Gróttasöngr
Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
---|---|---|---|---|---|---|
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► | ||||||
Sæmundar-Edda
GUÐNI JÓNSSON
bjó til prentunar
Skjöldr hét sonr Óðins, er Skjöldungar er frá komnir. Hann hafði atsetu ok réð löndum, þar sem nú er kölluð Danmörk, en þá var kallat Gotland. Skjöldr átti þann son, er Friðleifr hét, er löndum réð eftir hann. Sonr Friðleifs hét Fróði. Hann tók konungdóm eftir föður sinn í þann tíð, er Ágústus keisari lagði frið of heim allan. Þá var Kristr borinn. En fyrir því at Fróði var allra konunga ríkastr á Norðrlöndum, þá var honum kenndr friðrinn um alla danska tungu, ok kalla Norðmenn þat Fróðafrið. Engi maðr grandaði öðrum, þótt hann hitti fyrir sér föðurbana eða bróðurbana lausan eða bundinn. Þá var ok engi þjófr eða ránsmaðr, svá at gullhringr einn lá á Jalangrsheiði lengi.
Fróði konungr sótti heimboð í Svíþjóð til þess konungs, er Fjölnir er nefndr. Þá keypti hann ambáttir tvær, er hétu Fenja ok Menja. Þær váru miklar ok sterkar.
Í þann tíma fannst í Danmörk kvernsteinar tveir svá miklir, at engi var svá sterkr, at dregit gæti. En sú náttúra fylgði kvernunum, at þat mólst á kverninni, sem sá mælti fyrir, er mól. Sú kvern hét Grótti. Hengikjöftr er sá nefndr, er Fróða konungi gaf kvernina. Fróði konungr lét leiða ambáttirnar til kvernarinnar ok bað þær mala gull ok frið ok sælu Fróða. Þá gaf hann þeim eigi lengri hvíld eða svefn en gaukrinn þagði eða hljóð mátti kveða. Þá er sagt, at þær kvæði ljóð þau, er kallat er Gróttasöngr. Ok áðr létti kvæðinu, mólu þær her at Fróða, svá at á þeiri nótt kom þar sá sækonungr, er Mýsingr hét, og drap Fróða, tók þar herfang mikit. Þá lagðist Fróðafriðr.
Mýsingr hafði með sér Grótta ok svá Fenju ok Menju ok bað þær mala salt. Hann bað þær mala lengr. Þær mólu litla hríð, áðr niðr sukku skipin, ok var þar eftir svelgr í hafinu, er særinn fellr í kvernaraugat. Þá varð sær saltr.
- 1.
- Nú eru komnar
- til konungs húsa
- framvísar tvær,
- Fenja ok Menja;
- þær ro at Fróða
- Friðleifssonar
- máttkar meyjar
- at mani hafðar.
- 2.
- Þær at lúðri
- leiddar váru
- ok grjóts gréa
- gangs of beiddu;
- hét hann hvárigri
- hvíld né ynði,
- áðr hann heyrði
- hljóm ambátta.
- 3.
- Þær þyt þulu
- þögnhorfinnar:
- "Leggjum lúðra,
- léttum steinum."
- Bað hann enn meyjar,
- at þær mala skyldu.
- 4.
- Sungu ok slungu
- snúðga-steini,
- svá at Fróða man
- flest sofnaði;
- þá kvað þat Menja,
- var til meldrs komin:
- 5.
- "Auð mölum Fróða,
- mölum alsælan,
- mölum fjölð féar
- á feginslúðri;
- siti hann á auði,
- sofi hann á dúni,
- vaki hann at vilja,
- þá er vel malit.
- 6.
- Hér skyli engi
- öðrum granda,
- til böls búa
- né til bana orka,
- né höggva því
- hvössu sverði,
- þó at bana bróður
- bundinn finni."
- 7.
- En hann kvað ekki
- orð it fyrra:
- "Sofið eigi meir
- en of sal gaukar
- eða lengr en svá
- ljóð eitt kveðak."
- 8.
- "Var-at-tu, Fróði,
- fullspakr of þik,
- málvinr manna,
- er þú man keyptir;
- kaustu at afli
- ok at álitum,
- en at ætterni
- ekki spurðir.
- 9.
- Harðr var Hrungnir
- ok hans faðir,
- þó var Þjazi
- þeim öflgari;
- Iði ok Aurnir,
- okkrir niðjar,
- bræðr bergrisa,
- þeim erum bornar.
- 10.
- Kæmi-a Grótti
- ór gréa fjalli
- né sá inn harði
- hallr ór jörðu,
- né mæli svá
- mær bergrisa,
- ef vissi vit
- vætr til hennar.
- 11.
- Vér vetr níu
- várum leikur
- öflgar alnar
- fyr jörð neðan;
- stóðu meyjar
- at meginverkum,
- færðum sjalfar
- setberg ór stað.
- 12.
- Veltum grjóti
- of garð risa,
- svá at fold fyrir
- fór skjalfandi;
- svá slöngðum vit
- snúðga-steini,
- höfga-halli,
- at halir tóku.
- 13.
- En vit síðan
- á Svíþjóðu
- framvísar tvær
- í folk stigum,
- beiddum björnu,
- en brutum skjöldu,
- gengum í gögnum
- gráserkjat lið.
- 14.
- Steypðum stilli,
- studdum annan,
- veittum góðum
- Gothormi lið;
- var-a kyrrseta,
- áðr Knúi felli.
- 15.
- Fram heldum því
- þau misseri,
- at vit at köppum
- kenndar várum;
- þar sorðu vit
- skörpum geirum
- blóð ór benjum
- ok brand ruðum.
- 16.
- Nú erum komnar
- til konungs húsa
- miskunnlausar
- ok at mani hafðar;
- aurr etr iljar,
- en ofan kulði,
- drögum dolgs sjötul,
- daprt er at Fróða.
- 17.
- Hendr skulu hvílask,
- hallr standa mun,
- malit hefi ek fyr mik;
- mitt of leiti;
- nú mun-a höndum
- hvíld vel gefa,
- áðr fullmalit
- Fróða þykki.
- 18.
- Hendr skulu höndla
- harðar trjónur,
- vápn valdreyrug,
- vaki þú, Fróði,
- vaki þú, Fróði,
- ef þú hlýða vill
- söngum okkrum
- ok sögnum fornum.
- 19.
- Eld sé ek brenna
- fyr austan borg,
- vígspjöll vaka,
- þat mun viti kallaðr,
- mun herr koma
- hinig af bragði
- ok brenna bæ
- fyr buðlungi.
- 20.
- Mun-at þú halda
- Hleiðrar stóli,
- rauðum hringum
- né regingrjóti;
- tökum á möndli
- mær, skarpara,
- erum-a varmar
- í valdreyra.
- 21.
- Mól míns föður
- mær rammliga,
- því at hon feigð fira
- fjölmargra sá;
- stukku stórar
- steðr frá lúðri
- járni varðar,
- mölum enn framar!
- 22.
- Mölum enn framar!
- Mun Yrsu sonr,
- niðr Halfdanar,
- hefna Fróða;
- sá mun hennar
- heitinn verða
- burr ok bróðir,
- vitum báðar þat."
- 23.
- Mólu meyjar,
- megins kostuðu,
- váru ungar
- í jötunmóði;
- skulfu skaptré,
- skauzk lúðr ofan,
- hraut inn höfgi
- hallr sundr í tvau.
- 24.
- En bergrisa
- brúðr orð of kvað:
- "Malit höfum, Fróði,
- sem munum hætta,
- hafa fullstaðit
- fljóð at meldri."