Magnús saga blinda og Haralds gilla (Codex Frisianus)

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Codex Frisianus

Magnús saga blinda og Haralds gilla

Vpphaf Magnus Sigvrðarsunar

Magnus son Sigvrðar konvngs var tekinn til konvngs i Oslu yfir land allt sva sem alþyða hafði svarit Sigvrði konvngi. gerðoz þa þegar margir menn honom handgengnir ok sva lendir menn. Magnus konvngr var hveriom manni friþari er þa var i Noregi. hann var maðr skapstórr ok grimr. atgervimaðr mikill. enn vinsæld fꜹðvr hans heimti hann mest til alþyðo vinatto. hann var dryckiomaðr micill. fegiarn. vdæll ok vþyðr. Haralldr gilli var lettlatr maðr. katr ok lettr. litillatr. ꜹrr sva at sparði ecki við vini sina. raðþægr sva at hann let aðra raða með ser ollo þvi er villdo. Slikt allt dro hann til vinsælða ok orðlofs. þyddoz hann þa margir rikismenn ongom mvn miðr enn Magnus konvng. Haralldr var þa i Tvnsbergi er hann fretti andlat Sigvrðar konvngs broðvr sins. Atti hann þa stefnvr við vini sina ok reðo þeir þat af at eiga Hꜹgaþing þar i bænom. A þvi þingi var Haralldr til konvngs tekinn yfir halft land. voro þar þa kallaðir nꜹþvnngareðidar. er hann hafði svarit fꜹðvrleifð sina af hendi ser. Tok hann ser hirð ok gerði lenda menn. droz honom bratt lið. ongvm mvn minna enn Magnusi konvngi. Foro þa menn i milli ok stoð sva .vij. nætr. Enn fyrir þvi at Magnus konvngr feck lið miclo minna. sa hann þa ongan kost sinn annan enn skipta riki við Haralld. Var þa sva skipt at halft rikit skylldi hvarr þeirra hafa við annan. þat er Sigvrðr konvngr hafði haft. enn skip ok borð|bvnat ok gersimar ok allt lꜹsafe þat er Sigvrðr konvngr hafði átt. þat hafði Magnus konvngr. ok vnði hann þo verr sinom lut. Ok reðo þeir þo landi nackveria hrið i friþi. ok hvgðo þo ser miog hvarir. Haralldr konvngr gat son er Sigvrþr het við dottvr Gvthorms grabarða. Haralldr konvngr fecc Jngiriðar dottvr Rꜹgnvalldz. hann var son Jnnga konvngs Steinkelssonar Sviakonvngs. Magnus konvngr atti Kristin dottvr Knvtz lavarðar systvr Valldimars Danakonvngs. Magnus konvngr varþ henni ecki vnnandi ok sendi hana aftr svðr til Danmerkr. ok geck honom allt þyngra siðan. feck hann oþocka mikinn af frændom hennar.

Hernaðr Magnus konvngs blinda

2. Þa er þeir hofðo verit baðir konvngar yfir Noregi .iij. vetr Magnus ok Haralldr. sato þeir hinn fiorða vetr norðr i kꜹpangi baðir. ok veitti hvarr oðrom veizlur. ok var þo við bardaga bvit með liðino. Enn at vári sækir Magnus konvngr með skipaliði svðr i land ok dro lið at ser allt þat er hann feck. leitar þa þess við vini sina ef þeir vili fá honom styrk til þess ok taka Haralld af konvngdominom. ok miðla honom af riki þat er honom syndiz. tiar þat fyrir þeim at Haralldr hafði fyrr svarit rikit af ser. Fær Magnus konvngr til þessa samþycki margra rikra manna. Haralldr konvngr for þa til Vpplanda ok sva ꜹstr til Vikr. dró hann ok lið at ser. þa er hann spurði til Magnus konvngs. Enn hvar sem þeir foro hioggv hvarir bv fyrir oðrom. sva ok drapvzt þeir menn fyrir. Magnus konvngr var myclo fiolmennari. þvi at hann hafði haft allan þora landz til liðsamnaðarins. Haralldr konvngr var i Vikinni ꜹstan fiarðar ok dro lið at ser. Þar var þa með Haralldi konvngi Kristrꜹðr broðir hans sammæðri. ok lendir menn voro margir með honom. enn myclo fleiri með Magnvsi konvngi.

