Apostlernes Gjerninger

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Af Bibelen paa norsk-islandsk

Apostlernes Gjerninger

1, 9-10 (B. 26-27). Ihesus hófsk upp at sjándum postolum ok tók sky hann af augliti þeira. En er þeir sá til himins eptir hánum, þá stóðu 2 englir hjá þeim í hvítum klæðum.

1, 14-26 (P. 775). Váru þar á bœnum allir saman með Marie móður Krists ok lærisveinum hans, enn þat var hundrað manns tólfrœtt. Á þeim dögum stóð Petr postoli upp ok mælti við brœðr sína: Þat byrjar oss at fylla, brœðr, er heilagr andi mælti fyrir munn Davið um Judam, er leiðtogi var þeira sem tóku Jesum. En hann var taliðr með oss í postolalagi, til þess er hann tók verð ilzku sinnar ok hengði sik ok sprakk í sundr í miðju. En svá er ritað í salmabók: Verði auð bygð hans, ok taki annarr byskupsdom hans. En at þessum mönnum, sem með oss eru, byrjar at taka nökkurn í stað hans upprísuvátt Krists, þann er séð hafi tákn hans, þau er hann gerði, þá er hann var með oss, þar til er hann steig upp til himins. Þá settu þeir tvá til hlutfalls, annan Joseph, er kallaðr var enn réttláti, ok Mathiam, ok kölluðu þeir á guð ok mæltu: Þú dróttinn, er veizt allra hjörtu, syndu, hvárr þessa tveggja þú vill at taki þostoladóm, þann er Judas viltist frá ok fór til síns staðar. Þá gerðu þeir hluti, ok kom upp hlutr Mathie ok var hann síðan taliðr með 12 postolum.

(P. 767-768). Petrus reis þá upp á milli þeira manna, er þar váru við staddir, ok mælti: Brœðr, sagði hann, þat mun hœfa at fylla ritning, þá er fyrir sagði heilagr andi fyrir munn Davids, þat sama sem nú er framkomit um Judam, er gerðist leiðtogi þeira manna, er höndluðu Jesum, en var áðr með oss - - ok hengði sik sjálfr síðan, ok rifnaði kviðrinn ok hljópu ór hánum út iðrin öll ok innyflin. En féit er Judas kastaði aptr í hendr Gyðingum, þat löguðu þeir til þess at kaupa með teig þann er lagðist til graptar utlenðra manna ok er kallaðr blóðsteigr alt til þessa dags. Hafði ok svá David fyrir sagt í psaltara, at einn mundi eyðast með öllu í sinni eign, ok mundi annarr taka hans byskupsdóm. Enn mér lízt - - sem þat eitt muni hœfa at velja þann mann til postola í staðinn Judas, er með oss hefir verit allar stundir, síðan er Johannis skírn tókst upp, ok váttr sé dróttins upprísu með oss. - - Ok váru síðan tveir menn til hlutfalla kosnir af postolunum, annarr Joseph enn réttláti, er öðru nafni var kallaðr Barsabas, enn annarr var í þessum kosningi Mathias. Síðan báðust þeir fyrir postolarnir, ok mæltu svá: Þú dróttinn, er kunnigt er hvers manns hjarta, syndu oss nú, hvárn þú vilt velja at þessum tveimr mönnum til samlags várrar þjónunar ok postoladóms í stað Judas, er oss varð fráskila ok nú er kominn í sitt rúm. Síðan lógðu þeir fram hlutina ok féll hlutr yfir Mathiam, ok fyldi hann síðan postolatölu ok alt þeira embætti.

1,15 - 6,5 (P. 19-32). Petrus - - at samankölluðum brœðrum stóð hann upp ok tók svá til máls: Heyrit þér brœðr! oss hœfir at láta framkoma ritning þá sem heilagr andi birti forðum fyrir munn Davids, - - þá er hann sagði fyrir af Juda þeim er leiðtogi var þeira manna, er Jesum tóku. - - Þessi Judas var áðr at tölu með oss. - - Þessi sami maðr eignaðist akr þann sem keyptr var með 30 penninga, sem váru andvirði þeirar ilzku, er hann seldi dróttin. En hann - - upphengdr sprakk í sundr í miðju, ok út af hans kviði steyptust öll hans iðr. Ok þetta er kunnigt öllum þeim er Jerusalem byggja, at þessi akr - - er á þeira tungu kallaðr Acheldemach, þat er blóðsteigr. - - Svá er ritat í psalmabók: Verði bygð hans auð ok engi sé af hans mökum, sá er þar byggvi, ok annarr - - taki hans byskupsdœmi. Ok - - hœfir oss at kjósa einn af þeim mönnum, sem í várum samnaði hafa verit frá þeim degi, sem Johannes baptista hóf skírnar embætti, ok meðan Jesus var með oss, alt til þessa dags, er hann steig til himins, þann sem bera megi vitni með oss um hans upprisu. Eptir þat skipuðu þeir mann undir hlutfull, Joseph, þann sem Barsabas var kallaðr, en at kenningarnafni Justus, ok þann mann sem Mathias er nefndr. - - Eptir þat töluðu postolarnir með bœnarorðum: Þú dróttinn, er veizt hjörtu allra, syn þú, hvárn þú vill hafa valit af þessum 2, til at taka þessa þjónustu ok postoladœmi, sem Judas tapaðist frá, at hann fœri í sinn stað. - - Ok þá gáfu postolarnir fyrr nefndum mönnum hluti, ok féll hlutr yfir Mathiam, ok var hann taliðr þaðan af með 11 postolum. - -

Apostlenes gjerninger 2,3-4
Þá syndust þeim geislar vaxnir sem tungur standa yfir höfði hvers manns, ok vurðu þeir þá allir fullir af helgum anda talandi með ymsum tungum, eptir því sem guð vildi hverjum manni styrk til gefa.

2. Sem tekr til sú hátíð, er - - pentecostos heitir váru allir Krists lærisveinar í einu herbergi. Kom svá mikill gnyr, sem hvassviðri, - - yfir þat hús sem Krists lærisveinar váru inni. - - Þá syndust þeim geislar vaxnir sem tungur standa yfir höfði hvers manns, ok vurðu þeir þá allir fullir af helgum anda talandi með ymsum tungum, eptir því sem guð vildi hverjum manni styrk til gefa. Þeir gyðingar sem nær váru, heyrðu hljóminn í loptinu, en vissu eigi hverju gegndi. Dreif þangat skjótt mikit folk. - - Kómu þar nálega þeir menn, sem hverja tungu kunnu. - - Við þetta urðu allir, þeir sem heyrðu, óttafullir ok vissu eigi, hvat voldi. Sumir júðar sögðu þá víndrukna. - - Petrus gekk þá með 11 postolum opinberlega talandi, at þessi margmæli var eigi af ofdrykkju, þar er þá váru dagmál - - heldr eru framkomnar spásögur Johelis, þær er svá mæla: Ek mun, segir dróttinn, veita minn anda svá nóglega konum ok körlum, sem þá vatni er steypt yfir jörð, ungir menn yðrir munu synir sjá, en hinum ellrum mönnum yðrum munu draumar birtast, synir yðrir ok dœtr munu spár spá. Ek mun gefa teikn af himni ok [jartegnir á jörðu, man blóð ok eldr ok reykjareimr táknsamlega synast. Sól mun svört verða, en tungl mun hafa blóðlegan lit, áðr en komi dagr dróttins mikill ok auðsynilegr, ok hverr sá er - - kallar á nafn dróttins, mun holpinn verða. - - Heyrit þér, synir Israels, þessi orð. - - Nú eru framkomnar spásögur Johelis ok fyldar, er gefinn er heilagr andi fyrir Jesum, þann er þér veittut bana, en þó með djúpu ráði föðurlegrar skipanar seldr í yðrar hendr. Þann sama Jesum reisti guð af dauða, at leystum mörgum öðrum ór helvitis kvölum, þvíat þat var úmáttulegt, at þat mætti hánum halda. Þessa hans upprisu birtir David svá mælandi: - - Eigi mantu þola, faðir, at önd mín til helvítis niðrstígandi sé þar haldin, ok eigi muntu minn helgaðan líkama láta fúna eða at dusti verða. Ok því, brœðr, er lofat djarflega at segja, at David patriarcha er dauðr ok grafinn, ok hans gröf - - er með oss. - - Fyrir því at hann var spámaðr þess vitandi at dróttinn sór hánum, at af hans lendum mundi sá koma, er hinn sami guð mundi skipa yfir hans sæti. Spáði hann fyrir Krists upprisu með þessum orðum, þvíat hann var eigi fyrirlátinn í helvíti, ok hans líkami þolði öngva fúnan, þar sem guð reisti hann upp, ok þess hlutar eru vér váttar hans lærisveinar. Ok þessi sami Jesus er nú yfir himna stiginn, ok þaðan, sem nú sitr hann á hœgra veg guði feðr, sendi hann oss hinn helga anda, þann sem - - þér sjáit ok heyrit at gerast fyrir oss. - - David spáði ok fyrir hans uppstigning svá mælandi: Dróttinn sagði dróttni mínum, sit þú til hœgri handar mér. - - Því hœfir at alt Jacobs afkvæmi viti sem víslegast, at þessi sami Jesus, sem þér krossfestut, er yfir himna hafiðr ok hefir nú sendan oss hinn helga anda. Við þessi orð Petri kómust margir gyðingur mjök við ok mæltu við hann ok aðra postola: Heyrit, brœðr, ok segit oss, hvat vér skulum gera. Petrus svaraði: Görit iðran fyrir afbrot yður ok takit skírn í nafni Jesu Krists til fyrirgefnigar synða, ok munu þér taka ástgjöf hins helgs anda, - - þvíat yðru kyni hefir guð þessu fyrir heitit ok öllum þeim, þó at langt sé héðan, sem guð dróttinn hefir til sinnar trúar kallat. Mörgum öðrum orðum eggjaði Petrus þá til trúar ok váru á þeim degi skírð nær 3 þúshundrað manna. En allir þeir sem trú tóku héldu staðfastlega kenning postolanna ok bœnahaldi brjótandi brauð. - - Ekki höfðu þeir eiginlegt, þvíat þeir sem eignir eða garða áttu, seldu ok köstuðu verðinu fyrir fœtr postolum Krists ok höfðu alla hluti sameiginlega, veitandi hverjum eptir því sem þörf stóð til. Þeir neyttu vista með gleði ok hjartalegu einfaldi með guðs lofi. Hvern dag gengu þeir snemma í guðs musteri til bœnar ok aptr hurfu þeir til fœðuskiptis, höfðu þeir góðan þókka almennings, en guð jók hvern dag tölu þeira.

3. Á nökkurum degi bar svá til, at þeir Petrus ok Johannes gengu til musteris at nóni dags. - - Sá þeir við þat musterisport, er Aurea er kallat - - einn haltan mann, - - hann sat ok bað ölmusu af þeim sem inn gengu í musterit. Petrus mælti þá við hann: Lít þú á, at við höfum enga peninga þér at veita, en þat, sem ek hefi til, gef ek þér. Í nafni Jesu Nazareni rís upp ok gakk! Hann tók þá í hönd hánum ok hóf hann upp. Styrktust þá þegar öklu hans ok iljar, ok gekk sá, sem þangat var í hvílu borinn á sjalfs síns fótum í musterit, ok tók at hlaupa lofandi guð. Sá allr lyðr þann ganga með guðs lofi sem áðr vissu þeir haltan. Sló þá ótta miklum á allan hjáveranda lyð, þann sem vissi, at þessi maðr var haltr frá móður kviði. Ok þá er Petrus sá folkit saman renna undranda þetta tákn, mælti hann: Heyrit þér, synir Israelis! fyrir hví lítit þér á okkr - - svá sem við hafim þetta gert af okkrum krapti, eigi er þetta okkarr máttr, heldr dyrkaði guð Abraham ok guð Ysaach ok guð Jacob í þessu verki son sinn Jesum, þann sem þér seldut til dauða fyrir Pilato jarli ok neituðut, þá er - - jarl dœmdi hann lausan at láta, en þér dœmðut Barraban manndrápamann heldr uppgefanda; upphefjara lífsins drápu þér, en guð reisti hann af dauða, þess erum vér váttar. Því skulu þér vita, at ákall hans nafns ok sú trúa, sem vér höfum af hánum, vann þessum manni alheilsu at allra yðvarra vitni. Ok nú veit ek, brœðr, at þér hafit fyrir úvizku sakir gört sem höfðingjar yðrir, þvíat þat varð fram at koma, sem allir spámenn höfðu fyrir sagt um Jesum. Görit fyrir því iðran ok snúizt til hans trúar, at þá er hvíldartímar eru gefnir réttlátum mönnum, fyrirgefist yðrar synðir, þá er guð hefir yðr sendan þann sama Jesum, sem yðr predikaði ok þat heyrir til at sitja á hœgra veg guði feðr alt til upprisutíma allra manna, þá er fram munu koma allir þeir hlutir, er helgir spámenn hafa fyrir sagt. Svá segir Moyses af hánum: Spámann mun guð upp vekja af feðrum yðrum, svá munu þér hann heyra sem mik, ok hver sú önd, sem eigi heyrir þenna spámann, man útlaga verða frá sínu folki. Allir spámenn frá Samuele ok fyrrum sögðu fyrir þessa daga. En þér erut synir spámanna ok þess lögmáls, sem sá guð skipaði feðrum yðrum, er Abrahe sagði, at í hans kyni mundu allar þjóðir blezan taka. - - Guð vakði upp yðr - - Jesum son sinn ok sendi hann yðr at bleza, svá at hverr yðvarr snúist frá yðvarri illzku.

4. Ok þá er þeir höfðu eigi lyktat sinni viðrœðu, kómu til kennimenn ok meistarar musterissins. Þeir úþokkuðust allir við kenning postolanna. - - Saducei kómu ok til ok afvirðu einkannlega er postolarnir predikuðu upprisu dauðra manna. - - Þessir allir saman gripu guðs postola ok ráku í myrkvastofu, þvíat apantími var. - - Margir þeir sem heyrðu þessa kenning, sem postolarnir höfðu fram borit, snerust til guðs á þeim degi, nær 5 þushundrað manna. - - Á næsta degi kómu saman höfðingjar kennimanna ok stefndu þíng, þangat drógu þeir postola Krists ok spurði, undir hverju nafni eða hverjum krapti þeir hefði þetta gört. En Petrus fullr af helgum anda syndi - - at framferð þeira var hégómleg, svá mælandi: Hvárt eru vér fyrir velgörning, þann sem hinum halta var görr, til dóms dregnir? - - En þat vil ek öllum kunnigt gera, at í nafni Jesu Krists, þess sem þér krossfestut, er þessi maðr, er nú stendr heill fyrir yðr, grœddr. Ok þann hinn sama Jesum reisti guð af dauða; hann er sá steinn sem af húsgörðarmönnum var ræktr - - eptir þat af guði uppreistr ok settr yfir höfuð hyrninigar - - þvíat í hánum einum er hjalpar ván, ok ekki nafn er annat undir himni, þat er mönnum sé gefit at hjalpast fyrir nema Krists Jesu. Sem höfðingjar gyðinga sá staðfesti Petri ok Johannis, ok vissu, at þeir kunnu eigi meiri bóklistir en sína tunga at eins, buðu þeir þeim at fara af þinginu. En þá er þat var gört, mælti þeir þessi orð sín í milli: Hvat skulum vér gera mönnum þessum, þvíat vér megum eigi neita tákn þat, sem opinberlega var gért. En til þess at eigi víðfrægist þeira kenning, megu vér ógna þeim, at eigi prediki þeir í þessu nafni fyrir nökkurum manni. Ok at aptrkölluðum postolum lögðu þeir bann fyrir, at þeir predikaði í nafni Jesu. En Petrus ok Johannis svöruðu: Dœmit þér sjalfir, hvárt heldr samir hlyðni at veitu guði bjóðanda eða yðr bönnundum - - þvíat eigi megum vér þegja yfir þeim hlutum, sem vér höfum heyrt. Gyðingar létu þá lausa eptir þetta, en ógnuðu þeim með orðum, þvíat þeir þorðu eigi handtaka þá sakir lyðsins. Petrus ok Johannes fundu sína kompána ok sögðu þeim, hversu höfðingjar kennimanna höfðu kært þá . - - Þeir vurðu við þetta geysi glaðir ok snerust til guðs svá mælandi: Heyrðu guð, er skapaðir himin ok jörð, sjó ok alla hluti, er í þeim eru, þú talaðir með helgum anda fyrir munn - - Davids þíns þjónustumanns: Fyrir hví töluðu þjóðir með reiðiraust ok fyrir hví hugsuðu lyðir hégómlega hluti. Saman sömnuðust konungar jarðarinnur ok höfðingjar í einn stað móti dróttni í móti Kristi hans. Saman kómu þeir Herodes ok Poncius Pilatus með heiðingjum ok Israels folki í þessarri borg í móti helgum sveini þínum Jesu, þeim sem þú sendir at vinna þat, sem þín hönd ok þitt ráð dœmði at verða skyldi. En nú lit þú á ógnir þeira ok gef þrælum þínum með trausti at tala þín orð. - - Þá er postolar dróttins höfðu lyktat bœn sinni, tók jörðin at skjálfa í þeim stað er þeir höfðu beðizt fyrir. Ok í þeim landskjalpta var þeim - - sendr heilagr andi svá at þeir töluðu guðs orð með fullu trausti. Svá mikit var þá samþykki guðs kristni, sem þeir hefði eina önd ok eitt hjarta; engi þeira hafði nökkut svá sem sitt, heldr var þeim alt sameiginlegt, engi var þurfandi millim þeira, en þeir, sem áðr áttu hús eða akra, seldu þat við lausafé ok lögðu verðit fyrir fœtr postolum. Skiptu þeir þá hverjum til handa, eptir því, sem hvers stóð þörf til. Í þann tíma kastaði sá maðr sem hét Barnabas, þat þyðist hugganar son, kominn af ætt Levi, en - - var hann fœddr í ey þeiri, er Ciprus heitir, verði akrs þess, er hann átti - - fyrir fœtr Petri ok annarra postola. - -

