Þorsteins saga hvíta (Valdimar Ásmundarson)

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Norsk.gif Dansk.gif
Original.gif


Þorsteins saga hvíta

Búið hefur til prentunar

Valdimar Ásmundarson

Reykjavík - 1929


Formáli.

  Þorsteins saga hvíta er gefin út ásamt Vápnfirðinga sögu, eða öðru nafni brodd-Helga sögu, af fornritafélagi Norðurlanda 1848 og hefir Gunnlaugr Þórðarson búið undir prentun. Þar er sagan kölluð Þáttr af Þorsteini hvíta, en »saga« er þó fult eins algengt nafn í handritum. Sagan er þar gefin út eftir papírshandriti í A.M. safni 144 í arkarbroti. Hún er líka í papírshandritum í sama safni 156 og 158 í arkarbroti.
  Sögunni ber að mestu saman við Landnámu, nema að því leyti, að misritanir munu vera í nokkurum stöðum; t. d. segir Landnáma, að Þorsteinn hvíti hafi keypt land af Eyvindi vápna, en eigi af Steinbirni bróðursyni hans. Ólöf er nefnd Ásvör í Ldn., og mun það vera réttara, enda eru líkur fyrir því í sumum handr. Þorsteins sögu. Fleiri misritanir eru í mannanöfnum, svo sem það sem bróðir Þorsteins er nefndr Einarr, enn Heðinn í Vápnfirðinga sögu og Landnámu. Þessir gallar eru að kenna afskriftum, enda er sagan ekki til á skinni.
  Að örðu leyti er sagan víst sögulega sönn og vel rituð.


Tímatal.

Útkoma Þorsteins hvíta
Fæddr Þorgils Þorsteinsson
Brodd-Helgi fæddr
Lát Þorsteins hvíta

um 900
um 915
um 942
um 960


Þorsteins saga hvíta.

  Maðr hét Ölver hinn hvíti. Hann var Ásvaldsson, öxna-Þórissonar. Hann var lendr maðr í Noregi ok bjó í Naumudal; hann stökk fyrir ófriði Hákonar jarls á Yrjar ok dó þar. Hann átti einn son barna, er Þorsteinn hét, ok var kallaðr Þorsteinn hvíti. Hann fór þegar eftir andlát föður síns út til Íslands með alla fjárhluti sína ok kom skipi sínu í Vápnafjörð; enn þá var lokit landnámum á öllu Íslandi. Sá maðr bjó at Hofi í Vápnafirði, er Steinbjörn hét, ok var kallaðr körtr, ok hafði honum þar land gefit Eyvindr föðurbróðir hans, alt á milli Vápnafjarðarár ok Vestrdalsár. Steinbjörn var eyðslumaðr mikill í búinu. En sem Þorsteinn vissi, at lönd váru öll numin áðr, fór hann á fund Steinbjarnar, ok kaupir hann at honum land ok reisir bæ atToftavelli ok bjó þar nökkura vetr, ok varð honum gott til fjár ok metnaðar. Hann hafði skamma stund í búi verit, áðr hann fór ok leitaði sér ráðs, ok bað konu þeirar, er Ingibjörg hét, ok var hon dóttir Hróðgeirs hins hvíta Hrafnssonar; hennar fekk hann. Við þessari konu átti hann fim börn: sonr hans hét Önundr, annarr Þórðr, þriði Þorgils; dætr þeira hétu Þorbjörg ok Þóra. Þorgils var hinn mannvænlegasti maðr.Þorsteinn græddi fé í ákafa. Steinbirni kört varð féfátt ok fór á fund Þorsteins ok beiddist fjárláns af honum. Þorsteinn er ok góðr af fjárláninu, ok þangat til tekr hann lán af Þorsteini, at harðla mjök eyðist fé Steinbjarnar, ok þykkir Þorsteini versna skuldunautrinn, ok þykkir óvíss skuldastaðrinn at Steinbirni; ok nú heimtir hann féit, ok lýkst með því þeira fjár reiður, at Steinbjörn geldr Þorsteini Hofsland, ok fór Þorsteinn byggðum til Hofs ok kaupir sér goðorð ok gerðist hinn mesti sveitarhöfðingi. Hann var allra manna vinsælastr. Ok er Þorsteinn hafði búit marga vetr á Hofi, þá gerðust þau tíðendi at herbergjum hans, at Ingibjörg tók sótt ok andaðist. Þorsteini þótti þetta skaði mikill, en helt þó búi sínu sem áðr.

  2. Maðr hét Þórir, hann var sonr Atla, sem bjó í Atlavík fyrir vestan vatn; þar eru nú sauðhús. Atli var kvongaðr; kona hans hét Áslaug, ok var dóttir Brynjólfs hins gamla. Þau Þórir áttu tvau börn; hét sonr þeira Einarr, en Ólof dóttir. Einarr var vasklegr, enn eigi stór maðr, hávaðamaðr mikill, ok í meðallagi vinsæll. Ólof var kvenna vænst ok vinsælust. Þat gerðist til tíðenda á hag Þorsteins hvíta, at hann tók augnaverk svá mikinn, at þar fyrir missti hann sjónina, ok þykkist vanfærr til umsýslu; ræðir nú um við Þorgils, biðr hann taka við liðinu. Þorgils sagði þat skylt, at hann veitti slíkt fulltingi, er hann má. Faðir hans ræðir við hann, at hann fái sér kvánfang ok biði Ólofar Þórisdóttur, ok þat varð, ok fór hon með honum til búsins ok tókust með þeim ástir góðar, ok áttu tvau börn; sonr þeira hét Helgi, enn dóttir Guðrún. Þorgils var þá vel tuttugu vetra.

  3. Hrani hét maðr, ok var kallaðr gullhöttr; hann var fóstri Þorgils, enn frændi konu Ólofar. Hann var hávaðamaðr mikill ok var heimamaðr at Hofi, ok var kallaðr grályndr. Þorkell hét maðr ok var kallaðr fleytir; hann var heimamaðr at Hofi ok frændi þeira Hofsverja, mikill ok sterkr. Þorbjörn hét maðr, hann bjó í Sveinungsvík; þat er á milli Melrakkasléttu ok Þistilsfjarðar. Þorbjörn var drengr góðr ok rammr at afli, vinr Þorsteins hvíta. Maðr er nefndr Þorfinnr; hann bjó á Skeggjastöðum í Knefilsdal; hann átti ok enn annat bú. Þorgerðr hét kona hans; þau áttu þrjá sonu; hét einn þeira Þorsteinn ok var kallaðr hinn fagri, annarr Einarr, þriði Þorkell; allir váru þeir mannvænlegir. Þorsteinn var fyrir þeim bræðrum; hann var fullkominn at aldri, er hér er komit sögunni. Kraki hét maðr, er bjó á bæ þeim, er heitir á Krakalæk. Kraki var vel auðigr maðr ok kvángaðr, ok hét kona hans Guðrún; þau áttu dóttur eina barna, er Helga hét, ok var allra kvenna fríðust, ok þótti sá kostr beztr í öllu Fljótsdalsheraði. Þess er getit, at Þorsteinn fagri beiddist fjárlánstillaga af föður sínu, ok kvaðst vilja af landi braut. Þorfinnr kvað svá vera skyldu; leggr hann til slíkt sem hann beiddist. Hefir hann verit í förum nökkur sumur; verðr honum gott til fjár ok metnaðar, ok hvert sinn, er hann var utan, lagði hann eftir nökkut af fjárhlut þeim, er hann þóttist þurfa ok faðir hans. Ok eitt vár, er Þorsteinn var út hér um vetrinn, kemr Einarr Þórisson at máli við föður sinn, ok beiðist af honum tillags, ok segist vilja fara til félags við Þorstein. Þorsteinn kvaðst eigi mundu synja Einari félags, ok gefr honum skip hálft; telr þó, at honum segi í meðallagi hugr um félag þeira, fyrir sakir óvinveitts skaplyndis Einars. Þeir fóru utan, ok lögðu félag saman. Þorsteinn heldr öllu til virðingar Einari, ok virti hann í öllu mest, ok þó lagðist svá á, at Þorsteinn var meira virðr en Einarr af öðrum mönnum, fyrir þess sakir, at hann reyndist góðr drengr ok vinveittr í skaplyndi. Fór vel um stund félag þeira.

