landnamsmadr. fra honum eru komnir Sanduikingar ok Vidfirdingar ok Hellisfirdingar.


Þorsteinn (ferr vtan)

Asbiornn kastanrazsi atti skip uppi standanda j Gautavik. Þar tok Þorsteinn ser fari med honum. þa var hann .xij. uetra gamall. Þorkell fek honum fararefni sua at honum nægdi. ok adr Þorsteinn ræid til skips toluduzst þau vid ok modir hans. hon mællti. nu muntu frændi finna fỏdur þinn Juar lioma ok ef hann gengr sæint vid faderni þinu þa er her æinn hringr er þu skalt færa honum ok seg honum at þenna hring gaf hann mer j fysta sinne ok ma hann þa æigi dyliazst vid. Sidan skildu þau mædgin ok ræid Þorsteinn til skips ok for vtan vm sumarit. komu þeir nordarliga vid Noreg um haustit. for Þorsteinn vistafari til Styrkars a Gimsar ok var þar vm uetrinn. fell uel a med þeim Styrkari þuiat hann sa at Þorsteinn var hinn mesti atgeruimadr þuiat hann jafnnuægde þa hinum sterkaustum monnum j ollum læikum. Vm uetrinn nỏkkuru firir jol komu þar sendimenn Juars lioma þess eyrendiss at Juarr hafde bodit honum Styrkare til jolaueitzslu. sa het Beornn er firir þeim uar. Styrker het ferdinne ok for med .xxx. manna. þar var Þorsteinn j ferd. þeir koma til væitzslunnar. var Styrkari þar uel fagnat. sat hann hit næsta Juare um ueitzsluna. for ueitzslan uel fram ok affaradag ueitzslunnar adr menn skylldu burt fara gek Þorsteinn firir Juar ok mællti. þat er eyrendi mitt vid þig Juar at vita huort þu uillt nỏkkut ganga vid faderni at mer. Juar suarar. huert er nafnn þitt edr huadan ertu at kominn. Þorsteinn er nafnn mitt. Ornny heitir modir min ok er Gæitis dottir vt a Jslandi ok her er hringr er hon bad mig færa þer til jartæignna ok kuat at þu mundir kenna at þu hafdir gefit henni. Juar rodnadi fast ok mællti. þu munt æiga allt verra faderni. eru nogir þrælar vt a Jslandi til þess at modir þin kenni þig. er þat ok mala sannazst at mer þætti æiga at læida dræingium ok herians sonum þat at huerr putuson kallade mig fodur at ser. Þorsteinn ræiddizst þa akafliga miog ok stillti þo uel ordum ok sagde. illa hefir þu suarat ok odreingiliga. en sua kem ek annat sinn at þu gengr vid mer elligar er þat bani þinn. Þorsteinn snyrr þa j brottu. Juarr talade til Styrkars. þat villda ek frænde at þu banadir foli þessu þuiat mer þikir æinskizs illz oruęnt firir hann. Æigi uil ek þat segir Styrkar þuiat ek ætla hann hafua rettara at mæla en þu þuiat ek hygg at hann se kynstorra manna. Skildu þeir Juar ok Styrkarr þa j styttinge. for Styrker heim a Gimsar ok Þorsteinn med honum. Styrkar atti ser sytur er Herdis het kuenna uænst. godr þokki var a med þeim Þorsteini. Þar var hann .ij. vetr. þa for Þorsteinn vt til Jslandz ok heim til Krossavikr ok hafde mikit framizst j vtanferd sinne. ok er hann hafde verit .iij. uetr a Jslande for hann vtan med Kolbirnne sneypi til Noregs. for hann þa enn til Styrkars a Gimsar ok tok hann vid honum fegins hendi.