5. Nær þessum tíma kom sá maðr er Annanius hét með Saphira húsfreyju sinni til postolanna. - - Þau höfðu seldan akr sinn ok köstuðu verðinu sumu, en eigi öllu, fyrir fœtr Kristz lærisveina. - - Petrus - - mælti svá: Annania, hví freistaði Satana hjarta þitt til þess at ljúga at hinum helga anda, eða fyrir hverja sök falsaðir þú af akrverðinu? Eigi hefir þú þenna hlut at mönnum logit heldr at guði. - - Viðr þessi orð Petri féll Annanias dauðr niðr. - - Þeir ungir menn, er hjá stóðu, tóku líkama hans ok grófu. Ok at liðnum þrim stundum dags gekk Saphira inn - - ok vissi hon eigi dauða bónda síns. Petrus mælti þá við hana: Hvárt seldut þit bóndi þinn fyrir svá mikit akrinn sem til vár kom? Hun svaraði: Fyrir svá mikit. Petrus mælti þá: Fyrir hví hafit þit þat saman bundit með ykkr at freista guðs anda? Sé nú, at þeir menn, sem bónda þinn grófu, standa hjá durum herbergis, ok vit fyrir víst, at þeir munu þik út bera. Þessi kona féll þegar dauð at fótum Petro. - - Þeir menn, er fyrir durum stóðu, gengu inn ok sá hana dauða, báru út lík hennar ok grófu þat hjá líki bónda hennar. - - Allir þeir, sem heyrðu þenna atburð, óttaðust stórlega mjök. - - Mörg tákn ok stórmerki gerðust fyrir hendr postola dróttins, ok váru þeir jafnlega í þeim hlut guðs musteris sem Salomon var vanr at biðjast fyrir. En engi ótruaðra manna þorði at samtengja sik þeim. - - Þá vóx tala þeira er Kristi trúðu, svá framarlega, at þeir báru í rekkjum sjúka menn ok lögðu niðr á strætum, þar sem - - Petrus var vanr at ganga, til þess at skugga hans bæri yfir hina sjúku, svá at þeir yrði þar fyrir heilir af sínum krankleikum. - - Eptir þat reis upp Caiphas kennimanna höfðingi, ok með hánum Saducei. - - Þessir allir samt ráku Krists lærisveina í myrkvastofu. En guðs engill leiddi þá út um miðnætti at luktum durum ok bauð þeim at fara í guðs musteri ok predika folki guðs orð. - - Postolar - - kómu snemma í guðs musteri ok predikuðu þar. - - Þann sama dag kom kennimanna höfðingi ok þeir sem með hánum váru, ok - - stefndu þeir þing. - - Þeir sendu þá menn til myrkvastofunnar eptir postolum. En varðmenn kómu aptr ok sögðu: Læsta fundu vér myrkvastofuna, en at henni upplokinni fundu vér öngvan mann. Sem meistari musterissins ok höfðingjar ok spekingar efnðu, hversu þetta mundi hafa farit, kom einn maðr hlaupandi ok sagði svá: Þeir menn, sem þér settut í myrkvastofu, kenna nú folkinu kenningar í guðs musteri. Höfðingi kennimanna ok þjónustumenn - - gengu þá til musterissins ok leiddu guðs postola fyrir utan alla nauðung ok ofrefli á sitt þing, þvíat þeir óttuðust folkit. - - Þá stóð upp höfðingi kennimanna ok mælti: Þvíat þér hafit fylda Hierusalem af yðvarri kenning bjóðum vér yðr með byskuplegri röksemð, at þér predikit aldri héðan af í nafni Jesu. - - En postolar - - svöruðu - - at þeim semði framar guði at hlyða en mönnum. En vitit þat til víss, at guð vakði upp Jesum, þann sem þér dráput ok hengdut á kross, ok hinn sami guð hóf hann upp á himna sér til hœgri handa. Ok vér erum váttar allra þessara hluta ok svá tilkvámu heilags anda, þess er Jesus gaf eigi at eins oss, heldr ok öllum þeim sem hánum hlyða. - - Við þessi orð [sturluðust júðar mjök í hjörtum sínum. Þá stóð upp einn af phariseis. - - Þessi maðr hét Gamaliel, hann var mikill lögspekingr ok harðla mikils virðr af öllu folki. Hann bauð, at postolarnir væri litla stund á brottu leiddir af þinginu. - - Hann sagði svá: At er hyggjanda - - hvat vér skulum gera at máli þessarra manna, þvíat ef þessi predikan, er þeir fara með, er af mönnum af eins upptekin, mun hon - - niðr brjótast, en ef hun er guðs verk, mun hun standa ok öngum mnnni máttuleg niðr at brjóta. - - Ok - - höfðu höfðingjar kennimanna þat af hans ráðum at veita eigi bana postolum - - þó létu þeir - - veita þeim harða húðstroku, ógnandi þeim undir dauðans pínu, ef þeir predikaði þaðan af í nafni Jesu. En postolarnir fóru fagnandi af þessu þingi, fyrir þat er þeir váru maklegir fundnir at þola pínu - - fyrir guðs nafni. - -

6. Á þessum dögum tók at vaxa lærisveinatala Krists. Þá mögluðu kristnir menn af Grecia, er þaðan váru ættaðir, at ekkjur, þær sem með þeim váru, fóru umhyggjulausar. - - Postolar - - leituðu - - sér ráðs svá mælandi: Eigi er réttlegt, at vér fyrirlátim Guðs predikan ok þjónim yðr. Því byrjar, at vér velim þá menn, er gótt vitni sé borit um lifnað - - ok fullir sé af helgum andi til þess at létta oss í þessu starfi. Þetta ráð þoknaðist öllum Krists lærisveinum vel.

2-5 (P. 163-167). Þá gerðist gnyr mikill - - yfir húsit, þar er þeir váru inni postolarnir, svá sem veðrs þytr væri, ok fyldist alt húsit - - ok sá þeir, at settist yfir höfuð þeim sérhverjum sem eldlegar tungur. Þá fyldust þeir allir helgum anda ok tóku at mæla á allar tungur svá sem heilagr andi kendi þeim. En þar váru komnir menn af mörgum löndum, ok heyrðu margir orð postolanna, ok undruðust allir, er heyrðu, er hverjum þótti þeir mæla á sína tunga ok mæltu margir sín á meðal. Hvárt eru þessir menn allir galverskir, er mæla á allar tungur, ok erum vér á ymsum löndum bornir. Sumir sögðu: Þeir eru vindruknir. - - [Þá stóð Petrus upp á meðal annarra postola ok mælti við lyðinn: Er gyðingar ok allir þeir er byggja Jerusalem, þat skulu þér vita, at vér erum eigi víndruknir, sem sumir mæla, heldr er nú þat framkomit, er Johel spámaðr sagði, at á hinum efstum dögum mun ek [fram steypa helgum anda yfir þræla mína ok ambáttir, kvað dróttinn, ok munu synir yðrir spá ókomna hluti, ok ungir menn yðrir munu sjá himnasyn, en gamlir menn munu fá vitranardrauma, ok mun ek gefa jartegnir á himni ok jörðu. Sól mun snúast í myrkr, en tungl mun hafa blóðs lit, fyrr en kemr dagr dróttins mikill ok ógurlegr, ok mun hjálpast hverr, er kallar á nafn dróttins. En gyðingar, heyri þér orð mín, hvat ek segi yfir um Jesum hinn nadverska, þann er guð vitraði yðr í mörgum jartegnum, þeim er hann gerði, svá sem þér vitit, hann seldut þér til bana. - - En guð reisti hann af dauða, þvíat eigi máttu helvítis byrgi halda á hánum, svá sem David mælti í psaltara hans röddu: Sá ek dróttin ávalt fyrir mér, þvíat hann er á hœgri hönd mér; fyrir því gladdist hjarta mitt ok fagnaði tunga mín, ok hvíldist hold mitt í friði. Þú fyrirlézt eigi önd mína í helvíti, kunnar gerðir þú mér lífs götur ok lézt eigi fúna hold mitt. - - David - - dó, ok er gröf hans með oss alt til þessa dags; en hann var spámaðr, ok hét guð at setja þann yfir sess hans, er ór hans kyni væri borinn, en hann sá fyrir upprisu Krists, ok sá hann Krist eigi fyrirlátinn í helvíti, ok hans hold sagði hann eigi fúna mundu, af því at þenna Jesum reisti guð af dauða, ok vér erum váttar hans, ok gaf hann oss gjöf heilags anda, sem þér sjáit nú ok heyrit, síðan er hann sté upp til himna ok sitr til hœgri handar feðr sínum. Sem David mælti í sálmi: Dróttinn mælti við dróttin minn, sittu til hœgri handar minnar, þar til er ek legg óvini þína til skarar fóta þinna. En þat skal allr lyðr víst vita á Gyðingalandi, at guð setti dróttin alls lyðs Jesum þenna er þér krossfestut, ok at sá hinn sami er Kristr konungr. En þeir kómust viðr, er þeir heyrðu tölu postolans ok mæltu við Petrum: Hvat skulum vér - - gera? - - Petrus svaraði þeim: [Geri þér iðran, ok skírizt hverr sem einn yðarr í nafni Jesu Krists, ok munu þér þá taka líkn synða yðarra ok gjöf heilaga anda, þvíat yðr er heitið heilsu ok sonum yðrum ok öllum þeim, er guð vill til sinnar trúar kalla. En er Petrus hafði þetta mælt, þá tóku trú ok skírn þrjár þúsundir manna, ok váru staðfastir á bœnum ok hlyðnir kenningum postolanna. En postolarnir gerðu margar jartegnir í Jorsalaborg. - - En þeir er trú tóku, váru allir saman ok lofuðu guð ok áttu öll auðœfi saman. - - [Petrus ok Johannes gengu til kirkju um dag til nóntíðar, en nökkurr fótlami válaðr maðr, sá er með því meini var borinn sat fyrir kirkjudyrum hvern dag, ok bað þá menn ölmusu, er í kirkjuna gengu. En er hann sá Petrum ok Johannem inngangendr í kirkju, þá bað hann gjafur postolana sem aðra menn at vanða sínum. Petrus svaraði hánum: Eigi á ek gull né silfr, en þat er ek hefi til mun ek gefa þér í nafni dróttins mins Jesu Krists. Rís þú upp ok gakk! Þá tók hann í hönd hánum ok hóf hann upp. Þá styrktust fœtr hans, ok spratt hann þegar upp, ok gengu þá allir saman í kirkju. En allir er sá þessa jartegn, þá undruðust ok lofuðu guð. - - En er Petrus ok Johannes gengu út ór kirkjunni, þá þustu allir menn at þeim ok undruðust þá. Petrus mælti við þá: Hvat undrizt þér þetta? Ekki höfum við þenna mann grœtt af okkrum krapti. Guð Abrahams, guð Isaachs, guð Jacobs, guð feðra várra dyrkaði son sinn, þann er guð reisti af dauða, en vér erum váttar hans, er trúa, at nafn hann grœddi þenna sjúka mann ok gaf hánum heilsu í yðru augliti. Þenna Jesum seldu þér Pilato jarli ok rœgðut hann ok vágut skapara lífsins, þann er guð reisti upp af dauða. En ek veit, at þér gerðut óvitendr svá sem höfðingjar yðrir. En guð fyldi þat, er hann sagði fyrir munn spámannanna um písl Krists. Iðrizt þér nú því ok snúizt til guðs, at yðr fyrirgefist synðir yðrar fyrir þenna Jesum er guð sendi hingat, Jesum þann er vér boðum, en nú sitr hann á himnum, þar til er hann kemr á upprisutíð, þeiri er fyrir sögðu spámenn. Moyses mælti svá: Guð mun upp reisa mikinn spámann af brœðrum yðrum, hánum skulu þér hlyða sem mér, hvat er hann byðr yðr. En hverr mun fyrirfarast, er eigi hlyðir þessum spámanni. Guð sendi yðr son sinn, at hann blezaði yðr, at hverr yðarr snerist frá villu sinni. En er Petrus hafði lokit tölu sinni, þá tóku trú fimm þúsundir manna, er heyrt höfðu þessi orð. En höfðingjar gyðinga öfunduðu þat, at postolarnir boðuðu nafn Jesu, ok höndluðu þeir Petrum ok Johannem ok settu þá - - í varðveizlu til morgins. En at morni kómu höfðingjar ok kennimenn í Jerusalem, ok leiddu Petrum ok Johannem á þing sitt ok mæltu við þá: Í hverjum krapti eða hvers nafni gerðu þér þessa hluti? Þeir svöruðu: Ef yðr fysir at vita, í hvers nafni hinn sjúki varð heill, þá varð hann heill í nafni dróttins Jesu Krists, þess er þér krosssfestut, en guð reisti hann af dauða; í hánum einum er heilsa alls lyðs, þvíat ekki er annat nafn gefit mönnum, þat er oss megi hjálp veita. En er höfðingjar sá staðfesti Petrs ok Johannis, ok kendu, at þeir höfðu verit með Jesu, en þeir sá hann heilan orðinn, er sjúkr hafði verit, þá máttu þeir eigi í gegn mæla. Þá mæltu gyðingar með sér: Hvat skulum vér gera við menn þessa? Þvíat jartegn sú er öllum kunn í Jerusalem, ok megum vér því eigi dylja. En at eigi fregnist þetta víðara, þá skulum vér banna þessum mönnum at mæla í nafni Jesu. Þá heimtu þeir þangat postolana ok fyrirbuðu þeim at mæla í nafni Jesu ok kenna trú Jesu Krists. Postolarnir svöruðu: [Synist þat sjálfum yðr rétt, at vér hlyðim yðr heldr en guði, þvíat vér megum eigi þegja yfir því er vér sám ok heyrðum. En er gyðingar heyrðu, þá œgðu þeir þeim píslum ok þorðu þeygi at pína þá, þvíat alþyða göfgaði jartegn þá er þeir höfðu gert. En er Petrus ok Johannis kómu til annarra postola ok sögðu, hversu höfðingjar gyðinga mæltu í gegn þeim, þa hófu postolar guðs upp augu sín til himins ok mæltu: Þú dróttinn, er skópt himin ok jörð ok sjó, nú er fram komit á þessum dögum þat, er heilagr andi mælti fyrir munn Davids: Þjóðir ygðust ok báru ónyt orð saman; konungar ok höfðingjar áttu samkómur í mót Kristi, þvíat þeir Herodes ok Pilatus sömnuðu liði gyðinga ok heiðinna manna - - í gegn helgum syni þínum at gera þat, er þú hafðir áðr ráðit, at verða skyldi: Nú líttu, dróttinn, ógnir þeira, ok gef þrælum þínum traust at mæla orð þín; réttu hendr þínar at gera jartegnir í nafni sonar þíns Jesu Kristi. En er þeir luku bœn sinni, þá varð landskjálfti, þar er þeir stóðu, ok fyldust allir helgum anda ok mæltu orð guðs með trausti. Þá gerðist fjölði mikill trúaðra manna, ok var sem allir hefði eitt hjarta ok eina önd, ok eignaði engi sér aura, heldr áttu allir alt saman. En postolar báru vitni upprisu dróttins með miklum krapti ok var miskunn guðs með þeim. Þeir er hús áttu eða akra, þá seldu ok fœrðu verðit postolum. En þeir skiptu jafnt með öllum, svá at engi var válaðr í liði þeira. Joseph, sá er at öðru nafni hét Barnabas, hann seldi akr sinn ok fœrði postolum alt verðit. Annanias hét maðr er enn seldi akr sinn ok fœrði postolum sumt verðit, en hann leynði sumu, svá at kona hans vissi þat með hánum, en hon hét Saphira. Petrus mælti við Annaniam: Fyrir hví freistaði andskotinn svá hjarta þíns at ljúga at helgum anda ok leyna sumu af verði akrs þess er þú seldir? - - Eigi laugtu at mönnum heldr at guði. En er Annanias heyrði þetta, þá féll hann dauðr niðr. En hann var fœrðr til grafar. Lítlu síðar kom Saphira kona hans ok vissi eigi, hvat gerst hafði um búanda hennar. Petrus mælti við hana: Segðu mér, kona, er hér alt verð akrs þess, er þit seldut? Hon svaraði: Hér er alt. Petrus mælti: Þeir munu þik til grafar bera, er lík búanda þíns grófu. En hon féll þegar dauð niðr. Þeir kómu aptr er Annaniam grófu ok fundu Saphiram andaða ok grófu hana hjá búanda sínum. Nú varð hræzla mikil yfir öllum lyð. En þostolar dróttins gerðu margar jartegnir ok göfguðu þá allir lyðir. Ok óx hvern dag fjölði trúaðra manna ok báru þeir sjúka menn á stræti fyrir þar er Petrus fór, at skugga hans bæri yfir þá. - - En yfirgyðingar fyldust öfundar ok illsku ok settu postola Krists í myrkvastofu. En engill guðs lauk upp myrkvastofunni um nótt ok leiddi út postola guðs ok mælti: Fari þér í musteri guðs ok kennit lífs orð lyðnum. En þeir töluðu fyrir lyðnum í musterinu. At morni dags létu höfðingjar kveðja þings ok sendu eptir postolum til myrkvastofunnar. Þeir kómu aptr er sendir váru ok sögðu svá: Myrkvastofu fundum vér vandlega byrga ok varðhaldsmenn fyrir durum, en vér fundum þar engan mann inni. Höfðingjar undruðust er þeir heyrðu þetta, ok vissu eigi, hvat orðit mundi af postolum guðs. Þá kom maðr ok sagði, at þeir váru í musteri guðs ok töluðu fyrir mönnum. Þá sendu yfirgyðingar eptir þeim ok leiddu þá á þing sitt ok mæltu: Ver bönnuðum yðr fram at fœra kenning þessa, en þér fyldut alla Jorsalaborg yðarrar kenningar ok reisit á hendr yðr mikla synð. Petrus svaraði: [Guði eigum vér framar at hlyða en mönnum. Guð feðra várra reisti opp Jesum, þann er þér krossfestut, ok setti hann höfðingja ok grœðara at gefa lyð Israel iðran ok lausn synða. En vér erum váttar þessarra orða ok heilagr andi, sá er guð gaf öllum þeim, er hánum eru hlyðnir. Gyðingar átust innan er þeir heyrðu þetta ok vildu vega þá. Þá reis upp einn af yfirgyðingum á mótinu, en sá hét Gamaliel ok mælti við lyðinn: Hyggit at ér, synir Israels, hvat ér skulut gera við þessa menn. Fyrir þessa daga var maðr sá er Þeodas hét ok sagðist spámaðr vera, ok trúðu hánum fjógur hundruð manna, en hann varð drepinn, ok dreifðust þeir, er hánum fylgðu. - - Síðan kom villumaðr annarr, sá hét Judas Galileus ok sveik hann margan lyð, en hann fyrirfórst, ok urðu þeir at engum þrifum er hánum hlyddu. Af því láti þér þessa menn fara í friði, ok bannit þeim eigi kenningar, þvíat þetta ráð mun eyðast, ef af mönnum er upptekit, en ef þat er af guði, þá megu þér eigi stanða í gegn guðs vilja. Þat var haft, er Gamaliel mælti, ok börðu þeir postolana ok bönnuðu þeim at mæla í nafni Jesu. En postolar fóru glaðir af þinginu ok fögnuðu því, er þeir tóku meingerðir fyrir nafn Jesu, ok váru hvern dag í musteri guðs ok létu eigi af at kenna mönnum nafn Jesu Krists.

6-7 (H. II 292-297). En er vaxa tók fjölði lærisveina, en konur þeira urðu umhyggjulausir, þá mögluðu Girkir um þat. Postolarnir heimtu saman lærisveina ok mæltu: Eigi hœfir oss at fyrirláta kenningar en þjóna þeim í fœzlufangi; leiti þér at yðr sjau þeira manna, sem góðan orðróm hafi ok fullir sé af helgum anda, þá er vér setim yfir þetta verk. En vér skulum vera staðfastir í bœnahaldi váru ok kenningum guðs orða. Öllum líkaði þetta vel. Þá lögðu postolar hendr í höfuð þeim sjau, er þeir gáfu djákna tign, með bœnarorðum. Hinn helgi Stephanus var valdr einn af sjau djáknum til þessarar þjónustu, en hann var fullr miskunnar heilags anda ok sannrar speki, styrktr af guði at göra tákn ok jarteinir fyrir fólkinu. En - - þá reistust upp nökkurir af þinghúsmönnum gyðinga til mótmælis við Stephánum, er kallaðir eru libertini (þat eru þeir er frelsingjar eru görvir af þrælum) - - þar með þeir menn er kallast Cyrenenses - - ok þeir er váru af Cilicia ok Asia. - - Þessir allir gengu til þrætu um trúna við hinn helga Stephanum, en eigi máttu þeir í móti standa sannri speki ok helgum anda, er með hánum talaði. Þá leiddu þeir inn tvá falsvátta, er váttuðu hann sagt hafa guðlöstun í mót guði ok Moyses lögum; hrœrðu þeir nú alt folk, höfðingja ok ritara til mikillar reiði, ok leiddu síðan en helga Stephanum á þing þat, er gyðingur höfðu stefnt. Falsváttarnir, er til váru ætlaðir, risu upp á þinginu ok sögðu svá: Þessi maðr lætr eigi af hallmæli at veita helgu musteri ok lögunum, vér heyrðum hann segja, at Jesus nazarenus mun niðr brjóta stað þenna ok um skipta setningar þær er Moyses skipaði oss. Öllum þeim, er á þinginu váru ok sá en helga Stephanum, syndist andlit hans fagrt sem engils ásjóna.

7. Höfðingi kennimanna spurði þá, hvárt þessir hlutir væri svá, sem þá váru fluttir hánum í mót. Hinn helgi Stephanus - - hóf - - með þessum hætti sína tölu: Heyrið mik, brœðr ok feðr! Guð dyrðar vitraðist feðr várum Abraham, þá er hann var í Mesopotamia, fyrri en han bygði í Aran, ok mælti við hann: Gakk út af þínu landi ok frá frændsveit þinni ok kom á þat land, er ek mun þér syna. Þá fór hann braut af landi Caldeorum ok bygði í Aran (þat er et sama ok Karra) ok síðan er faðir hans Tare var andaðr, leiddi guð hann á þetta land, er þér byggit nú, en eigi gaf guð hánum erfð á þetta landi ok eigi eitt fótspor - - en þetta land hét guð at gefa hánum til eignar ok afkvæmi hans í erfð eptir hann, með því at þá enn átti hann öngen son. Guð mælti þá við Abraham: Afkvæmi þitt mun vera útlent á öðru landi, ok munu egipzkir menn þat undir þrældóm leggja ok þat illa halda þar fjogur hundruð ára ok þrjátigi, en þá þjóð, er þína ættmenn þrælkaði, mun ek hegna, sagði dróttinn. Eptir þat munu þeir braut fara af Egipto ok þjóna mér í þessum stað. Guð gaf síðan Ahrahe lögmál skurðarskírnar, ok eptir þetta var fœddr Ysaac son Abrahe. Faðir hans veitir hánum skurðurskírn á átta degi þaðan frá. Ysaac gat Jacob, en Jacob 12 höfuðfeðr. Synir Jacobs öfunduðu Joseph bróður sinn ok seldu hann við verði í Egiptum, en guð var með hánum ok leysti hann af öllum kvölum ok mannraunum ok gaf hánum miskunn, gipt ok speki í auglíti Pharaonis konungs Egipti. Pharao skipaði Josef höfðingja yfir Egiptum ok yfir allan sinn hirðgarð. Þar næst kom sultr ok hallæri mikit yfir Egiptum ok jörð Canaan, svá at feðr várir fengu eigi fœzlur at kaupa; ok er Jacob heyrði, at hveiti mátti aflast í Egipto, sendi hann fyrst feðr vára af þessi sök, ok svá í annat sinn; var Joseph þá kendr af brœðrum sínum. Þá var Pharaoni konungi kunnigt, hverrar ættar hann var. Síðan sendi Joseph menn eptir födur sínum ok öllum náfrændum. Kom Jacob þá í Egiptum, ok með hánum sjautigir ok 5 menn. Þar andaðist hann ok feðr várir, ok váru fluttir í Sichem ok grafnir í þeim stað er Abraham keypti með silfri at sonum Emor sonar Sichem. En þá er nálgaðist guðs fyrirheit, þat sem hann hét Abrahe, tóku at vaxa ok fjölgast ættmenn várir í Egipto, þar til er konunga skipti varð í landinu. Þessi enn nyi konúngr vissi eigi skyn á Joseph ok þeim velgerningum, er hann veitti landinu, þessi veitti umsátir frændum várum ok nauðgaði feðr vára, at þeir bæri út sonu sína, en þeir væri eigi uppfœddir. Á þeiri sömu tíð er konungrinn bauð sveinbörnin út at bera, var Moyses fœddr, er kærr var guði, þrjá mánaði var hann fóstraðr í húsi föður síns. Eptir þetta var hann útborinn. - - Dóttir Pharaonis konungs - - tók sveininn, fœddi ok fóstraði sem sinn son. Moyses var lærdr á alla speki egipzkra manna, hann var máttugr ok framkvæmdarmikill í orðum ok verkum. Ok er Moyses mundi vera fertugr at aldri, hugsaði hann at vitja brœðra sinna Israels sona, ok er hann sá nökkurn ebreskan mann meingörðir þola af egipzkum manni, hefndi hann þess, er meingerðina þolði ok drap enn egipzka, ætlandi at brœðr hans myndi skilja, - - at fyrir hans styrk mundi dróttinn frelsa Israels sonu af valdi egipzkra manna; enn þeir skilðu eigi. Næsta dag eptir vildi hann sætta 2 ebreska menn þrætandi sín á milli, ok sagði svá: Þit erut brœðr ykkar í milli, því samir eigi, at hvárr göri öðrum mein. Sá er náungi sínum veitti meingerðina hafnaði hans tillögu svá segjandi: Hverr skipaði þik höfðingja ok dómanda yfir oss, eðr viltu drepa mik, svá sem þú drapt í gær hinn egipzka mann. Ok er Moyses heyrði þetta, óttaðist hann ok flyði á jörð Madian; þar gekk hann at eiga Sephoram dóttur kennimanns Median ok gat við henni tvá sonu. At fyltum öðrum fjórumtigum vetra vitraðist hánum engill guðs í eyðimörk fjallsins Synay svá sem í loganda runni. Moyses þetta sjándi undraðist synina, ok er hann gekk nær, at hann mátti glögglegar at hyggja, þá heyrði hann rödd dróttins svá segjandi: Ek em guð feðra yðvarra, guð Abraham, guð Ysaac, guð Jacob. Moyses hræddist mjök ok þorði eigi nær at ganga. Dróttinn mælti þá við hann: Leys þú skóklæðin af fótum þér, þvíat staðr, sá er þú stendr á, er heilög jörð. Ek sá mœði ok meingerðir, er lyðr minn þolir, sá sem haldinn er í Egipto, heyrða ek ok syting ok grát minna manna, ok nú kom ek þá at leysa. Ek kom nú ok at senda þik í Egiptum. Þenna Moysen, er þeir neituðu, er svá sögðu fyrr hverr skipaði þik dómanda ok höfðingja yfir oss sendi guð höfðingja ok lausnara af egipzkum þrældómi með fultingi engils, er hánum vitraðist í loganda runni. Þessi leiddi þá af Egipto gerandi tákn ok mikil stormerki á Egiptalandi, í hafinu rauða ok í eyðimörk fjóratigi ára. Þessi enn sami Moyses sagði svá sonum Israels: Guð mun spámann reisa yðr til hugganar af brœðrum yðrum; hánum skulu þér hlyða sem mér. Þessi er sá er var með safnaði Israel folks í eyðimörkinni, með engli þeim, er talaði við hann á fjallinu Synay, ok með feðrum várum, hann tók af guði lífs orð at gefa yðr. Feðr várir vildu hánum eigi hlyða, ok ráku hann af höndum, en fystust aptr í Egiptum með rangsnúnum hjörtum svá talanði víð bróður Moysi Aron: Gör oss þau guð, er oss visi leið, þvíat vér vitum eigi, hvat af er orðit Moysi, þeim er oss leiddi brott af Egipto. Á þeim dögum smíðuðu þeir einn kalf, síðan fœrðu þeir þessu skurðgoði fórnir ok glöddust af handaverkum sínum. Feðr várir höfðu ok tjaldbúðir lögmáls eða vitnis í eyðimörkinni eptir þeiri skipan ok mynd sem guð synði Moysi á fjallinu, ok bauð hánum at gera, ok þessa sömu tjaldbúð fluttu þeir með Jesu (Josva) - - á fyrirheits jörð er feðr várir bygðu eptir brautferð heiðinna þjóða fyrir guðlegan styrk ok alt til daga Davids konungs, er fann miskunn í guðs augliti, ok bað at hann mætti finna eða smíða tjaldbúð guði Jacob. Salomon konungr smíðaði guðs musteri á sínum dögum. En hinn hæsti guð byggir eigi í þeim herbergjum, er með manna höndum eru gör, sem hann sjálfr segir fyrir spámanninn: Himinn er sæti mitt, en jörðin fótborð fóta minna. Ok en segir hann svá: Hvílíkt hús munu þér mér smíða, eða hvílikr mun vera staðr minnar hvíldar, eða gerði eigi min önd alla þessa hluti? Þér hafit harðan ok torsveigðan hals, svá it sama óskir hjörtu ok saurga heyrn, þér váruð ávalt gagnstaðlegir helgum anda sem yðrir feðr. Hverr er sá maðr af spámönnum, er feðr yðrir gerðu eigi ófríð? Þá drápu þeir, er fyrirboðuðu tilkómu ens réttláta, þess ens sama várut þér nú svikarar ok manndrápsmenn; þér tókut við lögmálinu eptir skipan ok varðveittuð þér eigi. En er gyðingar höfðu heyrt ágæta tölu ens helga Stephani, skárust innan hjörtu þeira, ok gnistu tönnum í gegn hánum. En með því at enn helgi Stephanus var fullr af helgum anda, leit hann í himinninn, ok sá guðs dyrð, hann sá ok Jesum í manns ásjónu standandi á hœgri hönd guðlegs krapts. - - Hinn sæli Stephanus mælti þá: [Nú sé ek himna upp lúkast ok son guðs standa á hœgra veg guddómlegum krapti. Gyðingar œptu þá ákaflega í gegn hánum, en byrgðu eyru sín - - ok með einn samþykki ok ákafa gengu þeir at hánum grimlega ok drógu hann út af borginni ok gryttu hann þar. - - Klæði sín lögðu þeir niðr fyrir fœtr ungum manni Saulo. - - [Nú gryttu þeir Stephanum kallanda ok svá segjanda: Heyrðu Jesu, dróttinn minn, tak nú anda minn. - - Stephanus setti niðr kné sín kallandi mikilli röddu ok svá segjandi: Heyrðu dróttinn minn, lát þeim eigi þetta verða at synð, þvíat eigi vita þeir, hvat þeir göra. - - Ok er - - Stephanus hafði þetta mælt, þá sofnaði hann.

