Ólafs saga kyrra (Fagrskinna)

Fra heimskringla.no
Revisjon per 16. jan. 2020 kl. 09:59 av August (diskusjon | bidrag) (Ólafs saga kyrra (Fagrskinna))
(diff) ← Eldre revisjon | Nåværende revisjon (diff) | Nyere revisjon → (diff)
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Fagrskinna



K. 62. Vm aftrhvarf Olafs Haralz sunar til Noregs

Gerhard Munthe
:Olafr Haralz sunar

Olafr sun Haralz konongs hafðe æi gengit upp a lannd. oc var með honom Skuli sun Tosta ialls. nu er tiðindin como til þæiʀa þa bioggo þæir sec til brotfærðar meðr þvi liði er æftir var ufallit af Norðmonnum loghðu skipinn sinum til hafs. oc þeghar er byriaðe um haustit sighldu þæir til Orknꝍyia oc varo þer um vetrenn.[1] þenn sama dagh er Haraldr konongr fell a Ænglande. þa andaðez Maria dotter hans i Orknꝍyium þet mælto menn at þou hafe haft æins manz fior bæðe. enn [hit nesta sumar[2] æftir foro þæir Olafr ollu liðe sinu til Noregs. toc þet sama sumar Olafr konongdom i Noreghi meðr brꝍðr sinum Magnuse voro þæir tvæir konongar um rið aðr enn Magnus konongr fecc banasott oc var hann vanhæill nockra rið firir þvi at hann hafðe þess kyns sott er menn calla reforma. hann atti sun þen æftir er Hokon het hann var a fostre upi i Guðbranzdolum með Steighar-Þore.


K. 63.

Magnus hafðe haft hinn norðra lut lanz meðr Olafe broðr sinum. enn Olafr hinn ꝍystri. nu var Olafr æinn konongr i Noreghe æftir andlat Magnus broðor sins. hann var mikill a allan voxt. oc þet er allra manna soghn i Noreghi at ængi maðr hafe seet friðare mann eða tighurleghri sionum. gult hafðe hann har oc biartan licam ꝍygðr manna bazt oc limaðr. famaloghr oftazt oc æcki margroðen a þingum. glaðr við ol oc fagrmæltr viðr vini sina oc hofsmaðr um alla luti.


K. 64. Vm ættartal Ænglanz kononga

A þvi sama sumri nest æftir er Haraldr konongr Sighurðar sun fell a Englande. þa com til Ænglanz meðr hær sinn Vilialmr bastarðr Ruðu-iarl hanns faðir var Rottbærtr lougha ipe. enn hans faðir var Rikarðr sun annas Rikarðar enn hans faðir var Vilhialmr sun Gongu-Hrolfs. hann vann þet riki i Vallande. er siðan var kallat Norðmandi oc var þar ifir iarl siðan oc allir þæir langfæðr. Gongu-Rolfr iarl var sun Rognvallz Mꝍra iarls. broðir Þoris iarls þegianda oc Torfæinars i Orcnꝍyum oc Rollaughr het æinn. sva sem Æinar sæghir þa er hann hafðe drepit Halfðan halegg sun Haralz ens harfaghra. er aðr hafðe drepit faðr hans.


245.
Sekaðek Rolfs or hænnde
ne Rollaughi fliugha
dor a dꝍla mænge
dughir oss feður hefna
enn i kvæld meðan knyium
um kerstroumi romu
þæghiande sitr þesse
Þorer iarl a Mꝍre.


246.
Rekit hævi ec Rognvalz douða
enn roðo þvi nꝍrer
nu er folcstuðill fallinn
at fiorðunge minum
lyðe snottrir sæggir
þvi at sighri ver roðom
scatt væl ec honom harðan
at Hofꝍto grioti.


247.
Æ mun ec glaðr þvi at geirar
gott er vinna þrec manne
boðfikinna bragna
bitu þængils sun ungan
þꝍygi dyl æc nema þycki
þær flo ar af sarom
rꝍfa valr um holma
holunda vals gꝍli.


K. 65. Vm fall Haralds Goðvinia sunar

Vilialmr bastarðr oc Æddvarðr hinn hælghi Ænghla konongr voro syzkina synir. Rotbertr iarl oc Æmma drotning. þau voro Rikarz born bæðe. Emmo atte aðr Aðalraðr Ængla konongr þæirra synir voro Iatmundr oc Æddvarðr hinn hælghi. siðan atte Emmo Knutur gamle. þæiʀa sun var Haraldr oc Horða-Knutr. xix nottom æftir fall Haralz konongs Sighurðar sunar borðuz þeir suðr a Ænglande Haraldr konongr Goðvinasun oc Vilialmr bastarðr. þer fell Haraldr konongr oc Gyrðr iarl broðir hans oc mestr luti liðs hans. þa hafðe Haraldr konongr veret holvan tiunda monoð. Valþiofr iarl Goðvinasun com undan a flotta meðr sina svæit. oc þa somu nott þa reið iarlenn meðr æinum æikiscoghi þa riðu valskir menn i moti oc borðuz þæir oc fluðu Valir i skoginn. oc let iarlenn þeghar leggia ælld i scoghinn oc brann þer meir enn hundrat manna. enn hann gætte at ænge cǫmez a brott or skoghinom.


