Brot úr gomlum føroyskum lögskipanum og skjalsbrövum
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
Lesibók
Tórshavn 1911
Brot úr gomlum føroyskum lögskipanum og skjalsbrövum
Úr rættarbót Magnusar kongs Hákunarsonar (Lagabøtara). Givin á vári ár 1273.
Magnús með Guðs miskunn Noregs konungr son Hákonar kongs sendir öllum Guðs vinum í Færöyjum kveðju Guðs ok sína.
Fyrir Guðs miskunn ok svá hlýðni, er vér hafum her sem í öðrum stöðum roynt um várt ríki af várum þegnum, þá høfir oss at hugleika um nauðsynjar várra þegna, ok af því viljum vér, at allir menn viti, at vér höfum játtat yðr ok staðfest með bøn yðra ok allra hinna bestu manna ráði, at her skulu ganga slík lög sem gengr um öll Gula-þings lög, utan búnaðar bólkr skal standa eftir því sem sjálf yðar bók váttar áðr. Eigi viljum vér, at sýslumaðr hefir fleiri lensmenn enn ij. Þessa réttarbót viljum véi gefa yðr, oss ok foreldrum til sáluhjálpar, at hvervetna sem sektir kunna til at falla, þá skal af sakaröyri ij lutir niðr falla, en þriðjungr af því, bókin ákveðr, uppi vera. Þat hafum vér ok lofat yðr, at tvau skip þau, sem yðr eru hentast, skulu ganga millum Noregs og Færöyjar . . . . . . .
Úr tí gamla »seyðabrævinum« frá c. 1300 og úr ti fylgibrævi, sum fylgdi við.
(Úr fylgibrævinum): Hákon með Guðs miskunn Noregs hertugi, son Magnúsar kongs hins kórónaða, sendir öllum mönnum í Færöyum kveðju Guðs ok sína. Andligr faðir ok várr hinn kærasti vin, herra Erlendr biskup í Færöyjum, ok herra Sigurðr lögmaðr af Hjatlandi, sem vér höfum til yðar sent, téðu oss af almúgans hálfu um þá hluti, sem þeim þótti um búnaðarbólkinn á skorta; ok af því létum vér í þessi fjogur blöð samansetja þá skipan, sem vér hafum með hinna bestra manna ráði þar á gört, eptir því sem vér væntum at almúganum skal mest vera til gagns. En um kristindómsbólkinn kunnum vér eigi aðra skipan á at gera nú at sinni, en hann standi eptir því sem virðuligr herra faðir várr hinn kórónaði lét saman setja ok hann fekk í hendr herra Erlendi biskupi ok landsbókin sjálf váttar.
. . . . . . .
(Úr sjálvum seyðabrævinum): . . . . . . . Nú liggja haglendi saman utan garðs, ok eigu ij menn hvárr sín haga, ok gengr sauðr ór annars haga ok í hins, ok verðr þar hagfastr, ok telr hinn at, er þann haga á. Þá taki sá sauð sinn allan, ok beri í sinn haga. Nú gengr þessi sauðr aptr í þann haga, er hann var brot ór borinn; ok svá annat sinn, ok þriðja sinn. Falli þessi sauðr úgildr þeim, er á. Utan hinn vili taka leigu fyrir haga sinn, xx álnir fyrir sauða mörk hverja. En ef hann vili eigi leigu taka, þá skal hinn, er sauð á, bjóða honum kaup á hálfum sauðinum við sik. Nú ef hann vill hvárki kaupa né leigu taka, þá føri hinn sauð sinn ór haga sér at hagræðum, ok hafi ór innan xij mánaða. Nú vill sá, er sauð á, hvárki leigu bjóða né selja þeim, er hagann á, falli sauðr úgildr sem áðr. Þar skal sauð ofan reka, sem hann er hagfastr, ok réttum upp halda hverr eptir sauða magni; enn ef öðru vísu er gjört, bøti konungi iij öyrum silfrs, en hinum skaðabót eptir lögum, er sauðinn á, ef skaði verðr at. Nú ef menn eru at samrétt, ok eigu þar margir menn sauð saman, þá merki hverr lamb eptir því sem á ær til, ok hyggi at hvé margar tvílembr eru. Ok svá ef úkunnr sauðr er í þeirri rétt, þá hyggi sauðamenn at, hversu margar, er lomb hafa, ok merki hverri lamb, er eigi er geld. Enn ef einnhverr mismarkar sauð í þessarri rétt, þá hafi sá sauð sinn, er á, þegar réttar kenningar koma til, eða annan sauð jafngóðan. Enn sá sé engu sekr, er mismarkaði í samrétt.