  4. Þat er sagt einn vetr, er þeir váru út hér fóstbræðr, at Þorfinnr kemr at máli við Þorstein, ok spyrr, hvern hann ætlaði sinn ráðahag at sumri. Þorsteinn kvaðst utan ætla. Þorfinnr kvaðst heldur vilja, at hann tæki við búi með honum. Þorsteinn sagðist engan hug hafa á því, enn kvað hann slíkt hafa skyldu af sínu góðsi, er hann vildi. Þorsteinn hafði mikit fé í förum. Þorfinnr lézt hugsat hafa ráð fyrir honum, ok lézt vilja biðja honum til handa Helgu Krakadóttur. Þorsteinn kvað sér þat ofráð, er hon stóð ein til alls arfs eftir Kraka. Þorfinnr kvað hann vera jafnræði, bæði fyrir ættar sakir ok mannanar. Fara þeir nú ok vekja þetta mál við Kraka. Hann kvað sér þetta vel at skapi; var þetta mál upp borit fyrir Helgu, ok fundust eigi afsvör í hennar máli; váru þar váttar at heitorði Þorsteins. Þorsteinn vildi fara utan fyrst, enn ráð skyldu takast, þegar hann kæmi aftr. Fóru þeir Þorsteinn ok Einarr utan, ok tekr Þorsteinn skyrbjúg í hafi, er þeir svá kalla, ok varð hann eigi liðfærr. Menn hlógu at honum, ok var Einarr upphafsmaðr at því; ok er þeir kómu til Noregs, leigðu þeir þar skemmu eina, enn gáfu engan gaum at Þorsteini. Hann lá þar allan vetrinn. Einarr spottar hann mjök, ok lét kveða um hann. Eitt sinn um várit hittir Einarr Þorstein ok biðr hann fjárskiftis; lézt vilja hafa einn skipit, kvað sér þykkja Þorsteinn ólíklegr til utanferðar. Þorsteinn kvað eigi fjarri því farit hafa, sem hann gat um skaplyndi Einars. Þeir skipta um várit fjárhluta svá at Einarr kaus, en Þorsteinn skifti ór rúmi sínu. Einarr hlaut skipit, ok helt til Íslands um sumarit; ok er hann kom ut, var hann spurðr tíðenda. Hann kvaðst engi tíðendi kunna at segja greinilega; kvað Þorstein eigi dauðan hafa verit sérlega, enn þó hefði hann eigi ólíklegr verit, at hann myndi eigi aftr koma. Einarr reið til föður síns, ok svívirðir mjök Þorstein í allri frásögn. Um haustit kom skip af hafi í Reyðarfjörð. Einarr reið til skips, ok keypti af austmanni, at hann segði andlát Þorsteins, ok svá gerði hann ok allir skipmenn. Einarr kom heim ok sagði andlát Þorsteins, ok kvað hann hefði fengit herfiligan dauða.

  5. Þann vetr bað Einarr föður sinn, at hann skyldi biðja Helgu Krakadóttur. Þórir kvað svá vera skyldu. Nú fara þeir heiman ok koma til Kraka, ok vekja bónorð við hann fyrir hönd Einars. Kraki kvaðst áðr vilja vita til viss andlát Þorsteins, enn lézt þó mundu gefa Einari konuna, ef þat væri áðr til viss vitat. Þórir kvað þat eigi sannlegt, at Einarr væri vánbiðill konu þeirar, er skjótt var heitin Þorsteini. Eigi lét Kraki gangast svör þessa máls. Fara þeir feðgar heim við svá búit, ok litlu síðarr ríðr Einarr norðr til Hofs ok segir Þorgilsi bónorðit ok kveðr sér hafi verit neitat. Hrani var hjá ok svaraði svá: »Illa kom þér, Einarr, í hald góðir frændr, ef þú skalt eigi fá konu í þessa«; kvað honum ok lítit stoða at vera í vináttu við Þorgils, ef hann skyldi einskis meta þessa sneypu, er Einari var ger. Þorgils svarar: »Mér virðist Kraki vitrlega með fara, ok munda ek svá gerthafa, ef ek ætta hans hlut«. Satt eitt sagði Einarr frá orðum Kraka, enn þó eggjaði Hrani Þorgils at fara með honum. Þorgils kvað eigi létt hug um segja, þó at þessu ráði yrði komit í hendr honum. Síðan fóru þeir ok hittu Kraka, ok hafði hann hin sömu svör fyrir sér sem fyrr. Þorgils mælti þá: »Vera má, at þú ráðir dóttur þinni, enn eigi muntu svá undan setja, at þú fáir eigi sakargiftir um annat«. Kraki mælti: »Eigi mun ek til þess hætta«. Hann fastnaði þá dóttur sína Einari, ok hafði sjálfr brúðkaup inni. Kraki skyldi vera ór öllum vanda um kaupbrigði við Þorstein.

