Ófeigs þáttr
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
Ófeigs þáttr bjó til prentunar
1. Ráðagerð Ófeigs við bændr
Í ÞANN tíma, er Guðmundr inn ríki bjó á Möðruvöllum í Eyjafirði, þá bjó á Þverá Einarr, bróðir hans. Guðmundr var bæði ríkr ok fjölmennr. Hann var því vanr at fara norðr um heruð á várit ok hitta þingmenn sína ok ræða um heraðsstjórn ok skipa málum með mönnum, ok stóð þeim af því hallæri mikit, er höfðu lítt áðr skipat til búa sinna. Hann reið oft með þrjá tigu manna ok sat víða sjau nætr ok hafði jafnmarga hesta.
Þorbjörn hét maðr, er bjó at Reykjum í Reykjahverfi. Hann var mikill maðr ok sterkr, vinsæll ok auðigr.
Þá bjó Ófeigr Járngerðarson í Skörðum. Önundr hét faðir hans − − Hrólfssonar, Helgasonar ins magra. Ófeigr réð mestu áðr norðr þar. Hann var vinr þeira bræðra, Guðmundar ok Einars.
Eitt haust var fundr fjölmennr í Skörðum at tala um hreppaskil ok ómegðir manna, ok var því skipt at lögum. En hallæri mikit var norðr þangat.
Þá mælti Þorbjörn: „Þik kveð ek at þessu, Ófeigr, ok mæli ek fyrir margra hönd, því at mikil er óöld á mönnum norðr hingat, en þú veizt siðvenju Guðmundar ins ríka, höfðingja várs, at hann ferr norðr hingat á várit ok sitr í sumum stöðum lengi. Nú kynnim vér því vel, ef hann færi við tíunda mann. En þetta er oss ofrefli.“
Ófeigr svarar: „Þar sé ek gott ráð til. Guðmundr inn ríki skal sitja hjá mér hálfan mánuð með öllu liði sínu, ok skuluð þér færa honum hingat gjafar þær, er þér gefið honum, ok leysa hann heðan á brott.“
Þorbjörn svarar: „Reyndr ertu at stórmennsku ok stórlyndi, en þó viljum vér þenna kost eigi.“
Ófeigr svarar: „Þá mun vandast taka, svá at eigi mun öllum vel líka. Nú skuluð þér setja inn hesta yðra, einum fátt í þrjá tigu ok alla feita. Þeir skulu allir vera graðir. En sækið hey til mín, ef þér þurfið.“
Þeir kváðust þetta vilja, ok skilja at svá mæltu.
Líðr nú svá, at kemr efsta vika langaföstu. Þá kemr svá, at Ófeigr lætr senda eftir þeim, sem hestana hafa, ok kómu þeir í Skörð með hestana, ok tekr Ófeigr við þeim vel. Fimmta daginn bað Ófeigr þá leggja söðla á hesta sína, ok svá gerðu þeir. En er þeir váru albúnir, var út leiddr hestr Ófeigs ok lagðr á söðull. Var hann bæði mikill ok feitr ok var graðr. Ófeigr stígr á bak honum, ok var maðrinn inn sköruligsti. Þá ríða þeir ór garði.
Þá mælti Ófeigr: „Þér munuð þykkjast fara mjök at óvísu ráði, en ek mun sjá ráð fyrir oss.“
Þeir játuðu því allir. Þeir ríða upp eftir heraði til Reykjadals ok svá til Ljósavatns ok svá til Fnjóskadals ok svá til Vöðlaheiðar ok kómu til Þverár um kveldit til Einars. Hann tók við þeim vel ok bauð þeim þar at vera fram yfir páska. Ófeigr þakkar honum boðit, en kvaðst ríða mundu upp á Möðruvöllu á laugardaginn.
„Þat vil ek,“ sagði Einarr, „at þú komir hér, er þú kemr aftr, ok segir mér tal ykkart Guðmundar, bróður míns.“
Ófeigr kvaðst svá gera skyldu. Ríða þeir nú upp á Möðruvöllu á laugardaginn, ok er þeir nálgast bæinn, gekk út húskarl einn ok inn aftr ok sagði Guðmundi, at menn riðu at bænum, eigi allfáir.
Guðmundr kvað þat enga nýlundu þar í Eyjafirði, þótt menn riði þar um herað. „Nú er eitt til marks, hvárt þetta eru hér heraðsmenn, at þessir menn munu ríða þar í hlið, sem þeir koma at, en ef lengra eru at komnir, þá munu þeir ríða í þjóðhlið, ef nökkurir eru merkismenn í förinni.“
Húskarl kom inn í annat sinn ok sagði svá: „Eigi er til efs, at þessir menn ríða at grindhliði, ok ríðr þar fyrir einn maðr í blári kápu.“
Ok er þeir kómu út, mælti Guðmundr: „Vera kann, at þeir eigi hingat nökkut erendi, Reykdælirnir, eða nýtt um at vera norðr þar, er kappinn þeira er hér kominn, Ófeigr.“
2. Ófeigr gisti at Guðmundar
Guðmundr fagnar vel Ófeigi ok þeim félögum hans ok býðr þeim þar at vera svá lengi sem þeir vildi.
Ófeigr kvað þá þat þiggja mundu, − „en vandhæfi mun þér þykkja á vera at láta geyma hesta várra, því at þeir eru allir graðir, ok má engi við annan eiga. En vér erum at þeim vandir mjök, því at þetta eru stóðhestar várir, töðualnir.“
Guðmundr kvaðst ætla, at húskörlum myndi eigi vel hlýða at geyma eigi svá hesta, at dygði allvel, ok sagði endast mundu hús á Möðruvöllum, − „því at heldr skal leysa út nautin ór fjósinu ok búa þar um hestana.“
Þeir Ófeigr sátu þar fram um páska. Inn fjórða dag páska, er Ófeigr var upp risinn, kom at honum einn förunautr hans ok spurði: „Hversu lengi ætlar þú, at vér skulum hér sitja?“
Ófeigr svarar: „Fram um páskaviku.“
Sjá svarar: „Þat kemr lítt við, því at nú var farit at kaupa bæði hey ok mat.“
Ófeigr mælti: „Sitjum nú sem fastast, ok vilda ek gjarna, at þú segðir satt.“
Mánadaginn eftir páskaviku bjuggust þeir í braut, en Guðmundr bað þá enn sitja lengr ok skemmta sér, − „ok er enn margt vantalat.“
Ófeigr kveðst nú mundu ríða. Guðmundr lét taka hest sinn ok ríðr á veg með þeim. Þeir koma at stakkgarði einum.
Guðmundr mælti: „Hér munum vér af baki stíga ok æja. Eigi vil ek, at Einarr, bróðir minn, eigi at hlæja at því í kveld, at hestar yðrir sé svangir.“ Ok svá gera þeir.
Guðmundr mælti: „Þú hefir verit með oss, Ófeigr, um hríð, ok vitum vér ekki erendi þitt. Nú vildum vér vita, hver þau væri.“
Ófeigr svarar: „Þat er vel, at þú hefir at spurt, Guðmundr, ok beið ek þess at. En þat er erendi mitt at færa þér heim sanninn, því at þeim norðr þar þykkir þú hafa of lítinn áðr. Nú veiztu, at þat er vanði þinn at fara á hendr þingmönnum þínum norðr um sveitir á várit með þrjá tigu manna ok setjast at eins bónda sjau nætr. Nú er þat lítil vægð við þá, sem lítil fé eigu ok eigi hafa betr en skipat til búa sinna á haustit, ok verðr þeim slíkt mikil yfirskipan. Nú höfðum vér eigi svá lengi hér verit, ok þótti mér sem þú þyrftir bæði at kaupa hey ok mat − ok áttir allt gnógt ok ert höfðingi yfir mönnum. Ek hygg, at þú værir aldri minni höfðingi, þótt þú færir til vina þinna við tíunda mann. Myndi allir því kunna vel.“
Guðmundr mælti: „Þetta er harðla vel talat, sem ván er at þér. Er þat ok víst satt, at ek hafa þetta gert. En athuga er vert, hvárt þú munir vera í móti mér, er mín sæmð liggr við, ok er þat víst.“
Ófeigr mælti: „Eigi varði mik slíkra orða af þér, ok eigi hefir mér þat í huga verit hér til.“
Varð Ófeigr fár við þetta, ok varð eigi margt um kveðjurnar með þeim Ófeigi ok Guðmundi at skilnaði, ok þótti Guðmundi hvergi betri sannrinn en Ófeigi þótti grunr Guðmundar. Skilðu þeir við þetta, ok reið Ófeigr til Þverár um kveldit. Tók Einarr við þeim ágæta vel, ok sagði Ófeigr honum allt tal þeira Guðmundar.
Þá mælti Einarr: „Karlmannlig er orðin ferð þín, Ófeigr, ok eigi veit ek, hversu yðr ferr, Reykdælum, en eftir ganga oss Eyfirðingum spár Guðmundar, bróður míns.“
Um morgininn eftir ríðr Ófeigr norðr aftr ok heim.
En um várit fór Guðmundr heiman norðr við tíunda mann ok sat þar nú tvær nætr, er fyrr sat hann sjau. Hann gisti at Ófeigs í Skörðum, ok var þar við honum tekit forkunnar vel. Sat hann þar viku. En at skilnaði gaf Ófeigr honum tvá oxa rauða, sjau vetra gamla, ok váru þat inir beztu gripir.
Guðmundr mælti: „Þetta er vel gefit, en ek á tvá oxa aðra, alsvarta, er at engu eru verri en þessir, ok vilda ek gefa þér hváratveggju oxana til þess, at þú legðir eigi í móti mér, þá er mín sæmð liggr við.“
Ófeigr mælti: „Þiggja máttu gjöfina af því, at eigi fylgir undirhyggja við þik.“
Guðmundr kvaðst eigi vita, hvat bætast myndi í því, þó at hann þægi eigi. Síðan fór hann þaðan á braut, ok þótti mönnum Ófeigr mjök vaxit hafa af þessum viðskiptum þeira Guðmundar.
