Den forne Gudrunkvida

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ►

Edda-Kvæde

Norrøne fornsongar

(Andre utgåve, 1928)

På nynorsk ved

Ivar Mortensson-Egnund

Den forne Gudrunkvida

J. H. Füssli: Gudrun kaster sig sørgende over den døde Sigurd (1817)

Kong Tjodrek var hjaa Atle og hadde der mist mest alle sine menn. Tjodrek og Gudrun klaga si naud aat kvarandre. Ho tala og kvad dette:

1.

Eg var fagraste møyi

som mor mi fostra,

eg bjart sat i buret,

med brødrar eg unte.

Alt til Gjuke

arven gav meg,

gullet det raude,

gav meg til Sigurd.

2.

So var Sigurd

mot sveinar heime

som grøne lauken

i graset runnen,

som hjort seg heiser

høgt yver dyr,

som gloraude gull

imot graae sylvet.

3.

Men brødrane mine

baud det imot,

at eg skulde eige

den aller fremste;

dei kunde korkje sova

hell syslur gjera,

fyrr dei Sigurd

fekk slegi i hel.

4.

Med gremjande gny

kom Grane fraa tinge,

men Sigurd der sjølv

sat ikkje paa.

Sveiten fløymde

av sprengde folar,

dei kvast var drivne

av djerve kultar.

5.

Eg graatande gjekk

Grane i møte,

paa folen taarer

tippa i augo,

stilt han sturde

og søkkte hovud,

han fulla det skyna

at Sigurd vart fallen.

6.

Lenge eg evast,

lenge eg yvdest,

fyrr eg meg fekk til

aa frette tidend.

7.

Gunnar stod huglaus

men Hogne fortalde

um daude-saari

som Sigurd raama:

«Broten ligg han

burtanfor aa,

ulvom gjeven,

Gutorms bane.

8.

Sigurd du ser

sør i vegom,

der ramne-reidi

ramskrik og gjel,

der ørnar ørville

til aata gled seg,

og ulvar øgjeleg

yler um mann din.»

9.

GUDRUN:

«Hev du hjartelag

til so harmfull tidend

meg aa melde,

som mod er i hug?

Daa skal ramnar

deg rive i hjarta,

med du veglaus vankar

paa vidaatta ute.

10.

Hard i hugen

Hogne svara,

traud og tykken

og tregefull:

«Grunn til graate

fekk Gudrun meir,

um ramnane hakka

hjarta paa meg.»

11.

Fraa slikt eit ordkast

til skogs eg drog meg,

vilde leite upp luter,

leivde av vargar.

Eg graaten heldt,

ikkje hendene vreid

eller krauna og klaga

som kvende elles,

der hugsprengd eg sat

ved Sigurds hovud.

12.

Natti tottest

nidmyrk vera,

der sorgfull eg sat

ved Sigurds lik.

Det aller best var

meg ulvane tynte,

og beini vart brende

som bjørke-kvister.

13.

Av fjellet eg fór

fem dagar til endes,

til høge halli

aat Halv eg fekk sjaa.

14.

So med Tora eg sat

i sjau halvaar,

dotter til Haakon

i Danmarki.

I gull ho sauma

til gaman aat meg

sudrøne salar

og svanur i elv.

15.

Der bilet-vevnad

vart vyrkt med hagleik,

paa tjeld vart skrivi

koss sveinar leika;

rauste hunar

med raude skjoldar

med hjelm paa hovud

og sverd i handi.

16.

Sigmunds skip der

skreid ifraa land

med gullslegi hovud

og gravne stamnar;

i vev me skildra

koss vaapni svirra

hans Sigar og Siggeir

sud paa Five.

17.

Daa frette Grimhild,

gotne-kona,

kvar eg var komi,

keid av livet.

Ho slengde veven

og søner henta

og straks dei spurde,

slid i hugen:

kven for systerson

sone vilde

og like gjeva

for liv til mann min.

18.

Greidt baud Gunnar

gull aa bøte

og skuld aa sone.

Sameleis Hogne.

Ho frette dei daa

kven fara vilde

og såle springar

og spenne fyre,

[hestar føre

og fløygje haukar,

og barlinds-bogar

bruke med makt].

19.

[Der var Valdar fraa Danmark

med Jaris-leiv,

Øymod den tridje

med Jaris-skar.]

Inn so kom dei,

kongar jamlike,

med brune lokkar,

langskjegga kultar,

sverd i slidre

og stutte brynjur,

ruvne med hjelm

og raude kappur.

20.

Alle dei gav meg

godviljes-muner,

godviljes-muner,

og gilde trøyst-ord,

um det dugde aa døyve

den drjuge suti.

Eg var traa til aa trøyste,

kor trottugt dei freista.

21.

Grimhild eit staup

skjenkte i aat meg

eitrande saart,

daa allting eg gløymde.

