Fjörutíu Íslendinga þættir: Sighvats þáttr skálds

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Fjörutíu Íslendinga þættir

Sighvats þáttr skálds

Þórleifur Jónsson gaf út
Reykjavík, 1904

---

Þórðr Sigvalda-skáld hafði verit með Ólafi (helga) konungi fyrr, þá er hann var í hernaði. Sighvatr hét son Þórðar; hann var at fóstri með Þórkatli at Apavatni á Íslandi. Sighvatr þótti seinligr maðr í uppvexti. Í Apavatni er fiskiveiði mikil. Þar var á vist með Þórkeli Austmaðr nökkurr, vitr maðr ok dœmafróðr. Þeir sátu á ísinum, ok sá fram koma mikinn fisk ok fagran, ok gátu eigi veiddan. Þá bað Austmaðr Sighvat fara á vatnit, ok bjó til veiðarfœri hans, því at honum líkaði til Sighvats vel. Enn er Sighvatr hafði litla stund setit, þá dró hann þann hinn fagra fisk; ok er þeir komu heim, var soðinn fiskrinn. Þá mælti Austmaðr, at Sighvatr skyldi eta fyrst höfuðit af fiskinum, ok kvað þar vit hvers kvikindis fólgit. Sighvatr át höfuðit ok allan fiskinn, ok þá kvað hann vísu þessa:

Fiskr gengr oss at öskum

eitr’s vér höfum leitat

lýsu-vangs ór lyngvi

leygjar-orm at teygja;

atrennir lét annan

angulgripinn hanga

vel hœfir örriða at erja

agngálga mér hagnat.

Sighvatr var síðan skírr maðr ok fór útan, ok er hann kom til Noregs, fór hann á fund Ólafs konungs, ok beiddist at fœra honum kvæði. Konungr svarar, at hann vill ekki heyra kvæði hans, ok hann vill ekki láta yrkja um sik. Sighvatr kvað þá vísu:

Minum hlýð brag meiðir

myrkblakks, þvít kann’k yrkja

alltiginn, mátt þú eiga

eitt skald, drasils tjalda;

þótt öllungis allra

alvaldr lofun skalda,

þér fæ’k hróðr hváru

hlít, annarra nítit.

Ólafr konungr gaf Sighvati at bragarlaunum gullhring, er stóð hálfa mörk. Sighvatr gerðist þá hirðmaðr Ólafs konungs. Hann kvað þá enn:

Ek tók lystr, né’k lasta,

leyfð iðn vas þat síðan

sóknar Njörðr, við sverði,

sá’s minn vili, þínu;

þollr, fekktu húskarl hollan,

höfum ráðit vel báðir,

látrs, enn’k lánardróttinn,

linns blóða, mér góðan.

Þá er Sighvatr kom af Íslandi til Ólafs konungs, þá kvað hann þetta:

Gjörbœnn mun ek gunnar

gamms teitendum heitinn,

áðr þágu vér œgis

eld, enn nú bið’k felda;

landaura veit þú, lýru

láðþverrandi, af knerri,

enn afganga enga,

ek hefi sjálfr mörk hálfa.

2. Þat er sagt, at Sighvatr skáld væri vin Rögnvalds jarls (Úlfssonar) í orðum sínum, ok talaði oft fyrir (Ólafi) konungi um vináttu jarls. Hann bauð konungi at fara austr á fund Rögnvalds jarls ok njósna um hvers hann yrði víss frá Svía-konungi, hvat hann bærist fyrir, eðr freista, ef hann mætti nökkurri sætt við koma. Ólafi konungi líkaði þat vel, því at honum þótti gott fyrir trúnaðar-mönnum sínum at tala til Ingigerðar konungs-dóttur. Öndverðan vetr fór Sighvatr skáld ok þeir þrír saman ór Borg, ok austr um Markir, ok svá til Gautlands. Enn áðr þeir skildu, þeir Ólafr konungr, þá kvað Sighvatr vísur þessar:

Nú sit þú heill, enn hallar,

hér finnumsk meirr, þinnar

aftr, unz, ek kem vitja

Áláfr konungr, mála;

skáld biðr hins, at haldi

hjálmdrifu stafr lífi

endisk leyfð, ok landi,

lýk ek vísu nú, þvísa.

Nú eru mælt, enn mála

meirr kunnum skil fleiri,

orð, þau’s oss of varða,

alls mest, konungr, flestra;

Guð láti þik gæta,

geðharðr konungr, jarðar,

vist hefik þann, þvít, þinnar,

þú ert til borinn, vilja.