Troll a Heidarskogi

Gloggliga er þat sagt at þetta sumar yrde hỏfdingia skipti j Noregi. felli fra Hakon blotjall en j stadinn kom Olafr Trygguason. hann bodadi ollum monnum retta tru. Þat kom firir Olaf konung at flỏgd lægi a Hæidarskog sua at þar tæki af uega alla. Konungr skytr a husþinge a spyrr huerir fara vilea at frealsa Hæidarskog. Madr stod upp mikill ok uorpuligr er Bryniulfr het lendr madr j Þrandheimi ok mællti. ek uil fara herra ef þer vilit. Konungi kuetzst þat vel lika. Biozst Bryniulfr þa vid .lx. manna. Þorkell het (madr). þangat rida þeir Bryniulfr til gistingar. tok Þorkell vid þeim uel. voru þeir þar vm nottina en vm morgininn fylgde hann þeim j ueg ok kuat þat skada mikinn er konungr skylldi æigi slikra manna læinge niota mega. Sidan ridu þeir ueg sinn ok allt þar til er þeir sa standa skala mikinn. þadan sa þeir hlaupa þrear trollkonur .ij. ungligar ok æin stærst hon uar lodin ỏll vtan sem grabeornn. þær hofdu allar suerd j hondum. þeir sa ok ganga mikinn mann ef mann skyllde kalla ok .ij. pillta med honum. hann hafde brugdit suerd j hende. þat var sua biart at sindra þotti af. ỏll uoru trollin illilig at sia. þar slęr þegar j bardaga. uard hinn mykkli madr miog storhoggr ok sua hin lodna skessa. Lykr med þui at þar fellr Bryniulfr ok allt hans foruneyti nema .iiij. menn kuomuzst a skog ok foru sidan a fund konungs ok sogdu honum þessi tidendi ok spurdizst þetta vida.


Þorsteinn vann trollin

Þat er at segia at Styrkar talade vid Þorstein ok spurde huart hann uillde fara med honum a Hæidarskog. Þorsteinn letzst buinn þeirrar ferdar. biugguzst þeir æinn morgin snemma ok foru a skidum upp a fiall ok lintu æigi fyrr en þeir kuomu at kuelldi dags til æins sæluhus ok ætla þar at uera um nottina. skiptu þeir þa verkum skyllde Þorsteinn uatnn sækia en Styrkar elld kuæikia. Þorsteinn geingr þa vt ok tok up spiot er Styrkar hafde gefuit honum ok vatzfỏtur j adra hond. ok er hann kemr miog til uatzsins sa hann stulku ganga med uatzfotur. hon uar ekki forads ha en ognar digr. ok er hon ser Þorstein kastar hon nidr fỏtunum ok |[5] bregdr vit hart ok hleypr aftr a ueg. Þorsteinn lætr ok eftir sinar uatzfỏtur ok hleypr eftir. En er stulkan ser þat rykkir hon hart undan. hleypr þa huort sem getr ok dregr þa huarke sundr ne saman med þeim. gengr þessu þar til er Þorsteinn ser skala standa miog storan ok ramgeruan. þar hleypr þessi stulka inn j ok skellir aftr hurdu. en er Þorsteinn ser þat skytr hann eftir henni spiotinu ok kemr j skalahurdina ok flygr j gegnum hurdina. Þorsteinn gengr þa at skalanum ok inn j finnr spiot sitt a golfuinu en ekki ser hann til stulku sinnar. honum uerdr gengit innan um skalann ok þar til er hann kemr at æinne lokrekkiu þar brann lios a kertistiku. Þorsteinn ser at kona liggr j sænginne ef konu skylldi kalla. hon uar bæde ha ok digr ok at ỏllu trollzlig. hon uar storskorin miog j andliti en alitz bæde suort ok bla. hon la j æinum silkiserk. hann uar þui likazstr sem hann uæri þueginn j manne blode. flagdit uar þa j suefni ok hraut ogurliga hatt. skiolldr. ok suerd hek uppi yfir henni. Þorsteinn steig upp a rekkiustokkinn ok tok ofan suerdit ok bra. hann fletti þa klædum af flagdinu. sa hann þa at hon uar oll allodin nema æinn dili vndir hinne uinstri hendi sa hann at snỏggr var. þat þottizs hann vita at annathuort munde hana þar jarn bita edr huergi annarstadar. hann leggr suerdinu a þessum sama flek ok fellr a hiolltin. suerdit bitr sua at oddrinn stod j dynunni. Kelling uaknnade þa ok æigi vid godan draum ok falmade hondunum ok spratt upp. Þorsteinn hefir allan æinn rykkinn at hann slỏkkuir liosit ok stỏkkr upp yfir flagdit j sængina. en hon hle(y)pr fram a golfit ok ætlar at vegandinn muni til dyranna leitat hafua. en er hon kemr þar sæfuizst hon a suerdinu ok deyrr. Þorsteinn gengr þa at henni ok kippir burt brandinum ok hefir med ser. hann gengr þa þar til er hann kemr at hurdu. hon uar greyft j stokk ok hnigin æigi allt j klofa. hann sa mikinn mann a palli sitia ok miog storskorinn ok hengu yfir honum oll herklæde. a adra hond honum sat mikil skessa ok illilig ok ekki allelldilig. Pilltar .ij. leku a golfinu. þeim var sprottit har ór kolli. Skessan tok til orda. huort sifiar þig Jarnnskiolldr fadir. Æigi er Skialldijs dottir. liggia a mer hugir storre manna. Hann nefnnde þa pilltana annan Hák en annan Haka ok bad þa fram ganga til Skiallduarar modur sinnar ok vita huort hon uekti edr suæfui. Skialldis suarade. vradligt er fadir at senda ungmenni j myrkri þuiat ek uil segia þer at ek sa j kuelld hlaupa .ij. menn ofan af fialli. þeir eru suo fothuatir at ek hygg at þat se fatt af uorum monnum at þeim standiz. Æigi þiki mer a þui liggia segir Jarnnskiolldr. þuiat þa æina menn sendir konungr hingat at ek ottumzst þa ekki. þuiat þat er æinn madr at ek hrædumz en sa hæitir Þorsteinn ok er Ornnyiar son vtan af Jslandi. en suo er sem mer hangi blad firir auga um ỏll min forlaug huat sem þui uelldr. Ulikligt er þat fadir segir hon at sa Þorsteinn komi nỏkkurnn tima a Hæidarskog. Pilltarnir geingu nu fram en Þorsteinn uæik ser fra. þeir hlaupa fram ok vt. En er nỏkkur stund var lidin tok Skialldijs til orda. fram fysir mig at ganga. Nu hleypr hon fram a hurdina hart ok hæimsliga. Þorsteinn snyrr þa undan. en er hon kemr at utidyrum þa fellr hon vm modr sina dauda. henni verdr þa kallt ok kynligt vid. hon hleypr þa vt ór skalanum. j þui kemr Þorsteinn at ok hỏggr af henni hỏndina med suerdinu Skiallduararnaut. hon uill þa jnn aftr j skalann en Þorsteinn uerr henni dyrnar. hon hafde skalm j hendi. þau sækiazst vm hrid en sua lykr med þeim at Skialldijs fellr daud. J þui kom Jarnnskiolldr vt hann hafde brugdit suerdit j hende bæde biart ok bitrligt sua at Þorsteinn þottizst ekki sligt set hafua. hann hỏggr þegar til Þorsteins. hann væik ser vid hỏggit ok vard þo sarr a lære. suerdit rendi nidr j uollinn allt upp at hiolltum. laut Jarnnskiolldr þa vid en Þorsteinn ræidde upp suerdit Skiallduararnaut bede hart ok tijtt ok hỏggr til Jarnnskialldar. þat hỏgg kom a ỏxlina tok af hỏndina ok fotinn. fell Jarnnskiolldr þa vid. Þorsteinn lætr þa skamt storra hỏggua j mille ok hỏggr þa af honum hỏfudit. Eftir þat gengr Þorsteinn inn j skalann. en er hann gengr jnn uard hann æigi fyrr uarr vid en hann var gripinn upp ok færdr nidr. Þorsteinn finnr þa at þar var komin Skiallduỏr kelling ok var þa synu uerre uidræignar en fyr. hon greyfizst þa nidr at Þorsteini ok ætlar at bita sundr j honum barkann. Þorsteini kemr þa j hug at sa mun mikill vera er skapat hefir himin ok jord. hafde hann ok heyrt margar saugur ok merkiligar fra Olafui konungi ok þeirre tru er hann bodade. hæitr nu af hreinu hiarta ok hæilum huga at taka vid þeirre tru ok þiona Olafi medan hann lifde ef hann kæmizst heill ok lifs j brott |[6] af allra kunnattu. ok er hon ætlade tỏnnum at uikia at barka Þorsteins en hann hafde stadfest heitit kemr gæisli jnn j skalann ogurliga biartr ok stendr þuert framan j ỏgun kellingar. vid þa syn uard henni sua illt at dro ur henni matt ok magnn allt. hon tok þa at gæispa nidỏrkliga. hleypr þa ór henni spyia ok ofan j andlit Þorsteini sua at naliga hellt honum vid bana af illzsku ok oþef þeim er af stod. þikir monnum ok æigi ỏruænt at j briost Þorsteini muni af komit hafua nokkurr partr. sakir þess at monnum þikir sem hann hafui æigi sidan dyggliga einhamr verit huort er þui uelldr mæirr spyia Skialluarar edr þat at hann var vtborinn. liggr nu huortueggia þeirra j mille heims ok heliar sua at þa matti huorki upp standa.


Fra Þorsteini

Hitt er at segia at Styrkarr er nu j sæluhusinu ok þikir Þorsteini dueliazst. kastar hann ser þa upp j setit ok er hann (hafdi) legit nokkura stund hlaupa þar inn pilltar .ij. miog illsuipligir ok hafde sitt sax huorr j hendi sækia þegar at Styrkare. en hann gripr fra stokkinn fra setinu ok lemr þa med þar til er hann drepr þa bada. siden gengr hann vt ór skalanum. grunar þa huat Þorstein mun duelia. geingr nu þar til er hann kemr at skalanum. ser nu uex ummerki at þar liggia tuo flỏgd drepin en Þorstein ser hann huergi. þikir nu vggligt at hann mune j nokkurum naudum staddr vera. hæitr nu a skapara himins ok jardar at taka vid þeirri tru sem Olafr konungr bodar ef hann fynde a þeirri natt Þorstein felaga sinn lijfs ok hæilann. geingr sidan jnn j skalann ok kemr þar at sem þau Skiallduỏr ok Þorsteinn liggia. spyrr þa huort Þorsteinn megi nokkut mæla. en hann segir þat æigi trauda. bidr hann hialpa þa til. Styrkarr tekr þa til Skiallduarar ok dregr hana af ofan. Þorsteinn stendr upp bratt ok er stirdnadr miog af ollu saman vmfangi þui er hann hafde att vid flogdin ok fadmlỏgum Skillduarar. briota þeir þa Skiallduỏr kellingu a hals. ok gek þeim þat hit tregligzsta þuiat hon var hardla halsdigr. segir Þorsteinn nu Skyrkari allt fra ferdum sinum. Styrkar anzsade. mikill afreksmadr ertu sua at þat er likazst at þessa þinna afreksuerka se getit medan Nordrlỏnd eru bygd. Take þeir nu ok draga saman ỏll flỏgdin ok kynda at bal ok brenna upp at kỏlldum kolum. sidan kanna þeir skalann ok finna þeir ekki femætt. fara j burt sidan ok hæim a Gimsar. Spyriazst nu þessi tijdendi ok þikia mikil vera.


Juarr kendiz faderni Þorsteins

Olafr konungr sat a ueitzslu a Hỏrdalandi. þangat fara þeir Styrkarr ok Þorsteinn ok ganga firir konung ok kuedia hann. þar var Jvarr liomi þa med konungi j suo mikille virdingu at .ij. menn satu þa upp j mille þeirra konungs. Þorsteinn snyrr þa firir Jvar med brugdit suerdit Sk(ialld)vararnaut ok stak blodreflinum firir briost honum ok mællti. geor þu annathuort at ek þrystir otæpt blodreflinum ella gak þu vit faderni at mer. Jvar suarar. mer þikir sæmd j at æiga þig at syne attu ok suo goda modur at ek væit at hon mundi þat æigi sagt hafua nema satt væri. vil ek at visu vid þer ganga. Konungr telr þa tru firir þeim sem ỏllum ỏdrum er a hans fund kuomu. þeir letu þat audsott af sinne hendi. segia þa konungi glỏggliga allan atburd sinnar þarkuomu ok fra þeim tidendum er georduzst a Heidarskogi. Konungr gelldr þa margfallt lof gude firir þær jartæignir er hann uæitti syndugum monnum her j heimi. uoru þeir sidan skirder bader. fór Styrkar hæim a Gimsar ok hellt ỏllum þeim uæizslum er hann hafde fyr haft. en Þorsteinn gerdizst madr Olafs konungs ok fylgde honum til daudadags ok Juarr fadir hans ok þottu vera hinir vỏskuzstu menn.


Þorsteinn vann blotnaut

Harekr het madr hann bio a Reinu j Þrandheimi lendr madr ok ekki miog vinsæll. hann hafde tekit vid kristni en þo var konungi sagt at eftir myndi nokkut af fyrnnsku j fari hans. þui tok konungr þar veizslu ok uillde reyna huat satt var j. þar var uæizsla fỏgr. Harekr uar ỏfundsamr ok illgiarnn honum lek ỏfund a uirdingu Þorsteins. Þat var einn dag at Harekr talade vid Þorstein ok spurde hann af sinum afreksverkum en Þorsteinn sagde slikt er hann spurde. Etlar þu nỏkkurnn mann sterkara j Noregi en þig segir Harekr. Æigi væit ek þat suo vist segir Þorsteinn. Huorr ykkar konungs ætlar þu at sterkare se segir Harekr. Allt mun mig annat mæira skorta uid konung en afl segir Þorsteinn ok mun ek þo æigi komazst til jafnns |[7] uit hann vm þat. Þeir skilia nu tal sitt. ok um daginn eftir sagde Harekr konungi af Þorsteinn hefdi jafnnazst til vid hann vm allar jþrottir. konungr gaf ser fatt vm þat. Nỏkkuru sidarr talade konungr um at þeim væri þat rad er til hefde jafnnaz vid hann at reyna þa jþrottir sinar eda er þat satt Þorsteinn at þu hefir þat talat at þu værir jafnn mer at jþrottum edr framarr. Æigi hefir ek sua talat herra segir Þorsteinn edr huerr sagde ydr þat. Harekr sagde konungr. Hui sagde hann ydr sidr af blotnauti þui er hann blotar a laun þuiat þat mun þo sannara. en þat sagda ek herra ath mig munde allt mæira skorta vid ydr en afl ok munda ek þo æigi komaz til jafnns vid ydr um þat. Er nokkut þat satt Harekr sagdi konungr. Litit mun þar til haft herra segir Harekr. Lat oss sia naut þat er þu hefir sua mikil mæti aa segir konungr. Þat skal j ydru uallde herra segir Harekr ok skulu ver þa fara fram a skoginn. Þeir gerdu sua. ok er þeir koma þar sea þeir nautaflokk mikinn. þar var med uxi ogurliga storr ok illiligr suat konungr þottizst slikan vsenann hafua. hann oskrada ogurliga ok let miog illiliga. Harekr mællti. her er nu nautit herra ok hefui ek þui mætur a uxa þessum at hann er miog elskr at mer. Se ek uist sagde konungr ok litzst mer illa a. edr huat er nu Þorsteinn uilltu reyna afl þitt ok taka naut þetta þuiat mer þikir sem æigi muni gagnn j at hann lifui læingr. Þorsteinn hleypr þa fram j nautaflokkinn ok þar at sem uxinn var. nautit snyrr undan en Þorsteinn gripr j fotinn hinn eftra ok sua hart at bæde rifnade hud ok holld sua at fotrinn gek af med ỏllu þioinu ok hellt a eftir ok gek sua firir konung en blotnautit datt nidr dautt. en sua hafde nautit vid spyrnnt ramliga at þat var sokkit hinum fyrrum fotum nidr j jordina upp at kniam. Konungr mællti þa. sterkr madr ertu Þorsteinn ok ekki mun þer aflafaatt verda ef þu att vid menzska menn vm. mun ek nu auka nafnn þitt ok kalla þig Þorstein vxafót ok her er æinn hringr at ek uil gefua þer at nafnnfesti. Þorsteinn tok vid hringnum ok þakkade konungi þuiat þat var godr gripr. Konungr fór nu heim a bæinn ok kastade sinne æigu þar a allt en rak Harek ór landi firir vhlydni sina ok blotskap.


Þorsteinn drap troll

Jnnan litils tima spurdizst enn af Hæidarskogi at þar lagu flỏgd a sua at menn mattu þar æigi frem komazst. Styrkar sendi þa ord Þorsteini at þeir skylldi enn fara a Heidarskog. Þorsteinn bra vid skiott ok for med konungs lofui ok hitti Styrkar. fara nu .ij. samt ok koma j þat sæluhus sem þeir voru fyrr ok voru þar vm nottina. Vm daginn eftir er þeir voru vti staddir sa þeir .xiij. menn a skoginum ok var æitt kona j. þeir snua þagat til. Þorsteinn kennir þar stulku sina ok hafde helldr uaxit þuiat hon uar nu hit mesta flagd. Hon kastade ordum a Þorstein ok mællti. þar ertu kominn Þorsteinn uxafotr ok komtu her suo næst at ek matti minne til reka. drapt fodur minn modur ok systur en Styrkar brædr mina .ij. en þu elltir mig. vard ek hrædd miog sem æigi var olikligt vm .ix. uetra gamla meystulku en nu er ek .xij. uetra. ek for j jardhus æitt er vid skildum. en medan þit borduzst þit fadir minn tinda ek saman alla godgripi þa er j skalanum voru nidr j jardhusit vndir sæng modur minnar. nỏkkuru sidar giptumzst ek þessum manni Skelkinge ok skilda ek þat til vid hann at hann skyllde drepa huornntueggia ykkarnn Styrkars. nu er hann her kominn ok brædr hans .xi. ok muntu nu þurfua at syna karllmannliga uornn ef duga skal. Slær nu sidan j bardaga med þeim sækir Skialldgerdr þar at er Þorsteinn var firir sua hart at Þorsteinn þikizst varlla j mæire raun komit hafua. en suo lykr þo med þeim at Þorsteinn kemr a Skialldgerde hỏggi firir ofan miadmirnar med suerdinu Skiallduararnaut ok tekr j sundr j midiu. þa hafde Styrkarr drepit Skelking. vinna þeir nu skiott vm vid hina .xj. ok drepa þa alla. Sidan fara þeir j skalann. briota upp jardhusit ok bera þadan j brott marga godgripe. foru sidan heim a Gimsar ok skiptu fe med ser sidan. Bad Þorsteinn þa Herdisar systur Styrkars ok fek hennar. segia menn ok at þau ætti son er Bryniarr het. For Þorsteinn nu til Olafs konungs ok uar med honum sidan ok fell a Orminum langa.




Fotnoter:

  1. 127
  2. 128
  3. 129
  4. 130
  5. 131
  6. 132
  7. 133