8, 5-25 (P. 171-172). Philippus hét djákn nökkurr er Petrus hafði vígðan. - - En er hann kom til borgar þeirar er Samaria heitir, þá tóku margir menn vel við hánum ok kenningum hans, er þeir sá jartegnir þær er hann gerði yfir sjúkum mönnum, ok varð mikill fagnaðr at þangatkómu hans. Villumaðr nökkurr var í borginni fjölkunnigr, sá hét Simon. Hann lést vera kraptamaðr mikill. Á hann trúði hverr maðr í borginni, ok sögðu allir vera mikinn guðs krapt með hánum, þvíat hann hafði lengi synða kyngi sína. En er Philippus hafði lengi talat fyrir mönnum, þá tóku margir trú bæði konur ok karlar. Þá tók Simon ok skírn ok fylgði Philippus ok sá jartegnir þær, er hann gerði í guðs nafni ok undraðist mjök. En er postolar dróttinns, þeir er í Jorsalaborg váru, frágu, at Samariamenn tóku við trú, þá sendu þeir þangat Petrum ok Johannem. En er þeir kómu þar, þá báðu þeir fyrir þeim, at þeir tœki helgan anda. Ok er Simon sá þat, at allir tóku hinn helga anda, er postolar lögðu hendr yfir höfuð, þá tók hann fé ok bar at þeim ok mælti: - - [Gefit mér - - þat veldi, at hverr taki hinn helga anda, er ek legg minar hendr yfir. [Petrus svaraði: Fé þitt fari til glötunar með þér, fyrir þat er þú ætlar með fémunum at kaupa gjafir guðs; engan hlut máttu öðlast af þessum hlut eða gipt í slíku tilmæli, ok er hug þínum snúit mjök frá guði. Nú gerðu iðran fyrir þessa illsku - - ok bið guð, at hann fyrirgefi þér þetta. En þó lízt mér hinn veg á þik, at sá beiskleikr búi þér í brjósti, at trautt megi þér við bjarga. Simon svaraði: Þess bið ek guð, at hann snúi því öllu frá mér, er nú mælir þú.

9, 1-30 (P. 216-217). Saulus var grimmr við lærisveina Krists ok tók hann rit af höfðingjum gyðinga („de principibus Judeorum“) at hann fœri í Damasco ok leiddi hann þaðan bunna alla þá er hann fyndi á Krist trúa. En er hann nálgaðist til borgarinnar, þá kom yfir hann ljós af himni ok féll hann til jarðar ok heyrði rödd af himni mæla við sik á þessa lund: Saule, Saule, hvat sœkir þú at mér? En hann sagði: Hvert er þú, dróttinn? („dominus“). Dróttinn mælti: Ek em Jesus en nadverski, er þú hatar. En þat skaltu vita, at þér mun hart verða at spyrna í gegn broddi mínum. Saulus skalf ok mælti: Hvat viltu at ek gera? Dróttinn mælti við hann: Rís upp þú ok far í borgina, ok mun þér þar sagt vera, hvat þú skalt gera. En þeir er hánum fylgðu, stóðu ok undruðust ok heyrðu, rödd er mælti, en þeir sá eigi þann er mælti. Saulus reis upp af jörðu ok hóf upp augu sín ok sá ekki. Förunautar hans tóku í hendr hánum ok leiddu hann inn í borgina Damasco, ok var hann þar 3 daga ok 3 nætr, svá at hann sá ekki ok át ekki né drakk. Annanins hét nökkverr ungr sveinn í borginni, ok vitraðist dróttinn („dominus“) hánum ok mælti svá: Ris upp þú, Annania, ok leita manns þess, er Saulus heitir, í húsum Jude, ok legg þú hendr þínar yfir höfuð hánum at hann taki syn sína. Annania sagði: Heyrt hefi ek marga segja frá manni þessum, hversu hann skipaði við helga menn þína í Hierusalem, ok hefir hann veldi af gyðingum at pína alla þá er kalla á þitt nafn. Dróttinn („dominus“) mælti við hann: Far þú, þvíat hann er valit ker mitt, at hann beri nafn mitt firir konungum ok þjóðum ok sonum Israel. En ek mun syna hánum, hverja hluti hann skal þola firir nafni mínu. Þá fór Annanias ok fann Saulum ok lagði hendr sínar yfir höfuð („super capud“) hánum ok mælti: Saule bróðir. Dróttinn („frater, dominus“) sendi mik hingat, sá er þér vitraðist á götu, at þú takir syn ok fyllist heilags anda. Þá féll af augum hans svá sem hreistr, ok tók hann syn sína. En hann reis upp heill ok var þá skirðr þegar, ok styrkðist þegar, er hann tók fœzlu, ok var hann nökkverja daga í Damasco með lærisveinum. Ok gekk hann þegar á þing gyðingu ok boðaði þeim Jesum son guðs („filium dei“). Allir undruðust, er orð hans heyrða ok mæltu: Er hér sá, er á þeim barði í Hierusalem, er á þetta nafn kölluðu, ok kom til þess hingat at leiða þá bundna til gyðinga? En Saulus - - styrkðist at meir at telja á mót gyðingum þeim er í Damasco [váru] ok sannaði, at Jesus var sunr guðs. Þá báru gyðingar ráð saman ok byrgðu hlið ok höndluðu Paulum ok vildu drepa. Þá létu lærisveinar hans síga hann niðr í festi í vandlaupi af borgarvegg of nótt. En er hann kom í Jerusalem, þá vildi hann samtengja sik lærisveinum Crists („discipulis Cristi“). En allir hræddust hann ok trúðu eigi at hann væri orðinn Krists lærisveinn. Þá leiddi Barnabas hann til postola ok sagði þeim at guð vitraðist hánum á götu ok hversu staðfastlega hann hafði boðat nafn Jesu Crists í Damasco. Þá fór Paulus með postolum í Jerusalem ok görðist hraustlega í nafni dróttinns („in nomine domini“) ok talði trú fyrir gyðingum ok Grikjum, en þeir vildu bana hánum. En er brœðr („fratres“) urðu varir við ráð gyðinga, þá fylgðu þeir Paulo í Cesaream.

(P. 238-241). En þá er Saulus sá, at hann tók vinfengi af gyðingum ok virðing af höfðingjum fyrir þat, er hann görði ófrið kristnum mönnum, - - þá beiddist hann bréfa ok innsigla af kennimönnum gyðinga, at hann skyldi með þeira boði taka alla kristna menn, þá sem hann fyndi í Damasco, ok leiða bundna til Jorsalaborgar. - - Ok þá er þeir fóru ferðar sinnar einnhvern dag, þá bar svá í móti, at ljós mikit kom yfir Saulum ok váru þeir þá nálega komnir at borginni. Ok - - féll Saulus af baki allr til jarðar. Þá kom rödd yfir hann af himni ok mælti: Saule, Saule, hvat sœkir þú at mér? Þá svaraði Saulus: Hverr ertu, dróttinn? - - Þá svaraði röddin: Ek em Jesus sá enn nadverski, er þú görir ófrið. - - Ok þá mælti Saulus með ótta: Hvat viltu, dróttinn, at ek göra? - - Þá mælti röddin: Gakk þú inn í borgina, ok man þér þá sagt vera, hvat þér byrjar at göra. - - En förunautar Sauli reistu hann á fœtr ok leiddu hann á millum sín inn í borgina. - - Ok var hann blindr þrjá dags ok þrjár nætr - - ok át hvárki né drakk. - - En á þessu meli vitraðist dróttinn lærisveini sínum þar í borginni, þeim er Annanias hét, ok bað hann upp standa ok fara til húsa þess manns, er Judas hét ok var í þeim garði, er Rectus var kallaðr ok leita eptir, hvar Saulus væri af Tharso, þvíat hann biðr fyrir sér, sagði dróttinn, ok vil ek, at þú komir til hans ok gefir hánum syn sína. Annanias svaraði: Heyrt hefi ek getit þessa manns at hann hafi gört mikinn ófrið þínum lærisveinum í Jorsalaborg, ok sé nú sendr af gyðingum með bréfum kennimanna at taka alla - - þá sem þitt nafn lofa, ok leiða bundna til Jorsalaborgar. Þá mælti dróttinn: Far nú - - fyr því at ek hefi gört hann einvalaker mitt at bera nafn mitt fyri heiðnar þjóðir, konunga ok jarla ok jafnvel fyri sjalfa gyðinga; man ek hánum syna, hversu stóra hluti ok margar þrautir hann skal þola fyr mínu nafni. Eptir þat vaknaði Annanias ok fór til fundar við Saulum. Ok er hann kom inn í herbergit, þá kvaddi hann þegar Saulum fyrri ok mælti svá: Saule bróðir, sagði hann, dróttinn Jesus Kristr sendi mik hingat til þín, sá hinn sami, er þér vitraðist á leiðinni ok sagði þér, hverr hann var, ok svá, at þér mundi erfitt verða at spyrna í móti hans valdi. Hann sendi mik hingat til þín, at þú takir syn þína. - - Ok þegar er Annanias hafði þetta mælt, þá tók Saulus syn sína, ok féll af augum hans svá sem hreistr. - - Ok eptir þat skirði Annanias hann. - - Ok eptir þat - - tók hann fœzlu ok styrkðist dag frá degi, ok gekk þegar í þinghús gyðinga - - ok boðaði opinberlega at trúa á Jesum Krist ok var um stundar sakir í Damasko með lærisveinum þeim sem þar váru. - - Þá urðu gyðingar óttafullir ok íhuga ok rœddu sin í milli, hvárt eigi væri sá allr einn, er þangat var sendr af Jorsalaborg til þess at taka þá alla höndum er á þetta nafn kölluðu. - - Ok þá er þeir töluðu þetta móti Páli, þá var hann þess at stöðugri í móti ok sannaði at sá væri guðs son, er gyðingar höfðu píndan. Ok - - reiddust þeir ok görðu þat ráð at setja varðhaldsmenn fyrir öll borgarhlið, svá at hann mætti hvergi á brut komast, en ætluðu um morgininn eptir at ganga at ok drepa hann. Vurðu þá lærisveinar varir við ok tóku þat ráð, at þeir létu hann síga fyri borgarvegginn ofan í einum vandlaupi.

9, 32 - 11,18 (P. 288-291). Petrus postoli kom of dag í borg þá er Lidde heitir ok fann þar sjúkan mann, þann er átta vetr hafði í kör legit. En sá hét Eneas, ok mælti Petrus við hann: Rís upp þú, Eneas, ok gakk, dróttinn Jesus grœðir þik - - ok reis hann þegar heill upp. - - Ok snerust allir til guðs, er sá jartein þessa. Í borg þeiri er Joppe heitir var ein trúföst kona, sú er Tabita hét, full góðra verka ok ölmusugœðis, enn hon tók sótt ok andaðist. Þá sendu lærisveinar eptir Petro ok báðu hann þangat koma. Petrus reiss upp ok fór með þeim. En er hann kom þangat, sá stóðu hjá likinu ekkjur ok válaðir menn ok grétu ok syndu hánum klæði sín, þau er Tabita hafði þeim gör. - - Þá bað Petrus alla menn út ganga frá líkinu. Enn hann féll á kne til bœnar. Síðan snerist hann til liksins ok mælti: Rís upp þú, Tabita. Þá hóf hon upp augu sín ok settist upp, þegar er hon sá postulann. Enn hann tók í hönd henni ok leiddi hana lifande til þeira, er áðr grétu andlát hennar. En er þessi tíðindi [spurðust of borgina, þá trúðu margir dróttni. Ok dvalðist Petrus marga daga í Joppe í húsum skinnara þess, er Simon hét.

10. Kornelius hét einn hundraðshöfðingi í borg þeiri, er Cesarea heitir, hann var siðsamr maðr. Hann var heiðinna manna kyns, en trúði þó á guð - - ok gerði mörg góð verk. En hann sá engil guðs koma til sín of dag, þá er hann var at bœn sinni at nóni dags, ok hræddist hann ok mælti: Hvert ertu, dróttinn? Engillinn svaraði: [Ek em sá, er bœnir þínar fœrik í minning - - guðs. - - Sentu menn í Joppen eptir Simone Petro, en hann er í húsum Simonis skinnara við sjá, - - þá mun hann segja þér, hvat þú skalt gera. - - En er engillinn hvarf á braut frá hánum, þá heimti hann þangat þrjá hina œztu riddara sína ok sendi þá í Joppen ok sagði þeim hvat hann hafði sét eða heyrt ok bað þá fara eptir Petro. En er þeir nálguðust til Joppen, þá var Petrus í lopthúsi nökkuru á bœn sinni at miðjum degi. En er hann hungraði ok ætlaði [til matar þá er hann hafði bœninni lokit, þá sá hann himna opna yfir sér, ok sá hann niðr síga dúk mikinn af himni með fjórum skautum. Í þeim dúki váru alla kyns foglar ok ferfœtingar ok skríðkvikvendi jarðar. Þá kom rödd af himni ok mælti: Rís upp þú, Petrus, ok sœf þetta ok et. Petrus svaraði: Eigi et ek óhreinendi, dróttinn. Röddin mælti við hann: Eigi skaltu óhreint kalla þat, er guð hreinsaði. Þetta var mælt þrysvar við hann it sama. Enn eptir þat leið dúkrinn upp til himins. Petrus undraðist syn þessa. Þá kómu sendimenn Kornelius ok stóðu fyrir durum ok spurðu at Simoni Petro. Þá mælti heilagr andi en við Petrum: Þrír menn eru komnir úti ok leita þín, ok rís þú upp ok far með þeim ok ifa eigi, at ek senda þá hingat. Þá gekk Petrus út á móti þeim er hans leituðu, ok mælti við þá: Ek em sá, er ér leitið. En hvat vili þér? Þeir svöruðu: Kornelius hundraðshöfðingi réttlátr maðr ok siðsamr ok lofaðr at allri þjóðu gyðinga; hánum bauð engill guðs at senda eptir þér, ok vill hann af þér heyra orð guðs. Þá tók Petrus við þeim at gistingu ok fór með þeim annan dag ok fylgðu hánum nökkurir af brœðrum ór Joppe ok kómu annan dag í Cesaream. Kornelius hafði boðit þangat vinum sínum ok frændum ok gekk hann á mót Petro ok féll til fota hánum. Petrus tók í hönd hánum ok mælti: Rís upp þú, ok fall ekki til fóta mér, þvíat ek em maðr sem þú. Þá kom Petrus inn í hús hans, ok sá þar marga menn komna ok mælti: Er vituð, at gyðingum er bannat at koma til heiðinna manna en guð syndi mér engi vera rækjan né óh einan, - - ok kom ek af því, þegar er ek var kallaðr. En ér segit nú, firir hverja sök ér kölluðut mik. Kornelius svaraði: Firir þrimr nóttum at nóni dags, er ek var á bœn í húsi mínu, þá stoð hjá mér maðr í hvítum klæðum ok mælti við mik: Heyrð er bœn þín, Kornelius, ok örlyndi í augliti guðs, ok skaltu senda menn í Joppen eptir Simon, þeim er Petrus kallast. Ok senda ek þegar menn eptir þér. En þú gerðir vel, er þú komt. En nú eru vér búnir at heyra - - alla þá hluti er dróttinn bauð þér. Þá lauk Petrus upp munn sinn ok mælti, svá at allir heyrðu: Nú veit ek víst, at dróttinn dœmir eigi at heims virðingu, heldr er hánum þægr í hverri þjóðu sá, er á hann trúir ok viðr rettlæti. Guð sendi orð sitt sonum Israels ok boðaði frið öllum firir Jesum Krist, sá er dróttinn allra. Er vituð, at þetta orð (kom) of alt Gyðingaland ok hófst í Galilea eptir þá skírn, er Johannes boðaði Jesum, þann er guð eflði krapti heilags anda. En hann fór ok grœddi alla, þá er af djöfli váru þröngðir, þvíat [guð eflði hann helgum anda.. En vér erum váttar allra hluta, þeira er hann gerði í Jorsölum ok í öllum heröðum gyðinga. En þeir [deyddu hann ok krossfestu hann á tré, enn guð reisti hann upp af dauða á þriðja degi, ok syndi guð hann eigi öllum lyð heldr ráðnum váttum af guði oss, er átum ok drukkum með hánum, síðan er hann reis upp af dauða, ok bauð oss at vátta þat firir öllum lyð, at hann er dómandi kvikra ok dauðra. Hánum bera allir spámenn vitni ok allir munu taka lausn synða firir nafn hans, þeir er á hann trúa. En er Petrus mælti þessi orð, þá kom heilagr andi yfir alla þá er heyrðu þessi orð, ok mæltu þeir á margar tungur ok dyrkuðu guð. En þeir er fylgt höfðu Petro undruðust, er [heilagr andi kom yfir heiðnar þjóðir. Þá mælti Petrus: Firir hví skulum vér eigi skíra þessa menn, er tóku helgan anda sem vér? En er þeir váru allir skírðir í nafni Jesus Krists, þá báðu þeir Petrum, at hann dvelðist þar nökkura daga.