Síðan fóru þeir til Eiðaskógs, ok fengu illt far yfir ána, eikju-karfa nökkurn, ok komust nauðnliga yfir. Sighvatr kvað:

Lét’k til Eiðs, þvít, óðumsk

aftrhvarf, dreginn karfa,

vér stiltum svá, valtan

vátr, til glœps á báti;

taki hlœgi-skip hauga

berr, sák-at’k far verra,

lét’k til hafs á hrúti

hætt, fór betr enn vætta’k.

Síðan fóru þeir um Eiðaskóg. Sighvatr kvað:

Vasa fýst, es’k rann rastir,

reiðr, um skóg frá Eiðum

maðr of veit at’k mœti

meini, tólf ok eina;

hykk, á fót enn flekkum,

fell sár á il hvára,

hvatt gengum þó þingat

þann dag, konungs-mauna.

Síðan fóru þeir um Gautland, ok komu á þann hœ, er Hof heitir. Þar var hurð aftr, ok komust eigi menn í húsin, — sögðu, at þar var heilagt, ok engum manni lofat inn at koma. Brott hurfu þeir þaðan. Sighvatr kvað:

Réð’k til Hofs at bœfa,

hurð vas aftr, enn spurðumk,

inn setta’k nef nenninn

niðrlútr, fyrir útan;

orð gat’k fæst af fyrðum,

flögð bað’k, enn þau sögðu,

hnekktumk heiðnir rekkar,

heilagt, við þau deila.

Þá kom hann at öðrum garði, ok stóð þar húsfreyja í durum úti, ok bað þá þar eigi inn koma, — sagði at þau bóndi áttu þar inni álfablót. Sighvatr kvað:

Gakk-attú inn, kvað ekkja,

armi drengrinn, lengra,

hræðumk ek vit Óðins,

erum heiðin við, reiði;

rýgr kvaðsk inni eiga

óþekk, sú’s mér hnekkti,

álfa-blót, sem úlfi,

ótvín, á bœ sínum.

Annat kveld kom hann til þriggja bónda, ok hét hverr þeira Ölvir, ok ráku þeir hann allir út. Þá kvað Sighvatr vísu:

Nú hafa hnekkt, þeir’s hnakka,

heinflets, við mér settu,

þeygi bells, þollar,

þrír samnafnar, tíri;

þó sjámk hitt, at hlœðir

hafskíðs muni síðan

út, hverr’s Ölvir heitir,

alls mest reka gesti.

Þá fórn þeir enn um kveldit, ok hittu hinn fjórða bónda, ok var sá beztr þegn þeira. Út rak sá Sighvat. Hann kvað þá vísu:

Fór’k at finna báru,

friðs vœtta’k mér, síðan,

brjót, þann’s bragnar létu,

bliks, vildastan miklu;

grefs leit við mér gætir,

gerstr, þá’s illr hinn versti,

lítt reiði’k þó lýða

last, ef sjá’e hinn bazti.

Missta ek fyr austan

Eiðaskóg á leiðum

Ástu burs, þá’s œsta’k

ókristinn hal vistar;

riks fannk-a son Saxa,

saðr vas öngr fyr þaðra,

út vas’k eitt kveld heitinn,

inni, fjórum sinnum.

Ok er þeir komu til Röguvalds jarls, kvað hann þá haft hafa erfiða ferð. Sighvatr kvað vísu:

Átt hafa sér, þeir’s sóttu,

sendimenn fyr hendi,

Sygna-grams, með sagnir

siklinga, för mikla;

spörðumk fæst, enn fyrða

föng eru stór við göngur,

vörðr réð nýtr, því’s norðan,

Nórigs, þinnig fórum.

Drjúggengit varð drengjum

(drengr magnar lof þengils)

austr til jöfra þrýstis

Eiðaskógs á leiðum;

skyldit mér áðr mildan

minn dróttin kom’k finna,

hlunns at hilmis runnum

hnekkt dýrloga bekkjar.

Rögnvaldr gaf Sighvati gullhring. Þá tók til orða kona ein, ok kvað hann hafa gengit til nökkurs með þau hin svörtu augun. Hann kvað þá vísu:

Oss hafa augun þessi

íslenzk, konan vísat

brattan stig at baugi

björtum langt, hin svörtu;

sá hefir, mjöðnannan, manni

minn ókunnar þínum

fótr á fornar brautir

full-drengila gengit.

Enn er Sighvatr kom heim til Ólafs konungs, ok gekk inn í höllina, ok sá á hallarvegginn, hann kvað þá:

Búa hilmis sal hjálmum

hirðmenn, þeir’s svan grenna

(hér sé’k) bens, ok brynjum,

(beggja kost á veggjum);

því á ungr konungr engi

(ygglaust es þat) dyggra

húsbúnaði’ at hrósa,

höll es dýr með öllu.

Síðan sagði hann frá ferð sinni, ok kvað:

Hugstóra bið’k heyra

hress fœra jöfurs (þessar),

þolda’k vás hvé, (vísur)

verðung (of för gerða’k);

sendr vas’k upp af öndrum

austr (svaf’k fátt) á hausti

til Svíþjóðar (síðan)

svanvangs á för langa.

