Harðar saga Grímkelssonar (upphaf eldri gerðar)
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
Harðar saga Grímkelssonar
(upphaf eldri gerðar) bjó til prentunar
1. Frá Grímkatli goða ok fleirum.
GRÍMKELL goði hét maðr. Hann var sonr Bjarnar gullbera. Hann var auðigr maðr. Hann bjó fyrst á Grímkelsstöðum. Þat er við Ölfusvatn. Þat er nú sauðahús. Hann hafði átt konu, ok var þá önduð, ok lifði dóttir hans, er Þórunn hét. Hon var upp fædd með þeim manni, er Sigurðr múli hét. Hann bjó undir Fjalli. Grímkell var ríkr maðr ok auðigr.
Högni hét maðr auðigr. Hann bjó í Hagavík skammt frá Ölfusvatni. Þorbjörg hét kona hans, en Guðríðr dóttir. Hon var væn kona ok vinnugóð.
Grímkell færði bú sitt til Ölfusvatns, því at honum þóttu þar betri landskostir, ok bjó þar síðan.
Valbrandr hét maðr, er bjó á Breiðabólstað í Reykjadal inum nyrðra. Hann var sonr Valþjófs ins gamla. Hans sonr var Torfi, ríkr maðr ok frægr ok mjök harðúðigr.
Þar óx upp sá maðr, er Sigurðr hét. Gunnhildr hét móðir hans. Hann var skyldr Torfa ok var kallaðr Torfafóstri. Efniligr maðr var hann ok vel gerr at sér um marga hluti.
Signý hét kona. Hon var systir Torfa. Hon bjó á Signýjarstöðum. Þat er skammt frá Breíðabólstað. Hon var ekkja. Hon var skörungr ok skapstór. Grímr hét sonr hennar, er þar óx með henni upp. Hann var efniligr maðr.
Þar óx upp með henni Grímr inn litli, fóstri hennar, ok var gildr maðr fyrir sér.
Kolr Kjallaksson bjó at Lundi í syðra Reykjadal.
Þorvaldr hét maðr, er bjó at Vatnshorni í Skorradal, ættstórr maðr ok á marga frændr.
Þorgríma hét kona. Hon var ekkja ok bjó í Hvammi í Skorradal. Hon var auðig ok eigi við alþýðu skap. Eíndriði hét sonr hennar, mikill maðr ok efniligr.
2. Grímkell fekk Signýjar Valbrandsdóttur.
Þat var eitt sumar, at Grímkell reið til þings at vanða. Ok einn dag gekk hann frá búð sinni með flokki sínum ok til móts við Valbrand ok sagði honum, at hann kveðst spurt hafa, at hann ætti dóttur ok væri skörungr mikill. “Vil ek hafa tilmæli við þik um þenna ráðahag.“
Valbrandi kveðst vera kunnigt ok kveðst góða eina frétt af honum hafa ok kveðst því vildu vel svara. Ok hversu margt sem hér er um talat, þá lykðaðist með því, at Grímkatli var heitít konunni, ok skyldi brúðlaup vera at tvímánaði at Ölfusvatni.
Torfi var eigi á þinginu, ok er Valbrandr kom heim, þá mælti Torfi, at lítils væri virð hans tillög, er hann var ekki at kvaddr um þetta heitorð. Ok er þau systkin hittust, lét Torfi sér um þenna ráðahag ekki mikit.
Signý mælti þá: “Ek sé ráð til þessa, frændi," segir hon, “breytum vit ekki ráði þessu, en fé mitt mun ek handsala þér, ok skaltu lykja heimanfylgju mína, slíka sem faðir minn hefir á kveðit, en þá eig þú þat, sem meira er.“
Torfi vill nú þetta, því at hann var fégjarn, ok nú búast þeir til ferðar. Valbrandr var þá gamall, ok því fengu þeir feðgar Kol Kjallaksson at vera fyrir brúðferðinni. Váru þau saman þrír tigir manna. Þau gistu at Þverfelli.
Grímr inn litli, fóstri Signýjar, skyldi gæta hrossa á gistingu. Ok um morgininn, er hann leitaði, var vant hests Signýjar, er hét Fjöllungr. Grímr fór yfir heiði norðr í Flókadal eftir döggslóð ok fann hestinn dauðan jarðfalli ok tók af fjöturinn ok fór aftr ok sagði Signýju ok kvað slíkt furðu illa ok kveðst fúsari at snúa aftr. Kolr kvað þat ógeranda at bregða slíkum ráðum fyrir engi tilefni, ok fóru þau ok kómu til Grímkels, ok fór veizlan allvel fram.
Signý var þar eftir ok fóstra hennar, er Þórdís hét, ok Grímr inn litli. Grímkell mælti vel við Kol at skilnaði, en þóttu þeir feðgar allt óvirða sitt mál. Grimkell var stirðlyndr, en Signý fálát, ok var fátt í samförum með þeim, ok máttu þau ekki saman eiga vini, en Grímr gat þó svá til gætt, at til hlítar fell með þeim. Þeim varð barna auðit. Þau áttu son, ok hét Kolr, en Guðríðr dóttir, er síðan átti Kolr Kjallaksson.
3. Grímr inn litli fekk Guðríðar.
Um várit ræddi Grímr um við Signýju, at hann vildi í brott, kveðst vant þykkja þeira á milli at ganga.
Signý bað hann tala um við Grímkel, - “ok mun hann heldr bæta kosti þína, því at hann er vel til þín." - Ok svá gerir Grímr.