K. 66. Hvæssu Valþiofr iarl var svikinn af Vilialme bast

Ðeghar æftir þætta var tækinn til konongs i Ænglannde Vilialmr bastarðr. Litlu siðar for Valþiofr a fund konongs. oc hafðe aðr latet taca ser grið af kononge oc riðu meðr honum tvæir riddarar. Vilialmr konongr fagnaðe hanum væl oc at skilnaðe veitti konongr honum iarldom a Norðimbralande. þer hafðe hann ifir fyʀ verit iarl oc þa er iarlinn hafðe tækit bref oc innsighle þa for hann a brout oc com a hæiðe nocora. þer como a mot hanum xii riddarar |[3] alvapnaðer oc marger svæinar. Ðessa ʀiddara hafðe Viliamr konongr sennt æftir hanum at lata drepa hann. Iarlenn liop af hestenom þui at hann hafðe engan hærbunað. hann bra sværði oc varðe sic um rið. En firir þui at marger velto um varð iarlenn handtækinn oc biosk ʀiddare einn til at hoggva hann. En þa er iarlenn vissi hværr hann skylldi hoggva þa firir gaf hann þeim ʀiddara vannlega oc sva konongenom. oc allum oðrum þæim er æftir hanum hafðu faret. oc til iartegna gaf hann ʀiddara silkikyrtil sinn þeim er hoggva skylldi hann. Ðui nest lagðe hann sik til iarðar i cross oc rette baðar hendr i fra ser. oc var hann þa hals hoggvinn. oc af hans bloðe fengo marger menn bot. oc er Valþiofr sann hæilagr maðr. Fra þessom tiðendum sægir innilega Þorkæll sunr Þorðar skalla. hann var hirðmaðr Valþiofs iarls. oc orte hann cvæðe eftir fall iarlsens oc er þetta þar i.


248.
Uist hæfir Valþiof raustan
Viliamr sa er rauð malma
hinn er haf skar sunnan
hellt i trygð um velltan.


|[4] Þeta sama houst let Haralldr konongr lif sitt Goðvina sun oc fiorer brꝍðr hans.


K. 67. Ættartala Dana kononga hæfr her

Eftir þessa fimm hofðingia lifði æcki flæira af ætt Goðvina iarls sva at ver kunnum fra sæghia enn dottir Haralz konongs Gyða enn sun Tosta iarls var Skuli konongs fostri. Gyðu dottor Haralz konongs feck Valldimar konongr sun Iarizlæifs konongs i Holmgarðe oc Ingigærðar dottor Olafs konongs svænska. sun Valdimars oc Gyðu var Haraldr konongr er fecc Kristinar dottor Inga konongs Stæinkælssunar. þæira dꝍtr voro þær Malfrið oc Ingibiorgh. Malfriðe atte fyʀ Sigurðr konongr Iorsala fare. enn siðan Eirikr æimuni Dana konongr Eirikssun. Ingibiorghu Haralz dottor systr Malfriðar feck Knutr lavarðr broðir Æiriks æimuna. þæiʀa born voro þau Valdemar konongr oc Kristin oc Katerin oc Margareta. Valdemar Dana konongr fec Suffiu dottor Valaðz konongs a Pulinalande oc Rikizu drotnengar. born þæiʀa Valdimars konongs oc Suffiu var Knutr konongr oc Valdimar konongr oc Rikiza drotneng. Margareta dottor Knutz lavarðar. atte Stighr hvitaleðr. faðir þæirra Nikulos oc Kristinar er atti Karl konongr Sværkis sun. þæiʀa sun var Sværkir konongr faðer Ioans konongs. moðer Karls konongs var Ulfildr drotneng dotter Hoconar Finnz sunar Hareks sunar or Þiotto. Vlfilde atti fyst Niculos Danakonongr enn siðann Ingi Svia konongr Halzstæins sun enn siðazt Sværkir konongr Kolssun. Rikizu drotningu atte Eirikr konongr i Sviðioð Knuz sun.


K. 68. Vm giafir þær er Olafr konongr gaf Skula konongs fostra

Ða er Skuli konongs fostri sun Tosta iarls com i Noregh. þa gifti Olafr konongr er kallaðr var bonde honom Guðrunu frenkono sina dottor Nefstæins. hennar moðir var Ingirið. systir hins hælgha Olafs oc Haralz konongs oc dottir Sighurðar syr oc Asto. Sculi konongs fostri var allra manna vittrastr oc sniallaztr. hann talaðe oll konongs ærende a þingum oc a moti firir þvi at Olafr konongr var æcki talaðr maðr. oc æcki var hann sva diupvitr maðr sem faðir hans var. oc hann litti þvi i margha staðe er Skule konongs fostri reð. Olafe kononge var sva mikil virct a Skula. at hann bouð at gefa honom æitt fylke allt i Noreghi meðr ollum sculdum oc scottum oc skꝍyta hanum þet oc hans ærfingium. hann svaraðe a þessa lund lez æighi þyckia uliclect ef hofðingia scipti gerðez i at þat munde riufaz. oc enn i annann stað sagðe hann meðr þvi at hann var iamnan meðr kononge. þa var honom bætr hænt at þiggia veizlur af kononge ner þeim koupstoðum er konongr var vanr at sitia i um vetrom. nu bað konongr hann næfna þær iarðir |[5] er hann villdi þiggia oc sva gerðe hann. ɴemndi sumar i Vik austr. sumar a Horðulande sumar i Þrondheimi. sva at i hverium kaupstað er konongr var. þa atte Skuli nalega hinar bæztu iarðer oc gnogar landskylldir til allz starfs oc kostnaðar i kaupstaðum.


Tillæg IV.[6]


K. 69.

(E)ftir fall Haʀallz konongs Sigurðar sunar taldi Sveinn Danakonongr slitit vera friði milli Norðmanna oc Dana. oc at eigi hæfði lengri friðr veret sættr. en þæir Haʀalldr konongr lifði baðer. varo þa utboð i hvarotveggio rikino. hafðe Olafr konongr uti almenning firir Norege at liði oc skipum. sem Steinn sægir.


249.
Sin oðal man Sveini
soknstrangr i Kaupange
þar er hæilagr gramr hvilir
hann er rikr konongr banna
æitt sinni man unna
Olafr konongr hala
Ulfs þærf at þar arue
allz Noregs til kalla.


Ðess minnizk oc Steinn at Olafr konongr varðe lannd sitt með leiðangrum oc hærskipum.


250.
Mætr hilmir værr malme
man ec skiolldungs lof kolldum
Rauma grunnd oc ronndu
riklundaðr vellt undir.


Oc ænn þetta.


251.
Oll biðr Ægða stillir
æggdiarfra lið sæggia
sund firir sinu lannde
sokn orr skipa dorrum
iorð man æigi værða
auðsott Fila drottens
song hærðundum sværða
sik bæztan gram miklu.


Ða sendi Olafr konongr Sveini kononge sættar orð. lagðu stefnu með ser i Kononga hellu. sem siðr var til kononga. sagðe þa Olafr konongr Dana kononge at hann villdi hallda þui lica sætt sem faðer hans tok af Danum en ekki auka. en at aðrum koste let hann von at Norðmenn myndu ænn fræista at kæppaz við Dane. oc let þess meiri von at Daner myndu meiga minnaz. at sva var giorr sætten at þæir baðust en Norðmenn iatto. sagðe oc þess vera von at Norðmenn myndu ænn gefa af sinni henndi ꝍrenn storm Danum. þo at Haʀalldr konongr være frafallenn. I þesso tale gerðo konongar sætt annat sinni. oc fastnaðe Sveinn konongr þa Ingiriði dottor sina Olafe kononge. þar vikr Steinn sva maleno i sinni drapo.


252.
Lond vill þengill Þrꝍnda
þat licar væl skatnum
oll við ꝍrna snilli
æggdiarfr i frið leggia
hugnar þioð þat er þegna
þralyndr til friðmala
kugar Engla ꝍger
Olafr borenn solo.


Ðesse friðr stoð langa æfe milli Dana oc Norðmanna. hafðe þa Olafr konongr kyrseto oc hꝍglifi oc aller hans menn meira en fyrr hafðe veret i Norege. þa pryddist landet allt oc æfldist. gerðest folket auðigt oc rikt. þa sættiz sa staðr i Norege er einn er vegsamlegstr oc fyrr var getet Niðar os. Caupstaðren i Biorgvin gerðest þar bratt mikit setr auðigra manna. oc gerðez mikill flutningr til af aðrum londum. I þann tima miklaðust aller kaupstaðer. en sumir sættuz at upphafe. hofozk þa dryckiur oc skytningar i kaupstaðum miklu meir en fyrr hafðe veret. þa hafðu menn drambhosor lærkaðar at beini. oc sumir spenntu um gullringum um fotlæggi ser. þat var forniskiu siðr i Norege. sva oc i Danmorc. oc i Sviavelldi. þar sem varo konongs bu. oc veizlu stofor varo dyrr a hvaromtvæggia enda stofonnar. en konongs hasæte var a miðian langbæk þann er vissi mote solo. sat þa drotning a vinstri hond kononge. var þat þa callat andvege. oc hin agiætaste sess ut i fra hvarn tvæggia veg til cvænna oc carla er næst var andvege. en hinn uveglegastr. er nestr var durum. hinn gofgaste maðr sa er gamall var oc vitr var callaðr konongs raðgiafe. sem i þat mund var konongum titt at hafa með ser gamla spækinga til þess at vita forna siðu oc dꝍme forælldra sinna. þesse maðr skylldi sitia a annan langpall gagnvært kononge. oc het þat eð uꝍðra andvege. varo konor a hꝍgre hond hanum. en a vinstri hond sato callar. var þa titt hofðingium at bera ol um ælld. oc drecca a andveges mann sinn. þotte þat vera mest virðing at sitia firir konongs adrykkiu. til þess at eigi se þetta lygi sægir Arnor iarla skalld hversso hann sat með Þorfinni iarle.


253.
Het ec þa er hvæirn vætr satom
rams værð giafa iamnan
lið drakk gramr a gegnar
gegn vært skipa sagner.


Olafr konongr let sætia hapall i væizlustofom sinum. sætti þa hasæte sitt a miðian þværpall. skipaðe firir ser skutilsvæinum oc kærtisvæinum. let hann oc hallda kærti firir hværium tignum manne. er sat at borðe hans let oc skutilsvæina standa með iammargum borðkærum sem tignir menn varo at borðe hans. hann let oc gera stallara stola. oc sætti þar a stallara oc spækinga. Olafr konongr hafðe með ser .c. hirðmanna. en forn log varo til þess. at konongr skylldi hafa .lx. hirðmanna. hann hafðe auc .lx. gesta. en faðer hans hafðe .xxx. oc ænn .lx. þeirra manna er eigi varo handgiægnir. oc i minnu ifirlæte. fluttu þæir þat er konongr þurfti eða armenn hans. eða foro kaupfærðir. oc varo skylldir i allt konongs starf. oc þa er bꝍndr spurðu konongenn firir hværia soc hann hafðe mæiri hirð en fyrr hafðe veret. þa svaraðe hann a þa lund. lezk vera þui minni raða maðr en hans faðer. at eigi fecc hann bætr stillt eða stiornat rikinu með .cc. manna. en Haʀalldr konongr með .lxxxx. manna eða .c. Olafr konongr sat longum austr a Ranriki at einu riku konongsbui. Olafr konongr gifti systr sina Ingigiærði Olafe Svæins syni Dana konongs. er konongr var i Danmarcu siðan æftir Knut broðor sinn. Olafr konongr gat sun við frillu sinni Þoro dottor Arna laga. sa het Magnus er kallaðr var bærfꝍtr. en sumir callaðu Styrialldar-Magnus aðr en lette. hann var manna friðastr sionom. oc manna hæstr. oc var mark gort um hæð þeirra þriggia langfæðra. Haʀallz konongs. oc Olafs konongs oc Magnus berfꝍtz. a Mariu kirkiu norðr i Kaupange. þeirri er Haʀalldr konongr let gera. var við dyrnar a steinvæggenom marcaðor cross. þar er Haʀallde kononge var hꝍct at kyssa a. en annar þar er Olafr konongr kysti a. en hinn þriði var neztr. oc þo allra iamlangt a meðal. þann atte Magnus konongr. hann var manna kurteisastr. Olafr konongr toc banasott. þar sem heitir Haukbꝍrr oc var lik hans fꝍrt norðr til Niðar os. oc iarðat at Kristkirkiu. þa varo liðnir fra falle Haʀallz konongs faðr hans .vii. vætr oc .xx.[7]


Tekst med fotnoter

K. 62. Vm aftrhvarf Olafs Haralz sunar til Noregs

Olafr sun Haralz konongs hafðe æi gengit upp a lannd. oc var með honom Skuli sun Tosta ialls. nu er tiðindin como til þæiʀa þa bioggo þæir sec til brotfærðar meðr þvi liði er æftir var ufallit af Norðmonnum loghðu skipinn sinum til hafs. oc þeghar er byriaðe um haustit sighldu þæir til Orknꝍyia oc varo þer um vetrenn.[8] þenn sama dagh er Haraldr konongr fell a Ænglande. þa andaðez Maria dotter hans i Orknꝍyium þet mælto menn at þou hafe haft æins manz fior bæðe. enn [hit nesta sumar[9] æftir foro þæir Olafr ollu liðe sinu til Noregs. toc þet sama sumar Olafr konongdom i Noreghi meðr brꝍðr sinum Magnuse voro þæir tvæir konongar um rið aðr enn Magnus konongr fecc banasott oc var hann vanhæill nockra rið firir þvi at hann hafðe þess kyns sott er menn calla reforma. hann atti sun þen æftir er Hokon het hann var a fostre upi i Guðbranzdolum með Steighar-Þore.


K. 63.

Magnus hafðe haft hinn norðra lut lanz meðr Olafe broðr sinum. enn Olafr hinn ꝍystri. nu var Olafr æinn konongr i Noreghe æftir andlat Magnus broðor sins. hann var mikill a allan voxt. oc þet er allra manna soghn i Noreghi at ængi maðr hafe seet friðare mann eða tighurleghri sionum[10]. gult hafðe hann har oc biartan licam ꝍygðr manna bazt oc limaðr. famaloghr oftazt oc æcki margroðen a þingum. glaðr við ol oc fagrmæltr viðr vini sina oc hofsmaðr um alla luti.


K. 64. Vm ættartal Ænglanz kononga

A þvi sama sumri nest æftir er Haraldr konongr Sighurðar sun fell a Englande. þa com til Ænglanz meðr hær sinn Vilialmr bastarðr Ruðu-iarl hanns faðir var Rottbærtr lougha ipe. enn hans faðir var Rikarðr sun annas Rikarðar enn hans faðir var Vilhialmr sun Gongu-Hrolfs. hann vann þet riki i Vallande. er siðan var kallat Norðmandi oc var þar ifir iarl siðan oc allir þæir langfæðr. |[11] Gongu-Rolfr iarl var sun Rognvallz Mꝍra iarls. broðir Þoris iarls þegianda oc Torfæinars i Orcnꝍyum oc Rollaughr het æinn. sva sem Æinar sæghir þa er hann hafðe drepit Halfðan halegg sun Haralz ens harfaghra. er aðr hafðe drepit faðr hans.


245.
Sekaðek Rolfs or hænnde
ne Rollaughi fliugha
dor a dꝍla[12] mænge
dughir oss feður hefna
enn i kvæld meðan[13] knyium
um[14] kerstroumi romu
þæghiande sitr þesse[15]
Þorer iarl a Mꝍre.
Sékat ek Hrólfs ór hendi
né Hrollaugi fljúga
dǫrr á dolga mengi;
dugir oss fǫður hefna;
en í kveld, meðan knýjum,
of kerstraumi, rómu,
þegjandi sitr þetta
Þórir jarl á Mœri.


246.
Rekit hævi[16] ec Rognvalz douða
[enn roðo þvi nꝍrer[17]
nu er folcstuðill fallinn
at fiorðunge minum
[lyðe snottrir sæggir[18]
þvi at [sighri ver roðom[19]
scatt væl ec honom harðan
at Hofꝍto grioti.
Rekit hefk Rǫgnvalds dauða
en réðu því nornir,
nú 's folkstuðill fallinn,
at fjórðungi mínum;
hlýði snotrir seggir,
þvít sigri vér rǫ́ðum,
(skatt velk hǫ́num harðan)
at Háfœtu grjóti.


247.
Æ mun ec glaðr [þvi at[20] geirar
gott er vinna þrec manne
boðfikinna bragna
bitu þængils sun ungan
þꝍygi dyl æc nema þycki
þær flo ar[21] af sarom
rꝍfa [valr um[22] holma
[holunda vals gꝍli.[23]
Æ munk glaðr, þvít geirar
(gótt os vinna þrek manni)
bǫðfíkinna bragna
bitu þengils sun ungan;
þeygi dylk, nema þykki,
þar fló ár at sǫ́rum
hræva valr, of holma
holunda val sem gœlak.


K. 65. Vm fall Haralds Goðvinia sunar

Vilialmr bastarðr oc Æddvarðr hinn hælghi Ænghla konongr voro syzkina synir. Rotbertr iarl oc Æmma drotning. þau voro Rikarz born bæðe. Emmo atte aðr Aðalraðr Ængla konongr þæirra synir voro Iatmundr oc Æddvarðr hinn hælghi. siðan atte Emmo Knutur gamle. þæiʀa sun var Haraldr oc Horða-Knutr. xix nottom æftir fall Haralz konongs Sighurðar sunar borðuz þeir suðr a Ænglande Haraldr konongr Goðvinasun oc Vilialmr bastarðr. þer fell Haraldr konongr oc Gyrðr iarl broðir hans oc mestr luti liðs hans. þa hafðe Haraldr konongr veret holvan tiunda monoð. Valþiofr iarl Goðvinasun com undan a flotta meðr sina svæit. oc þa somu nott þa reið iarlenn meðr æinum æikiscoghi þa riðu valskir menn i moti oc borðuz þæir oc fluðu Valir i skoginn. oc let iarlenn |[24] þeghar leggia ælld i scoghinn oc brann þer meir enn hundrat manna. enn hann gætte at ænge cǫmez a brott or skoghinom.


K. 66. Hvæssu Valþiofr iarl var svikinn af Vilialme bast

Ðeghar æftir þætta var tækinn til konongs i Ænglannde Vilialmr bastarðr. Litlu siðar for Valþiofr[25] a fund konongs. oc hafðe aðr latet taca ser grið af kononge oc riðu meðr honum tvæir riddarar. Vilialmr konongr fagnaðe hanum væl oc at skilnaðe veitti konongr honum[26] iarldom a Norðimbralande. þer hafðe hann ifir fyʀ verit iarl oc þa er iarlinn hafðe tækit bref oc innsighle þa for hann a brout oc com a hæiðe nocora. þer como a mot hanum xii riddarar |[27] alvapnaðer oc marger svæinar. Ðessa ʀiddara hafðe [Viliamr konongr sennt[28] æftir hanum at lata drepa hann. Iarlenn liop af hestenom þui at hann hafðe engan hærbunað. hann bra sværði oc varðe sic um rið. En[29] firir þui at marger velto um[30] varð iarlenn handtækinn oc biosk [ʀiddare einn til[31] at hoggva hann. En[32] þa er iarlenn vissi hværr hann skylldi hoggva[33] þa firir gaf hann [þeim ʀiddara vannlega[34] oc sva konongenom. oc allum oðrum[35] þæim er [æftir hanum hafðu faret[36]. oc til iartegna[37] gaf hann ʀiddara[38] silkikyrtil sinn [þeim er hoggva skylldi hann[39]. [Ðui nest[40] lagðe hann sik[41] til iarðar [i cross oc rette[42] baðar hendr i[43] fra ser. oc var hann þa[44] hals hoggvinn. oc af hans bloðe fengo marger menn bot. oc er Valþiofr[45] sann hæilagr maðr. Fra þessom tiðendum sægir innilega Þorkæll sunr Þorðar skalla. hann var hirðmaðr[46] Valþiofs iarls. [oc orte hann cvæðe eftir fall iarlsens oc er þetta þar i[47].


248.
Uist hæfir Valþiof raustan
Viliamr[48] sa er rauð malma
hinn er haf skar sunnan
hellt i trygð um velltan.
Víst hefr Valþjóf hraustan
Viljalmr, sás rauð malma,
hinn es haf skar sunnan
hélt, í tryggð of véltan.


|[49] Þeta sama houst let Haralldr konongr lif sitt Goðvina sun oc fiorer brꝍðr hans.


K. 67. Ættartala Dana kononga hæfr her

Eftir þessa fimm hofðingia lifði æcki flæira af ætt Goðvina iarls sva at ver kunnum[50] fra sæghia enn dottir Haralz konongs[51] Gyða enn sun Tosta iarls var Skuli konongs fostri. Gyðu dottor Haralz konongs feck Valldimar konongr sun Iarizlæifs konongs i Holmgarðe oc Ingigærðar dottor Olafs konongs svænska. sun Valdimars oc Gyðu var Haraldr konongr er fecc Kristinar dottor Inga konongs Stæinkælssunar. þæira dꝍtr voro þær Malfrið oc Ingibiorgh. Malfriðe atte fyʀ Sigurðr konongr Iorsala fare. enn siðan Eirikr æimuni Dana konongr Eirikssun. Ingibiorghu Haralz dottor systr Malfriðar |[52] feck Knutr lavarðr broðir Æiriks æimuna. þæiʀa born voro þau Valdemar konongr oc Kristin oc Katerin oc Margareta. Valdemar Dana konongr fec Suffiu dottor Valaðz konongs a Pulinalande oc Rikizu drotnengar. born þæiʀa Valdimars konongs oc Suffiu var Knutr konongr oc Valdimar konongr oc Rikiza drotneng. Margareta dottor Knutz lavarðar. atte Stighr hvitaleðr. faðir þæirra Nikulos oc Kristinar er atti Karl konongr Sværkis sun. þæiʀa sun var Sværkir konongr faðer Ioans[53] konongs. moðer Karls konongs var Ulfildr drotneng dotter Hoconar Finnz sunar Hareks sunar or Þiotto. Vlfilde atti fyst Niculos Danakonongr enn siðann Ingi Svia konongr Halzstæins sun enn[54] siðazt Sværkir konongr Kolssun. Rikizu drotningu atte Eirikr konongr i Sviðioð Knuz sun.


K. 68. Vm giafir þær er Olafr konongr gaf Skula konongs fostra

Ða er Skuli konongs fostri sun Tosta iarls com i Noregh. þa gifti Olafr konongr er kallaðr var bonde honom Guðrunu frenkono sina dottor Nefstæins. hennar moðir var Ingirið. systir hins hælgha Olafs oc Haralz konongs oc dottir Sighurðar syr oc Asto. Sculi konongs fostri var allra manna vittrastr oc sniallaztr[55]. hann talaðe oll konongs ærende a þingum oc a moti firir þvi at Olafr konongr var æcki talaðr maðr. oc æcki var hann sva diupvitr maðr sem faðir hans var. oc hann litti þvi i margha staðe er Skule konongs fostri reð. Olafe kononge var sva mikil virct a Skula. at hann bouð at gefa honom æitt fylke allt i Noreghi meðr ollum sculdum oc scottum oc skꝍyta hanum þet oc hans ærfingium. hann svaraðe a þessa lund lez æighi þyckia uliclect ef hofðingia scipti gerðez i at þat munde riufaz. oc enn i annann stað sagðe hann meðr þvi at hann var iamnan meðr kononge. þa var honom bætr hænt at þiggia veizlur af kononge ner þeim koupstoðum er konongr var vanr at sitia i um vetrom. nu bað konongr hann næfna þær iarðir |[56] er hann villdi þiggia oc [sva gerðe hann[57]. ɴemndi sumar i Vik austr. sumar a Horðulande[58] sumar i Þrondheimi. sva at i hverium kaupstað er konongr var. þa atte Skuli[59] nalega hinar bæztu iarðer oc gnogar landskylldir til allz starfs oc kostnaðar[60] i[61] kaupstaðum.


Tillæg IV.[62]


K. 69.[63]

|[64] (E)ftir fall Haʀallz konongs[65] Sigurðar sunar taldi[66] Sveinn Danakonongr slitit vera friði milli Norðmanna oc Dana. oc[67] at eigi hæfði lengri friðr[68] veret sættr[69]. en þæir Haʀalldr konongr lifði[70] baðer. varo þa[71] utboð [i hvarotveggio rikino[72]. hafðe Olafr konongr[73] uti[74] almenning [firir Norege[75] at liði oc skipum. sem [Steinn sægir[76].


249.
Sin oðal[77] man Sveini
soknstrangr i Kaupange
þar er hæilagr gramr hvilir
hann er rikr konongr[78] banna
æitt sinni man unna
Olafr konongr hala
Ulfs þærf[79] at þar arue[80]
allz Noregs til kalla.
Sín óðul mun Sveini
sóknstrangr í Kaupangi,
þars heilagr gramr hvílir.
(hann 's ríkr) konungr banna;
ætt sinni mun unna
Áleifr konungr hála
(Ulfs þarfat þar arfi)
alls Nóregs (til kalla).


Ðess minnizk oc Steinn at Olafr konongr varðe lannd sitt með [leiðangrum oc hærskipum[81].


250.
Mætr[82] hilmir værr malme
man ec skiolldungs lof kolldum
Rauma grunnd oc ronndu
riklundaðr vellt[83] undir.
Mætr hilmir verr malmi
(mankskjǫldungslof)kǫldum
Rauma grund ok rǫndu.
Ríklundaðr veit undir.


Oc ænn þetta[84].


251.
Oll biðr Ægða stillir
[æggdiarfra lið sæggia[85]
sund firir sinu lannde
sokn orr skipa[86] dorrum
iorð man æigi værða[87]
auðsott Fila[88] drottens
[song hærðundum[89] sværða
sik bæztan gram miklu.
Ǫll biðr Egða stillir
eggdjarfra lið seggja
sund fyr sínu landi
sóknǫrr stika dǫrrum;
jǫrð mun eigi verða
auðsótt Fila dróttins
sǫngherðǫndum sverða.
Sik baztan gram miklu.


|[90] [91]Ða sendi Olafr konongr Sveini kononge sættar orð[92]. lagðu stefnu [með ser[93] i [Kononga hellu[94]. [sem siðr var til kononga[95]. sagðe þa[96] Olafr konongr Dana kononge at hann villdi hallda þui lica sætt sem faðer hans tok af Danum en ekki[97] auka. en at aðrum koste let hann von at Norðmenn myndu ænn fræista at kæppaz við Dane. oc [let þess meiri von at Daner myndu meiga minnaz. at sva var giorr sætten at þæir baðust[98] en Norðmenn iatto. sagðe oc þess vera von at Norðmenn myndu ænn gefa af sinni henndi ꝍrenn storm Danum. þo at[99] Haʀalldr konongr[100] være[101] frafallenn. [102]I[103] þesso tale [gerðo konongar[104] sætt[105] annat sinni[106]. [oc fastnaðe[107] Sveinn konongr þa[108] Ingiriði dottor sina Olafe kononge. þar vikr Steinn sva maleno i sinni drapo.


252.
Lond vill þengill Þrꝍnda
þat licar væl skatnum
oll við ꝍrna snilli
æggdiarfr i[109] frið leggia
hugnar þioð þat er þegna
þralyndr til friðmala
kugar Engla ꝍger
Olafr borenn solo.
Lǫnd vill þengill Þrœnda
(þat líkar vel skǫtnum)
ǫll við œrna snilli
eggdjarfr í frið leggja;
hugðar þjóð, þat 's þegna
þrályndr til friðmála
kúgar Engla œgir.
Ólafr borinn sólu.


Ðesse friðr stoð[110] langa æfe milli [Dana oc Norðmanna[111]. hafðe þa Olafr konongr kyrseto oc hꝍglifi oc aller hans menn meira en fyrr hafðe veret i Norege. [112]þa[113] pryddist [landet allt[114] oc æfldist[115]. gerðest[116] folket auðigt [oc rikt[117]. þa sættiz sa staðr i Norege er einn er vegsamlegstr[118] [oc fyrr var getet[119] Niðar os. Caupstaðren i Biorgvin gerðest þar bratt mikit[120] [setr auðigra manna[121]. oc [gerðez mikill flutningr til[122] af aðrum londum. I þann tima miklaðust[123] aller kaupstaðer. en sumir sættuz at upphafe. [124][hofozk þa[125] dryckiur oc skytningar i kaupstaðum miklu meir en fyrr hafðe veret. þa hafðu menn drambhosor lærkaðar[126] at beini. oc sumir spenntu um[127] gullringum[128] um fotlæggi[129] ser. þat var forniskiu[130] siðr i Norege. sva[131] oc i Danmorc. oc[132] i Sviavelldi. þar sem varo konongs bu[133]. oc veizlu stofor[134] varo dyrr a [hvaromtvæggia enda[135] stofonnar. en konongs hasæte var a [miðian langbæk þann[136] er vissi mote solo. sat þa[137] drotning a vinstri hond kononge[138]. [var þat þa callat andvege. [oc [hin agiætaste sess[139] ut i fra[140] hvarn tvæggia veg[141] til [cvænna oc carla[142] [er næst var andvege[143]. en hinn[144] uveglegastr[145]. er nestr[146] |[147] var durum. hinn gofgaste maðr[148] sa er [gamall var oc vitr[149] [var callaðr[150] konongs raðgiafe. sem [i þat mund[151] var konongum titt at hafa [með ser[152] gamla spækinga[153] til þess at vita [forna siðu oc dꝍme[154] [forælldra sinna[155]. þesse maðr [skylldi sitia[156] a [annan langpall[157] gagnvært[158] kononge. oc het þat eð uꝍðra[159] andvege. varo[160] konor [a hꝍgre hond[161] hanum. en a vinstri hond sato[162] callar. [var þa[163] titt hofðingium at bera ol um ælld. oc drecca a andveges mann sinn. [þotte þat vera mest[164] virðing at sitia firir konongs adrykkiu. til þess at eigi se þetta lygi[165] sægir Arnor iarla skalld hversso hann sat með Þorfinni iarle.


253.
Het ec [þa er[166] hvæirn vætr satom
rams[167] værð giafa iamnan
lið drakk gramr a gegnar[168]
gegn vært skipa sagner.
Hétk þás hvern vetr sǫ́tum
hrafns verðgjafa, jafnan
líð drakk gramr á góðar.
gagnvert, skipasagnir.


[169]Olafr konongr let sætia hapall i [væizlustofom sinum[170]. [sætti þa[171] hasæte sitt a miðian þværpall[172]. skipaðe firir ser skutilsvæinum oc[173] kærtisvæinum. let hann oc hallda kærti[174] firir[175] hværium tignum manne. er sat at borðe hans[176] let oc skutilsvæina[177] standa [með iammargum borðkærum sem tignir menn varo at[178] borðe hans[179]. hann let oc gera stallara stola. oc sætti[180] þar a stallara oc[181] spækinga. Olafr konongr hafðe með ser[182] .c. hirðmanna. en forn log[183] varo til þess[184]. [at konongr skylldi[185] hafa[186] .lx.[187] hirðmanna. hann[188] hafðe auc[189] .lx. gesta. en faðer hans hafðe[190] .xxx. oc ænn .lx. [þeirra manna[191] [er eigi varo[192] handgiægnir. oc i minnu ifirlæte[193]. fluttu þæir þat er konongr þurfti eða armenn hans. [eða foro[194] kaupfærðir. oc varo skylldir i [allt konongs[195] starf. [oc þa er bꝍndr spurðu[196] konongenn firir hværia soc hann hafðe[197] [mæiri hirð[198] en[199] fyrr hafðe veret. þa svaraðe hann a þa lund[200]. lezk vera þui minni raða maðr en hans faðer[201]. at eigi fecc hann bætr stillt eða stiornat rikinu með .cc. manna. en Haʀalldr konongr með .lxxxx.[202] manna eða .c. [203][Olafr konongr sat longum[204] austr a[205] Ranriki at einu [riku konongsbui[206]. [Olafr konongr[207] gifti systr sina Ingigiærði Olafe [Svæins syni[208] Dana[209] konongs. er konongr var i Danmarcu siðan[210] æftir Knut broðor sinn. Olafr konongr gat sun við[211] frillu sinni Þoro [dottor Arna[212] laga. sa het Magnus [er kallaðr var[213] bærfꝍtr. en |[214] sumir callaðu Styrialldar-Magnus [aðr en lette[215]. hann var manna friðastr [sionom. oc[216] manna hæstr. oc [var mark[217] gort um hæð þeirra þriggia langfæðra. Haʀallz konongs. oc Olafs konongs oc Magnus berfꝍtz[218]. a Mariu kirkiu norðr i Kaupange. þeirri er Haʀalldr konongr let gera. var við dyrnar[219] [a steinvæggenom marcaðor[220] cross[221]. þar er[222] Haʀallde kononge var hꝍct[223] at kyssa a. en annar þar er Olafr konongr kysti a. en[224] hinn þriði [var neztr. oc þo[225] allra iamlangt a meðal. þann atte Magnus konongr. hann var manna kurteisastr. Olafr konongr toc banasott[226]. þar sem heitir Haukbꝍrr[227] oc var lik hans fꝍrt[228] norðr til[229] Niðar os. oc iarðat at Kristkirkiu[230]. þa varo liðnir fra falle Haʀallz konongs faðr hans .vii. [vætr oc .xx.[231]



Noter:

  1. 1066-67
  2. 1067
  3. her begynder det sikkert læselige af det lille mbr.-brudstykke af B.
  4. her beg. A igen.
  5. her beg. det 2. mbr.-brudstykke.
  6. Herefter i B en række slægtregistre, der ikke tilhører den opr. tekst; de findes her som Tillæg IV..
  7. 1093
  8. 1066-67
  9. 1067
  10. sål. A1; sinum A, A2.
  11. 143
  12. dolga A (varr. i margen).
  13. þar er A (varr. i margen).
  14. of A (varr. i margen).
  15. þetta A (varr. i margen).
  16. tel A (varr. i margen).
  17. [rett skiftu þvi nornir A (varr. i margen).
  18. [verpit snarpir sveinar A (varr. i margen).
  19. [sigr hofom fengit A (varr. i margen).
  20. [sitz A (varr. i margen).
  21. grár A (varr. i margen).
  22. [nagr of A (varr. i margen).
  23. [hol und vala gelis A (varr. i margen); gꝍli: sål. AM i A2; prikker for ordet i A, A1.
  24. 144
  25. iarl tf. A1.
  26. sål. A1; ul. A, A2.
  27. her begynder det sikkert læselige af det lille mbr.-brudstykke af B.
  28. [sennt Viliamr konongr A.
  29. oc A.
  30. hann þa tf. A.
  31. [þeghar æinn viðr A.
  32. oc A.
  33. hofða A.
  34. [riddaranom A.
  35. ul. A.
  36. [ner voro A.
  37. iartigna A.
  38. med art. A (B?).
  39. [ul. A.
  40. [oc þa A.
  41. allan tf. A.
  42. [oc A.
  43. ut i A.
  44. siðann A.
  45. iarl tf. A.
  46. hærrmaðr A.
  47. [þer i er þetta A.
  48. Vilialmr A.
  49. her beg. A igen.
  50. kunnim A1.
  51. enn tf. A (ul. A1).
  52. 145
  53. rettet; Ionas A.
  54. oc A1.
  55. malsniallaztr A2
  56. her beg. det 2. mbr.-brudstykke.
  57. [hann gerðe sva A.
  58. sål. A, A2; Horðalande A1; usikkert B; enn tf. A.
  59. hann æighnir oc A.
  60. kostnaðz A, A2 (-ar A1).
  61. ner A.
  62. Herefter i B en række slægtregistre, der ikke tilhører den opr. tekst; de findes her som Tillæg IV..
  63. Overskr. A: Hvæssu Svæinn konongr villdi gera ufrið viðr Olaf konong
  64. 148
  65. ul. A.
  66. sål. A; sagðe B.
  67. saghðe Svæinn konongr tf. A.
  68. friðar gerð A.
  69. ul. A.
  70. lifðu A.
  71. æftir þetta A.
  72. [mikil i Noreghi oc sva i Danmorku A.
  73. Haralldr sunr tf. B, ul. A.
  74. sål. A og tf. allan; ul. B.
  75. [bæðe A.
  76. [sål. A; omv. B.
  77. oðol A.
  78. iouur A.
  79. þarf A.
  80. ordet tvetyd. skr. (n) B.
  81. [hærskipum oc leiðangrum A.
  82. Mær A.
  83. veit A.
  84. sæghir hann A.
  85. [æggdiarfr frama sæghi A.
  86. stika A.
  87. varða A.
  88. fira A.
  89. [sonhærðendum A.
  90. 149
  91. her nyt kap. A med overskr.: Vm orðsænding Olafs konongs til Svæins konongs til sættar
  92. oc tf. A.
  93. [millum sin A.
  94. [Kononghellu A.
  95. [þer sem fyʀ var vant A.
  96. sål. A; ul. B.
  97. a tf. A (jfr. Mork.).
  98. B1-2; beiðust B.
  99. [Donum mundi æighi (efter være A1) þickia sem A.
  100. ul. A.
  101. allz kosta i tf. A.
  102. her nyt kap. A med overskr.: Vm sættargærð þæiʀa Olafs konongs oc Svæins
  103. sål. B1-2; ul. B; A A.
  104. [gerðiz A.
  105. i tf. A.
  106. sinn millum kononga A.
  107. [fæsti þa A.
  108. ul. A.
  109. oc A.
  110. stendr A.
  111. [Norðmanna oc Dana A.
  112. nyt kap. i A med overskr.: Vm marga luti pryðiz Noreghr nu
  113. Nu A.
  114. [mioc (jfr. Mork.) þetta land A.
  115. ul. A.
  116. rict oc tf. A.
  117. [ul. A.
  118. vegsamlegastr A.
  119. [er ver kollum A.
  120. sål. A; mikill oc B.
  121. [auðigra manna setr A.
  122. [mikil tilflutning A (jfr. Mork).
  123. mycclaðez A.
  124. nyt kap. A med overskr.: Vm forna siðu kononga
  125. [Nu hofoz A.
  126. roknar A.
  127. ul. A.
  128. gullringa A.
  129. bæin A; fotlægg B1-2.
  130. fornæskio A.
  131. ul. A.
  132. sva tf. A.
  133. þa varo oc konongs bu tf. A.
  134. enn a þæim tf. A.
  135. [boðom ændom A.
  136. [miðium langbæk þæim A.
  137. þer A.
  138. oc tf. A.
  139. [var-sess: tf. i B med anden hånd.
  140. [hin-fra: sa sess væghlegazt A (-astr A1; jfr. Mork.).
  141. ut i fra tf. A.
  142. [carla oc cvænna A.
  143. [er-andvege: ul. A; [oc-andvege: ul. B2.
  144. sa A.
  145. uvegleghstr A.
  146. nest A.
  147. 150
  148. oc tf. A.
  149. [sål. A; var vitr oc gamall B; var gamall oc vitr B1-2.
  150. [ul. A.
  151. [þa A.
  152. [ul. A.
  153. skækinga skr. B.
  154. [orn dꝍme oc siðu A.
  155. [sål. A og tf. enn, omv. B.
  156. [sat A.
  157. [hinn norðra A (i randen af A med samme hånd: forte uꝍðra).
  158. gagnvart A.
  159. norðra A (med samme bemærkning).
  160. nu enn tf. A.
  161. [til hꝍgre hanndar A.
  162. ul. A.
  163. [omv. A.
  164. [enn þet var i þann tima mikil A.
  165. þa tf. A.
  166. [þeghar A.
  167. hramns A.
  168. goðþar A.
  169. nyt kap. i A med overskr.: Vm siðar far Olavs konongs
  170. [væizlustovo sinni A.
  171. [oc sætti A.
  172. hann tf. A.
  173. sinum oc A.
  174. ul. A.
  175. ser oc tf. A.
  176. kærtum tf. A.
  177. aðra iammargha tf. A.
  178. [firir A.
  179. sinu oc firir oðrum tignum monnum meðr borð kerom oc A.
  180. sål. A, sato B og så stallarar . . spækingar
  181. aðra tf. A.
  182. sål. A; ul. B.
  183. dꝍme A.
  184. oc logh tf. A.
  185. [þa skulldi konongr A; skylldu skr. B (alene).
  186. eigi meira en tf. B, ul. A.
  187. sæxtughu A.
  188. sål. A; Olafr konongr B.
  189. sål. A, ul. B.
  190. ul. B (alene).
  191. [sål. alle undt. B, omv.
  192. [oc voro þeir æighi A (jfr. Mork.).
  193. oc tf. A.
  194. [oc foro þæir A.
  195. [hans allt A.
  196. [Nu spurðu bꝍndr A.
  197. hæfðe A.
  198. [mæira lið A.
  199. faðer hans. eða tf. A.
  200. at hann tf. A.
  201. oc tf. B, ul. A.
  202. niutughu A.
  203. her nyt kap. A med overskr.: Vm tilcomo Magnus berfꝍz oc andlat Olafs konongs
  204. [Nu sat konongr oftlegha A.
  205. sål. A; i B.
  206. [omv. A.
  207. [sål. A; hann B.
  208. [sål. A. omv. B.
  209. sål. A; ul. B.
  210. ul. A.
  211. meðr A.
  212. [omv. A.
  213. [sål. A; ul. B.
  214. 151
  215. [þet var latet at A.
  216. [oc sva var faðir hans A (jfr. Mork.).
  217. [marc noccot var A.
  218. konongs A.
  219. sialfar tf. A.
  220. [klappaðr a A (jfr. Mork.).
  221. æinn tf. A.
  222. sål. A; sem B.
  223. sål. A; hꝍgst B.
  224. ul. A.
  225. [þer sem Magnus konongr kysti a oc var A.
  226. i Vik austr tf. A (jfr. Mork.).
  227. Haughbꝍrr A.
  228. flutt A.
  229. i A.
  230. Kristzkirkiu A.
  231. [oc .xx. vætr A; 1093