Maríu jartegnir - Af Petro

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Maríu jartegnir

Af Petro

655 (Varianter fra E)

Af Petro

I þann tima sem Petrvs var veralldar maðr [ætlandiz firir nokkvra grein i klꜹstr at ganga, en hvgrenningar talma hann sva sem lokkandi til bliðv veralldarinnar, styrkir gvðs miskvnn ok sællar Marie drotningar hans firirætlan með þvilikri vitran. A einni nott ser hann [vndir vitranar giof, hvar stendr a slettvm velli ein gofvglig hall sva frið ok fogr, at enga hafði hann slika set [a sinvm lifdogvm. Hann gengr inn diarfliga [i þat agæta herbergi siandi i miðiv hasæti bvit virðiligt. I þvi sama sitr ein volldvg frv sva ifirvættis biort ok blezvt, at langt berr ifir hallar pryðina, hvar firir Petrum fysir þat eina at sia vpp a drotningina. Ok sem honvm þikkir þat miok skemtiligt, lꜹpa moti honvm hvndar svartir miok ræðiligir, sva latandi sem þeir mvni hann svndr rifa. [Ok er hans mal stendr i sva miklvm haska, [lvtaz til sv mikla drotning hvndvnvm ognandi, þar með skiott bioðandi, at þeir af letti grimri atsokn við Petrum. Hvat er allt geriz i stað eptir hennar [orðvm. Her með kallar sv blezaða drotning bliðliga Petrvm til sin, styrkiandi hann sætvm orðvm, bioðandi at hann se frials firir vtan rygð ok otta.

Sem hann vaknar af þessarri syn, þyðir hann hana [rettvm skilningi, at holl a fagrvm velli er dyrð ok vnaðsemdar vist [valdra manna i himinriki, [þviat þeir sialfir megv vel heita skygðir steinar ok meistarasamliga samðir i gvðligv smiði. Virðvliga frv i hasæti sitiandi veit hann vera sæla gvðs moðvr sanctam Mariam, er með virðvligri sæmð kallaz dottir himneskrar Jervsalem, ok enn helldr sialf Sion borg hæsta gvðs. [Ok með þvi at Sion þyðiz friðarsyn, en Petrvs girntiz einkannliga at sia, en þvi næst lvpv at honvm svartir rakkar með miklvm gny ok nogvm grimleika, skilr hann vera þarflꜹsar hvgsanir ok vvinarins talmanir, at heimta hans ꜹgv af sanri friðarsyn, er einkannliga aflaz af klꜹstra inngongv. Firir sagðar greinir verpr hann brott af ser allvm vvinarins talmanvm, heim sækiandi sva glaðr sem krasir fyrr nefnt klꜹstr lgniacvm, gangandi vndir noviciatvm, leynandi sitt kynferði sakir litillætis firir allvm monnvm. Sem hann hefir vt staðit probationem, makliga reyndr i allri lyðni ok þolinmæði, er hann tekinn i bræðra samnat með gvðs lofi. Ok eptir [tima liðinn tekr hann heilagar vigzlvr með boði abota sins, [sva at hann er kennimaðr vorðinn makligr þessarrar stettar sakir reinlifis astar ok litillætis, dagliga vegsamandi vara frv sanctam Mariam annat tveggia með alltaris þionastv eða skærvm bænvm ok lofligvm, sem verðvgt var, sakir þess at sv blezað drotning hafði dregit hann or heimsins boðafalli, skrifandi sva vel stoðvgan i reinlifra manna samnaði.

Einn tima berr sva til, at nokkvrr af samnaðinvm [gerir confessionem firir broðvr Petro, iattandi sik freistaðan i skynsemdar leitan eða eptirskoðan almenniligrar trvar. Ok með þvi at heimolleikr var þeira i millim, spyrr broðirinn diarfliga, hvart Petrvs hefði [engan tima kent þess hattar freistni. En hann svarar: „Eigi neitti ek, segir hann, at optliga [hefir ek kominn verit i þvilikvm hvgrenningvm, en profan trvarinnar frialsaði mik þar vm.“ „Profan hver?“ segir broðirinn. „Sv, segir Petrvs, at ek skipaði firir minv hiarta, hvar ek villdi standa i styrk trvarinnar, þo at lif mitt lægi við, ok siðan geri ek mer enga pinv, hvar þær hvgrenningar flvgv, er ek villdi þvi siðr iatta sannar vera, at ek villdi með [engv moti samþykkia, þott mer veri skotið i elld brennanda. [Sv er min profan ok þin, at þv standir þar, sem þv villt gvði svara.“ Hvggaz broðir af þvilikvm skynsemðvm gvðs vinar Petri ok lætr ser vel gagna.

Litlvm tima siðarr geriz Petrvs prior Igniaci ok þvi næst abbas Ualliregensis. En firir þeim kosningi ser aboti Igniacensi þvilika birting. Honvm syndiz sem ein kertistika harðla frið standi með skærv liosi fram firir mikla alltari þar i kirkivnni, snarandi siðan i lopt vpp [með allv sinv blomi flivgandi vt vm einn [glerglvgg, er a var kominn, sva hverfandi honvm abotanvm. Framkvæmdiz þessi vitran i prior Petro, þviat vel lysandi sinvm monnvm sanna gotv goðra verka gerðiz hann litlv siðarr Valliregensis aboti með gvðs vilia. I þeim abotadomi profaz hann i meinlætvm ok krankdomi sem skærasta gvll i gvðligvm ofni. Einkannliga vilivm ver þat greina, at af striðvm hofvðverkivm sprakk vt annat hans ꜹga [brott or vmbvnaðinvm, hvar firir hann var kallaðr siðan Petrvs monaculus. Þvi siðr angraðiz hann af sagðri pinv [eða synarinnar missv, er hann gerði ser af gaman, glenzandi sva millim sinna kompana: „Ek atti vm rið .ii. vvini, ok ræddiz ek hvarntveggia, en nv er ek ottalꜹs, þviat [annarr þeira er dꜹðr.“ Þa var spvrt, hvat [orðzkviðr þessi hefði at þyða. „Ek hafði vm tima, segir hann, tvꜹ skygn ꜹgv, ok var ek ræddr vm bæði þꜹ, at þeim yrði ekki til meins, en nv er annat brott tekit, ok þvi er ek nv bvinn at leggia til annat, ef gvð vill.“

I þenna tima er [fyrr nefndr Geirardvs aboti Clareuallis, hverr með fogrvm pislarsigri liðr skiotliga brott af þessv lifi vndir sva vheyrðvm hætti, at einn vlyðinn broðir Hugo at nafni, fram sendr Igniacum af Clareualli firir abotans goðfysi, drepr sinn nefndan herra ok andaligan feðr með hvossv morðiarni, fyrstv nott sem Geirardus [aboti var Igniaci vitiandi þann veslvga broðvr af sannri goðfysi, hversv hann hefði sik þar með bræðra samnaði. Ok nærri sinv andlati segir Geirardvs aboti þetta vers [or psalmabokinni: Dirige me in ueritate tua et doce me, quia tu es saluator meus et te sustinui tota die. Firir þessi eymdartiðindi vorv margir menn i doprvm hvg, ok einkannliga synir eptir sinn foðvr sva ryggiliga drepinn. Þvi vilia bræðr af klꜹstri Bernardi, at likamr Geirardi se sæmiliga flvttr af Igniaco til Clareuallem ok iarðiz hia sinvm forfeðrvm. Firir sagða grein ero [sendimenn vtgerfir með brefvm til herra Petrum monaculum, at hann komi sem hvatligaz til Igniacum, gerandi likfylgiv Geirardi abota, kiosandi siðan [gvðs hvsi þann til formannz með bræðrvm capituli ok goðra manna tillogvm, sem bezt semði firir gvði ok monnvm. Viðr þessi bref [sen ok vpplesin verðr Petrvs aboti nokkvt vglaðr, þviat hann grvnar þegar, sem abotasætið Clareuallis er vacans vorðit, at honvm man nærr detta flisin. En hann vill lifs giarna sakir litillætis eigi formaðr verða sva mikils staðar, ef hann skal raða. Ok með þvi at honvm er ahyggia, hverr verða man aboti i stað hins framfarna, biðr hann drottin syna ser, hverr verða man faðir ok forstiori ifir Clareualli. Svarar honvm gvðlig rodd sva mælandi: „Þa er þv kemr Igniacum, man þv viss verða af abotakosninginvm.“

Eptir þetta byrr hann sina ferð. Riðr með honvm einn mikils hattar broðir Robertus at nafni, kærastr ok allra heimolligastr þeira, sem i voru hans forvneyti. Ok er þeir nalgaz staðinn Igniacvm, snyrr aboti til bænar i annat sinn, at gvð syni honvm, hverr abotakosningrinn man verða. En hans bæn svarar enn gvðlig rodd sva mælandi: „Spyr eptir þann mvnkinn, er ferr með þer, þviat hann man segia þer, hverr abotinn skal verða.“ Ok þegar i stað kallar hann til sin broðvr Robert sva segiandi: „Þer ero, segir hann, nafnkvnnigir allir þeir bræðr [af klꜹstranvm, sem mest hattar ero kallaðir, þvi bið ek, at þv segir mer, hvern þv mvnt hellzt [makligan dæma stiorn at taka ifir Clarevalli.“ Broðirinn svarar einarðliga: „Minn herra, segir hann, yðr [sialfan se ek þeirar stettar makligastan.“ Þriðia syn rann firir þessvm kosningi heima i Clarevalli. Þar var einn siðsamr broðir Nicholaus at nafni, marga bæn i gvðs ꜹgliti fram steypandi firir vvorðnvm abotakosningi, ok einn tima [lioðar rodd i hans eyra sva segiandi: „Nicholae, fa man þv abotann, þann er þer man fvllvel syna, hvat þer byriar gera.“

Nv sem Petr aboti kemr Igniacum, verða allir menn honvm fegnir, skipandi hann hofðingia [firir sæmiligri vtferð Geirardi abota, hverr a sinvm tima ferr ok framkemr til Clareuallem vndir gvðs lofi ok heilagra manna. Ok a [degi graftrar hans syngr herra Petrus sialfr messv, i hverri honvm birtaz blezaðir gvðs vinir aboti Bernardus ok Malachias spamaðr, vattandi greiniliga, at sal Geirardi er samlagari vorðin heilagra gvðs engla. Nv sem Geirardus aboti er sæmiliga greftaðr, geriz tractatus abotakosnings, [hverr litinn tima hefir aðr staðit, en vel ma skilia, hvern samþyktar anda allir hafa, þat er apelera Petrum monaculum. En er hann [vndirstendr, hversv horfir, leyniz hann brott af staðinvm ok leitar i fylsni. En þat vinnr eigi, [þviat i þessv mali er raðinn gvðs vili, sva at fylsni dvga engi, helldr er allt reiðvbvit, þat er kosninginn matti flytia, styrkia ok framkæma. Bræðrnir af Valleregis samþykkia giarna eigi með likendum einvm helldr firir einn saman gvðs vilia. [Her með dvga engi fylsni Petro, sem fyrr er skrifat. Þvi er hann vigðr a viðrkæmiligvm tima Clareuallensis aboti, helldr dreginn en liðvgr kosinn. En sva sem hann er i kominn [stettinn, stendr (hann) betr ok karlmannligarr i klꜹstrsins erindvm en sa margr, er sakir metnaðar rennr vndir vandann þvnganvm gleymandi, sva mikit dyrðar eptirdæmi gerandi, þessi aboti sinvm vndirmonnvm veitandi, sem eigi vár vit framberandi eða með stirðvm orðvm vtskyrandi.

Sva var þessi blezaðr maðr iafn ok vmislyndr i sinv atferði, at æ var hann [með sama hætti bliðr i asianv, þekkr i viðræðv, i allv sætr ok miok elskvligr. Hvat einn aboti vndrar miok, spyriandi virðvligan Petrum, hvi hann mætti sva stoðvgr vera i sinv framferði [ok vlikr oðrvm monnvm. En hann signaðr svarar sva [til spvrðra lvta: „Þann tima, segir hann, sem ek var nygeinginn i klꜹstr, syndiz mer goðr andi liða inn i mvnn mer ok sva niðr i briostið. Styrði siðan þessi andi minar gerðir [ok framferðir , aminnandi heilagar bænir ok hverskyns iafnlyndi i goðvm verkvm fremiandi.“ Byðr hann abotanvm þetta aungum manni segia, medann hann lifir.

Þa er Petrus uar uordinn aboti Clareuallis, for hann nockurn tima medr brædrum, þa er þeir skaru akr. Ok sem brædr huillduzt ok suafu uti, sier aboti, er hann uakir, .iii. fagrar konur komandi millum brædranna, ok ein af þeim uar skinande med mestri ok einkannligri birte. Abotinn geck i moti þeim ok mællti: „Sannliga eru þier diarfar, er þier farit til uor. Uitu þier eigi, at eingin kona skal uera hia brædrum þeim, er af uorum lifnadi ero.“ „Uel ma ek koma til minna manna, þuiat ek er Maria modir uors lausnara Jesus Kristz, kom ek til minna uerkmanna at uitia þeira, sem skaru minn akr. En þær sem med mier ero, er aunnr Maria Magdalena, enn aunnr Maria egipciaca.“ Sem abotinn heyrir þetta, fellr hann til fota henni, ok er hann uillde minnazt uid fætr henni, huarf hun fra honum at syn.

D

Vor fru kom til brædra

Þa er Petrvs Clareuallensis tok i fyrstu munkabunad i þeim stad, er Igniacum heitir, syndizt honum vm nott i suefni, sem hann gengi inn i hina fegrstv holl, ok i þeiri holl var hasæti, ok þar sat i ein drottning. Hennar fegrd ok ꜳsiona var biort ok virdulig. Enn sem hann villdi inn ganga i hollina, runnv i mot honum suartir ok hrædiligir hundar. Þeir hlupu ꜳkafliga at honum ok villdu bita hann. Þessi virduliga frv rak hundana i brvtt i stad med sinu bodi. Hun kallar Petrum til sin takandi til hans blidliga med sinni hendi, ok blidkar hann med sætum ordum bidiandi hann vera oruggan ok stadfestan. Hedan af war Petrvs med sama vidbragdi ok suo iafnlyndr, at hann vard alldri hryggr, þo at honum gengi i mot, ok eigi gladari, enn hann var vanr, þo at honum gengi eptir vilia. Ok sem hann var eptir spurdr af einum abota sem heimuligum, huersu hann matti iafnan synazt vera med somu ꜳstundan ok iafnlyndi, [suarar hann: „Þa er ek var nouicius, sem mer syndizt vor frv talandi til min þeim ordum, at ek skyllda ỏruggr vera, þa kendizt mer, sem einn andi gengi inn i mitt briost, ok iafnan sidan styrir sa sami andi ok sa kærleikr, sem þa kom i mitt hiarta, allri minni framferd leidandi mik eptir sinum vilia, ok huern tima er minn hugr dreifizt nockut til hinna ytri hluta, vendir þessi sami andi honum aptr til at hugsa andliga hluti, ok er hugrinn vill hafa annat studium, sendir andinn hann aptr til heilagrar bænar, ok optliga geymi ek ecki at þvi, sem fyrir min augu berr eda fyrir eyrun, sakir gudligrar elsku ok girnd eilifs lifs.“

Þa er þessi Petrvs var wordinn aboti Clarevallis, for hann nockurn tima med brædrum, þa er þeir skꜳru akr, ok sem brædr huillduzt ok suafu vti, sier abotinn, er hann vakir, þriar fagrar konur komandi milli brædranna, ok ein af þeim var skinandi med mestri ok einkanligri birti. Abotinn geck i mot þeim ok mælti: „Sannliga erut þier miok diarfar, er þier farit til vor. Vitid þier eigi, at eingi kona skal vera hia brædrum þeim, er af vorum lifnadi eru?“ Su konan, sem fegrst var af þeim, mælti: „Vel ma ek koma til minna manna, þuiat ek er Maria modir vors lausnara Jesu Kristz. Kom ek at vitia minna verkmanna, þeira sem skaru minn akr. Enn þessar, sem med mer ero, er aunnur Maria Magdalena, enn ỏnnur Maria egiptiaca.“ Sem abotinn heyrir þetta, fellr hann til fota henni ok villdi minnazt vid fætr henni. Þa huarf hon brott fra honum.

---

Fotnoter: