Geisli er Einar Skúlason kvað um Olaf Haraldsson Noregs konúng

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Fornmanna Sögur

Eptir gömlum handritum

Fimta bindi.

Útgefnar að tilhlutun hins

Norræna Fornfræða Félags

Kaupmannahöfn 1830

Geisli
er
Einar Skúlason
kvað um
Olaf Haraldsson
Noregs konúng.

Eins má orð ok bænir

allsráðanda hins snjalla

vel er fróðr sá er getr góða

guðs þrenníng mér kenna,

göfugt ljós boðar Geisli

gunnöfligr miskunnar

ágætan býð ek ítrum

Ólafi brag sólar.

2.

Þeirrar er húms í heimi

heims myrkrum brá þeima

ok ljós meðan var vísi

veðr kallaðist hallar;

sá lét bert frá bjartri

berast maðr und sky-jaðri

frægr stdS af Jþví flæðar

förnuðr röðull stjörnu.

3.

Síðar heilags brá sólar

setrs var þat fyrir betra

auðfinnendum annars

ómjóss röðuls ljósi;

æztr þrifnuðr réð efnast

oss þá er líf á krossi

jarðar allra fyrða

ónauðigr tók dauða.

4.

Upprann allrar skepnu

iðvanðr á dag þriðja

Kristr með krapti hæstum

kunnr réttlætis sunnu;

veit ek at mildr frá moldu

meginfjöldi reis hölda

iflaust má þat efla

ossa ván með hánum.

5.

Sonr sté upp með yndi

auðar mildr frá hauðri

jöfra bestr í æztrar

alls ráðanda hallar;

lofaðr sitr englum efri

öðlínga hnígr þíngat

döglíngs hirð á dýrum

dagbóls konúngr stóli.

6.

Veitti dýrðar drottinn

dáðvandr gjafir anda

mál kynnast þau mönnum

máttigs framir vátta;

þá reis upp sú er einum

alþýð guði hlýðir

hæstr skjöldúngr býðr höldum

himin vistar til kristni.

7.

Nú skulum göfgan geisla

guðs hallar vér allir

ítr þann er Ólafr heitir

alstyrkan vel dýrka;

þjóð veit hann und heiða

hríð-blásnum sal víða

menn nemi mál sem ek inni

mín jarteignum skína.

8.

Heyrðu til afreksorða

Eysteinn konúngr beinna

Sigurðr bygg at því snöggum

sóknsterkr hve ek fer verka;

drengr berr óð fyrir Ínga

yðvart bið ek magnit styrkva

mærð þá er miklu varðar

máttig höfuðáttar.

9.

Yfirmanni býð ek unnin

upp er mærð; borin lærðra

Jón köllum svá allrar

alþýðu brag hlýða;

hefjum hendr en leyfa

hygg ek vin röðuls tiggja

stóls vex hæð þar er hvílir

heilagr konúngr fagran.

10.

Öld samir Ólafs gilda

orðgnóttar bið ek drottinn

oss at óðgerð þessi

ítrgeðs lofi kveðja;

fann ek aldrei val vildra

vallrjóðanda allra

raun samir rétt í einu

ranni fremdar manna.

11.

Þreklynds skulu Þrændir

þegns prýði brag hlýða

Krists lifir hann í hæstri

hall, ok Norðmenn allir;

dýrð er ágæt orðin

eljanhress í þessum

þjóð né þengill fæðist

þvílíkr í konúngs ríki.

12.

Sighvatr frá ek at segði

sóknbráðr konúngs dáðir,

spurt hefir öld at orti

Óttar um gram dróttar;

þeir þafa þengil mæra

því er sizt frama lýstan

helgum lyt ek er hétu

höfuðskáld fíra jöfri.

13.

Móðr vann margar dáðir

munnrjóðr hugins gunna

satt var at siklíngr bætti

sín mein guði einum;

leyndi lofðúngr Þrænda

liðgegn snara þegna

fár gramr hefir frægri

fæzk háleitri gæzku.

14.

Réð um tólf sá er trúði

tír bráðr á guð láði

þjóð muna þegnar fæða

þrjá vetr konúng betra;

áðr fullhugaðr félli

fólkvaldr í dyn skjalda

hann spenni oss fyrir innan

Ölvis haug frá bölvi.

15.

Fregit hef ek satt at sagði

snjallri ferð áðr berðist

drótt nýtr döglíngs máttar

draum sinn konúngr Rauma;

stiga sá standa fagran

stjórnarfimr til himna

rausn dugir hans at hrósa

Hörða gramr af jörðu.

16.

Ok hver lofaðr hugðist

hrokkinnseiðs hins dökkva

lýngs í lopt uppgánga

látrs stríðandi síðan;

leit sá er landsfólk gætir

líknframr himinríki

umgeypnandi opnast

alls heims fyrir gram snjallum.

17.

Vakit frá ek víg á Stikla

víðlendr stöðum síðan

Innþrændum lét undir

álmreyr-lundr dreyra;

heims þessa frá ek hvassan

hvatir feldu gram skatnar

þeir drýgðu böl brigðu

branddríf numinn lífi.

18.

Fúss er ek því at vann vísir

var hann mestr konúngr flestra

drótt nemi mærð ef ek mætta

manndýrðir stef vanda;

greitt má gumnum létta

guðs riðari stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

19.

Náðit bjartr þá er beiðir

baugskjalda lauk aldri,

sýndi salvörðr grundar

sín tákn, röðull skína;

fyrr var hitt at harra

hauðr tjalda bar dauða

happ nýtast mér mætta

máltól skinu sólar.

20.

Gerðist brátt þá er barðist

broddrjóðr við kyn þjóðar

gramr vandit sá syndum

sik jarteignir miklar;

ljós brann líki vísa

log skíðs yfir síðan

þá er önd með sér sendist

samdægris guð framdi.

21.

Dýrð lætr drottinn Hörða

dragist mærð þannig hrærða

ítr munat öðlingr betri

alls græðari fæðast;

greitt má gumnum létta

guðs riðari stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

22.

Drótt þó dýran sveita

döglíngs ríks af líki

von gleðr hug með hreinu

hans batnaðar vatni;

satt var at Sygna drottins

særendr guði kæran

hríngs megu heyra drengir

hans brögð í gröf lögðu.

23.

Kom þar blindr en ek byrja

blíðverk muni síðar

auðar njótr er ýtar

jöfrs bein þvegit höfðu;

sjón brautir þó sínar

seggjum kunns í brunni

ár þeim er Ólafs dreyra

orms landa var blandinn.

24.

Sjón fékk seggr af hreinu

sú dýrð munat fyrðum

förundr mun þat firnast

fjölgóðr konúngs blóði;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

25.

Tólf mánuði var týnir

tandranðr huliðr sandi

fremdar lystr ok fasta

fimm nætr vala strætis;

áðr enn upp or víðu

úlfs nistanda kistu

dýrr lætr drottinn harra

dáðmilds koma láði.

26.

Mál fékk maðr þar er hvílir

margfríðr jöfurr síðan

áðr sá er orða hlýru

afskurðr farit hafði;

frægð ríðr fylkis Egða

fólksterks af því verki

jöfrs snilli fremst alla

úngs á danska túngu!

27.

Föður skulum fulltíngs biðja

fremdar þjóð ens góða

mæðir mart á láði

Magnúss hvatir bragnar;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

28.

Gekk sínum bur svekkvir

sólar straums í drauma

vald lézt fylgja foldar

framlyndum gram myndu;

áðr á Hlýrskógsheiði

harðgeðr konúngr barðist

góðs eldis naut gyldir

gnótt við heiðnar dróttir.

29.

Lét jarplis átu

arnar jóðs enn góði

munn rauð málmþíngs kennir

Magnús hugins fagna;

hrætt varð fólk á flótta

frán beit egg at leggja

sorg biðu víf en vargar

vindversk of hræ gíndu.

30.

Raun er at sigr gaf sínum

snjallr lausnara spjalli

hrósek verkum vísa

vígdjarfs frómum arfa;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt þat er æskir

Ólafr af gram sólar.

31.

Satt var at silfri skreytta

seggjum hallr ok golli

her lét Guthormr gerfa

grams hróðr var þat róðú;

Þat hafa menn at minnum

meirr jarteigna þeirra

mark stendr Krists í kirkju,

konúngs friðgjafar miðri.

32.

Menn hafa sagt at svanni

sunnr Skánúngum kunnir

oss um Ólafs missu

almilds baka vildi;

en þá er brúðr at brauði

brennheitu tók leita,

þá varð grjón at gránu

grjóti danskrar snótu.

33.

Hildíngs hefir haldin

hátíð verit síðan,

sannspurt er þat sunnan,

snjalls um Danmörk alla;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

34.

Göfug réð horn úr hofi

hvítíngs of sök litla

auðar aumum beiði

úngs manns skera túngu;

þann sám vér er vorum

válaust numinn máli

hodda njót þar er heitir

Hlíð fám vikum síðan.

35.

Frétt hef ek at sá sótti

síðan málma stríðir

heim þann er hjálp gefr aumum

hár skerðandi í ferðum;

hér fékk hann en byrja

hátt kvæði skal ek bæði

snáka vángs of slöngvi

slúngin mál ok túngu.

36.

Dýrð er ágæt orðin

öðlíngs ríks af slíku

mærð ríðr mildíngs Hörða

mest um heimsbygd flesta;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

37.

Veit ek at Vindr ferr skauti

verðr bragr en þeir skerðu

gjálfrs [niðranda grundar

greiddr sárliga meiddu;

ok endr fyrir trú týndri

tírar-sterks úr kverkum

auð skýfanda óðar

ár grimliga skáru.

38.

Sótti skrín et skreytta

skíðrennandi síðan

orð finnast mér unnar

Ólafs dreka bóli;

ok þeim er vel vakti

veit ek sönn hugins teiti

máls fékk hilmir heilsu

heilagr á því deili.

39

Hás lætr helgan ræsi

heims dómara sóma

fyllir framlyndr stillir

ferð himneska verða;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

40.

Hneitir frá ek at héti

hjaldrs at vopna galdri

Ólafs hjörr þess ef orra

ilbleikum gaf steikar;

þeim klauf þengill Rauma

þunnvaxin ský gunnar

rekin bitu stál á Stikla-

stöðum valbastar röðli.

41.

Tók, þá er féll enn frækni

fylkis kundr til grundar

sverð, er sókn var orðin,

svænskr maðr af gram þrænskum,

sá hefir hjörr ens háfa

hríngs stríðandi síðan

gulli merktr í Gerkja

gunn djarfs liði fundist.

42.

Nú finnr sá er gaf gumnum

göfug dýrð jöfra fyrða

slöng Endriði úngi

armglæðr í brag ræðu;

greitt má gumnum létta

guðs riðari í stríðum

röskr þiggr allt sem æskir

Ólafr af gram sólar.

43.

Mér er því mærð skal skíra

mildings þess er gaf hrínga

styrjarvalls of stilli

styrkan vant at yrkja;

þvíat tákn þess er lýð læknar

lofðúngs himintúngla

ljós kemr raun um ræsi

ranns ferr hvert á annat.

44.

Gerðist hála herðum

heldr síðalla á kveldi

glann kennandi gunnar

glaðr vetþryma naðri;

drengr réð dýrr at vángi

dagr rofnaðist sofna

ítrs landreka undir

orðfimr berum himni.

45.

Misti maðr er lýsti

morgin var þá borgar

styrks mundriða steindra

stýrsbráðr regins váða;

nýtr gat séð á sléttri

seim þiggjandi liggja

grundu gyldis kundar

gómsparra sér fjarri.

46.

Þrjár grímur vann þeima

þjóðnýtr Haralds bróðir

rökk stefnanda reifnis

ríkr bendíngar slíkar;

áðr þrifhvassir þessar

þíngdjarfs fírar ýnga

björt eru bauga snyrtis

brögð jarteignir sögðu.

47.

Más lét jarðar eisu

alvaldr fyrir hjör gjalda

sléttig óð þann er átti

Ólafr bragar tólum;

yfirskjöldúngr lét jöfra

oddhríðar þar síðan

garðs of gulli vörðu

grand altari standa.

48

Tákn eru björt þau er birtast

brandel á Grikklandi

mál finnst um þat mönnum

margþarfr Haralds arfi;

fregn ek at allt né aungir

innendr meguð finna

dýrð Ólafs ríðr dála

dagræfrs konúng hæfra.

49.

Háðist hjaldr á víðum

húngr slökti vel þúngan

gunnar már í geira

göll Petzínavöllumi;

þar er svá at þjóð fyrir hjörvi

þúsundum féll undan

hríð óx hamdis klæða

hjálmskæð Grikkir flæðu.

50.

Mundi mest und fjöndum

Miklagarðs ok jarðir

hryggs dugði lið liggja

lagar, eldbrota veldi;

nema rönd í byr branda

[bart rögn fáir harða

röðuls bliku vopn í veðri

Væríngjar frambæri.

51.

Hétu hart á ítran

hraustir menn af trausti

stríð stóð ógnar eyðis

Ólaf í gný stála;

þar er of einum jörfa

und báru flug váru

rofinn klofnaði reifnis

rann sextígir manna.

52.

Þá er rauk af ríki

regn dreif stál á þegna

hjálmnjörðúngum harða

heiðengja lið gengi:

hálft fimta vann heimtan

hundrað [brimils sunda

nýstan tír þar er nærri

Norðmanna val þorðu.

53.

Ruðu gumnar gladdir

göfugr þengill barg drengjum

Vagnaborg þar er vargar

vopn-sundrat hræ fundu;

nennir öld at inna

úngr brimloga slúngins

döglíngs verk þau er dýrka

dáðsnjalls veröld alla.

54.

Nú er þau er vann vísir

verk fyrir þjóð at merkja

nauðr í nýjum óði

næst ríðrat þat smæstu;

krapt skulum guðs þess er giptu

gunnstyrks lofi dýrka

lér haldfrömum hárrar

heimslæknis gram þeima.

55.

Ángrs fyldr varð aldar

illr gerist hugr af villu

mildíngs þjón fyrir manna

margfaldr öfund kaldri;

lýgi hefir bragna brugðit

brýtr stundum frið nýtra

hermdar kraptr til heiptar

hjaldr stríð skapi blíðu.

56.

Lustu í sundr í sandi

seggir marglituðr eggja

hörð gréri fjón með fyrða

fót aldrtrega rótum;

ok prest þeir er limleystu

leyfðar kröfð or höfði

hætt mál var þat heila

himintúngl fírar stúngu.

57.

Túngan var með tángar

tírkunns lokin munni

vara sem vænst ok þrisvar

viðr líf skorin knífi;

auðskiptir lá eptir

önd lætr maðr á ströndu

margr of minni sorgir

meinsamliga hamlaðr.

58.

Leyfðr er sá er lét stýfðar

lamins fótar gram njóta

ítran þegn til augna

útstúnginna ok túngu;

hönd Ólafs vann heilan

hreins gjörvallra meina

ger munu gjöld þeim er byrjar

guðs þræl öfugmæli.

59.

Bíðr allskonar æðri

örugt mælek þat sælu

dýrðar vottr með drottni

dyggvi enn þjóð of hyggvi;

sér at lausnara leysi

liðs valdr numin aldri

lángvinr friði sik syndum

slík verk á jarðríki.

60.

Héðan var ungr frá ángri

alls mest vini flestir

guð reynir svá sína

siklíngr numinn miklu;

nú lifir hraustr af hæstri

himna valds þar er aldri

fár skerðandi fyrða

friðar sýn gleði týnist.

61.

Hverr er svá hoskr at hyrjar

hans veg megi of segja

ljósa í lífi þessu

lofðúngs gjafar túnga;

þar er hreggsalar hyggjum

heitfastr jöfurr veitir

skreytt megu skatnar líta

skrín dýrðar vin sínum.

62.

Heims hygg ek híngat komu

höfuð menn í stað þenna

snarr tiggi bergr seggjum

sólar erkistólar;

hér er af himna gervis

heilagr viðr sem biðjum

yfirskjödúngr bjarg þú aldar

oss píníngar krossi.

63.

Öld nýtr Ólafs mildi

jöfrs dýrð höfum skírða

þrotnar háss frá þessum

þíngsnjalls véröld alla;

lúti landsfólk ítrum

[lima síns konúngi himna

sæll er hverr er hollan

hann gerir sér manna.

64.

Talda ek fátt í fjölda

friðgegns af jarteignum

ber koma orð af orum

Ólafs bragar stóli;

báls fái seggr hverr sólar

siklíngs hæfir mikla

hilmís ást ens hæsta

heiðbjartr er lof reiðir.

65.

Svá at lausnara leysi

lángvinr frá kvöl strángri

nýta þjóð or nauðum

nafn kuðr við trú jafnan;

víga skys þeir er vísa

velendr framan telja

öflugs Krists af ástum

almennins brag þenna.

66.

Ólafs höfum jöfri

orð hags kyni sagðar

fylgir hugr ens helga

happs dáðir því ráði;

laun fám holl af hánum

hræsik þrimu líkar

göfugs öðar hjálp gæðum

guðs blessan lofs þessa.

67.

Mundi bragr ens brenda

baug hvers vera þersi

kann ek rausnar skap ræsis

raun dýrliga launaðr;

ef lofða gramr lifði

leikmildr Sigurðr hildar

þess lýsek veg vísa

vellom grimmr enn ellri.

68.

Bæn hefir þengill þína

þrekrammr stoðat framla

iflaust hafum jöfri

unnit mærð sem kunnum;

ágætr segir (ýtum)

æstan hve ek brag leysta

hás elskik veg vísa

vagnræfrs en ek þagna.

---

Athugasemdir: