Maríu jartegnir - Af gyðingsbarni

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Maríu jartegnir

Af gyðingsbarni

C. R. UNGER

Christiania 1871

B (varianter fra A)

Stefan Lochner:
Frú sancte Marie ok dróttin várn

Ek vil segia yðr nökkut frá hinni heilögu Maríu, hversu mikla miskunn hon má veita oss í sínu árnaðarorði við sinn einka son, sá er konungr konunga ok dróttinn dróttna ok allrar skepnu skapari, ok sá veit alla luti orðna ok óorðna, ok hann veit hvers mannz hugrenning ok hiörtu. Þann son fœddi en sæla María dróttning, er öllum gefr líf, þeim er hann elska alla daga lífs síns. Enn eru dœmi til þess gefin, hve mikla miskunn hon má oss veita af þeim atburð, er varð í einni borg, at gyðingsbarn eitt rann með kristnum börnum til kirkiu, þá er prestr kendi mönnum kenningar af dýrð ok verðleik sællar Marie. En á þeim hátíðardegi skylldu allir taka corpus domini. Gyðingsbarnit rann ok til alltaris með félögum sínum ok tók þvílikt, sem þat sá aðra sveina taka. En yfir alltarinu var skrifat líkneski ennar sælu frú sancte Marie, svá [at hon hafði dróttin várn í kniám sér. En þá er gyðingsbarn kom til alltaris, þá sýndiz því svá, sem þat barnit, er skrifat var yfir altarinu, lægi niðri fyrir prestinum, ok þaðan tekr hann þat, er hann gaf fólkinu. Ok er hann hafði tekit corpus domini, þá villdi sveinn heim fara. Ok á þeiri leið kom á móti honum faðir hans, ok hafði víða leitat hans áðr, ok spurði með reiði mikilli, hvar hann hafði verit. Hann sagði honum allan atburð um sína ferð, ok [hver undr hann hafði sét. En iamskiótt sem faðir hans heyrði þetta, þá skilði hann hvers kyns iartegn þetta var. Síðan var hann svá óðr ok œrr af sinni reiði, at hann tók son sinn ok kastaði honum í ofn einn, þar sem elldr var mikill, ok byrgði. Síðan fór hann heim ok sagði konu sinni, hve harða refsing hann hafði sett syni sínum. En er móðir sveinsins heyrði þá ena miklu œrslu síns búanda, þá tók hon ok veinaði ok fór grátandi þangat sem ofninn var. Ok í því bili kómu kristnir menn ok brutu ofninn. Ok eptir þat er brotinn var ofninn, þá sá þeir, at sveinninn sat í elldinum. En er hann sá móður sína, þá fagnaði hann henni, en þeir slöktu elldinn, ok gékk sveinninn þaðan heill. Þá spurðu þeir sveininn, fyrir hveria sök hann væri ekki sakaðr. Hann sagði svá, at „sú en dýra dróttning, er ek sá, [sagði hann, yfir altarinu í kirkiu, hon sat fyrir ofninum ok setti mik í kné sér, ok lagði klæði sín yfir mik, ok lét hon ekki koma logann at mér.“ En þá er hann hafði þetta sagt, þá lofuðu allir guð, er þetta heyrðu, ok hina heilögu guðs móður Maríu, er svá mikla miskunn hafði gert á þessum sveini. Ok síðan var sveinninn skírðr með mœðr sinni, ok margir gyðingar tóku trú fyrir sakir þessa atburðar. En ifa hafa menn á um föður sveinsins, hvárt hann hafi tekit trú eða eigi, fyrir þá sök at þau eru mœðgin til nefnd í bókinni, þar sem iartegn er dictuð, en hann eigi, ok ætla þat fleiri, at hann hafi villz [til lykta síns lífs.

E

Af iuda syne

Þa uar einn smasueinn son iuda nockurs, er lagdi sinn kumpanaskap uid annann smapillt kristins manz son, ok sem hann for med sinum frændum til kirkiu at heyra tidir ok helga messu, uandiz iudasonrinn at ganga med honum i kirkiuna. I þui sama musteri uar likneskia guds modr Marie sua gior, sem hun hafi sier i fadmi sinn son uorn herra Jesum Kristum, hun uar buin med þeim bezta kost, sem nockur pentur ma giora. Huern tima er iudasonrinn geck fyrir skriptina, hlo hann i mot henni saker sinnar bernzku sem sinne modr.

Þath bar til ꜳ fyrsta paskadag, sem hins kristna manz son tok uors herra likama, at son iudans geck til altaris med honum ok tekr þa somu þionustu. Ok sem prestrinn tekr braudit af alltarinu, snyzt þat i blodugt kiot, sua at iudasonrinn ser. Tekr hann þat sama af prestinum ok uardueitir heillt i sinum munni, þar til sem hann kemr heim ok synir þat faudr sinum ok modr sua segiandi: „Nu megi þier sia, at þeir, sem hæda skærleik kristiligrar truar, eru i mikilli uillu ok otrv. Er nu timi at fyrirlata uillu ok otru, enn taka heilaga retta tru, þuiat ek hefi nu profat þat, sem kristnir menn taka af alltari i brauds liking uera sannann guds likama, sua at þit megit þat profa. Hefer ek þat sama kiot yckr at færa ok tia til hialpar yckrum aundum.“ Fader sueinsins uerdr akafliga reidr ok asakar sinn son segiandi: „Þegi ok lat af at tala þuilika hluti, at eigi uerder þu pindr med makligum dauda, sakir þess at þu fyrirsmꜳr log ok tru þinna fedra.“ Þessi pilltr helldr kallmannligann hug i ungu briosti rekandi brott allann otta ok suarar: „Trui þit eigi, ef þid uilit, enn alldri skal ek saker nockurs hlutar fyrirlata þat, sem ek hefi profat suo opinberliga satt uera, ok þott þier uilit pina mik eda drepa, uotta ek þui fyrir ollum monnum, at ek skal kristinn uera.“ Þau giorduzt meir full af reidi ok grimmleik, sua at þau mattu uarla styra sier fyrir reidi. Kalladi fadir sueinsins til ein mikinn fiollda iuda ok seigir þeim alla þessa hluti.

Toku þeir allir samt þat rꜳd at kasta þessum sueini, er stadfastr uar i guds tru, i loganda ofn. Enn þessi sueinn geck um midiann logann heill fagnandi ok lofandi gud med fogrum lofsaungum, ok sagdi: „Drottinn minn, þu profadir mik med elldi, ok fanzt eingi illzka med mier.“ Mikill fiolldi kristinna manna ok iuda kemr samann at sia þessa iarteign. Uard mikil þræta þeira ꜳ millum, adr kristnir menn taka sueininn or elldinum. Sem þeir spyria, huersu honum uar, medann hann uar i loganum, segir hann: „Su sama frv, sem i kirkiunne sitr yfir alltarinu, geck med mier inn i logann, ok uar sua blid til min sem min moder, uardueitandi mik af ollum hita ok bruna elldzins med hulning sinna klæda.“ Kristner menn uerda miok gladir, sem þeir heyra þetta, enn mikill fiolldi af iudum fyrirlata sina uillu ok taka retta trv, lofa huorutueggiu gud ok hans modr Mariam.

St²

Þat er sagt, at ꜳ einhuerium pꜳscadegi var at tidum med kristnum monnum gydingsson einn. Ok er adrir menn skyldu taka corpus domini, þa geck gydingssoninn ok til altaris at bergia. Enn yfir altarinu var skrifat likneski Marie guds modr, ꜳ þann mꜳta formerut sem sueinninn Jesus siti i kniam henni. Enn er gydingsson kemr til altaris, þa syndiz honum, sem þat barnit, er skrifat var yfir altarinu, lægi nidri fyrir prestinum, ok tæki kennimadrinn i brott af likama sueinsins þat, er hann offradi lydnum, ok bergdu allir af þui dreyrgu holldi. Sidan for hann heim ok segir fodr sinum, hvat hann hafdi giort, ok þottiz goda ferd farit hafa. Enn fadir hans varþ uid sua odr ok ærr, at hann gripr sveininn kastandi honum i ofn brennanda. Enn er modir sueinsins vard þessa vis, þa liop hvn æpandi ok kallandi, ef nockut mætti duga sueininum. Enn þa kvomv kristnir menn ok finna sueininn sitianda i ofninum heilan ok obrunninn, ok spurdu, huerio sætti. Hann suarar: „Kona su er ek sa i dag sitia yfir altarinu, hvn sat her fyrir i ofninvm takandi mik i fadm ser ok sueipadi at mer klædum. Hefir ek þess sidr kent hita edr meins af eldinum, at ek hefir aldri sælli verit ꜳ minne ęvi.“ Enn allir, þeir er sa edr heyrdu, gerdu gudi þackir ok sælli Marie. Sidan spvrdu þeir gydinginn, ef hann vildi trua ꜳ Krist Marie son ok taka skirn, enn hann neitadi þuerliga. Þa var honum kastat i þann sama ofn, ok brann hann þar vægdarlaust til bana. Enn sveinninn tok skirn ok modir hans ok fioldi gydinga, þionandi æ sidan sonnum gudi lifanda ok rikianda, honum se lof ok dyrd vm allar alldir.

D2

. . . . . . oss med prestinum þionustu, sem ver gengvm til alltaris. Hun hialpadi mer rekandi brott fra mer allan hita ok bruna, suo at eigi kenda ek nockurn reykiarþef.“ Kristnir menn skildu þa, at su, sem honum hafdi hialpat, var guds modir Maria. Þeir toku ivdann fodur sueinsins, þann sem honum kastadi i elldinn, ok kỏstudu honum i þann sama ofn. Brann hann þegar allr vpp ꜳ einni litilli stundu. Sem menn sa þat, dyrkudu gud bædi iudar ok kristnir menn. Toku margir iudar retta tru, þeira sem sa ok heyrdu þessa iarteign.

---

Fotnoter: