Völundarkviða
Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
---|---|---|---|---|---|---|
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► | ||||||
Sæmundar-Edda
GUÐNI JÓNSSON
bjó til prentunar
Níðuðr hét konungr í Svíþjóð. Hann átti tvá sonu ok eina dóttur. Hon hét Böðvildr. Bræðr váru þrír, synir Finnakonungs. Hét einn Slagfiðr, annarr Egill, þriði Völundr. Þeir skriðu ok veiddu dýr. Þeir kómu í Úlfdali ok gerðu sér þar hús. Þar er vatn, er heitir Úlfsjár. Snemma of morgin fundu þeir á vatnsströndu konur þrjár, ok spunnu lín. Þar váru hjá þeim álftarhamir þeira. Þat váru valkyrjur. Þar váru tvær dætr Hlöðvés konungs, Hlaðguðr svanhvít ok Hervör alvitr, in þriðja var Ölrún Kjársdóttir af Vallandi. Þeir höfðu þær heim til skála með sér. Fekk Egill Ölrúnar, en Slagfiðr Svanhvítrar, en Völundr Alvitrar. Þau bjuggu sjau vetr. Þá flugu þær at vitja víga ok kómu eigi aftr. Þá skreið Egill at leita Ölrúnar, en Slagfiðr leitaði Svanhvítrar, en Völundr sat í Úlfdölum. Hann var hagastr maðr, svá at menn viti, í fornum sögum. Níðuðr konungr lét hann höndum taka, svá sem hér er um kveðit:
- 1.
- Meyjar flugu sunnan
- myrkvið í gögnum,
- Alvitr unga,
- örlög drýgja;
- þær á sævarströnd
- settusk at hvílask
- drósir suðrænar,
- dýrt lín spunnu.
- 2.
- Ein nam þeira
- Egil at verja,
- fögr mær fira,
- faðmi ljósum;
- önnur var Svanhvít,
- svanfjaðrar dró,
- en in þriðja
- þeira systir
- varði hvítan
- hals Völundar.
- 3.
- Sátu síðan
- sjau vetr at þat,
- en inn átta
- allan þráðu,
- en inn níunda
- nauðr of skilði;
- meyjar fýstusk
- á myrkvan við,
- Alvitr unga,
- örlög drýgja.
- 4.
- Kom þar af veiði
- veðreygr skyti,
- [Völundr, líðandi
- um langan veg],
- Slagfiðr ok Egill,
- sali fundu auða,
- gengu út ok inn
- ok um sáusk;
- austur skreið Egill
- at Ölrúnu,
- en suðr Slagfiðr
- at Svanhvítu.
- 5.
- En einn Völundr
- sat í Ulfdölum,
- hann sló gull rautt
- við gim fastan,
- lukði hann alla
- lind baugum vel;
- svá beið hann
- sinnar ljóssar
- kvánar, ef hánum
- koma gerði.
- 6.
- Þat spyrr Níðuðr,
- Níára dróttinn,
- at einn Völundr
- sat í Ulfdölum;
- nóttum fóru seggir,
- neglðar váru brynjur,
- skildir bliku þeira
- við inn skarða mána.
- 7.
- Stigu ór söðlum
- at salar gafli,
- gengu inn þaðan
- endlangan sal;
- sáu þeir á bast
- bauga dregna,
- sjau hundruð allra,
- er sá seggr átti.
- 8.
- Og þeir af tóku
- ok þeir á létu,
- fyr einn útan,
- er þeir af létu.
- Kom þar af veiði
- veðreygr skyti,
- Völundr, líðandi
- um langan veg.
- 9.
- Gekk hann brúnni
- beru hold steikja,
- ár brann hrísi
- allþurr fura,
- viðr inn vindþurri,
- fyr Völundi.
- 10.
- Sat á berfjalli,
- bauga talði,
- alfa ljóði,
- eins saknaði;
- hugði hann, at hefði
- Hlöðvés dóttir,
- Alvitr unga,
- væri hon aftr komin.
- 11.
- Sat hann svá lengi,
- at hann sofnaði,
- ok hann vaknaði
- viljalauss;
- vissi sér á höndum
- höfgar nauðir,
- en á fótum
- fjötur of spenntan.
Völundr kvað:
- 12.
- "Hverir ro jöfrar,
- þeir er á lögðu
- besti bör síma
- ok mik bundu?"
- 13.
- Kallaði nú Níðuðr
- Níara dróttinn:
- "Hvar gaztu, Völundr,
- vísi alfa,
- vára aura
- í Ulfdölum?"
Völundr Kvað:
- 14.
- "Gull var þar eigi
- á Grana leiðu,
- fjarri hugða ek várt land
- fjöllum Rínar;
- man ek, at vér meiri
- mæti áttum,
- er vér heil hjú
- heima várum.
- 15.
- Hlaðguðr ok Hervör
- borin var Hlöðvé
- kunn var Ölrún
- Kíárs dóttir."
- 16.
- [Úti stóð kunnig
- kván Níðaðar],
- hon inn of gekk
- endlangan sal,
- stóð á golfi,
- stillti röddu:
- "Er-a sá nú hýrr,
- er ór holti ferr."
Níðuðr konungr gaf dóttur sinni, Böðvildi gullhring þann, er hann tók af bastinu at Völundar, en hann sjálfr bar sverðit, er Völundr átti. En dróttning kvað:
- 17.
- "Ámun eru augu
- ormi þeim inum frána,
- tenn hánum teygjask,
- er hánum er tét sverð
- ok hann Böðvildar
- baug of þekkir;
- sníðið ér hann
- sina magni
- ok setið hann síðan
- í Sævarstöð."
Svá var gert, at skornar váru sinar í knésfótum, ok settr í hólm einn, er þar var fyrir landi, er hét Sævarstaðr. Þar smíðaði hann konungi alls kyns görsimar. Engi maðr þorði at fara til hans nema konungr einn.
- 18.
- "Skínn Níðaði
- sverð á linda,
- þat er ek hvessta,
- sem ek hagast kunna
- ok ek herðak,
- sem mér hægst þótti;
- sá er mér fránn mækir
- æ fjarri borinn,
- sékk-a ek þann Völundi
- til smiðju borinn.
- 19.
- Nú berr Böðvildr
- brúðar minnar
- - bíðk-a ek þess bót, -
- bauga rauða."
- 20.
- Sat hann, né hann svaf, ávallt
- ok hann sló hamri;
- vél gerði hann heldr
- hvatt Níðaði.
- Drifu ungir tveir
- á dýr séa
- synir Níðaðar,
- í Sævarstöð.
- 21.
- Kómu þeir til kistu,
- kröfðu lukla,
- opin var illúð
- er þeir í sáu;
- fjölð var þar menja,
- er þeim mögum sýndisk
- at væri gull rautt
- ok görsimar.
Völundr kvað:
- 22.
- "Komið einir tveir,
- komið annars dags;
- ykkr læt ek þat gull
- of gefit verða;
- segið-a meyjum
- né salþjóðum,
- manni engum,
- at it mik fyndið."
- 23.
- Snemma kallaði
- seggr annan,
- bróðir á bróður:
- "Göngum baug séa!"
- Kómu til kistu,
- kröfðu lukla,
- opin var illúð,
- er þeir í litu.
- 24.
- Sneið af höfuð
- húna þeira
- ok und fen fjöturs
- fætr of lagði;
- en þær skálar,
- er und skörum váru,
- sveip hann útan silfri,
- seldi Níðaði.
- 25.
- En ór augum
- jarknasteina
- sendi hann kunnigri
- konu Níðaðar,
- en ór tönnum
- tveggja þeira
- sló hann brjóstkringlur
- sendi Böðvildi.
- 26.
- Þá nam Böðvildr
- baugi at hrósa
- -- -- --
- [bar hann Völundi],
- er brotit hafði:
- "Þorig-a ek at segja
- nema þér einum."
Völundr kvað:
- 27.
- "Ek bæti svá
- brest á gulli
- at feðr þínum
- fegri þykkir
- ok mæðr þinni
- miklu betri
- ok sjalfri þér
- at sama hófi."
- 28.
- Bar hann hana bjóri,
- því at hann betr kunni
- svá at hon í sessi
- of sofnaði.
- "Nú hef ek hefnt
- harma minna
- allra nema einna
- íviðgjarna."
- 29.
- "Vel ek," kvað Völundr,
- "verða ek á fitjum
- þeim er mik Níðaðar
- námu rekkar."
- Hlæjandi Völundr
- hófsk at lofti,
- grátandi Böðvildr
- gekk ór eyju,
- tregði för friðils
- ok föður reiði.
- 30.
- Úti stendr kunnig
- kván Níðaðar,
- ok hon inn of gekk
- endlangan sal,
- - en hann á salgarð
- settisk at hvílask -:
- "Vakir þú, Níðuðr
- Níara dróttinn?"
Níðuðr kvað:
- 31.
- "Vaki ek ávallt
- viljalauss,
- sofna ek minnst
- síz mína sonu dauða;
- kell mik í höfuð,
- köld eru mér ráð þín,
- vilnumk ek þess nú,
- at ek við Völund dæma.
- 32.
- Seg þú mér þat, Völundr,
- vísi alfa,
- af heilum hvat varð
- húnum mínum."
Völundr kvað:
- 33.
- "Eiða skaltu mér áðr
- alla vinna,
- at skips borði
- ok at skjaldar rönd,
- at mars bægi
- ok at mækis egg,
- at þú kvelj-at
- kván Völundar
- né brúði minni
- at bana verðir,
- þótt vér kván eigim,
- þá er ér kunnið,
- eða jóð eigim
- innan hallar.
- 34.
- Gakk þú til smiðju,
- þeirar er þú gerðir,
- þar fiðr þú belgi
- blóði stokkna;
- sneið ek af höfuð
- húna þinna,
- ok und fen fjöturs
- fætr of lagðak.
- 35.
- En þær skálar,
- er und skörum váru,
- sveip ek útan silfri,
- selda ek Níðaði;
- en ór augum
- jarknasteina
- senda ek kunnigri
- kván Níðaðar.
- 36.
- En úr tönnum
- tveggja þeira
- sló ek brjóstkringlur,
- senda ek Böðvildi;
- nú gengr Böðvildr
- barni aukin,
- eingadóttir
- ykkur beggja."
Níðuðr kvað:
- 37.
- "Mæltir-a þú þat mál,
- er mik meir tregi,
- né ek þik vilja, Völundr,
- verr of níta;
- er-at svá maðr hár,
- at þik af hesti taki,
- né svá öflugr,
- at þik neðan skjóti,
- þar er þú skollir
- við ský uppi."
- 38.
- Hlæjandi Völundr
- hófsk at lofti,
- en ókátr Níðuðr
- sat þá eftir.
Níðuðr kvað:
- 39.
- "Upp rístu, Þakkráðr,
- þræll minn inn bezti,
- bið þú Böðvildi,
- meyna bráhvítu,
- ganga fagrvarið
- við föður ræða.
- 40.
- Er þat satt, Böðvildr,
- er sögðu mér:
- Sátuð it Völundr
- saman í holmi?"
Böðvildr kvað:
- 41.
- "Satt er þat, Níðuðr,
- er sagði þér:
- Sátum vit Völundr
- saman í holmi
- eina ögurstund,
- æva skyldi;
- ek vætr hánum
- vinna kunnak,
- ek vætr hánum
- vinna máttak."