11. Þá frágu postular, at heiðnir menn tóku við orði guðs. En er Petrus kom í Jerusalem, þá mæltu við hann þeir er trú höfðu tekit af gyðingum: Fyrir hví gekktu inn til heiðinna manna ok ázt ok drakt með þeim? Þá sagði Petrus þeim, hversu hann hafði sét koma til sín dúk af himni, þann er í váru alskyns dyr ok foglar ok skríðkvikvendi ok var mælt við hann þrysvar, at hann skyldi eta þat ok sœfa ok ekki væri rækt þat er guð hreinsaði. En er dúkinn leið til himins ór augliti mínu, kvað postulinn, þá kómu 3 menn, þeir er sendir váru ór Cesarea. En heilagr andi vitraði mér, at ek skylda fara með þeim. En er vér kómum til húsa höfðingja þess, er menn hafði senda eptir mér í Joppen, þá sagði hann ok, hversu engill guðs hafði hánum boðit at senda menn eptir mér. En er ek talða trú fyrir þeim, þá kom heilagr andi yfir þá sem yfir oss. Þá mintumst ek orða þeira, er dróttinn mælti: Johannes skirði mik í vatni, en ér munut skírast í helgum anda. En er guð gaf þeim slíka miskunn sem oss, er trúðum á Jesum Krist, hvat mætta ek banna þat guði. En er lærisveinar heyrðu þat er Petrus sagði, þá lofuðu þeir guð.

(P. 40-46). Á einum tíma kom hann í borg þá er Lidda heitir, þar fann hann sjúkan mann, þann sem í kör hafði legit um 8 vetr, er Eneas hét. Sem postolinn sá þenna mann, mælti hann til hans: Grœði þik dróttinn Jesus Kristr, ok rís upp, Enea! Þegar í stað tók sá at ganga, er áðr mátti eigi standa. - - En þeir allir sem váru í Lidda ok Sarone ok þenna mann höfðu sét, snerust til guðs. - - Í þeiri borg, sem Joppen heitir, var ein kristin kona, sú er Tabits hét á ebresku, en Dorkas á girzku. - - Þessi kona var full af öllum góðum verkum ok ölmusum. - - En í þann tíma sem Petrus kom í Liddam, tók hun sótt ok andaðist. Sem líkinu var þvegit, var þat borit í eitt lopthus. En Lidda er nær Joppen. Þá sendu lærisveinar þangat 2 menn, er þeir vissu þar vera Petrum, ok báðu, at hann kœmi skjótlega til þeira. - - Hann fór þegar í Joppen ok gekk í þat lopthús, sem líkit var inni. - - Yfir því stóð mikill fjölði ekkna ok grétu mjök synandi Petro kyrtla ok önnur klæði, þau er Dorcas hafði þeim gert. - - Hann - - bað alþyðuna út ganga - - ok féll á bæði kné svá mælandi: Rís upp, Tabita! Hun brá þegar í sundr augum ok at sénum Petro settist hun upp. Hann tók þá í hónd henni ok setti hann á fœtr. Ok at aptrkölluðum þeim, sem út höfðu gengit, fal hann hana á hendi helgum mönnum ok ekkjum, er þar váru við staddir. En hann var þar um stund með Simone er kallaðr var coriarius. - - Á þessum tíma var sá maðr í Cesarea borg, er Kornelius hét, skipaðr yfir 100 riddara komna af Italialandi. - - Þessi maðr Kornelius ok alt hans hyski elskaði siðlæti með guðlegum ótta, hann veitti ok miklar ölmusur. - - Á hinni níundu stundu dags sá hann - - guðs engil til sín ganganda ok svá mælanda: Heyr þú, Kornelius. En hann - - svaraði hánum: Herra, hverr ert þú? Engillinn svaraði: Vit þú, at bœnir þínar ok ölmusur hafa upp stigit í guðs auglíti til minningar. En nú send þú menn í Joppen ok bið Simonem, er Petrus er kallaðr, koma hingat í Cesaream, hann mun þér kunnigt gera, hvat þér hœfir at gera. Er hann nú í húsi Simonis coriarii, en þat stendr við sjó. - - Eptir þat hvarf engillinn frá hánum. - - Eptir þat kallar Kornelius til sín 2 heimamenn sína ok einn þann riddara, er óttaðist guð, ok eptir sagða þessa syn sendi hann þá í Joppen. - - Annan dag þá er þeir váru á veginum ok drógust nær borginni Joppen, - - gekk (Petrus) inn í lopthús eitt við hína séttu tíð dags at biðjast fyrir - - ok buinn at snæða eptir þat er hann hafði lyktat bœninni, en sveinar matbjuggu. Ok - - féll á hann hungr á bœninni. - - Við þetta féll á hann extasis. - - Þá sá hann himininn opnast, - - ok - - ker nökkut eða dúk síga niðr til jarðar. Þat var í fjórum sínum hornum bundit. - - Í því keri sá hann alskyns kvikvendi, ferfœtt dyr ok fugla, ok svá skríðkvikvendi jarðar. Þá kom rödd yfir hann svá mælandi: Rís upp, Petre! Sœf þetta ok et eptir þat. - - Enn Petrus - - svaraði: Verði eigi þat, dróttinn, þvíat aldri át ek þat sem úhreint var eða samfengit. - - Ok - - kom annat sinn röddin ok sagði: Eigi skaltu þat úhreint kalla, er guð hreinsaði. Þessi rödd ok syn kom þrim sinnum yfir Petrum. Eptir þat syndist hánum kerit til himins hverfa. - - Ok þá er Petrus hugsaði, hvat synin mundi merkja, kómu sendimenn Kornelii spyrjandi at húsi Simonis coriarii, ok at því fundnu stóðu þeir við hurð spyrjandi, ef nökkurr væri sá maðr þar, er Simon héti ok væri kallaðr Petrus. Jafnfram þessu vitraðist guðs andi enn Petro skoðanda hvat synin mundi fyrir benda, svá mælandi: Hér fyrir durum stanða 3 menn er þik leita. - - Rís upp ok stíg niðr með þeim, ok efast ekki, at ek hefi senda þá. Hann gekk þá skyndilega af herberginu til móts við sendimennina svá mælandi: Ek em sá sem þér leitit, eða fyrir hverja sök kómut þér? Þeir sögðu, at Kornelius hundraðshöfðingi hefði þá senda, sá er alt júðafolk bar vitni um siðlæti ok at hann var guðhræddr maðr. Þeir sögðu ok, at þessi maðr hafði þau ráð þegit af helgum anda, at hann skyldi sœkja þik ok leiða í hús sitt ok heyra af þér, hvat hánum byrjaði at gera. Ok - - leiddi postolinn þá í sitt herbergi ok váru þeir með hánum þá nótt. Annan dag eptir fór Petrus með þeim ok nökkurir brœðr með hánum. - - Ok annan dag - - kómu þeir í nú nefnda borg. Á þessi stundu hafði Kornelius saman kallat kunningja sína ok nauðsynjavini. - - Ok er Petrus gekk í borgina rann Kornelius - - í mót hánum ok féll til fóta hánum ok vegsamaði hann. Petrus mælti: Rís upp þú, þvíat ek em maðr sem þú ert. Ok þvíat margir - - váru þar komnir, talaði Petrus fyrir þeim á þessa lund: Þér vitut, hversu ranglegt er, at gyðingar fari at finna heiðingja, en guð syndi mér, at engi maðr er úhreinn, því görða ek af yðr beðinn utan ef ferð mína til yðvar. En nú spyrr ek, fyrir hverja sök þér báðut mik hér koma? Kornelius svaraði: Fyrir fjórum dögum á níundu tíð dags bað ek fyrir mér í mínu husi, þá sá ek mann stanða fyrir mér í björtu klæði til mín talandi: Heyr þú Korneli! Ok vit þat, at heyrðar eru bœnir þínar af guði ok þegnar ölmusur þínar. Því send þú í Joppen ok bið Simon, er Petrus er kallaðr, til þín koma. Ok því senda ek eptir þér. En þú gerðir vel, er þú komt, þvíat vér allir, sem hér stöndum, erum búnir at hlyða þér í öllum hlutum, þeim sem þér eru af guði boðnir. Petrus lauk þá upp munn sinn svá mælandi: Nú hefi ek sennilega reynt, at guð greinir eigi millum gyðinga ok heiðingja, heldr elskar hann þann sem hann óttast ok réttlæti vinnr, af hverri þjóð sem hann er. Þér vitut ok, at sæll Johannes baptista predikaði Jesum af Nazareth, ok þessi predikan fór um alt Judeam, er hófst eptir skírn Johannis, þá er Jesus tók hana af hánum. Sagði sá sami Johannes, hversu guð gaf hánum sinn krapt ok smurði hann með helgum anda. Þessi Jesus fór síðan um Judeam ok önnur nálæg ríki veitandi velgerninga ok heilsugjafir öllum þeim er af djöfli váru þröngðir. En vér erum váttar allra hans verka, þeira er hann görði í ríki júðar ok svá þess er þeir hengdu hann á tré krossins. Hann var á þriðja degi af dauða reistr af guði. Erum vér þess váttar, þvíat vér átum ok drukkum með hánum, síðan hann reis af dauða. Hann bauð oss at predika ok bera vitni um þat fyrir folki, at hann er af guði feðr skipaðr dómandi lifanda manna ok dauðra. - - Allir spámenn bera hánum vitni, at allir þeir sem á hann trúa, munu fyrir hann fá aflausn synða. En er Petrus hafði eigi til enda fœrt sitt mál, kom hinn helgi andi - - yfir alla - - þá sem heyrðu orð Petri. En þeir rétttrúaðir menn, sem við staddir váru ok skurðarskírn höfðu, urðu óttafullir, þá er þeir sá heilags anda gipt veitta heiðnum þjóðum, þvíat þeir heyrðu þá tala með mörgum tungum ok mikla guð. Petrus mælti þá: Hverr mun nú vatnit mega fyrirbjóða, at eigi taki þeir skírn, er svá hafa þegit hinn helga anda sem vér. - - Petrus bauð þá, at þeir væri skirðir í nafni Krists. - - Eptir þat báðu þeir Petrum dveljast þar nökkura stunð. - - Eptir þetta fór Petrus til Hierusalem, ok disputeruðu þeir réttrúaðir menn, sem skurðarskírn höfðu, við hann, - - þvíat þat var frægt með Krists lærisveinum, er heiðnir menn höfðu tekit við guðs trú. Þessir menn mæltu við Petrum: - - Þú sóttir til heiðinna manna - - ázt ok drakt með þeim.

12, 1-23 (P. 291-292). Á þeiri tíð gerði Herodes konungr ófrið kristnum mönnum, ok lét hann höggva sverði Jacobum bróður Johannis postula. En er hann sá, at gyðingum líkaði þat vel, þá lét hann ok taka Petrum postula at páskum gyðinga ok setja í myrkvastofu ok seldi hann 16 riddurum til varðveizlu ok vildi bana hánum eptir páskana. Þá var Petrus haldinn í myrkvastofu, en kristnir menn báðu fyrir hánum. En á þeiri nótt, er Erodes vildi láta bana hánum eptir of daginn, þá svaf Petrus á millum tveggja riddara bundinn tvennum jarnrekundum, ok váru verðir fyrir durum. Þá kom engill guðs, ok skein ljós í húsinu ok svaf Petrus áðr. Þá vakði engillinn Petrum ok mælti við hann: Rís upp þú syslega ok bitt skúa þína ok tak klæði þín ok fylg mér. Þá féllu rekandirnar af Petro ok stóð hann upp ok gekk út ok fylgði englinum ok hugði sér draums vera. En er þeir liðu um tvenn varðhöld, þá kómu þeir til borgarhliðs, þess er jarnhurð var fyrir, ok laukst þat þegar upp fyrir þeim. En er þeir kómu til næsta bœjar, þá hvarf engillinn frá hánum. Enn Petrus hvarf þá aptr til sín ok kendist við, at hann var vakðr, ok mæltist við einn saman: Nú veit ek vist, at guð sendi engil sinn ok leysti mik ór böndum Herodis ok ór öllu klandi gyðinga. Þá fór Petrus til húsa Maríu móðir Johannis. Enn þar váru margir kristnir menn saman á bœnum. En er Petrus [knúði hurð, þá gekk mær nökkur til dura. En er hon kendi mál Petrus, þá gáði hon eigi at lúka upp hurðina fyrir fagnaði, ok rann hon inn þegar ok sagði, at Petrus var fyrir durum. En þeir er inni váru, trúðu eigi ok kváðu hana mæla höfuðóra. Enn Petrus knúði hurðina í annat sinn, [ok var þá lokit upp durum. En Petrus fór þá brott í annan stað. Riddarar Herodes fundu eigi Petrum at morni, þá undruðust þeir ok vissu eigi hvat af hánum var orðit. En er Herodes fann eigi Petrum, þá reiddist hann ok fór í brot af Jorsalalandi ok í borg þá er Cesaria heitir ok lét þar þings kveðja. En er hann sat á dómstóli í itarlegum klæðum ok mælti á mótinu, ok mælti allr lyðr - - at engi hefði slíka mælsku heyrt, ok kváðu hann guðs röddu mæla en eigi manns. En er Herodes drambaði í þessi virðingu ok gaf eigi veg guði, þá laust engill guðs hann illri sótt, svá at hann vall möðkum, áðr hann dó.

(P. 72-74). Lét hann hálshöggva Jacobum postola bróður Johannis. - - Ok er hann sá, at gyðingum líkaði vel hans tiltekja, lét hann grípa sælan Petrum. - - Var postolinn leiddr í myrkvastofu ok læstr, fyrir þá sök at hann vildi eptir páskana leiða hann af varðhaldinu ok fá í hendr folkinu. - - Herodes setti - - fjóra quaternionis, þat eru 16 riddarar, at varðveita postolann. - - Á þeiri nótt sem konungrinn ætlaði um morgininn eptir at leiða Petrum fram - - svaf hann í milli tveggja riddara bundinn með tveim fjötrum. - - En þó vökðu sjalfir myrkvastofu verðir yfir hennar durum. - - Þá stóð engill guðs yfir Petro, sá er með ljósi kom í myrkvastofuna. - - Þessi engill laust á siðu Petri ok vakði hann svá mælandi: Rís upp skjótt! Við þessi orð engilsins féllu fjötrarnir af hánum. Þá mælti engillinn: Lát um þik gyrðil þinn ok bitt á þik skúa þína. Hann gerði svá. - - Engillinn mælti enn við Petrum: Far í klæði þitt ok fylg mér. Hann görði sem hánum var boðit, en vissi eigi til fulls, hvárt þat var syn eða sannleikr, sem fyrir hann bar. Eptir þat fóru þeir um hitt fyrsta ok annat varðhald; - - kómu þeir til jarnhliðs; þat hlið leiðir til borgarinnar. - - Þat port laukst upp sjalf fyrir þeim. Ok er þeir höfðu farit um einn bœ, hvarf engillinn frá Petro. - - Þá hvarf hann aptr til eiginlegs skilnings. - - Hann mælti þá: Nú veit ek með sönnu, at guð sendi engil sinn þann sem mik greip ór valdi Herodis ok undan kallzi gyðinga. Þá hit fyrsta kendi hann, hvar hann var kominn. Eptir þat kom hann at húsi Marie móður Johannis Marci. - - Í þessum húsum höfðu saman komit margir lærisveinar at biðja. - - En er hann knúði dyrr, gekk til hurðar mær ein Rode at nafni, hun kendi mál Petri ok varð svá fegin, at hun gáði eigi hurðina upp at láta, heldr hljóp hun inn kallandi, at Petrus væri fyrir durum. En þeir, sem inni váru, svöruðu henni: Villist þú. - - Mærin sannaði hit same. Þeir er inni váru svöruðu: Eigi er þat Petrus, heldr geymsluengill hans. - - Petrus lét þá eigi af at knyja dyrrnar. Um síðir luku þeir upp. Ok er menn sá Petrum, urðu þeir óttafullir. En hann bað þá eigi hátt tala. - - Þar næst sagði Petrus, hversu engillinn hafði leystan hann ór myrkvastofunni, ok bað þá segja Jacobo - - hvat um hann leið. - - Þá nótt fór Petrus í annan stað. - - Um morgininn eptir varð eigi lítit rugl milli riddara - - hvat af Petro væri vorðit. - - Ok Herodes frétti þá eptir ok varð eigi víss at riddarum. Leitaði hann þá freklega eptir við myrkvastofuvörðuna, hversu við vissi. En er hann fekk ekki af þeim, lét hann leiða þá fyrir sik til refsingar. - - Litlu síðarr fór Herodes - - í Cesaream Palestine ok kom skamt frá Tyro ok Sidone at striða við þá menn sem í þeim bygðu. - - Þeir sóttu at málum Blastum höfuðvörð hans - - ok fyrir hans bœnir sættust þeir við konung. - - Annan dag eptir sat Herodes á dómstóli í konunglegu skrúði ok talaði til þeira bliðlega. Lyðrinn kallaði, at þetta væri guðs rödd en eigi manns, er talaði. - - Engillinn laust hann með reiði. - - Maðkar átu hann innan, ok litlu síðarr dó hann.

13-14 (P. 217-220). En í Anþekiu váru margir guðs vinir ok kennimenn. - - En guðs andi vitraðist þeim berlega ok mælti svá: Velit ér Paulum ok Barnabam til þjónustu þeirar, er ek senda þá til. Þá lögðu vinir hendr ifir höfuð þeim ok blezuðu þeim. - - En er þeir Paulus ok Baruabas kómu í ey þá er Paphus heitir, þá fundu þeir þar villumann nekkvern fjölkungan, en sá hét Elimas, en hann var með jarli þeim, er Sergius Paulus hét. Enn jarl var vitr ok heimti til máls við sik Paulum ok Barnabam ok var fúss at heyra orð guðs. En Elimas en fjölkungi mælti í gegn guðs vinum ok vildi snúa jarlinum frá trú. [En Paulus leit við hánum ok mælti: Þú fjánda sunr, fullr lygi ok véla, óvinr alls réttlætis! Firir hví lætr þú eigi af at villa réttar götur guðs? Nú þegar mun koma ifir þik reiði dróttins, ok muntu verða blindr héðan frá. Þá kom ifir hann þoka ok myrkr, [ok varð þegar alblindr. Jarl tók trú, er hann sá þetta, ok dyrkaði nafn dróttins. Þá fór Paulus ok föruneytar hans - - í Anþekiu ok gingu á þing gyðinga á þváttdegi. Þá mæltu höfðingjar þinghúss við þá: Tele þér firir lyð þessum, ef nökkverr yðvarr er mælskumaðr. Þá reis Paulus upp ok mælti: Heyri þér, synir Israel, er guð hræðizt! Guð gladdi feðr yðra ok jók lyð sinn, þá er þeir váru á Egiptalandi, ok leiddi þá þadan með stórum jarteinum, ok samði sið þeira, er þeir höfðu verit 40 vetra á eyðimörk, ok dreifði hann 7 þjóðum frá jörðu þeiri, er hann skipti með feðrum yðrum. Síðan gaf hann þeim dómendr alt til Samuel propheta. En þá báðu þeir konungs, ok gaf hann þeim Saul ór kyni Benjamins; var hann konungr 40 vetra. Síðan gaf guð þeim þann konung, er hann bar gótt vitni sjalfr („ipse“) ok mælti svá: Ek fann David son Jessa helzt við mitt skap, ok mun hann ok gera vilja minn. Ór hans kyni sendi guð son sinn Jesum lyð Israel grœðara, sem hann hafði heitit, ok Jóan baptista, þann er - - boðaði öllum lyð Israel iðrunarskírn. En er allir hugðu guðs son vera Johannem, þá mælti hann: Eigi em ek sá er ér ætlit, en sá mun eptir mér koma, er ek em eigi verðr at leysa skúa af hánum. En er brœðr („fratres“) ok synir Abrahe, þér er guð hræðizt, yðr til handa sendi hann þetta heilsuráð, þvíat þeir er bygðu í Jerusalem skilðu eigi orð propheta, þau er hvern þváttdag váru lesin í þinghúsum þeira, ok firirdœmðu þeir Jesum. En er þeir fundu enga sök með hánum, þá báðu þeir Pilatum til at bana hánum. En er þeir fyldu alla hluti, þá er ritnir váru um Jesum, þá tóku þeir hann ofan af krossi ok lögðu hann í gröf. En guð reisti hann upp af dauða, ok var hann sénn marga daga síðan af þeim er hánum fylgðu ór Galilea í Jerusalem, ok eru þeir nú váttar hans upprisu firir alþyðu. En vér boðum yðr þat firirheit, er gert var við feðr vára, þvíat guð endi þat ok við sonu yðra, þá er hann reisti upp (Jesum) af dauða, svá sem ritit er [in evangolio: Filius meus estu, ego hodie genui te. En hann reis af dauða ok mon eigi síðan deyja, svá sem David mælti: Eigi muntu helgan þinn láta fúna. David - - dó sem aðrir kynsmenn hans ok fúnaði í moldu, enn sá fúnaði eigi, er guð reisti upp af dauða. En þat skolu þér vita at hann gefr yðr lausn synða þeira, er ér mættið eigi frá leysask í lögum, þvíat hverr mun hjalpast, er á hann trúir. En er Paulus hafði þetta mælt, þá bað lyðrinn, at hann skyldi koma annan þváttdag ok telja slíka tölu. En margir gyðingar tóku trú ok fylgðu postola af því móti. En annan þváttdag kom mjök svá allr borgarlyðr at heyra orð guðs. En er ifirgyðingar sá margan lyð þar kominn, þá fyldust þeir öfundar upp ok mæltu í gegn tölu Pauli. En þeir Paulus ok Barnabas mæltu: Yðr ættim vér fyrst at boða orð guðs, en allz er rákut þat frá yðr ok görðust óverðir eilífs lífs, þá munum vér hverfa til heiðinna þjóða, þvíat svá bauð oss dróttinn („dominus“). - - Ek sétta þik ljós heiðnum þjóðum, at þú værir þeim hjolp ok heilsa alt til enda jarðar. Heiðnir menn urðu fegnir, er þeir heyrðu þetta, ok dyrkuðu orð guðs, ok trúðu allir, [þeir er laðaðir váru til orða sáðs guðs of öll heruð. En gyðingar báru fé undir ríkismenn ok gerðu ófrið Paulo ok hans mönnum ok ráku þá braut ór borgum sínum.

14. En þá fóru þeir í herað þat er Iconium heitir, fullir fagnaðar heilags anda ok boðuðu þar orð guðs á mótum. Ok trúðu þeim þar bæði gyðingar ok heiðnir menn, þvíat þeir gerðu margar jarteinir meðan þeir váru þar. En gyðingar, þeir er ótrúir váru, gerðu ófrið í gegn þeim, svát allr borgarlyðr skiptist í tvá staði, ok vára sumir með gyðingum en sumir með postolum. En er gyðingar vildu grjóti berja Paulum, þá styrði hann undan með föruneyta sina til borgar þeirar er Listra heitir ok kendu þar orð guðs. Í þeiri borg var maðr sá sjúkr er aldregi hafði gengit né á fœtr staðit ok var hann með því meini borinn. En er Paulus sá hann ok vissi, at hann hafði trú til heilsu sinnar, þá mælti hann við hinn sjúka: Rís upp þú ok statt á fœtr þína! En hinn reis upp þegar ok gekk. En er lyðrinn sá þat, er Paulus hafði gert, þá mælti alþyða: Guð kom til vár í manna líkjum, ok kölluðu þeir Paulum Óðin enn Barnabas Þór. Þá kom þar blótmaðr Þórs með mörgum lyð ok fœrði þangat griðunga ok hafra ok vildu blóta þá. En er þeir Paulus ok Barnabas sá þetta, þá kölluðu þeir ok mæltu: Hví gegnir þat, er ér görit? Menn dauðlegir erum vér sem ér, ok kennum yðr at snúast frá lostum til guðs, þess er skóp himin ok jörð ok sæ, ok gaf yðr regn af himni ok alden av viði ok fyldi heruð yður fagnaðar.

15, 28-29 (P. 76). Hinum helga anda ok oss synist eigi at leggja þunga lögmáls Moysi á yðr, heldr at þér varizt við skurðgoða fórnan ok - - við blóði, við því sem kafnar, við saurlífi, ok ef þér varnit við þessum hlutum, gerit þér vel.

16, 8-34 (P. 220-221). En er þeir kómu í borg þá, er Troade heitir, þá syndist Paulo í draumi maðr nökkverr ór því heraði, er Mazedonia heitir, koma til sín of nótt ok mæla við sik: Far þú í Mazedonia ok bjarg oss. En eptir þenna draum fór Paulus í Mazedonia með lærisveinum sínum („cum discipulis suis“) ok vinum, þvíat hann vissi, at guð kallaði hann. En þeir dvölðust marga daga í borg þeiri er Colonia heitir, í húsi konu þeirar. er Lidia hét. En hón hafði skírn tekit af kenningum Pauli. [En er þeir Paulus ok föruneytar hans fóru til bœnar of dag, þá rann í mót þeim visendakona ein, sú er húsdrótnum sínum hafði kent [mörg frœði í visendum sínum. Þá kallaði hon, er hon sá Paulum ok lærisveina („discipula“) hans: Þessir menn eru þrælar ens hæsta guðs ok kenna heilsugötu. Paulus leit til hennar ok mælti: Í nafni („in nomine“) Jesu Kristi byd ek þér, óhreinn andi, at þú farir braut frá konu þessi. Þá hvarf þegar braut frá henni óhreinn andi. En þeir hræddust, er áðr höfðu nyttar spásögur hennar, ok gripu þeir Paulum ok lærisveina hans ok leiddu þá til gyðingamóts ok mæltu: Þessir menn eru gyðingar ok boða oss lög þau, er oss er eigi fallit við at taka, þvíat vér erum Romaborgarmenn. Þá ylmðist allr herr á móti þeim ok börðu þá vöndum ok settu þá í myrkvastofu („in carcere“) ok váru varðhöld á mikil, ok váru þeir settir í stokk. En þeir váru á bœnum ok lofuðu guð, ok heyrði myrkvastofuvörðr, at þeir sungu lof guði. [Þá varð landskjalfti mikill ok skalf öll myrkvastofan ok lauk engill guðs („angelus dei“) upp dyrum, ok lösnuðu bönd af þeim. Þá heyrði myrkvastofuvörðr þat er görðist þar, ok hræddist, er hann sá upplokna stofuna ok vildi spilla sér. Þá kallaði Paulus ok mælti: Gör eigi þú þér geig, hér erum vér allir. Þá gekk myrkvastofuvörðr inn ok féll til fóta þeim ok mælti: Hvat skal ek gera, at ek mega hjalpast. En þeir svöruðu: Trúi þú á dróttinn Jesum Kristum ok mundu hjalpast ok hjú þín öll. Þá leiddi hann þá í hús sín ok þó sár þeira, ok tók hann skírn ok hjú hans öll.

17, 14-34 (P. 221-222). En kristnir menn kómu þeim á braut undan ófriði ok fylgðu þeim til borgar þeirar er Aþenis heitir, ok beið Paulus lærisveina sinna („discipulorum suorum“) þar. En er hann sá borgarmenn blótu skurðgoð, þá gekk hann til manna-móts ok talði trú firir gyðingum ok heiðnum mönnum. En spekingar þrættu í gegn - - ok mæltu með sér: Hvat þegna er sjá en orðfœri maðr, er oss boðar ny undr? En þat undruðust þeir mest í kenningum hans, er hann boðaði Jesum Kristum ok upprísu dauðra manna. Þá tóku þeir Paulum ok leiddu hann til hofs Óðins ok mæltu: Vita viljum vér, hvilík kenning er, þvíat þú berr nyja breytni í eyru oss. En Aþenisborgar („Oþensborgar“) menn sátu ávalt snafðir til þess at fregna eða spyrja nekkver ny tíðindi. Þá stóð Paulus upp í miðju liði ok mælti: Er Aþenisborgar („Oþensborgar“) menn! Tóma sé ek yðr ok breytna, þvíat ek kom í hof yðvart, ok fann ek þar stalla þann, er tignarðr var ókunnum guði. En ek boða yðr þann guð, er ér kallit ókunnan, þvíat hann er dróttins himins ok jarðar, ok skóp hann allan heim, ok byggvir hann eigi í hofum þeira, er manna höndum eru gör, ok göfgask eigi blótum manna, en hann gefr öllum heilsu ok líf. En hann gerði einn mann ór jörðu ok setti allar veraldir, ok erum vér af hánum ok lifum í hánum. En ef vér erum hans skepna, þá skolum vér eigi ætla guði glíkt þat er menn smíða af tré eða malmi eða af hugviti sínu or golli eða silfri eða ór steini. En guð firirlitr þessa ótrú manna ok boðaði hann mönnum iðran synda, þvíat hann settu dag þann, er hann mun dœma of allan heim í réttlæti firir son sinn. Þann sendi hann í þenna heim til þess at leysa menn frá syndum, ok tók hann hér píslir ok dauða firir alla menn. En guð reisti hann upp af dauða. En er borgarmenn heyrðu sagt frá upprisu dauðra, þá hlógu sumir menn, en sumir trúðu. Dionisius hofshöfðingi tók trú, ok margir aðrir menn með hánum.

18, 5-16 (P. 222). Síðan fór Paulus ór Aþenisborg ok kom hann til borgar þeirar er Korinthios heitir ok boðaði hann þar gyðingum trú Jesu Krists. En er gyðingar mæltu í gegn tölum hans, þá hvarf Paulus til heiðinna þjóða ok kendi þeim trú. Crispus hét höfðingi þínghuss gyðinga, en sá tók trú ok hjú hans öll ok margir aðrir. Þá vitraðist dróttinn Paulo of nott í draumi ok mælti: Eigi skaltu hræðast, heldt mælðu orð mín, þvíat ek mun með þér vera ok manngi þér granda í þessi borg. Þar var Paulus 3 misseri í þeiri borg ok boðaði orð guðs. Síðan risu gyðingar í gegn hánum ok rœgðu hann við Griklands jarl, þann er Gallius hét, ok leiddu þeir hann firir dómstol hans ok kváðu hann gera sér óskil ok bjóða ólög. En er Paulus hafði svarat firir sik, þá mælti jarl við gyðinga: Ef glœpr nökkverr veri görr, þá ættim vér at reisa þat, en þótt ér eigið þrætur of lög yður at eins, þá vil ek ekki dœma of þat. Ok máttu gyðingar ekki fá af jarli, at hann dœmdi af þetta.

19, 1-17 (P. 222-223). En Paulus - - kom til borgar þeirar er Effesus hét, ok fann þar nökkvera lærisveina („discipulorum“) - - ok spurði þá, ef þeir hefði tekit helgan anda? En þeir svöruðu: Eigi vitum vér görla hverr heilagr andi er. Paulus spurði hverja skírn þeir hefði. En þeir svöruðu ok létust hafa helga skírn Johannis baptista. Paulus mælti: Vissa ek, at Johannes skírði lyð iðrunarskírn, at þeir trúði á Jesum. En er þeir heyrðu þetta, þá váru þeir skírðir í nafni („in nomine“) Jesu Kristi 12 menn. En er Paulus lagði hendr ifir höfuð þeim, þá kom heilagr anði ifir þá ok spáðu þeir óorðna hluti ok mæltu á margar tungur. En Paulus gekk í þinghús gyðinga ok boðaði orð guðs með miklum krapti ok var hann þar 3 mánuðr ok boðaði gyðingum orð guðs. En er þeir trúðu eigi orðum hans ok risu í gegn hánum, þá hvarf Paulus frá ok samnaði kristnum mönnum í hús eins manns. Því fór fram 2 ár, ok náðu allir þeir er í Asialandi váru at heyra orð guðs. En Paulus postoli syndi margar jarteinir, þvíat sjúkir menn urðu heilir, er sveitadúkr hans var lagðr ifir þá ok flœðu djöflar frá óðum. Þá freistuðu nökkverir ótrúir gyðingar at kalla á nafn Jesu Krists ifir óðan mann, sem þeir hermði eptir Paulo, ok mæltu: Ek sœri þik í nafni („in nomini“) Jesus þess er Paulus boðar. En 7 brœðr váru synir eins kennimanna höfðingja gyðinga („sener í kennimanna buninge gyðinga þeira“) er þessa freistuðu. En illgjarn andi svaraði þeim: Veit ek Jesum ok veit ek Paulum, en hverir eru þér? Þá varð enn óði maðr lauss ok þreif einn höndum ok barði aðra með, ok reif öll klæði af þeim, ok kómusk þeir við illan leik á braut ór þvi húsi. Þessi tíðendi fóru of alla borg ok varð hræzla mikil yfir gyðingum ok heiðnum mönnum, ok tóku margir trú ok dyrkuðu nafn Jesu Krists.

19, 24-41 (P. 223-224). Demetrius hét silfrsmiðr nekkverr í Effeso, sá er gera lét silfrhús ok líkneski Gefjonar, ok dró hann mikinn auð saman af smíð sinni ok allir þeir er með hánum váru í syslu. En hann heimti saman alla silfrsmiða ok mælti við þá: Ér vituð, at vér höfum mikinn auð œxtan af smíðum várum. En ér sét ok heyrit, at sjá maðr Paulus snyr öllum lyð frá blótum, eigi at eins í Effeso, heldr of alt Asialand, ok segir ekki guð vera, þat er af manna höndum er gert, ok mun hann eigi af láta fyrr en hann eyðir blót Gefjonar gyðju várrar, er allr heimr göfgar. Ok munum vér þá enskis virðir af lyðnum. En er þetta heyrðu þeir - - þá fyldust þeir öfundar ok reiði ok gripu lærisveina Paulus, þá er á mótinu váru, ok vildu bana þeim. En er Paulus vildi ganga á þing, þá bönnuðu hánum lærisveinar hans ok báðu hann forða sér. Ok görðist þræta mikil á mótinu of kenning Paulus, ok rœgðu sumir hann, en sumir svöruðu firir hann, en vissu eigi firir hverja sök þings var kvatt. Þá reis upp einn ríkismaðr á þinginu, en sá hét Alexandr, ok bað sér hljóðs. En er þingmenn sá, at Alexandr var gyðingr, þá vildu þeir trautt hlyða hánum ok kölluðu einni röddu allir tvær stundir dags ok mæltu: Mikil er Gefjon gyðja vár. - - En Alexandr spekingr gat stöðvaðan lyðinn. Þá mælti hann svá: Allir menn vitu, at sjá borgarlyðr göfgar Gefjon, ok má því eigi í gegn mæla, at því byrjar yðr at sefask ok dœma ekki djarflega firir lög. En ér leiddut hingat saklausa menn, þá er öngvan ósóma buða gyðju yðvarri. En ef Demetrius eða smiðar þeir, er með hánum eru, hafa sanna sök í gegn nökkrum, þá dœmi dómendr of þat at lögum, - - þvíat vér megum enskis ens sanna vísir verða á móti þessu, þó at alþyða þræti hér í allan dag. En er Alexander hafði þetta mælt, þá stöðvaðist þyss alþyðu.

20, 6-38 (P. 224-225). En hann fór til Macedonia ok var þar, unz hann kom í borg þá er Troadis heitir ok var þar 7 daga með lærisveinum sínum. En á einum þváttdegi kom mart manna at heyra orð hans, en hann talði firir þeim alt til miðrar nætr. En ungr maðr nökkverr hét Euticius, sá sat við glugg ok heyrði þaðan til orða Paulus. En er Paulus talði lengi, þá sofnaði enn ungi maðr ok féll ofan af vegg ok lamðist. Þá kom Paulus til hans ok stóð ifir hánum lengi ok bað firir hánum ok mælti við þá, er hjá stóðu: Eigi skolu þér hryggvast, önd er enn í hánum. Þá lifnaði Euticius ok hugguðust þeir er er hjá stóðu ok þókkuðu. En annan dag fór Paulus ór þeiri borg ok sté á skip með lærisveinum sínum, - - ok fóru þeir leiðar sinnar unz þeir kómu í stað þann, er Militum heitir. En þat var eigi langt frá Effeso. Þá ætlaði Paulus at [hafa skamma dvöl í Asia, þvíat hann vildi koma til Jorsala at hvítadögum ef þat mætti verða. Þá sendi Paulus eptir öllum forráðsmönnum kristninnar í Effeso, at þeir kvæmi til hans í Miletum. En er þeir kómu, þá mælti hann við þá: Ér vituð brœðr („frates“) síðan er ek kom í Asiam, hversu ek var með yðr of alla tíð ok þjónuða ek guði með öllu lítillæti ok bœnum ok meingörðum, þeim er mér barusk at hendi af ráðum gyðinga. En ek sparða þá eigi við yðr nytsamlegar kenningar, ok boðaða ek gyðingum ok heiðnum mönnum synða iðrun ok trú dróttins („dominus“) Jesu Krists. En nú fer ek til Jorsala ok veit ek eigi, hvat mér mon þar at hendi berask, nema þat at heilagr andi vitrar í borgum at ek muna bundinn vera ok píndr, en ek hræðumk þat eigi, þvíat ek spari eigi líkam minn til písla firir nafni dróttins míns, at ek fylla þjónustu hans, þá er hann gaf mér at boða orð miskunnar sinnar. En ek veit, at ér munuð mik eigi síðan sjá, þeir er nú eru hér staddir. Fyr því vátta ek nú í dag, at ek em saklauss við alla, þvíat ek sparða aldregi at kenna yðr heilsuráð. Hyggit at yðr ok allri hjörð yðvarri, þeir menn einkom, er heilagr andi setti byskopa ifir kristni guðs, þá er hann leysti alla sínu hlóði. En ek veit, at eptir brautför mína munu koma olmir ok grimmir vargar til hjarðar þessar, ok af yðr sjálfum munu hefjask villumenn, þeir er leiða munu lærisveina eptir sér. Af því verit ér varir ok minnizt ér kenninga þeira, er ek kendi yðr 3 vetr, þá er ek var með yðr. En nú fel ek yðr guði á hendi, þeim er máttugr er at efla orð miskunnar sinnar, ok gefa yðr erfð með öllum helgum. Ér vituð sjalfir, at ek girndumsk eigi gulls yðvars né silfrs né klæða, þvíat hendr þessar unnu til alls þess er ek þurfta at hafa ok [þeir er með mér váru. Ek synda yðr, hversu yðr byrjar at vinna ok tœja sjúkum ok váluðum ok minnask orða dróttins várs Jesu Krists, þvíat hann sagði sællegra vera at gefa en at þiggja. En er Paulus hafði þetta mælt, þá féll hann á kné ok váru þeir allir saman á bœnum. Þá urðu allir hryggvir ok óglaðir ok grétu þat, er Paulus sagðisk eigi mundu aptr koma. En allir leiddu hann ofan [til sjóvar.

21, 8 - 22, 30 (P. 225-228). En Paulus sté á skip ok förunautar hans, ok fóru dag frá degi, þar til er þeir kvámu í borg þá er Cesarea heitir ok tóku þar gisting í húsum Philippi djákns, þess er einn var af 7 enum fyrstum djáknum. - - En hann átti dœtr 3 helgar meyjar þær er spáleiksanda höfðu tekit. [En er Paulus dvalðist þar nökkverja daga, þá kom spámaðr af Gyðingalandi, sá er hét Agibus, ok tók hann gyrðil Paulus ok batt hendr sínar ok fœtr ok mælti: Þat vitraði heilagr andi, at sá þegn, er þenna gyrðil á, mun bundinn vera í Jerusalem ok seldr í hendr heiðnum þjóðum. En er lærisveinar Paulus heyrðu þat, þá báðu þeir at hann fœri eigi í Jerusalem. Paulus svaraði: Fyrir hví mœði þér, brœðr, hjarta mitt í gráti yðrum, þvíat ek em eigi at einn búinn at vera bundinn, heldr at deyja í Jerusalem firir nafni dróttins Jesu Krists („pro nomine domini Jesu Cristi“). En eptir fá daga fór Paulus í Jerusalem ok lærisveinar hans fylgðu hánum ok margir aðrir Cesareamenn. En brœðr tóku feginsamlega við hánum, er hann kom í Jerusalem ok fór hann annan dag at finna Jacobum postola ok aðra brœðr er þar váru ok sagði þeim, hverja hjolp guð hafði gefit heiðnum þjóðum firir kenningar hans. En er brœðr, þeir er með Jacobo váru, heyrðu þat, þá gerðu þeir þakkir guði ok mæltu við Paulum: Þú veizt, bróðir, at allir gyðingar halda ríkt lög sín. En þeir hafa heyrt sagt frá þér, at þú brjótir lög Moysi ok bannar skurðarskírn ok gangir í kirkjur við heiðna menn. Af því görðu þat er vér mælum ok hreinsask firir fórnir, áðr þú gangir inn í musteri þeira með förunauta þína, ok munu þá gyðingar reyna at þat er lygi ein er þeir heyrðu sagt frá þér, ef þú heldr lög þeira. Þá görði Paulus sem þeir mæltu ok gekk eigi inn í musteri áðr 7 dagar váru liðnir. - - En er gyðingar, þeir er af Asia váru komnir, sá Paulum í musteri eptir 7 daga, þá vökðu þeir styrjöld mikla í lyðnum ok mæltu ok kölluðu hátt. Sjá maðr er andskoti laga várra ok lyðs várs, ok villir hann alla þjóð ok leiðir heiðna menn í musteri várt ok saurgar helga staði. En þeir höfðu sét þann mann, er Trifonius hét, fara með Paulo ór Effeso ok í Jerusalem, ok etluðu þeir, at Paulus hafði þann leiddan í musteri. Þá dreif margr lyðr þangat ok gripu þeir Paulum ok drógu út ór musteri ok luku aptr durum. En er gyðingar vildu bana Paulo, var sagt greifa þeim er Claudius Lisias hét, at styrjöld mann görðisk í Jerusalem. Þá kom Lisias með riddaralið ok tók Paulum ór höndum gyðinga ok lét binda 2 rekendum ok spurði, hverr hann væri. [En er hann mátti enkis viss verða firir þys alþyðu, - - þá lét hann leiða Paulum í byrgi nekkvert, þangat er eigi mátti alþyða komask. Þá spurði greifinn, hvat manna hann væri, eða hví styrjöld görðist af því. Paulus svaraði: Gyðinga kyns em ek ok æzkaðr ór eyju þeiri er Þarsum heitir ok ór þeiri borg er þú munt kunna. En ek bið þik, at þú leyfir mér, at ek mæla nökkvor orð við lyðinu ok koma ek orðum firir mik. En er greifinn lofaði þat, þá stóð Paulus í loftriði einu ok bað sér hljóðs ok mælti á ebresku:

22. Heyri þér, brœðr, þá skynsemi, er ek mun gjalda firir mik. En er hann mælti á ebreska tungu, þá gafsk hánum hljóð ok mælti hann svá: Ek em gyðingr ok æzkaðr ór Þarso. En mik fœddi Gamaliel í þessi borg ok kendi mér lög feðra yðvarra ok hélt ek þeim, sem ér vituð allir, ok var ek gagnstöðumaðr þeim, er á Jesum trúðu, ok [eflða ek þá til písla ok dauða, sem höfðingi kennimanna yðvarra berr mér vitni, er mik sendi með ritum í Damasco at taka ok leiða bundna í Jerusalem alla kristna menn þá er þar mætti finnast. [En þá er ek átta skamt til borgarinnar, þá skein ifir mik ljós mikið af himni at miðjum degi, ok féll ek til jarðar ok heyrða ek rödd mæla við mik: Saule, Saule, hvat sœkir þú at mér? Ek em Jesus nazarenus, er þú görir í gegn En ek svaraða ok spurða: Hvat skal ek göra? Þá mælti dróttinn við mik: Ris upp þú ok far í Damasco ok mun þér þar sagt verða, hvat þú skalt göra. En er ek mátta ekki sjá firir mikileik ljóssins, þá tóku förunantur mínir í hönd mér ok leiddu mik í Damasco. En Annanias, vitr maðr ok góðr at vitni allra borgarmanna, kom til mín ok mælti: Saule bróðir, sagði hann, tak þú syn þína. Ek sá þegar, ok mælti hann við mik: Guð feðra várra syndi þér vilja sín, at þú sér it sanna ok heyrðir rödd hans, at þú váttir firir öllum þat er þú sátt ok heyrðir. Fyr því tak þú nú skírn ok synðalausn í nafni hans. - - Ok kom ek aptr í Jerusalem ok var ek þar á bœn í musteri, þá sá ek dróttin koma til mín ok mælti hann svá: Skyntu braut ór Jerusalem, þvíat menn taka eigi vitni þat er þú berr of mik. En ek mælta: Firir því heyrðu þeir eigi orð mín, dróttinn, at þeir vitu, hversu ek stóð í gegn þeim, er á þik trúðu, dróttinn, ok var ek við þar staddr, er Stefanus váttr þinn var píndr, ok varðveita ek klæði þeira, er hann börðu grjoti. En dróttinn mælti við mik: Farðu héðan, ek mun senda þik til heiðinna þjóða, at þú boðir þeim nafn mitt. Þangat til hlyddu gyðingar orðum Paulus. En þá tóku þeir at kalla á greifann ok mæltu: Drepðu þenna mann, eigi er hánum lift. En er gyðingar köstuðu klæðum ok - - vildu vega hann, þá lét greifinn leiða í byrgit ok binda hann ok berja. [Þá mælti Paulus við einn hundraðshöfðingja, er at var at berja hann: Er yðr lofat at berja Romaborgar mann? En er hundraðshöfðingi heyrði þetta, mælti hann við greifinn: Hygg at þú, hvat þú lætr göra, Romaborgar maðr er sjá er vér berjum. En er Lisias greifi heyrði þat sagt, þá spurði hann Paulum, ef þat væri satt, at hann væri Romaborgar maðr. En er Paulus kvað þat satt vera, þá fóru braut þeir, er hann höfðu barðan, ok óaðist greifinn, er hann hafði hann berja látit. En annan dag lét greifinn kveðja þings, ok leysti Paulum ok leiddi hann á þing gyðinga, at hann mætti vita skyrra, firir hverja sök þeir rœgðu hann.

23, 1-5 (P. 257-258). Ok hóf postulinn svá: Heyrið ér, brœðr, - - ek em saklauss fyr yðr ok góðrar atferðar fyr guði. Þá bauð Annanias höfðingi kennimanna at ljósta skyldi í andlit hánum. - - Þá mælti Páll postoli: Guð man ljósta þik, enn hvíti veggr! - - En þá mæltu þeir, ér við váru staddir, til Páls: Skaltu banna hinum hæstu kennimanni í þínum orðum? Þá svaraði Paulus: Ek vissa eigi, at hann væri höfðingi kennimanna, - - eptir því sem ritningin angir: Eigi skaltu banna höfðingja lyðs þíns.

23, 6-35 (P. 228-230). En Paulus vissi tvinna sveit Jorsalamanna, aðra ifirgyðinga, er trúðu upprisu dauðra manna, en aðra saduceorum, er eigi trúðu upprisu þeira ok mælti hann við þá: Ek um ifirgyðingr at öllu kyni ok dœmðr firir þat er ek boða upprisu dauðra. - - En er Paulus mælti þetta, þá skiptist alt gyðinga lið í tvá staði ok görðisk styrjöld í lyðnum ok risu upp nekkverir ifirgyðingar at tœju Paulo ok mæltu: [Saklauss er maðr sjá ok hefir ekki til gört. En er mikit sunderþykki görðist með gyðingum, þá ugði greifinn at þeir myndi bana Paulo - - þá sendi hann ríðara sína ok lét braut taka Paulum ór klandi þeira ok leiddi hann í byrgi. En á annarri nótt vitraðisk dróttinn Paulo ok mælti við hann: [Verðu staðfastr, þvíat svá byrjar þér at vátta nafn mitt í Rómaborg, sem þú váttaðir í Jerusalum. En er dagr kom, þá hurfu saman meir enn 40 judeorum ok strengðu þess heit, at þeir möndi eigi eta né drekka, áðr þeir [vægi Paulum Síðan mæltu þeir við kennimenn gyðinga: Heit hófum vér strengt, at vér skolum öngu bergja, áðr vér vægim Paulum. Af því segit ér þetta Lisias greifa, at hann leiði Paulum á mót svá sem ér vilit enn heyra skyrra orð hans. En vér monum vera búnir at vega hann fyrr en hann komi alt til mótsins. En er þessar vélar heyrði systursunr Pauli, þá fór hann þegar ok sagði Paulo ráð þeira. En Paulus sendi hann þegar til greifans með einum hundraðshöfðingja, þeim er byrjaði mál hans. En sá fór ok mælti við greifann. - - Paulus bandingi bað mik hingat leiða þenna inn unga mann, ok vil hann segja þér nökkver tiðindi. Þá tók Lisias í hönd hánum ok leiddi hann frá öðrum mönnum ok spurði, hvat hann vildi hánum segja. En sá mælti: Gyðingar munu koma á morgin ok biðja, at þú leiðir Paulum á þing, svá sem spyrja skyli hann nökkverrar skynsemi. En þú skalt eigi trúa þeim, þvíat meirr enn 40 manna strengðu þess heit, at þeir myni vega Paulum, ok eru þeir búnir. - - En er greifi heyrði þetta sagt, þá heimti hann þangat 2 hundraðshöfðingja ok mælti við þá: Farit ér til með 2 hundruð ríðara ok önnur 200 borgarmanna ok verit búnir, er fjórðungr er af nótt, ok farit með Paulum, unz ér komit í Cecaream til fundar við Felicem jarl. Ríðarar görðu sem þeim var boðit, ok fylgðu Paulo of nóttina í Cesaream ok seldu jarli rit greifans. En þessi orð stóðu á riti því: Claudius Lisias sendir kveðju Felice jarli. Þenna mann sá ek rœgðan af gyðingum ok ráðinn til bana. En ek kom til með liði miklu ok leysta ek ór klandi þeira ok leidda ek hann á þing oh vilda ek vita firir hverja sök hann væri rœgðr, ok fann ek, at þeir sökuðu hann of nakkvat afbrigð laga sinna. Ok hefir hann ekki þess gört er hann sá dauða verðr. En þá er ek frá, at gyðingar réðu fjörráðum umb hann, þá senda ek hann til þín, ok mun ek þangat boða sökunautum hans. - - En er jarl hafði lesit rit þetta, þá lét hann varðveita Paulum unz Gyðingar kómu.

24, 1-21 (P. 230-231). En eptir 5 daga kom Annanias höfðingi gyðinga með nökkverjum ríkismanna ok tóku at rœgja Paulum. En þá mælti einn þeira, en sá hét Tertullus: Síðan er vér kómum til þín, enn bazti jarl, þá biðum vér frið mikinn, þvíat þú hegnir allan ósóma. En ver fundum þenna styrjaldarmann, er of allan heim mun bjóða ósóma gyðingum, ok - - leiðir heiðna menn í musteri várt. En vér gripum hann ok vildum dœma hann at lögum várum. Þá bar Lisias greifi oss ofliði ok leysti hann ór höndum várum, ok sendi til þín, at þú dœmðir of þessa hluti, þá er þú spyrr it sanna. En er hann hafði þetta mælt, þá báru gyðingar vitni orðum hans ok kváðu þat satt vera. Paulus svaraði ok mælti við jarl: Lengi hefi ek vitað þik höfdingja þessar þjóðar, ok máttu skilja með skynsemi þat er ek svara firir mik. Þat máttu vita, at ek kom eigi meirr enn firir 12 dögum í Jerusalem; þrætta ek við manngi í musteri né í þinghúsum gyðinga - - né görðag styrjöld né sundrþykki lyðs, svát þeir megi mér sakar á því finna, er mik rœgja. - - En ek trúi guði þeim, er feðr várir trúðu, ok trúik því öllu, er ritið er umb hann ok í lögum er ok á bókum spámanna er, ok upprísu dauðra manna, sem feðr várir. En ek kom til þess í Jerusalem at göfga guð ok fœra hanum fórnir ok at duga frændliði mínu í öllmusugœði. En þeir segi nú, ef þeir fundu nökkverja illzku í mér, nema þat er ek [kallaða á þingi þeira ok sagðak dœmi of upprísu dauðra.

25-26 (P. 231-233). En sá hét Festus, er þá tók við jarldómi í Cesaria, ok fór til Jorsala 3 dögum síðar. Ok kómu til gyðingar ok rœgðu Paulum ok báðu jarlinn, at hann leiði hann í Jerusalem. En þeir bjuggusk við því at vega Palum áðr hann komi til borgarinnar. En Festus sagði [Paulum haldinn mundu vera í Cesaria, ok bað hann fara með sér þangat þá, er sakar þóttusk eiga við Paulum. En er Festus jarl hafði viku verit í Jerusalem, þá fór hann í Cesaria, ok fylgðu hánum gyðingar margir. [En er hann sat annan dag á dómstóli ok lét hann þangat leiða Paulum ok lágu gyðingar á hann er þeir máttu eigi sannar sakar finna á hendr hánum, þvíat Paulus vann þat sannat, at hann hafði hvárki gört í gegn guðs lögum né manna. Festus jarl vildi svá gera, at gyðingum mætti helzt líka ok mælti hann við Paulum: Vildu þat, at vér farim í Jerusalem ok dœmim þar of þessi mál? [Paulus svaraði: Fyrir dómstóli keisari byrjar mér at standa, ok skal ek þar dœmðr vera, en ekki görða ek gyðingum til meins, sem þú veizt eigi ógörr en ek. En ef ek görða nakkvat þat er bana sé vert, þá forðumk ek eigi banann. En ef ek görða ekki þat, er mik megi rœgja, þá er rétt, at ek ná lögum, at keisari dœmi. - - Festus mælti: Allz þú kvaddir keisarn til þíns máls, þá skaltu þangat fara.. [En er þaðan liðu nökkverir dagar, þá kom konungr sá, er Agrippa hét, í Cesaria, þvíat hann átti örendi við jarl. En er hann var þar marga dagar, þá sagði jarl frá Paulo ok mælti svá: Þenna mann lét Felix í böndum vera, þá er ek kom hér. En er ek kom í Jerusalem, þá báðu mik gyðingar, at ek skylda hann til bana selja ok þeim sjalfum í hendr, en ek svaraðak, at eigi væri Rómaborgar lög til at leiða mann til dauða, fyrr enn han komi sjalfr firir sik orði ok eiði. En er gyðingar kómu hér, þá lét ek Paulum leiða hingat firir dómstol minn, ok báru þeir öngar sannar sakar á hendr hánum, - - en þeir sökuðu hann of nökkverja nybreytni trú sinnar ok of Jesum nökkvern dauðan, en Paulus segir hann lifa. En ek kunna eigi of dœma, þá bauð ek hánum í Jerusalem, at hann dœmisk þar. En hann lézk vilja hafa dóm keisarans. Þá mælti Agrippa konungr: Sjá vilda ek þann mann. Þá lét Festus leiða Paulum, fyrir auglit konungs ok alla enu œztu menn borgarinnar ok mælti svá: Sé þú nú, Agrippa, þenna mann er allir segja lygimann vera ok kveða hánum eigi líft vera. En ek finn enga sök í hánum, af því ætla ek at senda hann til keisarans, sem hann bœndi sjalfr. En ek veit eigi, hvat ek skal segja keisara í frá siðum hans. Af því spyr ek hann nú, ok segi hann nú sjalfr frá sér þat, er ek mega ríta ok senda keisaranum, þvíat óvíst er at senda bundinn mann ok skyra eigi sökina.

26. [Þá mælti Agrippa við Paulum: Lofat er þér nú at svara firir þik. Þá svaraði Paulus þeim skynsemi ok mælti svá: Ef ek nái at svara firir mik í dag, þá mun mér vel ganga mál við þik, konungr, of alla hluti, þá er ek em rœgðr af gyðingum þvíat þú veizt lög þeira ok vitu allir gyðingar uppruni mína, ef þeir vildi þat satt láta, þvíat ek hélt einna fastast lögum þeira, ok em ek enn staðfastr í þeiri ván, er guð hét feðrum várum, ok alt líf várt trúir ok vættir, at fram muni koma, þvíat vér trúm allir, at guð lífgar dauða. En firir þá trú ok ván em ek rœgðr af gyðingum. En ek stóð fyrst í gegn nafni Jesus ens nadverska, ok lét ek marga hans menn setja í bönd, ok tók ek veldi af höfðingjum at setja til písla þá, er á hans nafn trúðu. En er ek fór slíks örendis í Damasco, þá kom ifir mik ljós sólu bjartara of miðjan dag ok heyrða ek rödd mæla við mik: Saule, Saule, hvat sœkir þú at mér? Ek em Jesus nazarenus, sá er til þess syndumk þér, at þú berir vitni mitt í þeim hlutum öllum, er ek vitra firir þér, ok mun ek senda þik til marga þjóða, at þú leiðir menn frá myrkrum til ljós ok frá fjanda villu til trú. En ek trúða himneskri vitrun, ok fór ek at boða synða iðrun, gyðingum fyrst ok Jorsalamönnum, en síðan heiðnum þjóðum. En firir þessa sök [drógu gyðingar mik ór musteri ok vildu bana mér. [En guðs kraptr hlífði mér alt til þessa dags, þvíat ek boða ekki annat gyðingum ok heiðnum þjóðum, en þat er spámenn sögðu at verða myndi, bæði písl Krists ok upprisa dauðra, ok hygg ek þat, konungr, at þú trúir því er spámenn segja. Agrippa svaraði: Leitar þú þess í sumum málum, at ek skyla kristinn verða? Paulus svaraði: Slíka trú sem ek hefi, œski ek eigi at eins konungr, þér, heldr öllum þeim, er þessi orð heyra í dag. Þá báru þeir konungr ok jarl saman ráð sín ok ráðuneytar þeira, ok syndisk öllum Paulus vera saklauss ok eigi dauða verðr. Þá mælti Agrippa við jarl: Nú mætti sjá maðr lauss vera, ef hann hefði eigi sjálfr nefndan keisarann at dœma of sik.

27-28 (P. 233-235). Þá var Paulus seldr með öðrum bandingjum hundraðshöfðingja þeim er Julius hét, enn hann átti för til Rómaborgar. Þá stigu þeir á skip ok snöru á leið för sinni. En för þeira varð sein, þvíat þeim gaf trautt byri. En þeir fóru með Asiulandi, unz þeir kómu til eyjar þeirar er Creta heitir, enn þá gerði andviðri á mót þeim ok lágu þeir lengi við ey þá ok biðu byrjar. Þá var eigi langt til vetrar. Þá mælti Paulus: Þat sá ek, brœðr, at hér munu menn skaðet biða bæði skips ok fjárins, ok er þó mikil ván, at menn fái háska. - - En Julius trúði þeim er firir skipi réðu, en eigi því er Paulus sagði, ok ætlaði hann at fara til Feneyjar, ef byr gæfi, ok vera þar um vetrar meginbyri. En ef sunnanveðr væri þá bað Julius taka til segls. En er þeir höfðu skamt frá landi siglt, þá laust [í gegn þeim landsynningi svá óðum, at þeir urðu at leggja skip í rett. En er sær tók at stœrask, þú urðu þeir at kasta farmi ok létta skip. Þat var mörg dœgr, svát eigi sá himintungl, ok mœdusk menn af kulða ok af hungri, svát flestir örvættu sér lífs ok heilsu. Þá stóð Paulus opp millum þeira ok mælti: Þat byrjar, brœðr („fratres“), at ér hlyðit mér ok fœrit eigi braut í hausti ór Creta ok myndu þér eigi fá skaða þenna. En nú skolu þér við þat huggask, at vér munum allir til lands komask af brotnu skipi, þvíat engill guðs, þess er ek þjóna, syndist mér á þessi nótt ok mælti svá: Hræðist eigi ér, Paule, þvíat þú munt til Rúmaborgar koma, en guð veitir þér líf allra förunanta þinna. Verit ér hugstignir ok hraustir, þvíat guð mun enða heit sitt við oss, ok munu vér koma til eyjar nökkverrar. En þá er 2 vikur hafði hríðin verit, þá gátu nökkverir menn, at sæi land firir stafn. En þá er þeir fundu brátt at miðjum skipti ok þeir nálguðusk land, þá köstuðu þeir akkerum sínum ok biðu svá dags. En þá er dagr kom, þá mælti Paulus: Lengi höfum vér nú mœddir varit at hungri ok kulða ok miklu vási, af því skulum vér mat taka, at vér megim hressask. En þá er [allir höfðu fœzlu tekit, þá léttu þeir skipit ok köstuðu farmi utanborðs. En - - þá heimtu þeir upp akkeri ok drógu upp segl ok lögðu at landi. En þá er skipit kendi grunns, þá leysti þat alt í sundr at skutstafni. Þá hljópu utan borðs fyrst þeir er syndir váru ok komusk svá at landi.

28. En þá kendu þeir, hvar þeir váru komnir at eyju þeiri er Militene heitir. En þeir kyndu eld mikinn, er þeir kómu á land, ok vermðu sik, þvíat frost var at. En þá er Paulus safnaði trosum til elðs, þá hrökðisk ormr af hendi hánum. En þá er landsmenn sá orminn hanga á hendi hánum, þá mæltu þeir með sér: Sjá er morðingi eða vígamaðr, er veðr hrjóta við hánum á sæ, en dyr granda hánum á landi. En Paulus hristi orminn af hendi sér ok sakaði hann ekki hönd hans. En lyðrinn stóð ok sá á hann ok hugði at hann myndi falla niðr dauðr. En þá er þeir sá, at hann sakaði ekki, þá hugðu þeir hann guð vera. En höfðingi eyjar þeirar hét Puplius, en hann tók við Paulus ok förunautum hans, ok varu þeir þar 3 daga. En faðir Puplius hafði lengi riðusjúkr verit, en er Paulus kom til hans ok bað firir hánum, þá reis hann upp heill. En er sjá jartein spurðisk, þá fœrðu eyjarskeggjar þangat alla sjúka menn ok tóku þeir heilsu allir eyjarskeggjar ok vegsömuðu Paulus ok förunautu hans ok fingu þeir öllum skipverjum hans alla reiðu, þá er þeir þurftu at hafa til brautfarar. En eptir 3 mánuðr stígu þeir á skip, þat er þar hafði uppi staðit of vetrinn, ok létu frá landi, er þeim gaf byr, ok fóru þeir síðan, unz þeir kómu til Rúmaborgar. En er kristnir menn frágu, at Paulus fór til Rúmaborgar, þá runnu þeir á mót hánum langa leið. - - En þá er Paulus sá lið þeira, þá görði hann þakkir guði með trausti. En er hann kom til Rúmaborgar, þá var hánum lofat at hann væri þar er hann væri hvárki byrgðr né bundinn, ok var hann undir varðhaldi eins ríðara. En eptir 3 daga heimti Paulus til sín nekkverja af gyðingum ok mælti við þá: Ek em sendr bundinn í hendr Rúmaborgar mönnum ór Jerusalem, enn ek hefi ekki gört í gegn lyð yðrum, né lögum feðra yðvarra. En þá er ek svaraða firir mik, ok ríkismenn þóttusk víst vita, at ek var saklauss ok eigi dauða verðr, þá vildu þeir mik undan láta ganga, en þá er gyðingar mæltu í gegn, þá varð ek skyldr at biðja þess, at ek næða yðrum fundi ok hafa þat er keisari vill dœma. Gyðingar svöruðu: Engi hefir hingat komit af Gyðingalandi at rœgja þik við oss né segja illa hluti frá þér, af því viljum vér heyra af þér sjalfum, hverja skilning þú hafir, þvíat villa ferr of yðra sveit, er öll þjóð mælir í gegn. En annan dag kómu gyðingar margir at heyra orð Pauli, ok talði hann firir þeim alt til aptans ok minti þá á lög Moyses ok á orð spámanna ok kendi trú Jesu Krists. Þá trúðu sumir orðum hans enn sumir eigi, ok gerðist þræta mikill á milli þeira. Þá mælti Paulus: Nú kömr þat fram, er heilagr andi mælti forðum firir Ysaiam spámann við feðr vára: Eyrum munu þér heyra ok skilja eigi, augum munu þér sjá þrifgjöf guða ok þekkjask eigi, blint er hjarta lyðs þess, ok byrgðu þeir augu sín ok eyru, at eigi sæi þeir né heyrði, ok vildu þeir eigi snuast til mín, at eigi byrga ek þeim, kvað dróttinn („dominus“). En þat skolu þér vita, at sjá þrifgjöf er send heiðnum mönnum, ok munu þeir þekkjast. Gyðingar hurfu braut frá Paulo þá er þeir heyrðu þetta. En - - Paulus - - var 2 vetr í Rúmaborg ok boðaði öllum þeim er til hans kómu, nafn dróttins („nomen domini“) Jesu Kristi, svá at manngi bannaði hánum.

---

Fotnoter: