Maríu jartegnir - Af abbadísi einni

Fra heimskringla.no
Revisjon per 11. nov. 2019 kl. 10:07 av August (diskusjon | bidrag) (Maríu jartegnir - Af abbadísi einni)
(diff) ← Eldre revisjon | Nåværende revisjon (diff) | Nyere revisjon → (diff)
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Af abbadísi einni


C. R. UNGER

Christiania 1871



B (varianter fra A)

Frá því er ok[1] sagt, at [abbadís nökkur[2] var á skipi með kaupmönnum, er þeir féngu veðr háskasamligt, svá at skip þeira meiddiz allt fyrir ofan siá[3], ok svá reif í sundr segl þeira. Þá gerðiz kurr mikill ok umrœða af kaupmönnum, at heita skylldi á helga menn. En abbadís[4] þagði. Þeir spurðu, hví hon[5] þegði. Hon[6] svaraði: „Því, sagði hon[7], at þér hafið enn eigi nefndan minn fulltrúa.“ Þeir spurðu, hvern hon[8] kallaði fulltrúa sinn. „Ek kalla svá, sagði hon[9], sæla dróttning Maríu.“ Þeir svaruðu: „Víst ætlum vér, at hana megi svá kalla, en eigi vitum vér, at menn hafi á hana heitið í hafi.“ Hon[10] svaraði: „Reynum þá, sagði hon[11], ef vér heitum á hana, hversu hon vili við verða[12].“ Þeir báðu hana[13] ráða. Síðan mælti hon[14] fyrir heiti þeira. En eptir þat söng hon[15] responsa þenna: Felix namque es. Síðan sá þeir stiörnu biarta í þokuveðri[16] yfir siglutré. En abbadís[17] sagði, at iafnan skylldi svá stýra, at ávallt væri [stiarnan at siá[18] upp yfir siglutoppinn. Síðan sigldu þeir við þat, er eptir var segls þeira, þar til er þeir tóku land með heilu ok hölldnu þaðan frá skipi sínu.


St (varianter fra D og E)

Vor frv hialpadi monnum or siafar haska[19]

A nockurum tima bar suo til, at aboti einn for ꜳ skipi med morgum monnum. Ok sem þeir voru[20] i suo miklum stormi ok siofar haska, at allir ỏruæntu sier lifs, þa kalla þeir til hialpar, nefnandi huerr[21] þa helga menn, sem þeim kom hellzt i hug. Sumir kalla ꜳ hinn helga Nikolaum, adrir ꜳ hinn helga Clarum, ok sumir [ꜳ hinn millda[22] Andream, eda einhueria adra helga menn guds, kallar huerr ꜳ þann heimuligazt i sina nỏdsyn[23], sem hann hafdi adr mest elsket. Eptir þat hetu þeir at gefa peninga, sem þeim er titt, er i siofar haska uerda staddir. Enn sem abotinn heyrir, at þeir kalla ꜳ þa helga menn, er minna verdleiks ero, enn eingi nefnir modur myskunnar Mariam, er ollum helgum monnum er mattugari[24], þa mællti hann: „Huat er þat, brædr minir, sem þer giorit[25]? sakir huers heitid þier ꜳ[26] helga menn, þa er ydr megu minnr hialpa, enn fyrirlatid at minnazt vorrar frv, er meira ma oss til nada[27] þiggia enn adrir helgir menn? Þat er god gerd, sem þier giorit, enn miklu betr væri, at[28] þier kalladit allir med einni roddu ok samþycki ꜳ modur myskunnar Mariam.“ Eptir þessum ordum toku allir at kalla til arnadarordz ꜳ guds modur Mariam, bidiandi at hun myskunnadi þeim medr sinni bæn, suo segiandi: „Heyr þu, hin milldazta eilif iungfrv Maria, hialp vorri vesold, liknandi oss, er at dauda erum komnir, ok gef, at wer, er i vorum haska kollum til þinnar milldi, kennim hialp [af þinni[29] bæn. Þu ert [heilug guds modir, þu ert hin matkazta himirikis drottning, þu ert[30] iafnan buin at myskunna þeim, er til þin kalla, þu ert huggan harmþrunginna[31] manna, hialp þeira, er þrongdir ero i haska, ok vernd allra þeira, er eingan tilgang hafa annars stadar til hugganar.“ Abotinn, er sig hafdi suo vm tuo daga ok tuær nætr mætt i fỏstu, at hann ꜳt ecki utan eitt epli, song med sinum munkum medr goduilingu hiarta responsorium Felix namque es, sacra virgo Maria, medr þeim versum sem eptir er responsorium. Þa vard vndarligr hlutr, enn þat er trvanda, at hinn milldazti Jesus Kristr vor herra veitir sinni modur allt þat, er hun vill bidia. Sem folkit bad til guds med swt, ok munkarnir hofdu warla þenna song vt sagt, þa sꜳ allir, at i ofanverdu[32] trenu skein biart lios ꜳ þann hatt, sem kerti væri, þat er i brott rak aull myrkr nætrinnar, lysanda fagrliga ollum þeim, er i voru skipinu. Matti nu huerr sia annan, enn fyrr mattu þeir sakir myrkrs ecki sia. Allr stormr[33] ok okyrleikr siofarins let af eptir bodi himinrikis drottningar, ok vard i stad kyrr[34] siorinn, ok eptir litinn tima lidinn lysti af degi. Feingu þeir godan byr ok þa hofn, sem þeir mundu kiosa.

Nafn heilagrar Marie þydizt siofarstiarna, þuiat hun er ollum helgum monnum biartari[35] ok ollum mattugari[36] til hialpar. Þessir menn sꜳ til hinna minni himintungla ok fengu ecki lios, enn þegar sem þeir sneruzt til siofarstiornunnar, fengu þeir hialp. Þeir hetu ꜳ hina minni helga menn ok fengu eigi hialp, enn þegar þeir kolludu[37] ꜳ hina helguztu[38] allra heilagra manna, voru þeir i stad heyrdir. Þeir hetu [sitt godz[39] til annarra guds uina, ok minkazt ecki stormrinn, enn sem þeir badu til modur myskunnar, huerfr aptr kyrleikr siofarins. Hinn milldi Andreas lætr af vm stund at syna sinn milldleika, at su, sem millduzt er allra heilagra manna,syni sina milldi. Hvildizt[40] heilagr Nikolaus, sꜳ sem ꜳ sio ok landi er iafnan buinn at hialpa, at su sama drottning, fyrir hueria heimrinn tyndr var leystr, hefdi sinn heidr. Heilagr Clarus medr odrum helgum monnum hialpar eigi, at þessi hlutr vardveitizt þeiri, sem ollum helgum monnum er wolldugari[41]. Heyr, kristinn madr, huerr sem þu ert, er þronguizt af stormi hins mikla ok vida hafs þessarrar veralldar, kalla ꜳ þa fyrr enn adra helga menn, er af gudi hefir valld at stodua auduelldliga, eptir þui sem hun vill, storm ok okyrleik allrar skepnu likamligrar ok andligrar.


St2

Fra þui er sagt, at abboti nauckr var a skipe med kaupmaunnum, enn þeir fengu vedr hꜳskasamlict, sua at skip þeira meiddiz allt fyrir ofan sio, ok suo reif segl þeira allt miog i sundr. Fengu þeir hardla mikil ꜳfaull af brauttum bylgium, þat ætlandi þꜳ ok þa, at skipit mundi kefia undir þeim med ollum farminum, ella mundi leysa i sundr i sua hordum sio med ofrafli vedrsins. Ok sem þeir eru komnir i suo mikinn lifshꜳska, þa geriz umtal med kaupmonnum, at þeir skuli heita ꜳ helga menn, ok nefna upp ymsa ok aþra, vm þat leitandi, ꜳ huernn þeir skulu heita ser til lifs. Enn meþan þeir standa i þessv umfangi, þꜳ þegir ꜳboti. Þeir spyria, fyrir hueria sauk hann þegi ok leggi ecki til. Hann svaradi: „Ecki hafit þer enn nefndan minn fulltrua.“ Þeir spyria, huerr sa veri. Hann svarar: „Þat er Maria modir drottins, saunn von allra væntandi manna i henni.“ Þeir suorudu: „Vist ætlum ver, at hana megi retliga suo kalla, enn ei vitum ver saugr til þess, at menn hafi enkvm heitit ꜳ hana i hafi.“ Hann suarar: „Reynum nu ok heitvm ꜳ hana, ok uitum, huersu hun verdr uidr oss.“ Þeir bidia hann rꜳda. Siþan mẻlti aboti fyrir heiti þeira. Eptir þat saung hann responsorium Felix namque es. Ok iafnskiot sem responsorium er endadr, sa þeir biarta stiaurnu[42] i alþycku uedri yfir siglvtre. Aboti mælti, at þeir skyldu suo styra einart, at stiarna þessi veri at sia yfir siglutopp. Siþan sigldu þeir uid þat, sem eptir var seglsins, þar til er þeir toku land med heilu ok hauldnu, lofandi gud ok hans milduzstu modr Mariam.

Sva hialpi ors blezut himinrikis drotning or miclum bꜳrum ok hꜳskasamligum bylgium þessa hins falluallta lifs, sem hun hialpadi þenna abota med sinum fylgiorum af ofrgangi siofar. Ok hun æ verandi mær ok modir, sꜹnn siofarstiarna, frv sancta Maria, se oss leidandi med sꜹmu liosi sinnar miskunnar til lifs hafnar, vart vonarskip sterkliga stydiandi, suo at eigi tapimz ver kafandi i sꜳrligum diupleika illzku uorar. Dyrkum ver nu med ꜹllu afli hiartans ok munnzsins almattigan gud ok hans tiguliga modr Mariam, þess iafnan bidiandi, at i aullum vorum naudsy(n)ium se hun oss nærr verandi ok ors med ser til eilifra fagnada eptir lifit leidandi, hvar hun er um allar aldir med sinvm syne rikiandi.




Fotnoter:

  1. mgl. A.
  2. [abóti einn A.
  3. sió A.
  4. abóti A.
  5. hann A.
  6. hann A.
  7. hann A.
  8. hann A.
  9. hann A.
  10. hann A.
  11. hann A.
  12. hverfa A.
  13. hann A.
  14. hann A.
  15. hann A.
  16. þycku veðri A.
  17. abóti A.
  18. [tilf. A.
  19. Af abota E.
  20. nær i midium sio Brittannie tilf. E.
  21. huerir E.
  22. [mgl. E.
  23. naudsyn E.
  24. matkare E.
  25. gratid E.
  26. adra tilf. E.
  27. tenadar E.
  28. ef E.
  29. [fyrir þina E.
  30. [tilf. E.
  31. harmandi E.
  32. ofanverda sigluna ꜳ E.
  33. straumr E.
  34. kyrt ok blidr E.
  35. helgari E.
  36. matkare E.
  37. hetu E.
  38. mey tilf. E.
  39. [sinu godze E.
  40. saal. E; Huilikr D.
  41. uolldugri E.
  42. stiarna Cd.