Vfriðr vm Vpplond

3. Haralldr konvngr var með lið sitt þar sem heitir Fors a Ránriki ok for þaðan v́t til siavar. Lafrannzvoko aptan motvðoz þeir at nattverþi þar sem heitir Fyrileif. ok varþmenn helldo hestvorð. alla vega fra bænom. Þa verþa varþmenn varir við lið Magnus konvngs at þeir foro þa at bænom. ok hafði Magnus konvngr nær .lx. hvndr(a)ða manna. enn Haralldr konvngr hafði .xv. hvndrvt manna. Þa komv varþmenn ok baro niosn Haralldi konvngi ok sogðo at lið Magnus konvngs var þa komit miog at bænom. Haralldr svaraði. Hvat mvn Magnus frændi vilia. eigi man þat at hann vili beriaz við oss. Þa svaraði Þiostolfr Alason. Sva mvnot þer verþa rað fyrir yðr at gera ok liði yðro. sem Magnus konvngr mvni þvi hafa her dregit saman i allt svmar. at hann mvn ætla at beriaz þegar er hann finnr yðr. Þa stoð Haralldr konvngr vpp ok mællti við sina menn. bað þa taka vopn sin. ef Magnus vill beriaz. þa skvlom ver ok beriaz. Þvi næst var blasit ok geck lið Haralldz konvngs allt | v́t fra bænom i acrgerði nockvt ok setto þar vpp merki sin. Haralldr konvngr hafði .ij. hringabrynior. enn Kristrꜹðr broðir hans onga er kallaðr var enn hrꜹstazti maðr. Þa er Magnus konvngr ok hans lið sa her Haralldz konvngs fylcto þeir liði sino. ok gerðo sva langa fylkinngina at þeir skylldi kringia allt vm lið Haralldz konvngs. Sva segir Halldor skvalldri.

Magnvs feck þar myclo

margs gengis nꜹt hann lengri

valr nam vꜹll at hylia

varmr fylkinngar arma.

Bardagi a Fyrileif

4. Magnus konvngr let bera fyrir ser krossinn helga i orusto þessi. varþ þar mikil orusta ok horð. Kristrꜹðr konvngsbroðir hafði gengit með sina sveit i miðia fylking Magnus konvngs ok hio til beggia handa. ok stvcko fyrir honom menn tva vega. Ok einnhverr bondi rikr sa er verit hafði i liði Haralldz konvngs stoð a bak Kristrꜹði. hann reiddi kesiona .ij. hondom ok lagði i gognom herþarnar ok kom fram i briostit. fell þar Kristrꜹðr. Þa mælltu margir er hia stoþo hvi hann gerði þetta hit illa verk. Bondi svaraði. Nv veit hann þat er þeir hioggo bv mitt i svmar. ok toko brot allt þat er femætt var. enn hofðo mig nꜹðgan i her með ser. slikt hvgða ek honom fyrr ef ek fenga færi a. Eftir þat kom flotti i lið Haralldz konvngs. flyði hann sialfr ok allt lið hans. þa var fallit mart af liði Haralldz konvngs. Þar feck Jnngimarr Sveinsson af Aski banasár. hofðinngi mikill. þa qvað hann þetta.

Flogð hvꜹttv mig

til Fyrileifar

æ var ek ofvss

til orusto.

mig bito orvar

af almboga

man ek alldrigi

a Ask koma.

Þar fello nær .lx. hirðmanna Haralldz konvngs. Hann flyði þa ꜹstr i Vik til skipa sinna ok for or landi svðr a fvnd Eiriks Danakonvngs. Sva segir Halldorr skvalldri.

Harðela lezt þv herðir

Haddings a io tradda

glaðr tok gramr við hꜹðri

grvnd til Eirika fvndar.

feck sa er fremztr var myclo

fliotmælltr konvngr Jota

reð Hollseto hræðir

brꜹst gengi þer drengia.

Sva segir Einarr Skvlason.

Sótti a slétt

seiðz hrynleiðar

iorð elldskerðir

vngr Skanvnnga.

fann fiolnenninn

freks landreka

gifrskæs gꜹfvgr

granrioðr Dana.

Haralldr konvngr sotti Eirik Danakonvng at trꜹsti. mest fyrir (þvi) at þeir hofðo svariz i bræðralag. Hann veitti Haralldi konvngi at veizlo ok yfirferð Halland. ok gaf honom .viij. langskip reiðalꜹs. Eftir þat for Haralldr konvngr norðr vm Halland. kom þa lið til hans. Magnus konvngr lagði vndir sig land allt eftir orusto þessa. hann gaf ollum monnom griþ er sarir voro. ok let græða sem sina menn. hann hafði þa allt hit bezta mannval er var i landino. Enn er þeir reðo raðom sinom. villdi Sigvrþr Sigvrðarson ok Þorir Jnngiriðarson ok allir | hinir vitrozto menn. at þeir helldi flockinom i Vikinni. ok biða þar ef Haralldr kvæmi svnnan. Magnus konvngr tok hitt með einræði sino at hann for norðr i Biorgyn ok settiz þar vm vettrinn. enn let liðit fara fra ser. enn lenda menn til bva sinna.

