Óláfs saga kyrra (FJ 1900)
Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
---|---|---|---|---|---|---|
Denne teksten finnes på følgende språk ► | ||||||
K. 1.
[Ó kyrr. (Fms.) k. 2, jfr. Harð. (Flat) k. 54; Fsk. k. 209, 217; Ágr. k. 37; Mork. 12334-1241, 12515-18; - Tjodrek k. 29.]
Óláfr var einn konungr yfir[2] Nóregi eptir andlát Magnús[3] broðúr síns. Óláfr var maðr[4] mikill á allan[5] vǫxt ok vel vaxinn; þat er allra manna sǫgn, at [engi maðr[6] hafi sét fegra[7] mann [eða tiguligra sýnum[8]; hann hafði gult hár [sem silki[9], ok fór afarvel[10], bjartan líkam[11], eygðr manna bezt, limaðr vel, fámálugr optast[12] ok ekki[13] talaðr á þingum, glaðr við ǫl, drykkju-[maðr mikill[14], málrœtinn[15] ok[16] blíðmæltr, friðsamr [meðan hans ríki stóð[17]; [þess getr[18] Steinn Herdísarson:
K. 2. Frá síðum Óláfs konungs[22]
[O. kyrr. (Fms.) k. 2, 3: Fsk. k. 218, 219, 220: Mork. 12520-1269.]
Þat var [siðr forn[23] í Nóregi, at konungs hásæti var á miðjum langpalli: var ǫl um eld borit: en Óláfr konungr lét fyrst gera sitt hásæti á hápalli[24] um þvera stofu; hann lét ok fyrst[25] gera ofnstofur ok strá gólf um vetr sem um[26] sumar. Um daga Óláfs konungs hófusk mjǫk kaupstaðir í Nóregi, en sumir settusk at uphafi. [Óláfr konungr[27] setti kaupstað[28] í Bjǫrgyn[29]; gerðisk þar brátt mikit setr auðigra manna ok tilsiglingar[30] kaupmanna af ǫðrum lǫndum: hann lét reisa þar[31] af grundvelli Kristskirkju, ina miklu steinkirkju[32], ok var[33] at henni litit gǫrt, en hann lét algera trékirkjuna[34]. [Óláfr konungr[35] lét setja Mikla-gildi í Niðarósi ok mǫrg ǫnnur í kaupstǫðum, en áðr váru þar[36] hvirfings-drykkjur; þá var Bœjarbot[37] in mikla hvirfings-klokka í Niðarósi. Hvirfings[38]-brœðr létu þar[39] gera Margrétar-kirkju, steinkirkju[40]. Á dǫgum Óláfs konungs hófusk skytningar ok leizlu-drykkjur í kaupstǫðum, ok[41] þá[42] tóku menn upp sundrgǫrðir, hǫfðu drambhosur lerkaðar at beini: sumir spentu gullhringum[43] um[44] fótleggi[45] sér, [ok þá[46] hǫfðu menn dragkyrtla, láz[47] at síðu, ermar v. alna langar ok svá þrǫngvar, at draga skyldi við[48] handtugli[49] ok lerka alt at ǫxl upp, hávir skúar ok allir silkisaumaðir. en sumir gullagðir. [Mǫrg ǫnnur sundrgǫrð[50] var þá.
K. 3. Frá hirðsiðum[51]
[Ó. kyrr. (Fms.) k. 4: Fsk. k. 220; Mork. 1269-15.]
Óláfr konungr hafði þá hirðsiðu, at hann lét stanða fyrir borði sinu skutilsveina ok skenkja sér með[52] borðkerum, ok svá[53] ǫllum tígnum mǫnnum, þeim[54] er at hans borði sátu; hann hafði ok kertisveina, þá er kertum heldu fyrir borði hans[55] ok jammǫrgum, sem tígnir menn sátu upp. Þar var ok stallarastóll útar frá trápizu; [þar sátu stallarar[56] á ok aðrir[57] gœðingar ok horfðu[58] innar í mót[59] hásæti[60]. Haraldr konungr ok aðrir konungar fyrir honum váru vanir at drekka af dýra[61]-hornum ok bera [ǫl ór ǫndugi[62] um eld ok drekkja minni á þann, er honum sýndisk; svá segir Stúfr skáld[63]:
K. 4. Hirðskipan Óláfs konungs[70]
[Ó. kyrr. (Fms.) k. 4; jfr. Ágr. k. 37; Fsk. k. 229;Mork. 12613-21.]