Ok þá er hann talaði við Ólaf konung, kvað hann vísu þessa:

Lét’k við yðr, hinn ítri

Áláfr, hugað-málum

rétt, es ríkan hitta’k

Rögnvald, konungr, haldit;

deilda’k mál hins milda

málma-vörðs í görðum

harða mörg, né’k heyrða

heiðmanns tölur greiðri.

Þik bað sólar sökkvir,

sinn halda vel, Rínar,

hvern þann’s hingat árnar

húskarl nefi jarla;

enn hverr’s austr vill sinna

(jafnvíst er þat), Lista

þengill, þinna drengja

þar á hald und Rögnvaldi.

Ok enn kvað hann:

Fólk réð, við sik, fylkir,

flest, es ek kom vestan,

ætt, sem áðr of hvatti

Eiríks svika þeira;

enn því’t, jarla, frænda

eins, þat’s tókt af Sveini,

yðr kveð’k, jörð es náðut,

Úlfs bróður lið stóðusk.

Spakr lét Úlfr meðal ykkar,

Áláfr, tekit málum

(þitt fengum svar) sætta,

(sakar leggi þit) beggja;

þér lét, þjófa rýrir,

þær sem öngvar væri

riftar reknar heiftir,

Rögnvaldr, gefit, aldar.

3. Öndverðan vetr fór Sighvatr ór Borg, sem fyrr var ritat, ok þeir þrír saman austr um Merkr, ok svá til Gautlands, ok fekk hann í þeirri ferð oftliga illar viðtökur. Sighvatr skáld kom til Rögnvalds jarls, ok var þar í góðum fagnaði langa hríð. Þá spyrr hann þat til Ingigerðar, dóttur Ólafs Svía-konungs, at komit höfðu til föður hennar sendimenn Jarisleifs konungs austan ór Hólmgarði þess erindis, at biðja Ingigerðar til handa Jarisleifi konungi, ok þat með, at Ólafr Svía-konungr tók þessu máli all-vænt. Þá kom ok til jarls, meðan Sighvatr var þar, Ástríðr, dóttir Ólafs Svía-konungs; var þar þá fögr veizla ger. Gerðist Sighvatr þá brátt málkunnigr konungs-dóttur; kannaðist hún brátt við hann, því at Óttarr svarti, systur-son Sighvats, hafði þar lengi verit í kærleikum miklum með Ólafi Svía-konungi, föður hennar; þá var þar margt talat. Jarl spyrr þá Sighvat, hvat hann ætlaði, hvárt Ólafr Noregs-konungr mnudi fá vilja Ástríðar. „Ok ef hann vill þat“, segir jarl, „þá munu vér ekki at því spyrja Svía-konung um þetta mál, hvárt sem honum líkar betr eðr verr“. Slíkt hit sama sagði Ástríðr konungs-dóttir. Eftir þat fóru þeir Sighvatr heim, ok komu heim litlu fyrir jól til Borgar á fund Ólafs konungs. Brátt sagði Sighvatr Ólafi konungi þau tíðindi, sem hann hafði spurt; varð hann fyrst fár ok ókátr, er Sighvatr sagði honum bónorð Jarisleifs konungs, ok sagði konungr svá, at honum var ills ván af Svía-konungi: „Nær sem vér fáim honum þat goldit með nökkuru móti“. Enn er frá leið, þá spyrr konungr margra tíðinda austan af Gautlandi. Sighvatr segir honum mikit af fríðleik Ástríðar konungs-dóttur ok málsnild hennar. Konungi fell þat vel í eyru. Sagði Sighvatr honum þá allar rœður þeira Rögnvalds jarls ok Ástríðar konungs-dóttur, er þau öll saman hafa talat sín í milli, ok fannst konungi margt um, ok mælti svá: „Eigi mun Svía-konungr þat hyggja, at ek muna þora at fá dóttur hans útan hana vilja“. Enn ekki var þetta mál borit fyrir alþýðu at svá búnu. Ólafr konungr ok þeir Sighvatr tveir saman töluðu oft um þetta mál sín á milli. Ólafr konungr spyrr Sighvat eftir vandliga, hvat hann kannaði af um Rögnvald jarl: „Hverr vinr hann er várr“. Sighvatr segir sem var, at jarl væri hinn mesti vinr Ólafs konungs. Þá kvað Sighvatr vísu þessa:

Fast skaltú ríkr við ríkjan

Rögnvald, konungr, halda

(hann es þýðr of þinni

þörf nátt ok dag) sáttum;

þann veit’k, þinga kennir,

þik beztan vin miklu

á Austrvegu eiga

allt með grœnu Salti.