Dygdi si drykken

drog av jord-kraft;

dygd kaldsjøen gav

og galte-blodet.

22.

Runer raude

var riste i hornet,

eg kunde ’kje tyde

slike teikn og stavar,

lyngfisken lang

fraa landet til Hadding,

uskori aks,

innvol-reide.

23.

Mangt eit mein

var mengt i drykken,

blod av allslag

og brende eiknot,

sot fraa aaren

og innvol-laag

og svine-levrar,

— det saar mun døyve.

24.

Daa gløymde eg burt,

naar eg gift-drykken drakk,

den harde lagnad

som hovdingen fekk.

For kneet mitt kom

tri kongar daa fram,

fyrr ho endaa

eit ord fekk sagt.»

25.

GRIMHILD kvad:

«Eg gjev deg, Gudrun,

gull til eige,

heile arven

etter far din,

Lodves salar,

lysande ringar;

etter fyrsten som fall

du fær all bunad.

26.

Hage, hendige

hunske møyar

som deg til gaman

i gull-veven sit.

Budle-arven

du eine raade,

alt det gilde gullet

som vart gjevi Atle.»

27.

GUDRUN:

«Til Brynhilds broder

eg brur ikkje gjeng:

aldri aa giftast

eg aktar meir.

Det sømer ’kje meg

med son til Budle

ætter aa auke

og unelegt leva.»

28.

GRIMHILD kvad:

«Gløym no hat

og hemnfus tanke,

stor del av skuldi

me sjølve lyt bera.

Naar søner du fær,

du sæl skal verte,

som um Sigurd og Sigmund

du saag i live.»

29.

GUDRUN:

«Eg finn ikkje, Grimhild,

glede i livet.

Paa meg aa vente

vonlaust det er,

sidan vargar og ramnar

var til gilde

og saug seg mette

paa Sigurds hjarteblod.»

30.

GRIMHILD kvad:

«Ætt-gjævast

av alle er han,

og fremste fyrste

eg finn aa nemne.

I all di æve

eige han skal du

eller ugift svive

i all din dag.»

31:

[GUDRUN:]

«Du tarv ’kje freiste

so traatt aa bjode

meg den ætti

so meinsleg haatta.

Vondt vil Atle

valde Gunnar;

og han vil hjarta

or Hogne slite.

Eg fær ikkje fred,

fyrr eg freiste det lyt:

av stridige sellen

aa slaa hovudet.»

32.

Graatande greip

Grimhild det ordet,

som til sonom

spaadde banen

og uheil varsla

for ætti hennar.

33.

GRIMHILD kvad:

«Eg land gjev deg meir

og leidingsmenn,

Vinbjørg og Valbjørg,

um du vil meg lyde,

du eige det alltid

og une vel, dotter mi!»

34.

[GUDRUN:]

«So mun eg daa kora

den kongen til mann,

naar eg vert naudsett

av nærskylde frendar.

Ikkje meg til viljes

vert den mannen;

ikkje brødre-banen

sine born kann verne.»

35.

Snart paa hest sat

sveinar alle,

og Vallands droser

i vogn drog av stad.

I sjau dagar fyrst

svalt land me reid,

andre dagar sjau

paa sjøen me fór,

tridje dagar sjau

me steig turt land.

36.

Vaktmann vaken

saag vidt fraa høgborg;

grindane gjekk upp,

daa til garden me reid.

37.

Atle meg vekte,

han ottast eg var

full av illhug

for frendar var drepne.

38.

ATLE kvad:

«No meg nyleg

norner vekte»,

— han vilde faa tyde

vonde draumar —

«eg saag deg Gudrun

Gjukes dotter,

stinge eit sverd

svikfullt i meg».

39.

GUDRUN:

«Aa drøyme um jarn

eld det tyder

og kvende-harme

um høgferd og lyst.

Men eg skal di ilske

med eld brenne ut,

lækje deg lint

kor leid du so er meg.»

40.

ATLE kvad:

«Eg tottest i tunet

sjaa teinar brotne,

som vent skulde vekse

etter viljen min,

dei var rivne i rotom

raude av blod,

dei vart borne paa bord

meg bodne til mat.

41.

Eg totte haukar

av handi mi flaug

hungrande ned

til Helheims redslur.

Hjarto deira eg

aat med honing,

dei var sprengde med blod

men sorgsam var eg.

42.

Av handi mi kvelpar

kraup det, eg totte;

gledelause

dei gnistra baae.

Sidan dei ut

til aate vart lagde,

naudig eg kjøtet

njote skulde.»

43.

[GUDRUN:]

«Fulla vil sveinar

um sjø-draatt tala

og av kvitingar

kappe hovud;

drepne dei vert,

fyrr dagen kjem,

til morgon-mat

for mine drenger.»

44.

Eg laag i sengi

men sovne var raadlaust

hard var eg haatta,

det hugsar eg vel.