  6. Þat er nú frá Þorsteini at segja, at honum batnaði ok bjó hann skip sitt til Íslands, ok kom út næsta sumar eftir brúðkaupit í Reyðarfjörð, ok hafði selt austmönnum skipit, ok ætlaði til ráðahagsins við Helgu ok láta af förum. Ok er hann kom til Íslands, frétti hann alla þessa ráðabreytni; fór hann þá til fundar við föður sinn, ok lét þó haldast skipsöluna eigi at síðr. Þorsteinn lét lítt á sér finna um þetta mál, enn keypti sér skip um vetrinn, er uppi stóð í Bolungarhöfn, ok bjó þat at öllu. Bræðr hans ætluðu með honum utan, ok urðu eigi búnir svá skjótt sem hann, því at þeir fóru at fjárheimtingum sínum um heraðit. Austmenn vesuðust illa, er þeira þyrfti at bíða, bræðra Þorsteins, ef byrr kæmi á. Þorsteinn mælti þá: »Ek mun ríða frá skipi váru, ok hitta þá ok biðja þá, at þeir flýti sér, enn þér skulut bíða mín hit skemmsta sjau nætr«. Þorsteinn reið utan eftir Öxarfirði ok í Bolungarhöfn, ok upp á Möðrudalsheiði ok ofan til Vápnafjarðar, ok svá austr yfir Smjörvatnsheiði ok svá yfir Jökulsá at brú ok svá yfir Fljótsdalsheiði ok austr yfir Lagarfljót ok upp með fljótinu, unz hann kom í Atlavík snemma morgins. Þórir var farinn í skóg ok1) húskarlar hans með honum ofan á Buðlungavöllu. Einarr var heima ok var eigi upp risinn, er Þorsteinn kom at dyrum. Kona var úti, er Ósk hét; hon spurði, hverr hinn komni maðr væri. Þorsteinn segir: »Sigurðr heiti ek, ok á ek at gjalda Einari skuld, ok vil ek nú afhenda honum; gakk þú inn ok vek Einar ok bið hann út ganga«. Þorsteinn hafði spjót í hendi ok ullhött á höfði. Konan vakti Einar. Hann spurði, hverr kominn væri. Hon sagði hann nefndist Sigurðr. Einarr stóð þá upp ok kipti skóm á fætr sér ok tók skikkju yfir sik ok gekk út síðan. Ok er hann kom út, kendi hann Einarr, at þar var kominn Þorsteinn, ok varð Einarr nökkut fár við. Þorsteinn mælti: »Því em ek hér kominn, at ek vil vita, hverju þú vilt bæta mér, er þú gabbaðir skyrbjúg minn í hafi, ok hlótt at mér með hásetum þínum, ok mun ek vera alllítilþægr at«. Einarr mælti: »Heimtu fyrst at öllum, er hlógu at þér, ok mun ek bæta þér, ef allir bæta aðrir« Þorsteinn segir: »Ek em eigi svá féþurfi, at ek nenna alla at hitta, enn ek vil, at þú bætir fyrir þik«. Einarr kveðst eigi bæta mundu, ok sneri hann undan til svefnskemmunnar. Þorsteinn bað hann bíða, ok hrapa eigi svá skjótt til rekkjunnar Helgu. Einarr gaf engan gaum at því sem hann mælti. Síðan lagði Þorsteinn á Einar með spjótinu ok í gegnum hann. Einarr fell dauðr inn í skemmuna. Þorsteinn bað griðkonuna at greiða ferð Einars. Þorsteinn ríðr þá hina sömu leið aftr, er hann reið fram; hann reið vestr yfir háls til sels Þorbjarnar, er stóð á milli Melrakkasléttu ok Ormsár. Hann spurði Þorbjörn, ef bræðr hans hefði þar komit; enn Þorbjörn kvað þat eigi vera. Þorsteinn segir honum tíðendin, ok bað hann segja bræðrum sínum, at þeir flýti sér til skips. Reið Þorsteinn þá til skips. - Griðkona gerði Þóri orð, ok lét segja honum víg Einars sonar síns, ok brá Þórir skjótt við ok fór norðr til Vápnafjarðar með tvá húskarla sína, ok fór á skipi yfir fljót ok til Hofs. Segir hann þeim Hofsmönnum víg Einars. Þorgils kvað sér eigi vel hafa hug um sagt, þegar er Einarr fekk Helgu. Þeir báðu hann eftir ríða; hann lét þá taka hesta sína. Hrani frýði honum áðr hugar, ef hann seinkaði ferðinni. Þórir hvarf aftr, ok gerði þat at ráði Þorgils, enn húskarlar hans fóru með Þorgilsi ok váru þeir sjau saman, ok fóru síðan leið sína.

  7. Bræðr Þorsteins ríða til sels Þorbjarnar annan morgin eftir, er Þorsteinn hafði þar riðit; þeir höfðu þar dagverð, enn lögðust síðan niðr til svefns. Þorbjörn latti þá þessa mjök, því at hann sagði þeim víg Einars ok orðsending Þorsteins; enn Þorbjörn var vinr hvárratveggja. Litlu síðar kom Þorgils ok þeir sjau saman. Þorbjörn sagði þeim bræðrum, at þeir Þorgils váru þar komnir, ok vakti þá; hvergi máttu þeir komast undan. Þorbjörn réð þeim, at þeir græfi þar djúpa gröf í selinu fyrir dyrunum, - »enn ek man standa í dyrunum«, ok svá gerðu þeir. Þeir Þorgils koma þá at selinu; þóttust þeir vita, at þeir bræðr myndi þar inni, er hrossin váru þar mædd ok nýkomin undan klyfjum. »Veit ek«, segir Þorgils, »at þeir eru hér«. Þorbjörn svarar: »Þú ert manna glöggvastr, enn þó eru þeir bræðr eigi hér, sem þú segir, enn ek lét fara eptir viðum hross mín, ok höfum nýtekit af þeim klyfjarnar; eru þau nýkomin frá vetrhúsum, enn áðr gengu þau af rekaströndum til skálagerðar í Sveinungsvík, ok á ek hrossin«. Þorgils kvaðst eigi þessu trúa mundu, - »ok far þú ór dyrunum, ok viljum vér rannsaka selit«. Þorbjörn kvaðst þat eigi gera mundu, - »síðan þér trúið eigi minni tilsögn«. Hrani mælti: »Drepum hann þá, ef hann vill eigi fara ór dyrunum«. Þorgils svarar: »Þá þykkir föður mínum illa«. Þá bauð Þorkell fleytir at fara á bak húsunum ok hlaupa af veggnum ofan milli Þorbjarnar ok dyranna ok bera hann svá frá dyrunum ofan fyrir brekkuna. Þorgils bað hann svá gera. Síðan breytti Þorkell svá. Þorbjörn barst með þessari atferð frá selsdyrunum; síðan bundu þeir hann. Eftir þat gengu þeir at dyrunum, ok möttust þeir um, hverr þeira skyldi fyrstr inn ganga. Enn er Þorgils fann þetta, mælti hann: »Eigi verðr oss nú hugmannlega, er vér þorum eigi inn at ganga«. Þorgils hleypr þá inn. Þorbjörn aftraði honum, ok sagðist letja hann inn at ganga; enn hann gaf engan gaum at orðum hans. Hann hafði skjöldinn yfir höfði sér, ok snarar þá inn ok hljóp í gröfina, ok drápu þeir bræðr hann þar í gröfinni. Síðan rufu förunautar Þorgils selit, ok sóttu þá bræðr um stundar sakir. Hrani gullhöttr lá þá á selveggnum ok kögglaði þann veg inn. Þá var hann lagðr spjóti í höndina. Þeir bræðr vörðust bæði vel ok drengilega, enn fellu báðir þar at síðustu með góðan orðstír. Þar fellu ok báðir húskarlar Þóris ok inn þriðji maðr, Þorgils Þorsteinsson, er þá var þrítugr at aldri. Þorbjörn var leystr síðan eftir fundinn; hann færði alla vöru þeira í Bolungarhöfn til skips, ok sagði Þorsteini tíðendin. Þorsteinn kvað Þorbjörn þetta vel gert hafa, ok skildu með mikilli vináttu.

  8. Þorsteinn fór utan um sumarit ok var á braut fim vetr; kom hann sér vel við höfðingja ok þótti hinn röskvasti maðr. Hrani gullhöttr kom heim til Hofs ok sagði Þorsteini hvíta, at synir Þorfinns tveir væri fallnir ok húskarlar Þóris tveir. Þorsteinn spurði hann: »Enn hvar er Þorgils sonr minn?« Hrani svarar: »Hann er ok fallinn«. Þorsteinn mælti: "Fjándlega segir þú frá tíðendum; ilt hefir jafnan af þér hlotizt ok þínum ráðum«. Þetta þóttu mönnum mikil tíðendi, þá er spurðust. Um sumarit eftir váru mál til búin á hendr Þorsteini Þorfinnssyni, ok varð hann sekr um víg Einars. Brodd-Helgi var þá þrévetr, er faðir hans var drepinn, ok var þá þegar efnilegr maðr at jöfnum aldri. Þorsteinn Þorfinnsson fór til Íslands at fim vetrum liðnum ok kom skipi sínu í Miðfjörð; hann reið þegar norðr til Hofs við annan mann. Brodd-Helgi var þá átta vetra gamall, ok lék sér á hlaði úti, ok bauð þeim þar at vera. Þorsteinn spurði, hví hann laðaði gesti. Hann kvaðst þar alt eiga með afa sínum. Þeir Þorsteinn Þorfinnsson gengu inn eptir þat. Þorsteinn hvíti kendi farmannadaun, ok spurði, hverir komnir væri. Þorsteinn Þorfinnsson segir it sanna. Þorsteinn hvíti mælti: »Hvárt þótti þér of lítil mín skapraun, ef þú sóttir mik eigi heim, blindan karl ok gamlan«. Þorsteinn Þorfinnsson svarar: »Eigi gekk mér þat til, heldr hitt, at ek vil bjóða þér sjálfdæmi fyrir Þorgils son þinn, ok hefi ek ærit góðs at bæta hann, svá at eigi hafi annarr maðr dýrri verit«. Þorsteinn hvíti kvaðst eigi vilja bera Þorgils son sinn í sjóði. Þorsteinn Þorfinnsson, er kallaðr var hinn fagri, sprettr upp ok leggr höfuð sitt í kné Þorsteini hvíta nafna sínum. Þorsteinn hvíti svarar þá: »"Eigi vil ek láta höfuð þitt af hálsi slá; munu þar eyru sæmst, er uxu; enn þá geri ek sætt okkar á millum, at þú skalt fara hingat til Hofs til umsýslu með alt þitt, ok ver hér meðan ek vil; enn þú sel skip þitt." Þessari sætt játar Þorsteinn fagri, ok er þeir kumpánar kómu út, lék sveinninn Helgi Þorgilsson sér at gullreknu spjóti, er Þorsteinn fagri hafði sett hjá dyrunum, þá er hann gekk inn. Þorsteinn fagri mælti við Helga: »Villtu þiggja af mér spjótit?« Helgi réðst þá um við Þorstein hvíta fóstra sinn, hvárt hann skyldi þiggja spjótit af Þorsteini fagra. Þorsteinn hvíti bað hann þiggja víst ok launa sem bezt. Þorsteinn fagri var eina nátt á Hofi í þat sinni. Þorsteinn fagri fór þá til skips síns ok seldi þat; síðan færði hann sik til Hofs í Vápnafjörð ok alt sitt. Hann færði mjök fram kvikfé Þorsteins hvíta nafna síns. Enn er hann hafði þar verit nökkura stund, þá vildi Þorsteinn hvíti, at Þorsteinn fagri bæði Helgu Krakadóttur, ok svá gerði hann. Þorsteinn hvíti var með honum í ferð, ok gengu þau mál vel fram, ok þótti Kraka þetta gert eftir sínu skaplyndi. Fór Helga þá til Hofs með Þorsteini fagra, því at Þorsteinn hvíti vildi brúðkaupit inni hafa, því hann þóttist hrumr til at sækja brúñkaupit annars staðar; ok af því var svá gert. Boðit fór vel fram; váru samferðir þeira góðar. Átta vetr var Þorsteinn fagri á Hofi með nafna sínum, ok var honum í sonar stað í allri umsýslu; ok þá svá var komit tímum, mælti Þorsteinn hvíti til nafna síns: »Vel hefir þú gefizt mér, ok ertu röskr maðr ok drengr góðr um alla hluti ok vel at þér búinn. Nú vil ek, at þú bregðir þessu ráði, ok svá föður þíns ok Kraka mágs þíns, ok ráðist allir til utanferðar með allt þat, er þér eigit, því at ek ætla Helga frænda mínum gerast mjök þungt til þín, enn hann er nú átján vetra gamall, enn þat er líkast, at ek verða maðr eigi langlífr heðan af, enn ek vilda, at vit skildimst vel, enn Helgi frændi minn man verða ofsamaðr mikill, ok engi jafnaðarmaðr. Nú haf þú mitt ráð um þetta, ok ver eigi lengr hér, enn ek legg til." Þorsteinn fagri kvað svá vera skyldu ok keypti Þorsteinn fagri keypti tvau skip ok fór utan með þau, ok alt sitt skuldalið. Þorfinnr faðir hans fór ok utan ok Kraki mágr hans. Þeir kvámu norðarlega við Noreg, ok fóru um sumarit eftir norðr á Hálogaland, ok ílendust þar með öllu liði sínu. Bjó Þorsteinn fagri þar, meðan hann lifði, ok þótti hinn vaskasti maðr.

  9. Helgi óx upp með Þorsteini hvíta, fóstra sínum; hann gerðist mikill maðr ok sterkr, bráðgerr, vænn ok stórmannlegr, ok ekki máligr í barnæsku, ódæll ok óvæginn þegar á unga aldri; hann var hugkvæmr ok margbreytinn. Þat var einn dag at Hofi, er naut váru at stöðli, at þar var griðungr einn með nautunum, mikill ok ógurligr. Annarr griðungr var heima fyrir, mikill ok stórr, er þeir frændr áttu. Helgi var úti staddr, ok sá, at griðungarnir gengust at ok stönguðust, ok varð heima-griðungrinn vanhluta fyrir búigriðunginum. Enn er Helgi sér þat, gengr hann inn ok sækir sér mannbrodda stóra, ok bindr þá framan í enni á heimagrið-unginum. Síðan taka þeir til at stangast, sem áðr, alt þar til er heima-griðungrinn stangar hinn til dauðs; höfðu mannbroddarnir gengit á hol. Þótti flestum þetta bellibragð vera, er Helgi hefði gert; fekk hann af þessu þat viðrnefni, at hann var kallaðr brodd-Helgi, enn þat þótti þá mönnum miklu heillavænlegra, at hafa tvau nöfn. Var þat þá átrúnaðr manna, at þeir menn myndi lengr lifa, sem tvau nöfn hefði. Skjótt var þat auðsét á Helga, at hann myndi verða höfðingi mikill, ok engi jafnaðarmaðr. Einn vetr lifði Þorsteinn hvíti síðan þeir Þorsteinn fagri skildu, ok þótti hann verit hafa hit mesta mikilmenni. Geitir í Krossavik átti Hallkötlu dóttur Þiðranda hins gamla Ketilssonar þryms, sonar Geitis ok Hallkötlu. Með þeim Geiti ok brodd-Helga var vinátta mikil í fyrstu, enn minkaðist svá sem á leið, ok verðr fullr fjándskapr, sem segir í Vápnfirðinga sögu, ok lýkr hér sögu Þorstein hins hvíta.


Nöfn.

Áslaug Brynjólfsdóttir hins gamla 3.
Ásvaldr öxna-Þórisson 1.
Atlavík við Lagarfljót 2, 9.
Atli í Atlavík 2, 3.

Bolungarhöfn (í Núpasveit) 8, 12.
Brodd-Helgi = Helgi Þorgilsson.
Brynjólfur hinn gamli 3.
Buðlungavellir við Lagarfljót 9.

Einarr Þorfinnsson 4.
Einarr Þórisson 3-11, 13.
Eyvindr vápni, landnámamaðr 1.

Fljótdalsheiðr 8.
Fljótdalsherað 4.

Geitir í Krossvík 17.
Guðrún húsfreyja að Krakalæk 4.
Guðrún Þorgilsdóttir 3.

Hákon jarl 1.
Hallkatla Þiðrandadóttir 17.
Hálogaland í Noregi 16.
Helga Krakadóttir 4, 5, 7, 8, 10, 15.
Helgi Þorgilsson = Brodd-Helgi 3, 13-17.
Hof, bær í Vápnafirði, nú prestsetr, 1, 2, 3, 7, 10, 13-16.
Hofsmenn 10.
Hofsverjar 3.
Hrani Gullhöttr 3, 7, 10-13.
Hróðgeirr Hróðgeirsson 2.

Ingibjörg Hróðgeirsdóttir 2.
Ísland 1, 6, 8, 13.

Jökulá at Brú 8.
Ketill þrymr 17.
Knefilsdalr (afdalr úr Jökuldal) 4.
Krakalækr, bær í Fljótsdalheraði (nú eyðibýli) 4.
Krossavík, bær í Vápnafirði 17.

Lagarfljót 8.

Melrakkaslétta 3, 10.
Miðfjörðr 13.
Möðrudalsheiðr 8.

Naumudalr í Noregi 1.
Noregur 1, 6, 16.

Ólöf Þórisdóttir 3.
Ormsá, milli Melrakkasléttu og Þistilsfjarðar 10.
Ósk, kona í Atlavík 9.

Reyðarfjörðr 6, 8.

Sigurðr = Þorsteinn fagri 9.
Skjekkjastaðir, bær í Knefilsdal 4.
Smjörvatnsheiðr 8.
Steinbjörn körtr 1, 2.
Sveinungsvík, bær í Þistilsfirði 3, 11.

Toftavöllr, eyðisbýli í Vápnafirði 1.

Vápnafjarðará (nú Hofsá) 1.
Vápnafjörður 1, 8, 10, 14.
Vápnfirðinga saga 17.
Vestrdalsá í Vápnafirði 1.

Yrjar í Noregi 1.

Þiðrindi hinn gamli 17.
Þistilsfjörður 3.
Þóra Þorsteinsdóttir 2.
Þorbjörg Þorsteinsdóttir 2.
Þorbjörn í Sveinungsvík 3, 10-12.
Þórðr Þorsteinsson 2.
Þorfinnr á Skjekkjastöðum í Knefilsdal 4, 5, 13, 16.
Þorgerðr húsfreyja á Skjekkjastöðum í Knefilsdal 4.
Þorgils Þorsteinsson 2, 3, 7, 10-14.
Þórir í Atlavík 2, 3, 6, 9, 10, 12, 13.
Þorkell fleytir á Hofi 3, 11, 12.
Þorkell Þorfinnsson 4.
Þorsteinn hinn fagri Þorfinnsson 4-17.
Þorsteinn hvíti 1, 2, 3, 13, 14, 15, 17.

Ölver hinn hviti 1.
Önundur Þorsteinsson 2.
Öxarfjörður 8.
Öxna-Þórir 1.


Fotnoter.

1) Endret og til ok (MTM)