4. Óttarr svarti hafði lengi verit með (Ólafi) Svía-konungi; hann hafði ort mansöngs-drápu um Ástríði, dóttur Ólafs Svía-konungs. Þat mislíkaði Ólafi konungi Haraldssyni, því at kvæðit var mjök kveðit, svá at helt við væningar. Enn er Óttarr kom til Noregs, lét Ólafr konungr taka hann, ok setja í myrkvastofu. Sighvatr skáld var náfrændi Óttars ok vinr hans mikill. Sighvatr fór um nótt til myrkvastofunnar at finna Óttar, ok spurði, hversu honum líkaði. Óttarr kveðst verit hafa kátari. Sighvatr bað hann kveða sér kvæðit, er hann hafði ort um Ástríði drottningu. Óttarr gerði svá. Þá mælti Sighvatr: „Mjök er kvæðit kveðit, ok er eigi undarligt, at konunginum líki eigi vel kvæðit. Nú skulu vit snúa vísum þeim, er mest eru ákveðin orð í kvæðinu; enn síðan skaltú yrkja annat kvæði um konunginn; konungr mun vilja heyra þat, er ort er um drottningu, áðr en þú ert drepinn. Enn þegar úti er drápan, þá skaltú hefja upp þat kvæði, er þú hefir ort um konunginn, ok kveða á meðan þú mátt“. Óttarr gerði sem Sighvatr kenndi ráð til. Hann orti drápu um Ólaf konung á þeim þrimr nóttum, er hann var í myrkvastofunni. Eftir þat lét konungr leiða Óttar á sinn fund. Hann kvaddi konung, enn konungr tók eigi kveðju hans, heldr mælti hann til Óttars: „Þat er nú ráð, Óttarr, at þú látir heyra kvæði þat, er þú hefir ort um Ástríði drottningu, því at hon skal nú heyra hróðr sinn“. Ástríðr sat á aðra hönd konunginum. Óttarr settist niðr við fœtr konunginum, á með hann fœrði kvæðit; enn konungr roðnaði við. Enn er lokit var kvæðinu, þá lét hann eigi dvína kveðandina, ok hóf þegar upp drápuna, þá er hann hafði ort um konunginn, ok er þetta upphaf:

Hlýð manngöfigr minni

myrkbáls, þvít’k kann yrkja,

finnum yðr ok annan,

allvaldr, konung fallinn;

þat tel’k, grams ok gauta

glað sistanda missta’k

döglings verk at dýrka,

dýrr þengill, mik lengi.

Þá kölluðu hirðmenn ok mæltu, at flimberinn skyldi þegja. Sighvatr mælti: „Þat er öllum auðsýnt, at konungr má gera af ráði Óttars, þat sem hann vill, þó at hann kveði út kvæði þetta; enn oss er gott at heyra lof konungs várs“. Hirðmenn þögnuðu, enn Óttarr kvað drápuna. Konungr þagði á meðan Óttarr flutti kvæðit. Þá mælti konungr: „Þat mun bezt, Óttarr, at þú þiggir höfuð þitt fyrir drápuna“. Óttarr svaraði: „Sú gjöf þykki mér góð, þó at höfuðit sé eigi fagrt“. Konungr dró gullhring af hendi sér ok gaf Óttari. Ástríðr renndi fingrgulli á gólfit, ok mælti: „Taktú, skáld, gneista þann ok eig“. Þá mælti konungr við hana: „Var svá, at þú mættir eigi alls bindast at sýna þitt vinfengi við Óttar“? Ástríðr svaraði: „Eigi munu þér kunna mik um þetta, herra, þó at ek vilja launa mitt lof sem þú þitt“. Konungr mælti: „Svá skal nú ok vera í þessu sinni, at ek skal þér eigi sakir fyrir gefa þessa fjárgjöf; enn svá megu þit þó til ætla, at mér mun lítilgæft vera um vinfengi ykkart héðan í frá, af þeim skáldskap, er Óttarr hefir ort um þik“. Óttarr var lengi með konunginum í góðri virðing. Sjá drápa hét Höfuðlausn, er Óttarr orti um Ólaf konung. Nú er þeir Sighvatr ok Óttarr höfðu lengi verit með Ólafi konungi, þá váru þeir eigi jafnmikils metnir sem verit hafði; þat var einn dag, at konungr sendi þeim hnetr af borði sínu; þá kvað Sighvatr vísu:

Sendi mér hinn mœri,

man þengill sjá drengi,

síðan man’k heldr at hróðri,

hnytr, þjóðkonungr, snytrask;

oft, enn okkr bað skifta

Óttarr í tvá dróttinn,

enda mál, sem mundum

manndjarfr, föður-arfi.

Þá kvað Óttarr aðra vísu.

Hnetr sendi mér handan

handleggjar týr branda,

ár vas þats’k man meiri

mín þing jöfri, hingat;

mjór es, markar stýrir

meirr sjákk þar til fleira,

viðráttu, oss í öðru,

Íslands, mikils vísir.

Konungr brosti at vísunum, er þeir höfðu kveðit. - Ólafr konungr veitti þá virðing Sighvati skáldi, at hann helt dóttur hans undir skírn. Þá kvað Sighvatr:

Drottinn, hjálptú, þeim’s dóttur,

dýrr es þinn vili skýri,

heim ór heiðnum dómi

hóf ok nafn gaf Tófu;

helt und vatn hinn vitri,

varð’k þeim feginn harða

morgni, mínu barni

móðrakkr Haralds bróðir.

5. Þat var sagt, at (þat) var einhveru dag, at Sighvatr skáld sagði Ólafi konungi frá því, at hann var á vist út á Íslandi með þeim manni, er Karli hét; hann átti konu unga ok þrifliga. Hann var lítill bóndi; enn honum þótti Sighvatr vilja lítit vinna. „Þat var einn dag“, sagði Sighvatr, „at ek tók konu Karla, ok fór ek með hana í einn helli, ok þaðan sá ek yfir byggðina Karla; þá kvað ek vísu þessa:

Héðan sé’k reyk, es rjúka

rönn yfir fiskimönnum,

stór eru skálds um skœrur

skellibrögð, ór helli;

nú frýr-at mér nýrrar,

nenningar dag þenna,

hlíti’k fyrir hvítan

hornstraums dögurð naumu.

Konungr brosti at, ok mælti til Sighvats:

Segit þat Karla

es hann kemr hingat,

nýtum þegni

fyrir norðan haf:

at fleira skal

í förum vinna,

enn hylda hval

hvössum knífi.

6. Svá er sagt, at Sighvatr skáld var lengstum með Ólafi konungi, meðan þeir váru á lífi báðir. Ok einhverju sinni bar svá til förum þeira Ólafs konungs, at þeir höfðu farit um Dofrafjall; enn þat var um vetr; gerði kuldaveðr; konungr reið, enn flestallt liðit gekk. Sighvatr skáld var þá með konungi, ok gekk nær honum. Sighvatr þóttist sjá, at konungi gerði kalt, ok mælti: „Herra“, sagði hann, „látit mik ríða, því at ek mun eigi komast af fjallinu, ef ek geng“. „Svá skal vera, skáld“, sagði konungr, ok sté af baki. „Þat vilda ek nú, herra“, (segir Sighvatr,) „at þér fœrit í kápu mína“. Konungr gerði svá, ok gekk um hríð. Ok er Sighvatr vissi, at konungi gerði heitt, þá mælti hann: „Nú tekr mik at kala, ok vil ek nú gjarna ganga; enn ek vilda, at þér riðit ok reiddit loðkápuna, því at ek komumst hvergi, ef ek geng í henni“. Konungr kvað svá vera skyldu sem hann vildi, ok reið hann í loðkápunni um daginn. Konungr létti eigi ferð sinni, fyrr enn hann kom í Þránd-heim ok allt til Niðaróss, ok bjó þar til vetr-setu, ok sat þar um vetrinn. Þat var einhverju sinni, at Sighvatr þóttist eiga nauðsynja erindi at tala við konunginn. Enn þá var svá mikil þröng af fjölmenni hjá konunginum, at Sighvatr náði eigi máli konungs. Sighvatr kvað þá vísu:

Þröngisk ér um ungan,

itrmenni, gram þenna,

bægisk öld, svá’t eigi

Áláfs nai’k mali;

mér vas orð at órum

auðsótt frömum dróttni

þá’s óðum mjök móðir

mjöll á Dofrafjöllum.

7. Álfhildr hét kona, er köllut var konungsambátt; hon var þó af góðum ættum komin; hon var þá með Ólafi konungi. Enn þat vár varð þat til tíðinda, at Álfhildr var með barni. Enn þat vissu trúnaðar-menn Ólafs konungs, at hann mundi vera faðir at barninu, er hon fór með. Svá bar at eina nótt, at Álfhildr tók sótt, ok var fátt manna við statt: konur nökkurar ok prestr, ok Sighvatr skáld ok fáir menn aðrir. Álfhildr var þungliga at tekin, ok gekk henni nær dauða, ok um síðir fœddi hon sveinbarn, ok var þat um hríð, at þau vissu óglöggt, hvárt líf væri með barninu eðr eigi. Enn er barnit skaut upp öndunni ok allómáttuliga, þá bað hann prestrinn fara at segja konungi, hversu háttat var. Sighvatr svarar: „Þat þori ek fyrir engan mun at vekja konunginn, því at hann bannar þat hverjum manni, at hann sé vaktr, fyrr enn hann vaknar sjálfr“. Prestr svarar: „Nauðsyn er þetta, at barnit fái skírn sína, því at mér sýnist þat ómáttuligt, ok lítil ván langs lífs“. Sighvatr mælti: „Heldr, vil ek til þess hætta, at þú skírir barnit, enn ek vekja konunginn, ok mun ek sitja fyrir svörunum, ok gefa nafn sveininum“. Svá gera þeir, ok var skírðr sveinninn, ok kallaðr Magnús. Eftir um morgininn, er konungr var klæddr, var honum sagt frá þessum atburð. Konungr bað Sighvat kalla þangat, ok fundu menn, at hann var reiðr. Ok er Sighvatr kom þangat, þá mælti konungr: „Hví vart þú svá djarfr, maðr, at þú lézt skíra barn mitt, fyrr enn ek vissa“? Sighvatr svarar: „Því, herra, at ek vilda heldr gefa tvá menn Guði, enn einn fjandanum“. Konungr mælti: „Fyrir hví liggr þat við“? Sighvatr svarar: „Því, at barnit var at dauða komit, ok mundi þat fjandans maðr, ef þat dœi óskírt; enn nú er þat sannliga Guðs maðr. Hitt er ok í annan stað, at ek vissa, þó at þú værir mér reiðr, at þar mundi eigi meira við liggja enn líf mitt, ok ef þér vilit, at ek týna lífi mínu fyrir þessa sök, þá vænti ek ok, at ek sé Guðs maðr, slíkt sem mér gekk til“. Konungr mælti: „Enn fyrir hví lézt þú sveininn Magnús heita? Ekki er þat várt ættnafn“. Sighvatr svarar: „Ek lét hann heita eftir Karla-Magnúsi konungi, því at hann vissa ek frægastan mann í frásögu“. Þá mælti konungr: „Gæfumaðr mikill ertú, Sighvatr, ok er þat eigi undarligt, at gæfa fylgi vizku. Hitt er undarligt, er þó kann stundum verða, at sú gæfa fylgir óvitrum manni, at óvitrlig ráð snúast til hamingju“. Var þá konungr allglaðr. Sveinninn fœddist þar upp; var hann brátt efniligr, er aldr fór yfir hann.

8. Sighvatr skáld hafði verit með Knúti konungi, ok gaf Knútr konungr honum gullhring þann, er stóð hálfa mörk. Þá var ok með Knúti konungi Bersi Skáld-Torfuson, ok gaf konungr honum tvá gullhringa, ok stóð hvárr hálfa mörk, ok þar með sverð gullbúit. Þá kvað Sighvatr vísu þessa:

Knútr hefir okkr hinn ítri

alldáðgöfigr báðum

hendr, es hilmi fundum,

Húnn, skrautliga búnar;

þér gaf mörk eðr meira

(margvitr) ok hjör bitran,

golls (ræðr görva öllu

Guð sjálfr), enn mér hálfa.

Sighvatr gerði at athvarfi sendimenn Knúts konungs, ok spyrr þá vandliga tíðinda. Þeir segja honum ok slíkt, er hann spyrr; þeir sögðu honum ok frá viðrœðum þeira Ólafs konungs ok erindis-lokum sínum, — sögðu at konungr hefði þungliga svarat þeira málum: „Ok vitum vér eigi“, segja þeir, „af hverjum hann hefir traust til at neita því, at gerast maðr Knúts konungs, ok fara svá ríkir höfðingjar, sem hann er, á konungs-fund, ok mundi hans kostr sá beztr, því at Knútr konungr er sva mildr, at aldri gera þeir svá mikit af við hann, at eigi gefi hann þeim þegar allt upp, ef þeir sœkja konungs-fund, ok veita honum lotning; var þat nú fyrir litlu, er til hans komu tveir konungar norðan af Skotlandi af Fífi, ok fœrðu honum höfuð sín, ok gaf hann þeim upp reiði sína, ok svá lönd þau öll, er þeir höfðu átt, ok þar með á ofan stórar vingjafir; nú mundi sjá konungr fara slíka sœmdar-för eðr meiri, ef hann kynni at þekkjast, ok vildi hann stunda til Knúts konungs“. Þá kvað Sighvatr vísu:

Hafa allframir jöfrar

út sín höfuð Knúti

fœrð ór Fífi norðan

(friðkaup vas þat) miðju;

seldi Ólafr aldri

(oft vá sigr) hinn digri,

haus í heimi þvísa

(hann) engum svá manni.

9. Sighvatr skáld kom .. vestan ór Rúðu (af Vallandi) til Englands, ok sá maðr með honum, er Bergr hét; þeir höfðu þann veg farit kaupferð hit fyrra sumarit. Sighvatr orti flokk þann, er kallaðr var Vestrfarar-vísur, ok er þetta upphaf:

Bergr, höfum minnsk, hvé, margan

morgin, Rúðuborgar

börð lét’k í för fyrða

fest við arm hinn vestra.

