IV. Mosebog
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
120. Gud mællti þa vit Moysen i eydimork Synai i sattmalsbud aa fyrsta degi annars manadar aa audru ari bruttfarar þeirra af Egiptalandi. Skaltu telia alla kallmenn tuituga ok þadan af elldri þa er med ydr ero. ok munu þesser menn vera haufdingiar yfir þeim. er ek mun nu telia. Ebsur af kyni Rubens. hann er sonr Sedeur. Salares het sonr Salai af kyni Simeons. Naason son Aminadab af kyni Juda. Natanael sonr Suar af kyni Ysachar. Heleab son Helim af kyni Zabulon. Elisama son Amiud af kyni Effraim son Joseps. Gamaliel son Fadasin son Manases son Joseps. Abida son Gedeons af[1] kyni Beniamin. Abiezer son Amissadai af kyni Dans. Raguel son Akram af kyni Asser. Elesaphan son Doel af kyni Gad. Haiara son Enam af kyni Neptalim. Þessir menn voru haufdingiar yfir Gydinga lidi huerr i sinu kyni. þa þoldo þeir alla kallmenn tuituga ok þadan af ellri i þessum kynsþattum. er nu voru taldir. J kyni Rubens voru .xi. þusunda ok .vi. þusundir ok .vc. J kyni Simeons voru .l. þusunda ok .ix. þusundir ok .ccc. J kyni Gads voru .xl. þusunda ok .v. þusundir ok .dc. ok .l. J kyni Juda voru .lxx. þusunda ok .iiii. þusundir ok .vic. J kyni Jsachar voru .l. þusundu ok .iiii. þusundir ok .xl. manna. J kyni Zabulon voru .l. þusunda ok .vii. þusundir ok .cccc. . J kyni Joseps voru þui er komit var fra Effraim .xl. þusunda ok .d. fra Manases syni Joseps uoru komnir .xxx. þusunda ok tuær þusundir ok .cc. J kyni Beniamin voru .xxx. þusunda ok .v. þusundir ok .cccc. J kyni Dans uoru .lx. þusunda ok .ii. þusundir ok .dcc. J kyni Asser voru .xl. þusunda ok .m. ok .d. J kyni Neptalim voru .l. þusunda ok .iii. þusundir ok .cccc. J þessum kynsþattum voru hofð allz .dc. þusunda ok .dc. ok .l. Gud mællti uit Moysen. Eigi skallu telia kyn Leui til bardaga. helldr skaltu þat vardueita i fortialldi budar ok þa hluti er til guds þionustu þarf at hafa. Gud mællti þa vit Moysen. Lydrinn skal setia tialldbudir sinar umhuerfis tialldbudina federis. Kynsþattr Judas skal setia herbudir sinar i austr fra sattmalsbudinne. ok þar hia honum kynsþattr Ysakars ok Zabulons. J sudr fra sattmalsbud skal setia sinar herbudir kynsþattr Rubens ok Simeons ok Gads. Kynsþattr Leui skal bera tialldbudina. ok vpp taka þa er þeir fara. ok nidr setia þa er þeir nema stadar. ok reisa vpp budina þar sem þeir skulu huilazt. J vestr fra sattmalsbudinne skal setia sinar herbudir kynsþattr Effraims ok Manases ok Beniamins. J nordr fra sattmalsbud skal setia sinar herbudir kynsþattr Gadz ok Neptalims. Gud baud Moysi. at hann teldi alla kallmenn i kyni Leui. þa er uoru manadar gamler eda elldri. ok voru þeir menn .xx. þusunda ok .ii. þusundir. Gud baud Moysi. at hann skylldi gera lata .ii. ludra af silfri. ok skylldi þeim blasa. þa er lydrinn skylldi vpp hefia faur sina. Gud kuat aa huerr flockr fyrst skylldi fara eda þar næstr fara. ok suo huerr at odrum. Gud kuat aa ok huerir lærdir menn skylldu bera þa hluti er vigdir uoru. tiallduidu eda þak budarinnar. aurk eda alltari. skrifunarfiol eda adra hluti. þa er til guds embættis skylldi hafa. Gud setti laugmal vm synduga menn. at þeir skylldu eigi samuistum uera vit adra menn. þeir skylldu helldr vera firir vtan herbudir. ok færa forn firir þeim þa er þeir sættuzt vit gud. Vm Nazareorum setti gud laug ok þeirra fornir ok huersu þeir skylldu bleza lydinn. Gud setti ok uandlætislaugmal um þær konur. er menn grunadi at fifldizt fra bondum sinum. huersu kennimenn skylldu þeim skirslur gera. Þa baud Aaron ok synir hans. af þeir skylldu med þessum ordum bleza lydinn. Benedicat tibi dominus et custodiat te ab omni malo. ostendat dominus faciem suam tibi miseratus tibi. conuertat dominus uultum suum ad te et det tibi pacem. Gud setti laugmal. huad .xii. hofdingiar af .xii. kynsþattum skylldi i forn færa aa .vii. dogum i tialldbudar vigslu.
121. A audru ari brottfarar Gydinga folks af Egiptalandi ok aa tiunda degi þess ars hofst upp sky þat er yfir tialldbudinne var. ok þa foru synir Jsrael med flocka sina ur eydimork Synay. Ok for fyrst flockshaufdingi med flocki sinum Naason. hann var af kyni Judas. Þa for næst med sinum flocki Natanael. hann var af kyni Jsachar. Þa for Eliab med sinn flock. hann var af kyni Zabulon. Þa var nidr laugd tialldbud. hana baru synir Gerson ok Merari. þeir voru lærdir menn. Þa for Disui med flock sinn. hann uar af kyni Rvbens. Þa for Salamid med sinn flock. hann var af kyni Simeons. Þa for Elesaphat med sinn flock. hann var af kyni Gads. Þa foru lærdir menn þeir er kalladir voru Kaadite. þeir baru saunghus tialldbudarinnar. Þa for Helai med sinn flock. hann var af kyni Effraim. Þa for Gamaliel med sinn flock. hann var af kyni Ase. Þa for Aminadaan med sinn flock. hann var af kyni Dans. i hans flocki for med lidi sinu Faguel. han var af kyni Asser. med Dans flocki for Elkeran med sinum flock. hann var af kyni Neptalim. Medr þessi lidsskipan foru Gydingar iafnan er þeir færdu sinar herbudir. Sky for firir þeim i eydimork Faaran. ok þar settu þeir sinar herbudir. Moyses mællti vit Ozihab son Raguels mags sins. Far þu med oss til þess stadar er gud mun gefa oss. ok munu uar gera til yduar uel. Ozihab svaradi. Eigi mun ek fara med ydr. helldr mun ek fara heim til minnar ættiardar. Moyses suaradi. Þat uilldu uer. at þer firirletit oss eigi i þessa for. þuiat ydr er kunnig eydimorkin. huar ver skulum setia[2] vorar herbudir. Nv uilldum ver. at þu uærir vorr leidtogi. Enn ef þu kemr med oss til þeirrar iardar er gud hefir oss firir heitid. þa munum ver gefa[3] þier þat er bezt er aa þeirri iordu. er gud gefr oss. Moyses for þa med sinu foruneyti fra fiallinu þriggia daga leid. enn aurk sattmals drottins for firir þria daga at sia firir herbudar stadi. Sky drottins var firir þeim um daga er þeir foru. Ok er aurkin var upptekin. þa mællti Moyses. Ris vpp þu drottinn. ok slitizt i sundr ouinir þinir. ok flyi aller af þinu augliti þeir er þik hata. Enn er aurkin var nidr sett. þa mællti Moyses. Snu aptr þu drottinn til fiolda hers Jsraels.