Grímkell segir: “Þat vil ek, at þú sér heima. Mun ek gera svá, at þér hugni."
Var Grímr heima þau misseri. Annat vár fór allt á sömu leið. Vildi Grímr þá enn brott fara ok kveðst eigi vera mundu, nema Grímkell bæði Guðríðar Högnadóttur til handa honum.
Grímkell mælti: “Dýrr gerist þú nú, Grímr. Mun þeim þú þykkja félítill, því at Högni er auðigr maðr."
Grímr kvað þetta vel mega takast með umsýslu hans.
Grímkell ferr ok biðr konunnar ok flytr vel, ok með hans framkvæmð þá takast þessi ráð með þeim Grími ok Guðríði. Hafði Grímkell inni boð þeira, ok váru þeira samfarar góðar.
Ok it þriðja várít vill Grímr á brautu. Grímkell kvað hann þar hafa vel verit ok sagði hann nú fara skyldu þann veg, sem hann vildi, - “ok muntu verða þrifamaðr.“
Eftir þat reisti Grímr bú, ok fær Grímkell allt til, þat sem þarf, ok leysa þau Signý hann vel af hendi. Er þat frá Grími at segja, at hann rakar fé saman í búnaðinum, svá at tvau höfuð váru á hvívetna, því er hann átti.
4. Draumar Signýjar ok fæðing Harðar.
Signýju dreymði draum þann, at hon þóttist sjá tré mikit í hvílu þeira Grímkels ok fagrt mjök ok svá miklar limar á, at henni þótti taka yfir húsin öll, en engi á blómin á limunum.
Hon sagði Þórdísi, fóstru sinni, drauminn. Hon réð svá, at þau Grímkell mundu barn eiga.
Ok litlu síðar fæddi Signý barn. Þat var s(veinbarn).... Hann var mikill ok fríðr ok gekk (eigi) fyrr .... þrévetr, ok þótti þat seinligt um hann, slíkt f (rá)g .... (sem) hann var um annat.
Þann dag, er hofshelgi var haldin at (Ölfusvatni, því at Grímkell) var blótmaðr mikill, sat Signý á stóli á miðju gólf(inu ok) bjóst um. Men hennar lá í knjám henni. Þat var henni menjagripr. Þá gekk Hörðr fyrst frá stokki ok laust höndunum báðum á kné henni, ok hraut menit ór knjám henni ok brast í tvá hluti, er á gólfit kom.
Signý reiðist mjök ok kvað il(la) hans göngu ina fyrstu, sagði ok margar illar vera mund(u ok ver)sta ina síðustu.
Grímkell kom at í því ok tók upp sv(e) ininn ... ok reiðíst ok fór til móts við þau Grím ok Guðríði ok biðr þau taka við sveininum, ok þau vilja þat gjarna. Þau áttu son ársgamlan, er hét Geirr.
Signý unði verr en áðr síðan, ok var færa með þeim. Enn dreymði Signýju, at hon sæi tré eitt mest .... niðr í rótum, en visnaði upp þaðan ok væri á blómi mikill. Þórdís kvað hana eiga mundu meybarn ok sagði mundu koma frá henni mikla ætt.
5. Dauði Signýjar ok fæðing Þorbjargar.
Eftir þing um sumarit bað Signý Grímkel, at hann mundi lofa henni, at hon færi at finna frændr sína. Grímkell kveðst lofa mundu, ef hon væri eigi lengr í brott en hálfan mánuð. Hon fór ok með henni húskarlar tveir ok Þórdís, fóstra hennar. Þau kómu til Torfa, ok tók hann vel við þeim ok bað þau þar vera um vetrinn, kvað þat vera ástleysi mikit, er Grímkell fór eigi með henni. Signý kvað sér eigi lengr lofat at vera en hálfan mánuð, en þó at áeggjun Torfa váru þau þar um vetrinn ok fóru at heimboðum til manna. Ok er þau váru niðri í sveitum, varð
Þórdís bráðdauð ok var jörðuð í Þórdísarholti skammt frá Bæ.
Þat er sagt, at Signýju þótti mikit lát Þórdísar ok fór á Breiðabólstað ok tók sótt, er (hon) skyldi verða léttari, ok greiddist þungliga, ok um síðir fæddi hon meybarn ok andaðist sjálf litlu síðar.
Torfi varð svá styggr við lát Signýjar, at hann vill eigi láta upp fæða barnit, ok bað Sigurð, fóstra sinn, fara með til Reykjadalsár ok kasta út á ána. Sigurðr kvað þat illa gert, en vildi þó eigi synja honum. Hann tók nú við barninu ok leizt vel á ok nennti eigi at kasta á ána ok sneri nú ferðinni ok lét barnit niðr í garðshliði á Signýjarstöðum ok þótti ván, at brátt mundi finnast. Þetta sá Grímr bóndi ok fór til ok tók upp barnit ok hefir heim ok lét Helgu, konu sína, bregðast sjúka ok jós meyna vatni ok kallaði Þorbjörg.
Grímr fór á Breiðabólstaði. Torfi sagði honum andlát móður sinnar ok bauð honum fé, - “ok munum vér vel til þín gera."
Grímr kvað þetta vel mælt, - “ok vil ek, at Sigurðr, fóstri þinn, fari með mér." - Ok var svá gert.
Tveim nóttum síðar sendi Grímr Sigurð suðr á Eyrar. Fekk hann honum tvá hesta, annan klyfjaðan, ok fór hann þar útan.
Litlu síðar kom Torfi á Signýjarstaði ok spurði, hví Helga .....