Bændr gafvz j valld konvngs

5. Haralldr konvngr kom til Konvngahello með lið þat er honom hafði fylgt or Danmork. Þa hofðo þar samnað fyrir lendir menn ok bæiarmenn. ok settv fylking vpp fra bænom. Enn Haralldr konvngr geck af skipom sinom ok gerði menn til bændaliðz ok beiddi at þeir verði honom eigi land sitt. ok letz hann eigi mvndo beiðaz meira. enn hann atti at retto at hafa. ok foro menn i milli. Of siðir gafo bø̨ndr vpp samnaðinn ok gengo til handa Haralldi konvngi. Þa gaf Haralldr konvngr til liðz ser lén ok veizlor lendom monnom. enn rettarbætr bondom. þeim er i lið sneroz með honom. Eftir þat samnaðiz mikit folk til Haralldz konvngs. for hann sva ꜹstan of Vikina ok gaf goðan friþ ollom monnom nema monnom Magnus konvngs. þa let hann ræna eða drepa. hvar sem hann fann þa. Ok er hann kom ꜹstan til Sarpsborgar. tok hann .ij. lenda menn Magnus konvngs Asbiorn ok Nereið broðvr hans ok bꜹð þeim kost at annan skylldi hengia enn oðrom steypa i forsinn Sarp. Ashiorn bꜹð at fara i forsinn. þvi at sa þotti enn dꜹðinn grimligri ok var sva gert. Sva segir Halldorr skvalldri.

Asbiorn varþ sa er orðom

illa hellt vm stilli

gramr fæðir val viða

vigs i Sarp at stiga.

Nereið let gramr a grimman

grandmeið Sigars branda

hvsþinga gallt hengia

hrannbals glotvðr mala.

Eftir þat for Haralldr konvngr norðr til Tvnshergs ok var þar vel við þeim tekit. samnaðiz þar til hans mikill herr.

Raðagerþir Magnus konvngs blinda

6. Magnus konvngr sat i Biorgyn. þa er hann spyrr þessi tiþindi. Þa let hann kalla a tal við sig hofðingia þa er voro i bænom. ok spyrr raðz. hvernig með skylldi fara. Þa svaraði Sigvrðr Sigvrðarson. Her kann ek at leggia gott rað til. lat(i) þer skipa skvto með goðom drengiom. ok fa til at styra mig eða annan lendan mann at fara a fvnd Haralldz frænda þins. ok bioða honom sættir. eftir þvi sem rettlatir menn gera milli yðar. þeir sem ero i landino. ok bioðit at hann hafi halft riki við yðr. ok þicki mer licligt með orðafvlltinngi goðra manna. at hann þeckiz þetta boð. ok verði þa sætt með yðr. Magnus konvngr svaraði. Ek vil ok eigi þenna kost. eða hvat stoðar þa þat er vær vnnom allt rikit i hꜹst vndir oss. ef ver skvlom nv miðla ha(l)ft rikit. ok gefit her til annat rað. Þa svaraði Sigvrðr. Sva syniz mer sem lendir menn þinir setiz nv heima ok vili nv | eigi koma til þin. þeir er i hꜹst baðo þig heimleyfis. gerðir þv þa miog moti minom raðom. er þv dreifðir þa þvi fiolmenni er ver hofðom. þvi at ek þottvmz vita. at þeir Haralldr konvngr mvndo aftr leita i Vikina. þegar er þeir spyrði at þar væri hofðingialꜹst. Nv er þat til annat rað ok er þat illt. ok kann þo vera at dvgi. Geyr til gesti ok annat lið með þeim. lat fara at lendom monnom heim ok drepa þa er eigi vilia skipaz við þina nꜹðsyn. enn gef eignir þeirra þeim monnom nockorom. er yðr ero orvggir. þótt aðr se eigi mikils virþir. latið þa keyra vpp folkit. hafit eigi siðr illa menn enn goða. farit siðan ꜹstr i moti Haralldi með þat lið sem þer fait. Magnus konvngr svaraði. Ovinsællt mvn þat verða at lata drepa mart stórmenni ok hefia vpp litilmenni. hafa þeir iamnan eigi siðr brvgðiz. enn verr skipat landit. vil ek nv heyra enn fleiri rað þin. Sigvrðr svaraði. Vanndazt mer nv raðagerðirnar. er þv villdir eigi sættaz ok eigi beriaz. fꜹrom ver þa norðr til Þrandheims. þannig sem landzleg er mest fyrir oss. tokom lið þat allt vm leið sem ver fám. kann þa vera at þeim Elfargrimonom leiðiz at rekazt eftir óss. Magnus konvngr svaraði. Eigi vil ek flyia fyrir þeim er ver elltom i svmar. ok rað mer betra rað. Þa stoð Sigvrðr vpp ok biozt brꜹt at ganga ok mællti. Ek skal raða þer þat er ek se at þv villt hafa ok framgengt mvn verða. sit her i Biorgyn. þar til er Haralldr konvngr kemr með her mannz. ok mvnvt er þa annathvart þola bana eða skammir. Ok var Sigvrðr ecki lengr a þessi stefno.

Haralldr gilli kom til Biorgyniar

7. Haralldr konvngr for ꜹstan með landi ok hafði allmikinn her. Var þessi (vetr) kallaðr mv́gavetr. Haralldr konvngr kom til Biorgyniar jólaaptan ok lagði liðino i Flórvvága. ok villdi eigi beriaz vm iolin fyrir helgi sakir. enn Magnus konvngr let bvaz við i bænom. hann let reisa valslongo vt i Holmi. ok hann let gera iarnrekenndr. enn svmt af viðom. ok leggia vm þveran vaginn frá konvngsgarði. hann let sla herspora ok kasta yfir a Jonsvollu. ok var eigi meirr enn .iij. daga heilagt halldit a iolunom. sva at eigi væri smiðat. Enn affaradag jolanna. þa let Haralldr konvngr blasa til brꜹtlogo liðino. Nio hvndrvt manna hofðo samnazt til Haralldz konvngs vm iolin.

Magnus konvngr flyði a skip sitt

8. Haralldr konvngr het a hinn helga Olaf konvng til sigrs ser at lata gera Olafskirkio þar i bænom með sinom eins kostnaði. Magnus konvngr setti fylking sina v́t i konvngsgarð. enn Haralldr konvngr lagði fyrst at Norðnesi. Enn er þeir Magnus konvngr sa þat. sneri hann inn eftir bænom ok inn i Vágsbotn. Enn er þeir foro inn vm stræti. | þa liopo margir bæiarmenn inn i garða til heimila sinna. enn þeir er yfir gengo a volluna hliopo a hersporana. Þa sa þeir Magnus konvngr at Haralldr konvngr hafði roit ollu liðino yfir i Hegravik ok gengo þar (upp) a backann fyrir ofan bæinn. Þa sneri Magnus konvngr vt eftir stræti. flyði þa liðit fra honom svmt i fiallit vpp. svmt vpp vm Nvnnosetr. svmt i kirkior eða falz i oðrom stꜹðom. Magnus konvngr geck v́t a skip sitt. enn þeim var engi kostr brot at fara. þvi at iarnrekendr gætto fyri vtan. Fylgði ok fátt liðit Magnusi konvngi. voro þeir þvi til engis færir. Sva segir Einarr Skvlason i Haralldzdrapo.

Luco vag viko

vara kostr fara

bryns Biorgyniar

brꜹt háskrꜹtom.

Magnus konvngr handtekinn

9. Litlo siðarr komv menn Haralldz konvngs v́t a skipin. var Magnus konvngr þa handtekinn. hann sat aptr i fyrirrvmino a hasætiskistonni. ok með honom Hakon fácr moðvrbroðir hans hinn vænsti maðr ok kallaðr eigi vitr. ok Jvarr Ozvrarson ok margir aðrir vinir hans voro þa hendteknir. enn svmir þegar drepnir.

Eilif Peterssen:
Var hann þa selldr i hendr konvngs þrælom. enn þeir veitto honom meizlur. stvngo vt ꜹgon bæði. ok hioggv af honom annan fotinn. siðan var hann gelldr.

Magnus konvngr blindi meiddr

10. Haralldr konvngr atti þa stefno við raðoneyti sitt ok beiddi þa raðagerdar með ser. Ok at lyctom þeirrar stefno fengoz þeir vrskvrðir at taka Magnus konvng sva fra riki. at hann mætti eigi kallaz konvngr þaðan i fra. Var hann þa selldr i hendr konvngs þrælom. enn þeir veitto honom meizlur. stvngo vt ꜹgon bæði. ok hioggv af honom annan fotinn. siðan var hann gelldr. Jvarr Ozvrarson var blindaðr. enn Hakon facr drepinn. Eftir þetta lagðiz land allt vndir Haralld konvng. Gerþiz þa miog eftirleitað hverir mestir hofðo verit vinir Magnus konvngs eða hverir mest mvndo vita fehirðzlur hans eða gersimar. Krossinn helga hafði Magnus konvngr haft með ser siðan Fyrileifs orusta var. ok villdi hann ecki til segia hvar þa var kominn. Reinhallr byskvp i Stafangri var enskr ok fegiarn miog kallaðr. hann var kærr vinr Magnus konvngs ok þotti monnom þat likligt at honom mvndo fengin fein til varðveizlo ok gersimar. voro menn sendir eftir honom ok kom hann til Biorgyniar. voro þa kennzl þessi borin a hendr honom. enn hann syniaði ok bꜹð skirslur fyrir. Haralldr konvngr villdi ecki þat ok lagði a byskvp fegialld. at hann skylldi giallda honom .xv. merkr gvllz. Byskvp sagði sva. at hann vill eigi vesla stað sinn. ok vill helldr hætta lifi sino. Siðan hengðo þeir Reinhall byskvp vt i Holmi við valslꜹngvna. Enn er hann geck til galgans hristi hann botann af fæti ser ok mællti ok sor vm. Eigi veit ek meiri | fe Magnus konvngs enn þat sem þar er i bótanom. Þar var i einn gvllhringr. Reinhallr byskvp var iarðaðr i Norðnesi at Michialskirkio ok var þetta verk miog lastað. Siðan var Haralldr einn konvngr yfir Noregi meðan hann lifði.