Enn er Sighvatr kom til Englands, þá fór hann á fund Knúts konungs, ok bað sér órlofs at fara til Noregs. Knútr konungr hafði sett bann fyrir öll skip, fyrr enn hann hefði búit her sinn. Enn er Sighvatr kom til konungs, gekk hann til herbergis hans, ok var þat læst, ok stóð hann lengi úti. Enn er hann hitti konung, þá fekk hann lof sem hann vildi. Sighvatr kvað:

Útan varð’k, áðr Jóta

andspilli fekk stillis

(melld sá’k hér fyr höldi

húsdyrr) fyrir spyrjask;

enn erindi óru

áttungr í sal knátti

Gorms (ber’k oft á armi

járnstökur) vel lúka.

Enn er Sighvatr varð þess varr, at Knútr konungr byrjar ferð sína á hendr Ólafi konungi, enn hann vissi, hversu mikinn styrk Knútr konungr hafði, þá kvað hann vísu:

Örr tegask Ólaf gerva,

allt hefir sá’s, fjörvaltan

(konungs dauða munk at kvíða)

Knútr, ok Hákon, úti;

haldisk vörðr, þót vildi

varla Knútr ok jarlar;

dælla’ es fyrst á fjalli

fundi’, ef sjálfr kemsk undan.

Átti jarl at sætta

allframr búendr gamla,

ok, þeir’s oftast tóku,

Áláf, af því máli;

Þeir hafa fyrr af fári

(tramt es Eiríks kyn) meira

höfðum keypt, enn heiftir

Hákun saman bundit

10. Sighvatr skáld var lengi með Ólafi konungi, sem hér er ritat, ok hafði konungr gert hann stallara sinn. Sighvatr var ekki hraðmæltr maðr í sundrlausum orðum, enn skáldskapr var honum svá tiltœkr, at hann mælti af tungu fram svá sem annat mál. Hann hafði verit í kaupferðum til Vallands, ok í þeiri ferð kom hann til Englands, ok hitti Knút konung, ok þá af honum leyfi at fara til Noregs, sem fyrr var sagt. Enn er hann kom í Noreg fór hann þegar á fund Ólafs konungs. Gekk hann fyrir konung, er hann sat yfir borðum; hann kvaddi konung. Ólafr konungr leit við honum ok þagði. Sighvatr kvað vísu:

Heim erum hingat komnir,

hygg at, jöfurr skatna,

menn nemi mál semk inni

mín, stallarar þínir;

seg þú, hvar sess hafir hugðan,

seims þjóðkonungr, beima

(allr es þekkr með þollum

þinn skáli mér) innan.

Þá sannaðist hit fornkveðna mál, at mörg eru konungs-eyru. Ólafr konungr hafði spurt allt um ferðir Sighvats, at hann hafði verit með Knúti konungi. Þá mælti Ólafr konungr til Sighvats: „Eigi veit ek nú, hvárt þú ætlar nökkut at vera minn stallari, eðr hefir þú nú eigi gerst maðr Knúts konungs“? Sighvatr kvað vísu:

Knútr spurði mik mætra

mildr, ef’k honum vilda

hendilangr sem hringa,

hugreifum Óleifi;

einn kvað’k senn at sönnu

svara þóttumk vel, dróttinn

(gör eru gumna hverjum

gnóg dœmi) mér sœma.

Þá mælti Ólafr konungr, at Sighvatr skyldi ganga til sætis þess, sem hann var vanr at sitja ok hann hafði fyrr haft; kom Sighvatr sér brátt í kærleika hina sömu, sem hann hafði áðr haft.

11. Sighvatr skáld hafði þegit heimfararleyfi, þá er Ólafr konungr (helgi) fór austr í Garðaríki. Enn annat sumar fór Sighvatr af landi ok suðr til Róms. Þá kvað Sighvatr vísu:

Róms, lét’k, ok helt heiman

hermóðr, á för góðri,

gjallar-vönd, þann’s golli

gaf mér konungr vafðan;

(sult, þá’s) silfri hjaltat

(sverðviðri) dýrt (þverðu)

lögðum vápn, enn vígðum,

vér, (ylgjar) staf fylgdum.

Enn um haustit, er Sighvatr var sunnan á leið, þá spurði hann fall Ólafs konungs; var honum þat hinn mesti harmr. Hann kvað þá:

Stóð’k á Mont, es minntumk

marg hvar sundr brast targa

breið ok brynjur síðar,

borgum nær um morgin;

munda ek, þann’s undi

öndverðan brum löndum,

(faðir minn vas þá) þenna

(Þoröðr) konung, forðum.

Sighvatr gekk einn dag um þorp nökkut, ok heyrði at einhverr bóndi veinaði mjök, er hann hafði misst konu sína, barði á brjóstit ok reif klæði af sér, ok vildi gjarna deyja. Sighvatr kvað þá:

Fúss læzk maðr, ef missir

meyjar faðms, at deyja;

keypt es ást, ef eftir

of látinn skal gráta;

enn fullhuginn fellir

flóttstyggr, sá’s ann dróttni,

várt torrek lízk verra,

vígtár, konungs-árum.

Sighvatr kom heim í Noreg til bús síns. Hann spurði þá, at margir menn veittu honum ámæli, ok töldu at hann hefði illa skilit við Ólaf konung. Þá kvað hann vísu:

Hafa láti mik heitan

Hvíta-Kristr at víti

eld, ef’k Ólaf vilda,

em’k skirr um þat, firrask;

vatnœrin hefk vitni,

vas’k til Róms í haska,

öld leyni’k því aldri,

annarra þar manna.

Síðan fór Sighvatr til hirðar Magnúsar konungs, ok var með honum, ok gerðist hann hirðmaðr hans, ok var konungr vel til hans.

12. Sighvatr skáld var með Magnúsi konungi hinum góða, ok hafði jafnan mikinn hugtrega af falli Ólafs konungs, svá sem heyra má í vísu þeiri, er hann orti þá:

Geng ek um þvert frá þengils

(þróask ekki mér) rekka

emk sem bast (í brjósti)

bleikr, verðungar leiki;

minnumsk hins, hvé manna

minn dróttinn lék sinna

oft á óðals-tóftum

orðsæll ok vér forðum.

Þat var eitt kveld, at menn höfðu þat at skemtan, at tala um skáldskap manna, ok varð svá í orðum þeira, at þeir ámæltu skáldskapnum Sighvats, ok kölluðu, at hann hefði eigi rétt ort at máli. Þá kvað Sighvatr vísu þessa:

Munu þeir’s mestar skynjar

munveigs Dáins, kunnu

síðr á Sighvats hróðri

svinns braglöstu finna;

sik vill hverr es hnekkir

haldorðr boði skjaldar

els því’s allir mæla

iflauat gera at fífli.

Þessa vísu kvað Sighvatr til Alfífu um þat, er hallæri var, meðan Sveinn, sonr hennar, var konungr yfir Noregi:

Alfífu mun ævi

ungr drengr muna lengi,

þá’s uxa-mat átum

inni skaf sem hafrar;

annat vas þá’s Ólafr

ógnbráðr ot réð láði:

hverr átti þú hrósa

hjálmþorn freku korni.

Sighvatr orti erfidrápu um hinn helga Ólaf konung, ok ætlaði að stæla eftir sögu Sigurðar Fáfnisbana. Sighvatr kom skipi við ey þá, er Súla heitir; ok er hann var kominn, þá varð sá atburðr, at bóndi sá, er á meginlandi var, tók sótt mikla, svá at hann var banvænn, enn kona hans sat yfir honum í hryggum hug. Ok er mátt bóndans tók at minnka, þá vitrast Ólafr konungr konu hans í draumi, ok mælti svá við hana: „Vit skulum kaupa verkum saman, ek mun geyma at bónda þínum, enn þú skalt fara til fundar við Sighvat skáld mitt; seg honum þat, at ek vil at hann stæli drápu þá, er hann yrkir um mik, eigi eftir Sigurðarsögu, heldr vil ek, at hann stæli hana eftir Uppreistar-sögu“. Nú eftir þessa vitran fór húsfreyjan til fundar við Sighvat, ok sagði honum, hvat konungr hafði vitrat henni; ok eftir þat fór hon heim. Ok meðan hon hafði heiman verit, þá hafði Ólafr konungr vitrast bóndanum, ok gert hann heilan. Sighvatr snöri þá drápunni, ok stælti eftir Uppreistar-sögu. Nökkuru síðar tók Sighvatr sótt harða. Í þeiri sótt vitraðist honum Ólafr konungr, ok bauð honum með sér at fara, ok kvað á dag, nær hann mundi á móti honum koma. Nú er sá dagr kom, er konungr hafði ákveðit, þá kvað Sighvatr vísu þessa:

Seinn þykki mér sunnan

sókndjarfr Haralds arfi

langr es, at lýða þengill

lífs-sorg, konungs morginn;

hvatki es heiðis gotna

hyrtælands sælan,

nú hefi’k vætt í dag dróttins

dvelr, bið’k hans í Selju.

Eftir þat andaðist Sighvatr, ok ætlum vér at Ólafr konungr muni efnt hafa þat, er hann hét honum, ok veitir mörgum mikla miskun, þeim er á hann kalla.