Óláfr konungr hafði .c. hirðmanna ok[71] lx. gesta ok lx. húskarla, þeira er flytja skyldu[72] [til garðzins[73] þat[74] er þurpti, [eða starfa aðra hluti, þá sem[75] konungr vildi[76]. En er bœndr spurðu konung þess, fyrir[77] hví hann hefði meira lið en lǫg váru[78] til eða[79] fyrri konungar hǫfðu haft, þá er hann fór á veizlur, [þar sem bœndr gerðu fyrir[80] honum[81] - konungr svarar svá: »eigi fæ ek betr stýrt ríkinu ok eigi er[82] meiri ógn af mér en af[83] fǫður mínum, þótt ek hafa hálfu fleira[84] lið en hann hafði, en engi pynding gengr mér til þess[85] við yðr eða[86] þat, at ek vilja þyngja[87] [yðrum kostum[88]«.
K. 5. Dauði Sveins konungs Úlfssonar[89]
[Ó. kyrr. (Fms.) k. 5; Fsk. k. 221; Mork. 12626-30; Tjodrek k. 30 beg.]
Sveinn konungr Úlfsson[90] varð sóttdauðr x. vetrum eptir fall Haraldanna[91]. Þar næst var [konungr í Danmǫrk Haraldr hein[92], sonr hans, iiii.[93] vetr[94], þá Knútr[95], [sonr Sveins[96], [viii.[97] vetr[98], [ok er[99] sannheilagr[100]; þá Óláfr, [inn þriði sonr Sveins[101], viii. vetr; þá Eiríkr góði, [iiii. sonr Sveins konungs, enn[102] viii. vetr. Óláfr Nóregs-konungr fekk Ingiríðar, dóttur Sveins Dana-konungs: en Oláfr Dana-konungr[103] Sveinsson[104] fekk Ingigerðar, dóttur Haraldz konungs, systur Óláfs Nóregs-konungs, Óláfr[105] Haraldzson, er sumir kǫlluðu Óláf[106] kyrra, en margir[107] Óláf bónda, hann[108] gat son við Þóru Jóansdóttur[109]; [sá var nefndr Magnús[110]: [var sá sveinn inn fríðasti[111] sýnum[112] ok almannvænn; óx hann upp í hirð konungs[113].
K. 6. Jartegnir Óláfs konungs[114]
[Ó. kyrr. (Fms.) k. 5 fin.; ÓH (53) k. 271, (49) k. 123, (Fms.) k. 251, (Flat.) k. 313; Norsk hom. p. 166, Tjodrek k. 29; Acta Sci. Ol k. 18.]
Óláfr konungr lét gera steinmusteri í Niðarósi [ok setti[115] í þeim stað, sem fyrst hafði verit jarðat[116] lík Óláfs konungs, ok[117] var þar yfir[118] sett altárit[119], sem groptr konungs hafði verit, þar var vigð Kristskirkja; var þá ok þannug[120] flutt[121] skrín Óláfs konungs ok sett þar[122] yfir altári[123]: urðu [þar þá[124] þegar[125] margar jartegnir[126]. En annat sumar eptir at jamlengð þess[127], er[128] kirkjan [hafði vígð verit[129], þá var þar allfjǫlment; þat var Óláfsvǫku aptan, at blindr maðr fekk þar sýn sína. En sjálfan messudaginn, þá er skrínit[130] [ok helgir dómar[131] [váru út bornir[132], [skrínit var[133] sett niðr[134] í kirkju-garðinn[135], svá[136] sem siðvenja[137] var[138] til, þá fekk[139] maðr mál sitt, er lengi [áðr hafði[140] mállauss[141] verit, ok [sǫng þá lof guði ok inum helga Óláfi konungi[142] með mjúku[143] tungu-bragði. Kona[144] var inn iii. maðr. er þannug[145] hafði sótt af Svíþjóðu[146] austan ok hafði í þeiri fǫr[147] þolat mikla nauð [fyrir sjónleysis sǫkum[148]; [en þó treystisk hon[149] [miskunn guðs[150] [ok kom þar farandi at þeiri hátíð[151]. Hon var leidd sjónlaus í[152] musterit[153] at messu um daginn, en[154] fyrr en tíðum[155] var lokit, sá hon báðum augum ok var þá skygn ok bjarteyg, en áðr hafði hon [verit blind[156] xiiii. vetr[157]; fór hon þaðan með háleitum fagnaði[158].
K. 7. Jartegnir Óláfs konungs[159]
[ÓH (53) k. 272. (Fms.) k. 255. (Flat.) k. 314.]