Vndr i Konvngahellv

11. Fim vettrvm eftir andlat Sigvrðar konvngs vrðo mikil tiþindi i Konvngahello. Þeir voro þar þa syslomenn Gvthormr son Haralldz flettis. ok Sæmvndr hvsfreyia. Hann atti Jnngibiorgo dottvr Andres prestz Brvnssonar. þeirra seynir voro þeir Pall Filippvs ok Gvnni fiss. Asmvndr het son Sæmvndar lꜹngetinn. Andres Brv́nsson var mikill merkismaðr. hann sꜹng at Krosskirkio. Solveig het kona hans. Með þeim var þa at fostri ok vppfæzlo Jon Loptzson. var hann þa .xi. vettra gamall. Loptr prestr Sæmvndarson faðir hans var þa ok þar. Dottir Sæmvndar(!) prestz ok Solveigar het Helga. er Einarr atti. Þat barst at drottinsnótt hina næsto eftir paskaviko i Konvngahello. at gnyr varþ mikill v́ti a strætom of allan bæinn. sva sem þa er konvngr for með alla hirð sina. ok hvndar leto sva illa at eigi matti varþveita ok brvtvz v́t. enn allir er vt komv vrðo galnir ok bito allt þat er fyrir þeim varþ. menn ok fenat. enn allt þat er bitið var ok bloðit kom a. þa ærðiz. ok allt þat er hafannda varþ let bvrð sinn ok ærðiz. Þessi minning var naliga hveria nótt fra paskom til vppstigninngardags. Menn ottvðvz miog vndr þessi ok reðvz margir i brot ok selldo garþa sina ok foro i herat eða aðra kꜹpstaði. ok þotti þeim ollom þetta vert mest er vitraztir voro. ok hræddoz þat sem var at þetta mvndi fyrir miclom stórtiþindom vera. þeim er þa voro eigi fram komin. Enn Andres prestr talaði þa langt ok sniallt hvitsvnnodag ok veik hann sva til lycta ræðo sinni at hann ræddi vm vanda byiarmanna. ok bað menn herþa hvgi sina ok eyða eigi þann hinn dyrðliga stað. hafa helldr gæzlo yfir ser ok ættla rað sitt ok gæta sin við ollo þvi er menn mætti at gera ok biðia ser gvðs miskvnnar.

Heiðnir menn sottv Konvngahellv

12. Or bænom bioggvz .xiij. byrðingar ok ætlodo til Biorgyniar. ok tyndoz .xi. með monnom ok fe. enn hinn tolfta brꜹt ok helldoz menninir. enn fe tyndiz. Þa for Loftr prestr til Biorgyniar. ok hellt hann heilo með. Lafranzvoko tyndoz byrðinngar. Eirikr Danakonvngr ok Ozvrr erkibyskvp sendo orð baðir til Konvngahello. ok baðo þa varaz vm stað sinn. sogðo at Vindr hofðo her v́ti. ok herioðo viða a kristna menn. ok hofðo iamnan sigr. Bæiarmenn logðo oflitinn hvg a sitt mal afræctvzt ok ominntoz þess meirr er lengra | leið fra þeirri ogn er yfir þa hafði komit. Lafranzvꜹkodag þa er talat var fyrir hámesso. kom Rettibvrr Vindakonvngr til Konvngahello ok hafði halft setta hvndrat af Vinda sneckiom. enn a hverri sneckio voro menn .xliiij. ok .ij. hestar. Diminvz het systvrson Rettibvrs konvngs. enn Vnibvrr het hofþingi einn er reð fyrir miclo liði. Þeir .ij. hofþingiar reyro vpp eftir eystri kvislinni i Hising. ok komv sva ofan at bænom. enn svmv liðino logðo þeir vpp eftir hinni vestri kvislinni til bæiarins. Þeir logðo at landi v́t við stikin. ok leto þar vpp hestaliðit. ok riðo þeir vpp Bratzás. ok sva vpp vm bæinn. Einarr Andres magr bar þessi tiþindi vpp til Kastalakirkio. þvi at þar var bæiarlyðrinn ok hafþi þannig sótt til hámesso. ok kom Einarr þa er Andres prestr talaði. ok sagði monnom at herr var kominn at bænom með fiolþa skipa. enn svmt reið ofan vm Bratzás. Þa sogðo menn at vera mvndi Eirikr Danakonvngr. ok vænto menn ser griþa af honom. Þa liop folkit ofan i bæinn til fiar sins ok vapnoðoz. ok geck ofan a bryggior ok sa at þetta var vflyiandi herr. Avstrfararskip .xi. flutu i anni fyrir bryggiom er kꜹpmenn atto. Vindr logðo þar fyrst at ok borðoz við kꜹpmennina. Kꜹpmenn vapnoð(oz) ok vꜹrðoz vel. lengi ok drengiliga. Varþ þar orusta horð aðr enn kꜹpmenn vrðo vnnir. J þessi hrið leto Vinðr halft annat hvndrat skipa af ollu liðino. Þa er bardaginn var sem mestr stoðo bø̨iarmenn a bryggionom ok skvto a heiþingia. Enn er orustan renaði flyðo bæiarmenn vpp i bæinn. ok siðan til kastalans. Allt folk flyði i kastalann. ok hofðo menn með ser dyrgripi sina ok allt fe þat er með matto komaz. Solveig ok dætr hennar ok .ij. konvr aðrar gengo vpp a land. Þa er Vinðr hofðo vnnit kꜹpskipin gengo þeir a land ok kꜹnnoðo lið sitt. Svmir hliopo i bæinn. enn svmir a kꜹpskipin ok toko fe þat allt er þeir villdo með ser hafa. Þvi næst logðo þeir elld i bæinn. ok brenndo hann allan. ok sva kꜹpskipin. Eftir þat sótto þeir ollu liðino at kastalanom ok skipoðo til atsoknar.

Bardagi við bæiarmenn

13. Rettibvrr konvngr let bioða þeim at ganga v́t er i kastalanom voro. ok hafa lifs griþ með vopnom ok klæðom ok gvlli. Enn allir æpto a moti ok gengo vt a borgina. svmir skvto. svmir grytto. svmir kꜹstvðo stꜹrom. varþ þar micil orusta. fell lið af hvaromtveggiom. ok þo myclo fleira af Vinðom. Solveig kom vpp a bæ þann er het Sólbiargir ok sagði þar tiþindi. þa var skorin vpp heror ok send til Skv́rbága. | þar var sambvrðarol nockvt ok mart manna. Þar var sa bondi er het Olvir micli mvnnr. hann hliop vpp þegar ok tok skiolld sinn ok hialm ok micla oxi i hond ser ok mællti. Stondom vpp goðir drengir ok takit vapn yðor ok forom til liðveizlo við bæiarmenn. þvi at þat mvn skꜹmm þickia hveriom manni er þat spyrr at ver sitim her ok kylim ol enn goðir menn skvlu leggia lif sitt i hætto fyrir oss i bænom. Margir svꜹroðo ok mællto i mót. sogðo at þeir mvndo tyna ser. enn koma bæiarmonnom at ongo liði. Þa liop Olvir vpp ok mællti. þott allir dveliz eftir aðrir þa skal ek þo fara einn samt. ok lata skvlu heiðingiar einn eða tva aðr enn (ek) falla. Leypr ofan til bæiarins. enn menn foro eftir honom ok villdo sia ferþ hans ok sva ef honom mætti nockvt við hialpa. Enn er hann kom sva nær kastalanom at heiðnir menn matto sia hann liopo a mót honom .viij. menn vapnaðir. Ok er þeir mættoz liopo þeir vmhverfis hann. Olvir reiddi vpp oxina ok lꜹst fremri hyrno vndir kverk þeim er a bak honom stoð. sva at svndr sneið kialkann ok barkann. ok fell sa opinn a bak aftr. þa reiddi hann fram oxina fyrir sig ok klyfr annan i herðar niðr. Siðan skvtoz þeir a ok drap hann þa enn .ij. menn. enn varþ sialfr sarr miog. enn þeir .iiij. er eftir voro flyðo þa. Olvir rann eftir þeim. enn diki nockot varþ fyrir þeim ok þeir .ij. hinir heiðno liopo þar i. ok drap Olvir þa baða. stoð hann þa ok fastr i dikino. enn .ij. heiðingiar komvz vndan af þeim .viij. Þeir menn er foro eftir Olui toko hann ok flutto aftr með ser til Skvrbága. ok varþ hann græddr at heilo. Ok er þat mal manna at eigi hafi nockvrr maðr drengiligri ferþ farit. Lendir menn .ij. Sigvrþr Gyrðarson broðir Filippus ok Sigarþr komv með .vi. hvndrat manna til Skv́rbága. ok hvarf Sigvrðr aftr með .cccc. manna. ok þotti siðan litils verþr ok lifði skamma stvnd. Sigarþr for með .cc. manna til bæiarins ok barðiz við heiðna menn ok fell þar með ollu liði sino. Vinðr sóttv kastalann. enn konvngr ok hofþingiar voro fyrir vttan bardagann. J einhveriom stað. þar er Vindr stoðo var einn maðr sa er skꜹt af boga ok drap mann til bana með hverri or. Tveir menn stoðo fyrir honom með skiolldo ok hlifðo honom. Þa mællti Sæmvndr hvsfreyia við Asmvnd son sinn at þeir skylldo skiota baðir senn at skytanom. enn ek mvn skiota at þeim er skiolldinn berr. Hann gerþi sva. hinn skꜹt skilldinom niðr fyrir sig. Þa skꜹt Asmvndr milli skialldanna ok kom ꜹrin i enni skytanom. sva at v́t kom i hnackan. ok fell sa dꜹþr a bak aftr. Enn er Vindr sa þat. ylldo þeir sem hvndar eða vargar. Þa let | Rettibvrr konvngr kalla til þeirra ok bioða þeim griþ. Siþan veitto heiðinngiar harða atsokn. Sa var einn af heiðnom monnom er sva nær geck kastalahvrðvnni. ok lagði þann með sverþi er stoþ fyrir innan hvrðina. Enn menn baro at honom griot ok skot. enn hann var hlifarlꜹss. Enn sva var hann fiolkvnnigr at ecki vapn festi a honom. Þa tok Andres prestr vigðan elld ok signaði ok skar i tvndr ok lagði i elld. ok setti a orvarodd. ok feck Asmvndi. Enn hann skꜹt þessi or at hinom fiolkvnga manni. ok beit þetta skot sva at honom vann at fvllo ok fell hann niðr dꜹðr. Þa leto heiðinngiar illa enn sem fyrr. yldo ok gnisto. geck þa allt folk til konvngs. þotti kristnom monnom þa ván at þeir mvndo vndan leita. Þa skilþi tvlkr sa er kvnni vindversko. hvat hofðingi sa mællti er Vnibvrr het. Hann mællti sva. Þetta er folk atallt ok illt viðskiptis. ok þott vær takim allt þat fe er i þessom stað er. þa mættim ver til gefa annat fe iamnmikit at ver hefðim eigi komit her. sva hofvm ver mikit lið latið ok marga hofðinngia. Ok fyrst i dag er ver tokom at beriaz við þa kastalabyggiana. þa hofðo þeir til varnar skot ok spiot. þvi næst borðo þeir oss með grioti. enn nv beria þeir oss með keflivolum sem hvnda. Enn þo se ek at þeirra fong þverra til varnar. ok skvlom ver enn gera þeim harða hriþ ok freista þeirra enn. Sva var sem hann sagði. þa skvto þeir stꜹrom. enn i fyrsto hriþ hofðo þeir borit ovarliga skotvapn ok griot.

(Gefinn upp kastali)

14. Enn er kristnir menn sa at minnkaðiz fiolþi at stꜹrenom. ok hioggv þeir i tvꜹ hvern stꜹrinn. Enn heiðingiar sotto at þeim ok gerðo harða hriþ ok hvilldoz i millom. Gerðoz hvarirtveggio moðir ok sárir. Ok i einnihverri hvilld. þa let Rettibvrr konvngr enn bioða þeim griþ. at þeir skylldi hafa vapn sin ok klæði ok þat er þeir bæri sialfir vt af kastalanom. Þa var fallinn Sæmvndr hvsfreyia. ok var þat rað þeirra manna sem eftir voro at gefa vpp kastalann ok sialfa sig i valld heiþinna manna. ok var þat hit osniallazta rað. þvi at heiþingiar efnðo eigi orð sin. ok toko alla menn karla ok konvr ok born. drapo allt þat er sart var ok vvigt ok þeim þotti illt at flytia eftir ser. þeir toko allt fe þat er verit hafði i kastalanom. þeir gengo inn i Krosskirkio ok rænto hana skrvða sinom ollum. Andres prestr gaf Rettibvr konvngi refði gvllbvit enn Dyminvz systvrseyni hans fingrgvll. þvi þottvz þeir vita at hann mvndi vera nockvrr raðamaðr i staðinom. ok virþo hann meira enn aðra menn. Þeir toko krossinn hel|ga. ok hofðo brot. ok tabolam er stoð fyrir alltarino. þa er Sigvrðr konvngr hafði gera latit ok haft i land. þeir logðo hana niðr flata a gradona fyrir alltarit. Eftir þat gengo heiðingiar vt or kirkionni. Þa mællti Rettibvrr konvngr. Þetta hvs hefir bvit verit með mikilli ast við þann gvð er hvsit a. ok sva synizt mer sem litt mani gætt hafa verit staþarins eða hvssins. þvi at ek se at goþit er reiðt þeim. er varþveita. Hann gaf Andresi presti kirkiona ok skrinit ok krossinn helga. plenarivm ok .iiij. klerka. Enn heiðnir menn brenndo Kastalakirkio ok hvsin ꜹll þꜹ sem voro i kastalanom. Enn sa elldr er þeir hofðo tendrat i kirkionni sloknaði tysvar. þa hioggv þeir ofan kirkiona. tok þa at loga innan oll ok brann sem onnvr hvs. Þa foro heiðinngiar til skipa sinna með herfangit. ok kꜹnnoðo lið sitt ok fvndo skaða sinn. þa toko þeir folkit hertekna ok skipto meðal skipanna. Andres prestr for a konvngsskip með krossinn helga. þa kom otti yfir heiðingia mikill af þeirri bennding er yfir konvngsskipit kom hiti sva mikill. at allir þottoz nær brenna. Konvngr bað tvlkinn spyria prest hvi sva varð. Hann sagði at almattigr gvð sa er kristnir menn trvþo a sendi þeim mark reiði sinnar. (er) þe(i)r dirfðozt þess at hafa með hondom hans pislarmark. þeir sem eigi vilia trva a skapara sinn. ok sva mikill kraptr fylgir krossinom. at iamnan hafa orþit fyrr þvilikar iarteinir með heiðnom monnom. þa er þeir hofðo hann með hondom. ok enn berari. Konvngr let skiota a skipbatinn kennimonnom. ok bar Andres prestr krossinn i fangi ser. þeir leiddo batinn fram með endilongo skipino. ok fram fyrir barðit. ok aptr með oðrv borði til lyptingar. skvto siðan við forkom. ok hrvnndo batinom inn at bryggiom. Siðan for Andres prestr með krossinn vm nottina til Solbiarga. ok var bæði hregg ok regn. ok þaðan til goðrar geymslo.

(Frá Magnúsi blinda)

15. Rettibvrr konvngr ok lið hans þat sem eftir var for i brot ok aftr til Vindlandz. ok mart þat folk er tekit hafði verit or Konvngahello var lengi siðan i aþian i Vindlandi. Enn þeir sem v́t voro leystir ok aftr komvz til Noregs vrðo allir at minna þrifnaði enn aðr. Kꜹpstaðrinn i Konvngahello hefir alldri siðan fengit slika vppreist sem aðr hafði hann. - Magnus konvngr blinndi for til Nidaróss ok gaf sik i klꜹstr. ok tok við mvnkaklæðom. Þa var (skeytt) þannig Hernes hit micla i profendo hans. a Frostv. Enn Haralldr konvngr rað þa einn landi eftir vm vettrinn ok gaf ollom monnom sættir er hafa villdo. tok hann þa marga menn til hirðvistar | er verit hofðo með Magnusi konvngi. Einarr Skvlason segir sva at Haralldr konvngr ætti .ij. orustor i Danmork. aðra við Hveðn. enn aðra við Hlesey.

Vtryggiom let eggiar

elionþrar vnd hári

Hveðn a hꜹlþom roðna

hrafns mvnnlitvðr þvnnar.

Ok enn qvað hann.

Áttvð sokn við slettan

serkrioðrs Hárs merki

harðr þar er hregg of virðom

Hleseyiar þrꜹm bleso.

Vigðr Magnus byskvp Einarsson

16. Þat er sagt at a hans dꜹgom kom af Jslandi til byskvpsvigslu Magnus Einarsson. ok var konvngr agætliga vel við hann ok veitti honom mikinn soma. Þat er sagt þa er byskvp var bvinn vt hingat. at hann geck i stofvna er konvngr drack ok qvaddi hann vel. Konvngr tok honom bliðliga. Drottning sat hia konvngi. Þa mællti konvngr. Erot þer nv bvnir byskvp til brꜹtferþar. Hann sagði at sva var. Egi hittið þer nv i tima til er þer komvt sva at borðin voro vppi. nv er ecki til at gefa þer sva virðoligt sem hæfði. eða hvat er til at gefa byskvpi. Fehirðir svaraði. Herra vpp ætlom ver nv gefnar gersimar. Konvngr mællti. Til er borðkerit herna. þiggit þat byskvp. Enn byskvp þackaði honom soma sinn. Þa mællti drottning. Far heill ok sæll herra byskvp. Konvngr mællti til hennar. Far heill ok sæll byskvp. hveria heyrðir þv slikt mæla gꜹfga kono við byskvp sinn. ok gefa honom ecki. Hon svaraði. Hvat er nv til herra. Konvngr mællti. Til er hoginndit vndir þer. Siðan var þat tekit ok skorit vm pell. Ok er byskvp veik i brot. þa let konvngr taka vndan ser hoginndit ok mællti. Lengi hafa þꜹ saman verit. Siðan for byskvp i brot. ok kom v́t til Jslandz til stols sins ok var þa rætt vm hvat af borðkerino skylldi gera. þess er konvngi gegndi bæzt. spvrði byskvp hvat bezt semði. ok mællto menn at sellt mvndi ok gefit siðan fatækiom monnom verþit. Þa mællti byskvp. Annat rað vil ek taka. gera skal af kaleck her at staðnom. ok vil ek sva fyrir mæla. at þeir hinir helgo menn allir er her er af helgom dómi i þessi kirkio hinni helgo leti hann hvert sinn niota er yfir er svngit. Ok sa kalecr er þar siðan at staðnom i Skalhollti. Enn af pellunom er yfir voro dregin hoginndin þꜹ er konvngr gaf honom voro gervar fyrirsꜹngskapvr at staðnom. J þesso ma marka stórlynði Haralldz konvngs. - Haralldr konvngr tok Þorv dottvr Gvthorms grabarða ok lagði hana hia ser. ok atto þꜹ son er Sigvrþr het. Son atti hann ok við Jngiriði drottningu er Jngi het. Dottir Haralldz konvngs het Brigit. onnvr Maria. Brigit dottvr hans atti fyrst Jnngi Hallsteinsson Sviakonvngr. siðan Magnvs Heinreksson. siðarst Birgir brosa. Haralldr konvngr var allra manna milldaztr af fe við vini sina.

---

Fotnoter: