Prologus (Heimskringla)

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Heimskringla
Snorra Sturlusonar
N. Linder og H. A. Haggson
1869-1872

Prologus

Á bók þessi lét ek ríta fornar frásagnir um höfðingja, þá er ríki hafa haft á norðrlöndum ok á danska tungu hafa mælt, svá sem ek hefi heyrt fróða menn segja, svá ok nökkurar kynkvíslir þeirra, eptir því sem mér hefir kent verit; sumt þat er finnst í langfeðgatali, því er konungar hafa rakit kyn sitt, eða aðrir stórættaðir menn, en sumt er ritat eptir fornum kvæðum eða söguljóðum, er menn hafa haft til skemtanar sér. En þó at vér vitim eigi sannyndi á því, þá vitum vér dœmi til þess, at gamlir frœðimenn hafa slíkt fyrir satt haft. Þjóðólfr or Hvini var skáld Haralds ins hárfagra; hann orti ok um Rögnvald konung heiðum hæra kvæði þat, er kallat er Ynglingatal. Rögnvaldr var son Ólafs Geirstaðaálfs, bróður Hálfdanar svarta. Í því kvæði eru nefndir 30 langfeðga hans ok sagt frá dauða hvers þeirra ok legstað. Fjölnir var sá nefndr, er son var Yngvifreys, þess er Svíar hafa blótat lengi síðan; af hans nafni eru Ynglingar kallaðir. Eyvindr skáldaspillir taldi ok langfeðga Hákonar jarls hins ríka í kvæði því, er Háleygjatal heitir, er ort var um Hákon; Sæmingr er þar nefndr, son Yngvifreys; sagt er ok þar frá dauða hvers þeirra ok haugstað. Eptir Þjóðólfs sögn er fyrst rituð æfi Ynglinga, ok þar við aukit eptir sögn fróðra manna. Hin fyrsta öld er kölluð brunaöld; þá skyldi brenna alla dauða menn ok reisa eptir bautasteina. En síðan er Freyr hafði heygðr verit at Upsölum, þá gerðu margir höfðingjar eigi síðr hauga en bautasteina til minningar eptir frændr sína. En síðan er Danr hinn mikilláti Danakonungr lét sér haug gera, ok bauð sik þangat bera dauðan með konungs skrúði ok herbúnaði, ok hest hans með söðulreiði ok mikit fé annat, en hans ættmenn gerðu margir svá síðan, ok hófst þar haugsöld í Danmörk. En lengi síðan hélzt brunaöld með Svíum ok Norðmönnum. En er Haraldr hinn hárfagri var konungr í Nóregi, þá bygðist Ísland. Með Haraldi konungi váru skáld, ok kunna menn enn kvæði þeirra ok allra konunga kvæði, þeirra er síðan hafa verit at Nóregi. Ok tókum vér þar mest dœmi af því, er sagt er í þeim kvæðum, er kveðin váru fyrir sjálfum höfðingjunum eða sonum þeirra, tökum vér þat alt fyrir satt, er í þeim kvæðum finnst um ferðir þeirra eða orrostur. En þat er háttr skálda at lofa þann mest, er þá eru þeir fyrir, en engi myndi þat þora, at segja sjálfum honum þau verk hans, er allir þeir er heyrði vissi, at hégómi væri ok skrök, ok svá sjálfr hann; þat væri þá háð en eigi lof.

Ari prestr hinn fróði Þorgilsson Gellissonar ritaði fyrstr manna hér á landi at norrœnu máli frœði bæði forna ok nýja; ritaði hann mest í upphafi sinnar bókar um Íslands bygð ok lagasetning, síðan frá lögsögumönnum, hversu lengi hverr hafði sagt, ok hafði þat áratal fyrst til þess er kristni kom á Ísland, en síðan alt til sinna daga. Hann tók þar ok við mörg önnur dœmi, bæði konunga ævi í Noregi ok Danmörk ok svá í Englandi, eða enn stórtíðindi, er gerzt höfðu hér á landi, ok þykki mér hans sögn öll merkiligust; var hann forvitri ok svá gamall, at hann var fœddr næsta vetr eptir fall Haralds Sigurðarsonar. Hann ritaði, sem hann sjálfr segir, ævi Noregs konunga eptir sögu Odds Kolssonar, Hallssonar af Síðu; en Oddr nam at Þorgeiri afráðskoll, þeim manni er vitr var ok svá gamall, at hann bjó þá í Niðarnesi, er Hákon jarl hinn ríki var drepinn. Í þeim sama stað lét Ólafr konungr Tryggvason efna til kaupangs, þar sem nú er. Ari prestr kom 7 vetra gamall í Haukadal til Halls Þórarinssonar ok var þar 14 vetr. Hallr var maðr stórvitr ok minnigr: hann munði þat, er Þangbrandr prestr skírði hann þrevetran; þat var vetri fyrr, en kristni væri í lög tekin á Íslandi. Ari prestr var 12 vetra gamall, þá er Ísleifr biskup andaðist. Hallr fór milli landa ok hafði félag Ólafs konungs hins helga ok fékk af því uppreist mikla; var honum því kunnigt um ríki hans. En þá er Ísleifr biskup andaðist, var liðit frá falli Ólafs konungs Tryggvasonar nær 80 vetra. Hallr andaðist 9 vetrum síðar en Ísleifr biskup; þá var Hallr at vetratali nírœðr ok 4 vetra; hann hafði gert bú í Haukadal þritugr ok bjó þar 60 vetra ok 4 vetr. Svá ritaði Ari. Teitr, son Ísleifs biskups, var með Halli í Haukadal at fóstri ok bjó þar síðan; hann lærði Ara prest, ok marga frœði sagði hann honum, þá er Ari ritaði síðan. Ari nam ok marga frœði at Þuríði, dóttur Snorra goða; hon var spök at viti; hon mundi Snorra föður sinn; en hann var þá nær hálffertugr, er kristni kom á Ísland, en andaðist einum vetri eptir fall Ólafs konungs hins helga. Þat var eigi undarligt, at Ari væri sannfróðr at fornum tíðindum, bæði hér ok utanlands, at hann hafði numit at gömlum mönnum ok vitrum, en var sjálfr námgjarn ok minnigr. En kvæðin þykkja mér sízt or stað fœrð, ef þau eru rétt kveðin ok skynsamliga upp tekin.