Bræv, skrivað á Viðareiði ár 1404.
Öllum mönnum þeim sem þetta bréf sía eður höyra senda Brynjolfr Þorbergsson, prestur í Sandöy, Jón Ólafsson, Svein Magnússon, lögréttumenn í fyrr nefndri Sandöy, kveðju Guðs ok sína kunnigt gerandi, at þat er oss viturligt, at Arnbjörn Gudleiksson, sem átti Guðrunu dóttur Sjúrða Hjalt í Finngarðinum til ektar konu, hann átti Húsavík ok Dal, so mikit sem til Húsavíkar lá, ok í Skálavík ok í Skarfanesi ok Sandi so mikit sem undir Húsavík hefir ligið, ok at áður nefndur Arnbjörn átti skilgitin son ok dóttur með fyrr nefndri Guðrunu, ok hét Sjúrður ok hann erfði fyrr nefndan Arnbjörn, feðr sín, ok þá erfði systir skilgitin áður nefndan Sjúrð, bróður sín, ok þá bleif hon deyð, ok þá var oftnefnd Guðrun néstarfi eftir skilgitna dóttur sína, ok ei vitum vér annað sannari fyr Guði her um, ok til sannenda her um settum vér vár innsigli fyr þetta bréf, er gjört var á Viðareiði leygardagin néstan eftir Benediktusmessudag anno domini m° cccc° quatuor.
Bræv, skrivað í Kirkjubø ár 1412.
Vér Jóan, með Guðs náð biskup í Føroyjum kennumst með þessu váru bréfi, at vér erum so ofureins (danskt fyri: á samt) orðit með érligan mann Harald Kálfsson, lögmann í Føröyum, um hálfa v. mörk jarðar, er liggur á Sandi í Sandöy, er Nikka-jarðir eru kallaðar ok síra Haraldur Siggason hafði ólögliga út sett, ok for því at fornefndur Haraldur lögmaður vildi ekki søkja með lögum undan heilagri kirkju ok oss fornefnda jörð, þá skal hann ok hans erfingjar eiga hagan allan, sum til fornefnda jörð liggur, ok hólm ok heimabeiti ok ruddstaðir í Brekkum yfir Sanda húsum í neðra ok í erfa; heiman frá kleifagarði ok út at Seyrum þat oss ok heilagri kirkju til höyrir, en vér ok kirkjan skulum eiga öll önnur lunnindi til fyrrnefnda jörð. Var þetta brév skrifað í Kirkjubø undir várt innsigli anno domini m° cccc° xij.
Bræv, skrivað í Havn krossmessuaftan 1479.
Þess kennumst vér Jörundur Skógdrífsson, lögmaður í Føröyjum, Búi Pétursson, konungs hirðmaður, Jóan Ólafsson, svorin lögréttumaður í sama steð (danisma fyri: stað) með þessu váru opna bréfi, at vér sáum ok yfirlásum þat bréf, er so ljóðaði orð eftir orð, sum her stár (danisma fyri: stendur): . . . . . . Ok til sannenda her um, þá heingjum vér forskrifaðir menn, Jörundur Skógdrífsson, lögmaður, Búi Pétersson, Jóan Ólafsson vár innsigli for þetta transskriftabrév, sum gjört var í Tórshafn Helga Kross aftan anno domini m° cd° lxxix°.