Sá atburðr gerðisk í Niðarósi, at skrín Óláfs konungs var borit um stræti, at hǫfugt varð skrínit, svá at eigi fengu menn borit fram ór stað: en síðan var skrínit niðr sett ok[160] brotit upp strætit ok leitat, hvat þar var undir, ok fannzk þar barns lík, er myrt hafði verit ok fólgit þar: var þat þá á brot borit, en bœtt[161] aptr strætit, svá sem áðr hafði verit, en borit skrín at vanða.
K. 8. Dauði Óláfs konungs[162]
[Ó. kyrr. (Fms.) k. 8. (Frís) k. 7. fin.; jfr. ÓH (53) k. 273; Ágr. k. 37, 38; Fsk. k. 218, 221; Mork. 12624-25, 130 15-17; Tjodrek k. 29.]
Óláfr konungr sat optliga [í heraði[163] at stórbúum[164] sínum[165], [er hann átti[166]; en[167] er hann var [austr í Ránríki[168] at[169] Haukbœ[170] at búi sínu, þá[171] tók hann sott þá, er hann leiddi til bana. Þá hafði hann [verit konungr[172] at Nóregi [xxvi. vetr[173], en hann var til konungs tekinn [einum vetri[174] eptir fall[175] Haraldz konungs. Lík Óláfs konungs var flutt norðr til Niðaróss ok jarðat at Kristskirkju, þeiri er hann lét sjálfr[176] gera. Hann var inn vinsælsti konunge, ok hafði Nóregr [mikit auðgazk[177] [ok prýzk[178] undir hans ríki.
Noter:
- ↑ Overskr. fra K, 18, Vphaf olafs kyʀa 39; mgl. F; ingen kap. indel. J2; dog er her o noget större end sædvanlig.
- ↑ firir 39.
- ↑ konungs tf. F, J2.
- ↑ ul. J2; efter mikill F.
- ↑ ul. F.
- ↑ [eigi J2.
- ↑ tiguligra J2.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ [ul. F.
- ↑ fagrliga J2.
- ↑ ok tf. F.
- ↑ iafnan F.
- ↑ lítt F.
- ↑ [ok F (altså ǫldrykkju som ét ord).
- ↑ málreítíɴ F; i kyrð tf. J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ [sva .s. F.
- ↑ [vill ekna J2; yrna skr. 39.
- ↑ er alle.
- ↑ ygir 39.
- ↑ Overskr. fra 18, mgl. K; fra Olafi konvngi 39; gert hasæti vm þveran pall F; ingen kap. inddel. i J2.
- ↑ [omv. F.
- ↑ þverpáll F og ul. um-stofu.
- ↑ fyrstr F.
- ↑ of F; ul. J2.
- ↑ [hann F.
- ↑ med art. 39.
- ↑ Bjorgvin skr. F.
- ↑ tilsigling J2.
- ↑ efter grundvelli J2, 39; ul. F.
- ↑ med art. J2.
- ↑ varþ J2.
- ↑ fornu kristzkirkio tf. J2.
- ↑ [hann F.
- ↑ ul. F.
- ↑ Bœyjarbot 39.
- ↑ ul. J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ ul. F.
- ↑ ul. J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ gullhringa J2.
- ↑ of F; at J2.
- ↑ leggi F; fotleɢium skr. J2.
- ↑ [Svmir F og ul. det følg. menn
- ↑ laðs J2, 39; laðz F.
- ↑ með F.
- ↑ handtygli 39; handtygil J2.
- ↑ [margar aðrar sundrgeyrðir F.
- ↑ Overskr. fra 18, 39, der dog tf.: Olafs konvngs; J2 = 39; mgl. K; Olafr konvngr samði hirðsiðo F.
- ↑ af F.
- ↑ ul. J2.
- ↑ ul. J2.
- ↑ ul. J2.
- ↑ [er stallarar sátu F, 39, J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ þeir tf. J2.
- ↑ moti J2.
- ↑ med art. F, J2.
- ↑ dyrs F.
- ↑ [ǫl ór: ul.(!) 39, J2; ór ǫndugi: ul. F; -vegi skr. 39.
- ↑ ul. J2.
- ↑ sål. (-ag)J2; vissa ek de øvrr.
- ↑ [mgl. i 39.
- ↑ þa er alle.
- ↑ bloðstaða(!) 39.
- ↑ bræþi J2.
- ↑ sål. J2; med t de øvrr.
- ↑ Overskr. fra 18; mgl. K; fra olafi konvngi 39; Vanndat vm liðs fiolþa konvngs F; ingen kap. inddel. J2.
- ↑ enn J2.
- ↑ skylldi J2.
- ↑ [at garðínom F; ul. J2.
- ↑ til tf. J2.
- ↑ er F.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ stoðu F, J2.
- ↑ hín'a F og skr. konvnga og ul. hǫfðu haft
- ↑ moti F.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ stendr J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ meira J2.
- ↑ þessa F, J2.
- ↑ ok eigi F.
- ↑ þrꜹngva J2.
- ↑ [omv. 39, F, J2; F, J2 skr. kosti.
- ↑ Overskr. fra 18, 39, der dog skr. Andlat = F, der dog skr.: alfifo(!); mgl. K; fra Dana konungum J2.
- ↑ ul. F, 39.
- ↑ haralldz siɢvrðar sonar F.
- ↑ [Haraldr hein konungr í Danmörk F og ul. sonr hans; s. skr. de øvrr.
- ↑ iii. J2.
- ↑ ul. K, 18.
- ↑ en helgi aɴar tf. J2.
- ↑ [omv. F; son skr. J2; s. de øvrr.
- ↑ vii. F, J2.
- ↑ [annaʀ 39 (jfr. det følg.); vetr: ul. F.
- ↑ hann tf. F.
- ↑ [ul. J2; .vii. vetr tf. 39.
- ↑ [Sveins .s. F; inn ul. J2.
- ↑ [Sveins .s. F; kgs. enn ul. J2.
- ↑ ul. J2.
- ↑ son Sveins Dana konungs J2; ul. F.
- ↑ konvngr tf. F.
- ↑ ul. J2.
- ↑ kolluðu tf. J2, 39.
- ↑ ul. F.
- ↑ ionsdottur F.
- ↑ [er Magnvs het F.
- ↑ [hann var friþr F.
- ↑ ul. J2, 39.
- ↑ herefter har J2 to kapitler (ɔ: kap. 9 og 10 i Ungers udg.), de findes her blandt Tillægene.
- ↑ Overskr. fra 18; mgl. K; fra iartegnum Olafs konungs ens helga J2; ingen kap. indel. i F, 39.
- ↑ [ul. 39.
- ↑ i iorð lagt J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ ul. J2.
- ↑ med -er- 39.
- ↑ med i F, 39; þagat J2.
- ↑ sett J2.
- ↑ ul. J2
- ↑ med -er- 39; med art. J2.
- ↑ [omv. F, 39.
- ↑ ul. F, 39, J2.
- ↑ jarteinir J2.
- ↑ ul. J2.
- ↑ sem 39.
- ↑ [var vigð F.
- ↑ ud. art. F, J2.
- ↑ [ul. J2; ok heilagr domr (-inn tf. 39) F, 39.
- ↑ [var ut borinn (borit J2) F, J2; oc aþrir helgir domar tf. J2.
- ↑ [þa var scrinit J2.
- ↑ [ok niðr sett F.
- ↑ kirkju-garði F, J2.
- ↑ ul. F.
- ↑ siðr ok vandi F; siðvandi J2.
- ↑ er 39.
- ↑ sa tf. F, 39, J2.
- ↑ [omv. J2.
- ↑ dumbi J2.
- ↑ [lofaþe Guð oc inn helga Olaf konung J2.
- ↑ miklo F.
- ↑ Enn J2.
- ↑ med i F, 39; þangat J2.
- ↑ Sviþioð J2.
- ↑ ferð F, J2.
- ↑ [ul. F, J2.
- ↑ mgl. K (18).
- ↑ [guðs miskunn F.
- ↑ [en-hátíð: ul. J2; ok-hátíð: ul. F.
- ↑ inni J2.
- ↑ mustarit J2; kirkio F.
- ↑ Ok F.
- ↑ messo J2.
- ↑ [omv. F, J2.
- ↑ ok tf. F.
- ↑ herefter og til slutningen af Saga Inga ok brœðra hans kan Frísbók ikke betragtes som et hdskr. af Hkr.
- ↑ Overskr. fra 18; mgl. K; kapitlet mgl. i J2, 39.
- ↑ eɴ 18.
- ↑ bvit(!) 18.
- ↑ Overskr. fra 18, mgl. K; andlat Olafs kyrra J2, 39.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ storbvm 39.
- ↑ sål. K, J2; ul. 39, 18.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ þa J2.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ a J2, 39 (18).
- ↑ Haukby 39.
- ↑ ul. J2.
- ↑ [omv. J2.
- ↑ [omv. 39.
- ↑ [ul. J2.
- ↑ ul. 39 og skr. altså Haralld konvng.
- ↑ ul. J2, 39.
- ↑ [omv. J2.
- ↑ [ul. J2.