122. J þui bili gerdizt gnadd i folkinu. ok hormudu sitt erfide ok maugludu i gegn drottni. Ok firir þui laust gud þa elldingu. ok brann enn yzti hlutr herbudanna. Þa kalladi lydrinn til Moysen. at hann skylldi þeim uit hialpa. Moyses bad þa firir þeim til almattigs guds. at hann byrgi þeim. ok þa slocknadi þegar elldrinn. Moyses kalladi þann stad bruna. Gydingar girntuzt þa slatr at eta. ok mælltu þa. Huerr mun gefa oss slatr at eta. Endrminnumzt uer fiska þeirra er ver atum aa Egiptalandi. i hug koma oss kocumeris ok pepones ok porti ok tepi ok adrir hlutir þeir er ver atum aa Egiptalandi. Vit þesse þeirra ord reiddizt gud þeim. Moyses mællti þa. Firir hui kallar þu drottinn aa þræl þinn. hui finn ek eigi myskun firir þier. firir hui lagdir þu drottinn firir mik byrdi lyds þessa allz. Eda huort gat ek allan þenna maanfiolda. þar er þu mælir vit mik. ber þu þa i þinum fadmi ok fær þu þa til þeirrar iardar. er þu suardir fedrum þeirra. Eda huadan mun mer koma suo mikit slatr at gefa suo miklum mannfiolda. þuiat þeir grata i gegn mer ok mæla. Gef þu oss slatr at eta. Nv ma ek eigi einn bera allan lyd þenna. þuiat hann er mer hardla þvngr. eda synizt þier eigi suo drottinn. Bid ek þik drottinn minn. at þu drepir mik ok finna eg myskunn firir þinum augum. at eigi kueliumzt ek af suo miklum illum hlutum. Gud mællti þa vit Moysen. Kalludu saman lydinn firir mitt auglit .lxx. haufdingia lydsins. þa er þu veizt at meistarar ero ok olldungar lydsins. ok leid þa til dura tialldbudarinnar. ok lat þa þar standa hia þier. at ek stiga nidr ok mælag vit þik. ok mun ek færa af anda þinum. ok mun ek segia þeim. at þeir beri byrdi lydsins. at eigi þyngizt þu einn af þessu erfidi. Þu skalt ok mæla vit lydinn. Hvggizt þier. þuiat aa morgin munu þer eta slatr. þuiat ek heyrdag þa segia. Huerr mun gefa oss slatr at eta. gott var oss aa Egiptalandi. Nv mun drottinn gefa ydr slatr at eta. eigi einn dag eda tuo .v. eda .x. eda .xx. helldr allan manud. þar til er ut ferr fnykr[4] um nasar ydrar. þuiat þier rakud aa brutt drottin þann er aa millum ydvar var. ok grættut þer þann. ok gretut þier firir honum ok mælltud. Firir hui erum uer aa brutt farnir af Egiptalandi. Moyses mællti vit drottin. Sex hundrut þusunda er þessi lydr fotganganda lids. ok segir þu drottinn þeim suo. Gefa mun ek ydr slatr at eta allan manud. Huort mun allr sauda fioldi eda nauta vera aflatinn.[5] at þeim vinne þaurf til fædzlu. eda munu aller fiskar siofar samnazt saman i einn stad. at þeir sedizt af. Drottinn suaradi. Huort er ostyrk hond drottins. Mitt mal mun med verki fyllazt. ok mun synazt huort min haund er ostyrk. Moyses gerdi sem gud baud. at hann samnadi saman .lxx. manna. þeirra er hofdingiar voru firir lidinu. ok let þa standa firir tialldbudinne. Þa ste drottinn nidr i skyi ok mællti vit hann. A brutt mun ek færa af anda þeim er i Moysi er. ok mun ek gefa .lxx. manna. Ok þa er heilagr andi huilizt i þeim. munu þeir spa. ok eigi munu þeir fyrr aflata. Tueir menn uoru eptir i herbudum. þeir er Moyses hafdi nefnda til vtfarar af þeim .lxx. manna. er adr var fra sagt. annar þeirra het Helldab. enn annar Medab. yfir þa kom heilagr andi. ok toku þeir at spa heima i herbudunum. Þa tok sa madr til orda er Josue het. hann uar Nuns son. hann var þionn Moysi ok ualidr einn af fleirum ok mællti. Heyrdv drottinn minn Moyses. Banna þu þeim at þeir spai er heima ero. Huat talar þu firir mier. huerr veitti at allr lydr spadi nema gud. at hann gefi þeim anda sinn. Ok eptir þat huarf Moyses i herbudirnar. ok allir haufdingiar med honum. Þa liet gud koma coturnices[6] af sæ i herbudir Gydinga. ok þar umhuerfis suo uitt sem dagleid ueri. Þeir flugu i loptinu tueggia alna hatt upp af iordunni. Þa reis lydrinn upp ok samnadi saman coturnicibus ok bio sier til fædzlu. ok var þa slatr gnogt ollum lyd. ok eigi þraut þa þessa fædzlu medan þeir uoru i eydimork. Firir þessa girnd þeirra uaktizt vpp hefnd drottins vit lydinn. þa laust gud lydinn bradum bana. ok do þar þa mikill mannfioldi. firir þat er þeir girntuzt slatr at eta. Þann stad kolludu þeir girndar grafar. þuiat þar grofu þeir þa menn. er þar do ok girnzt hofdu slatr at eta. Moyses for med lidi sinu ur girndar graufum ok i þann stad er kalladr var Maserad.
123. Ok er Moyses uar þar kominn. þa maugladi Maria systir hans ok Aaron i moti Moysi firir sakir konu hans. þeirrar er Peokilla het ok blalendzk var. Maria mællti þa vit Aaron. Huort mællti drottinn at eins vit Moysen. eda huort mællti hann uit oss slikt hid sama. Enn er gud hafdi heyrt dramb ok maugl Aarons ok Mariu i mot Moysi. þa reiddizt hann. þui Moyses var inn miuklyndazti madr vm framm alla þa er aa iordunni uoru. Gud mællti. Moyses ok Aaron ok Maria. komit þier þriu til sattmalsbudar. Þau gerdu sem gud mællti. Ok er þau voru þar komin (til) tialldbudar duranna. þa ste drottinn i stolpa skysins i tialldbudar dyrunum ok mællti vit Aaron ok Mariu. Heyrit ord min. Ef nockur madr verdr spamadr drottins i medal yduar. þa mun ek uitrazt honum i suefnum ok mæla vit hann vm drauma. Enn eigi er þuilikr þionn minn Moyses. sa er trulyndastr er allra manna. þuiat ek mun vit hann mæla munni til mannz berliga. eigi um gatur eda drauma eda myndir. helldr mun hann berliga sia drottin. Ok firir hui hrædizt þier eigi þa at hallmæla þræli minum Moysi. Eptir þessi ord ste drottinn upp til himins. ok skyit huarf þat er yfir tialldbudinne var. Þa fiell likþra aa Mariu suo þyckt sem snær uæri. Ok er Aaron sa likþrasott þa er fallit hafdi aa Mariu. þa mællti hann vit Moysen. Bid tek þik drottinn minn. at eigi virdir þu vit oss þessa synd. er uer haufum misgiort heimskliga. at eigi verdi sia kona sem daud eda daudyfli þat er kastazt fra modur kuidi. þuiat se herna. þat er mitt holld er hennar er ok nu er solgit af likþrasott. Moyses kalladi þa til drottins ok mællti. Heyrdu gud minn. er ek bid þik at þu grædir Mariu. Gud suaradi. Ef fadir hennar hefdi hrægt i andlit henne. huort skylldi hon þa eigi hrettazt af kinnroda. þo at eigi væri leingr enn .vii. daga. Ok eptir þat færi hun aptr i herbudir. Þa uar Maria byrgd firir utan herbudir .vii. daga. ok lydrinn var i sama stad þar til er Maria kom aptr.
124. Gydingar foru af Meserad ok i eydimork. þa er Pharan var kaullud. Ok er þeir uoru þar komnir. þa mællti gud vit Moysen. Sentu menn til Kanaans iardar. at sia þat land er ek mun gefa sonum Jsrael. .xii. menn af hofdingium vr sierhuerium kynsþætti Gydinga skaltu þangat senda. Moyses gerdi sem gud baud. Hann sendi þessa haufdingia sem nu munu nefndir uerda ur eydimork Pharan til Kanaans iardar. Af kyni Rubens for Semma son Zecuri. Af kyni Simeons for Saphad son Uri. Af kyni Juda for Kabeb son Jefone. Af kyni Jsachar for Jgal son Joseps. Af kyni Effraim for Josue son Nuns. Af kyni Beniamin for Falan son Rafu. Af kyni Zabulons for Gadeel son Sadi. Af kyni Joseps for Skept Manase son Sub. Af kyni Dans for Anvel son Gemani. Af kyni Asser for Stur son Mikael. Af kyni Neptalim for Nabbe son Nabsi. Af kyni Gadz for Gabeb son Maka. Þessa menn sendi Moyses at sia Jorsalaland. þat var þa kallad Kanaans iord. Moyses mællti vit þa. Farit þier sunnan aa landit. ok gangit aa fioll upp. ok litid þadan yfir landit. huilikt þat se. Litit þier lyd þann er landit byggir. huersu styrkr hann er eda huersu fiolment landit er. ok huersu storar borgir eru eda styrkar aa landinu. Litid þier vandliga aa huersu grosugt landit er eda skogott. færit þier oss af iardar auoxtum þeim er aa landinu eru. Sendimenn Moysi foru eptir þui sem hann baud þeim ok rannsokudu landit ok toku einn uinuid af landinu ok hofdu med sier. Hann uar suo mikill. at tueir menn baru hann aa staung medal sin. Þeir hofdu med sier af landinu epli stor ok fiktres alldin. J þesse sendifaur voru sendimenn Moysi .xl. daga. ok er þeir komu aptr ur þessi for til fundar vit Moysen. þa saugdu þeir þau tidindi er þeir hofdu sied i sinne ransokn ok syndu auoxt iardarinnar. þann er þeir hofdu þadan ollum Gydinga lyd. Þeir mælltu suo. Vær kuomum aa þat land er þer sendut oss til. ok ma suo riett at kueda. at su iord flioti miolk ok hunangi. sem þier megit sia af þeim auoxtum er ver hofum haft þadan. A þui landi ero storir menn ok sterker. borgir miklar ok ramgioruar. Ver saum þar þa menn er risa kyns voru. Amalec bygguir sudr aa landit. Etheus ok Ebucius ok Amorens byggia i fiallbygdum landzins. Cananeus byggia vit sio ok nordan vid.
125. Nv er þeir saugdu þessa hluti fra landzbygdinne. þa hræddizt lydrinn ok aamællti Moysi firir þat. er hann villdi þa leida til þess landz. er suo torsottligt var at uinna. Ok er Calep heyrdi þeirra gnadd i gegn Moysi. þa mællti hann. Faurum ver at visu þangat ok munum ver vnnit fa landit. þuiat ver munum þat audlazt. Forunautar Kalep svorudu. Alldri munu uer þann lyd yfirstiga. er þat land i byggir. þuiat hann er miklu sterkari enn ver. Enn sa lydr sem þar er ero med risa uexti ok suo margir sem locusta. Enn (er) lydrinn heyrdi þessa frasaugn sendimanna Moysi. þa gretu Gydingar med miklu opi aa þeirri nott ok maugludu allir i moti Moysi ok Aaron ok mælltu. Veri suo vel at ver fæ(r)umzt hier aller. ok leidde eigi drottinn oss til þess landz. at eigi seum uer þar suerdum hoggnir. ok eigi se synir uorir þar i þrældom lagdir. mun oss eigi betra vera at snua aptr til Egiptalandz. Ok þa mællti þetta huerr at odrum. Fa munum ver oss leidtoga. ok munum ver huerfa aptr til Egiptalandz. Ok er Moyses ok Aaron heyrdu þessi ord lydsins. þa fiellu þeir til iardar firir augliti allz lyds. Josue son Nuns ok Kaleph son Jefone slitr klædi sia ok mælltu vit lydinn. Þat land er uer litum er hardla gott. Nv ef drottinn uerdr oss myskunnsamr. þa mun hann leida oss til þeirrar iardar er flytr med miolk ok hunangi. Nu verit þer eigi motbarligir i gegn drottni. ok eigi skulu þier hrædazt lyd þessa landz. þuiat eigi mun oss meira toruelldi vera at vega þa enn eta braud. þuiat allt fullting huarf i brutt fra þeim. Hrædizt þier eigi. þuiat gud er med oss. Enn allr lydrinn æpti i mot ok villde beria þa med grioti Moysen ok Aaron ok Josue ok Kaleb. Ok þa vitradizt dyrd drottins yfir tialldbudinne. Gud mællti þa vit Moysen. Huar til mun mer hallmæla þesse lydr. eda firir hui trua þeir eigi suo morgum iarteignum sem ek hefi giort firir þier. Særa mun ek þa ok eyda med skelmisdrepi. enn ek mun giora þik mikinn haufdingia yfir mikla þiod ok meir styrkia enn sia þiod er. Moyses suaradi. Egiptzkir menn hafa heyrt iarteignir þær er þu hefir giort med oss i bruttfor uorri af Egiptalandi. ok þat er þu sier til vor augliti þins andlitz. ok þat er sky þitt hlifir. ok i skystolpa ferr þu firir oss um daga. enn i elldzstolpa um nætr. Nv ef þu uegr allan þenna mannfiollda suo sem einn mann. þa munu egiptzkir menn þetta mæla. Eigi matti hann leida lydinn til þess landz er hann hafdi suarit þeim. ok firir þat drap hann þa i eydimork. Miklizt nu styrk dyrd þin drottinn. suo sem þu suardir mælandi. Drottinn þolinmodr ok mikillar myskunnar. aa brutt færandi illzku ok syndir ok aungan saklausan mann firirlatandi. þu er[7] uitiar syndir fedra i ætt ok kynkvisl þridiu ok fiordu. Bid ek þik drottinn. at þu firirgefir lydnum syndir þeirra. ok gior uit þa eptir fiolda mysk(un)semda þinna. suo sem þv vart myskunsamr vit þa i bruttfaur þeirra af Egiptalandi ok allt til þessa dags. Gud mællti þa vit Moysen. Firir þinar sakir mun ek þeim firirgefa þat sem þeir uit mik mysgiordu. life eg ok mun fyllazt dyrd drottins aa allri iordu. Enn þeir menn aller er sia uelldi mitt ok iarteignir þær er ek giorda á Egiptalandi ok i eydimork ok freistudu[8] min .x. sinnum. ok uoru[9] ohlydnir minne rauddu. þeir munu eigi sia iord þa er ek suarda fedrum þeirra. ok eingi þeirra manna er mer hallmæla mun sia þat land. Enn þræll minn Kalep. sa er fullr er af helgum anda ok fylgdi mer. hann mun ek leida til þess landz er hann sa ok for yfir. ok kyn hans mun eignazt þat land. Gud mællti þa enn vit þa Moysen ok Aaron. Huersu leingi mun sia enn uesti lydr mogla i gegn mer. Heyrda ek illzkur sona Jsrael. Seg þu þeim. suo life ek sagdi drottinn. gera mun eg uit ydr suo sem þer sogdut at mer heyranda. J þessi audn munu liggia hræ ydur. Aller tuitugir menn ok ellri þeir er gnoddudu i gegn mer munu eigi koma aa Jorsalaland. nema Kalep ok Josue. Enn sonu ydra mun ek leida aa Jorsalaland. þa er þier saugdut at verda mundu at herfangi fiandmanna yduarra. En ydur hræ munu liggia daud hier i eydimorkinne. Synir ydrir munu utlendir uera .xl. uetra i eydi(morkinne). ok munu bera yduarn hordom þar til er hræ fedra yduarra funa. Þer munut taka giolld firir syndir ydrar ok munut þer reyna hefnd mina. þuiat ek mun suo giora sem nu hefi ek mællt vit þenna allan enn uesta mannfiolda. þann er upp reis hier i gegn mer i eydimorkinne. hann mun hier deyia ok þrotna. Þeir menn er Moyses leidde aa Jorsalaland at sia landit ok hallmælltu landinu ok letu af þui maugla allan þenna mannfiolda er þeir lostudu landit. þeir munu aller deyia i minu augliti. en Josue ok Kalep munu eigi med þeim deyia. Nv er gud hafdi þessa hluti mællt. þa fiellu sendimennirnir aller daudir nidr. nema þeir Josue ok Kalep. Moyses sagdi lydnum þessa alla hluti sem gud hafdi mællt vit hann. Ok vit þessi tidindi gret lydrinn a miog. Vm morguninn risu Gydingar snemma upp ok foru aa fiall þat er hia herbudunum var ok mælltu. Nv ero uer bunir at fara aa Jorsalaland. þuiat uer haufum miok[10] misgert. Moyses mællti vit þa. Firir hui giore þier i gegn ordum guds almattigs. ok eigi mun ydr þat til farsælu snuazt. Nv farit þier eigi. þuiat eigi er gud med ydr. ok munu þer falla firir ouinum ydrum. ef þier farit án guds leyfi. Amalegites ok Kananeus munu koma i mot ydr ok beriazt vit ydr. firir þeim munu þer falla. þuiat þier vilid eigi guds ordum hlyda. þui er eigi drottinn med ydr. Lydrinn gaf eigi gaum at ordum Moysi. ok foru þeir eptir þui sem þeir hofdu ætlad. Moyses var eptir i herbudum ok aurk drottins. Amalechite ok Kananei foru i moti Gydingum ok borduzt uit þa ok unnu aa þeim mikinn sigr. Gydingar laugdu aa flotta. enn heidnir menn elltu þa langa leid allt til þess stadar er kalladr var Horma.
126. Sa atburdr vard þa er Gydingar voru i eydimorkinne. at þeir fundu einn mann af sinum monnum. þann er vit bar saman aa þuottdegi. Þann mann færdu þeir þeim heim Moysi ok Aaron. Moyses liet þann mann setia i myrkuastofu. þuiat hann visse eigi huat gud villdi firir. Gud mællti vit Moysen. Þann mann skal af life taka sem þier hafit i myrkuastofu settan. ok skal allr lydr beria hann grioti til bana firir vtan herbudir. Eptir þessa uitran liet Moyses manninn leida ur myrkuastofunni ok ut fra herbudum. þar baurdu Gydingar hann grioti til bana. sem gud baud þeim. Gud mællti vit Moysen. Mæl þu vit lydinn. at þeir giore trauf med dreglum um skickiur sinar. at þeir minnizt minna bodorda. þa er þeir hafa traufin aa klædunum. at eigi fylgi þeim rangar hugrenningar sinar til ymissligra hordoma. helldr minnizt þeir minna bodorda ok giore þeir þau ok se þeir helgir. firir þui at ek em drottinn gud þeirra.
127. Madr het Chore. hann var son Ysachar Kaadsson Leui sonar. annar madr het Dathan ok enn þride Abiron. þeir voru synir Hebab. Hon het madr son Felie. hann var af kyni Rubens. Þesser menn risu upp i moti Moysi ok .cc. ok .l. manna annara. þeir voru þinghus haufdingiar[11] ok þeir kolludu saman aa þingi. ok stodu i moti Moysi ok Aaron ok mælltu. Þaurf uinnr ydr er allr þessi mannfioldi er heilagr. ok gud er med þeim sialfum. firir þui hefizt þier vpp yfir lyd drottins. Ok er Moyses heyrdi ord þeirra. þa fiell hann til iardar ok mællti uit Kora ok forunauta hans alla. Gud mun ydr kunnigt giora snemma aa morgin. huerer hans menn ero eda hueria hann mun sier kiosa eda huerir honum munu vit teingiazt. Nv taktu Kori ok aller þinir menn glodker ydur ok latit elld i ok leggit aa reykelsi firir drottins augliti. ok mun þa synazt huerer guds menn ero. Eda huad syniz þier ok ydr þat litils vert vera. er gud greindi ydr fra ollum lydum odrum ok helgadi ydr sier. at þer þionadit honum i faugnudum heilagrar sattmalsbudar ok stædit firir offron lydsins ok þionadit gudi almattigum. Firir þui[12] let gud ydr at sier ganga. at þier eigaadizt kennimannzskap. Enn nu giorer þu Kore ok aller þinir menn i gegn drottni gudi minum. Eda huat hefir Aaron gert til saka vit ydr. er þier mavgludut i gegn honum. Þa sendi Moyses eptir þeim Datanh ok hans monnum ok Abiron. at þeir kæme aa hans fund. Þeir suorudu. Eigi munu ver koma aa hans fund. Eda synizt honum þat litils vert. er hann leidde oss i brutt af Egiptalandi i þessa eydimork. at hann dræpi oss hier alla ok styrdi oss med ofride. Eda huar kemr þat nu framm. er hann sagdizt oss mundu leida til iardar þeirrar er fliota mundi med miolk ok hunangi. ok sagdizt hann mundu gefa oss akra ok vingarda ok adrar eignir. Enn oss synizt hinu nær. at hann vile vor augu ut stinga. Nv munu ver eigi koma aa hans fund. Ok er Moyses visse þesse suor þeirra. þa reiddizt hann miog ok mællti. Litt eigi þu drottinn forn þeirra Datans ok Abirons. Þu ueizt drottinn. at eg hefi eigi tekit asna þeirra ne adra hluti. ok eigi hefi ek kualit neinn þeirra. Vm morguninn eptir þessar vitrædur kom Kori med sinn flock til tialldbudarinnar. þeir voru .cc. ok .l. manna. Þeir baru allir glodker i hondum ser. þar var i elldr med reykelsi. þar kom ok Aaron med sinu glodkeri ok hans menn. þeir stodu huorertueggiu firir tialldbudar dyrunum. Þa uitradizt dyrd drottins ollum yfir tialldbudinne. Gud mællti þa vit Moysen. Skilizt þer fra flocki Kora. þuiat ek mvn uega þa med skiotu voueifi. Moyses ok Aaron fellu badir til iardar firir augliti drottins ok mælltu. Heyrdu hinn styrksti gud anda allz holldz. huort mun þin reidi grimmazt i gegn ollum monnum at einum manni misgioranda. Gud mællti vit Moysen. Biod þu ollum lyd. at þeir skilizt i brott fra lidi þeirra ok tialldbudum þeirra Datans ok Abirons. Honum fylgdu hofdingiar Gydinga lyds þangat. Ok er þeir voru komnir til þeirra tialldbuda. þa mællti Moyses. Farit þer aa brutt aller fra budum þessa omilldu manna. ok komit aungu þui i nand er þeir eiga. at eigi uefizt þer i syndum þeirra. Þa foru aller menn aa brott fra budum þeirra Datans ok Abirons. Enn þeir stodu vti hia budum sinum ok konur þeirra ok synir ok allr þeirra flockr. Moyses mællti þa. J þessum atburd er nu mun verda mvnu þier vita mega. huort gud sendi mik eda eigi. at ek reynda þa hluti alla er þier hafit sied eigi af minv hiarta helldr af guds trausti. Ef þesser menn deyia eptir þui sem adrir menn ero vaner lif at lata. þa sendi eigi gud mik til stiornar þessa folks. Enn ef gud gerir nyian hlut. ok lætr hann iordina vpp luka sinn mvnn ok suelgia þa Datan ok Abiron ok alla þeirra menn ok fiarhlut. ok fari þeir lifandi i heluiti. þa skulu þier vita. at þeir hafa gudlastad. Ok er Moyses lauk mali sinu. þa sprack iordin undir fotum þeirra Dathans ok Abirons. ok foru þeir lifandi i iordina nidr ok do suo. ok aller þeirra menn ok allr þeirra fiarhlutr med þeirra herbudum. Allr lydr flydi þadan aa brutt. er þessi atburdr vard. med mikille hrædzlu. ok badu gud almattigan. at eigi dæi þeir med suo miklu voueifi. J þui bile kom elldr af himne ok brendi Kora til bana ok þau .cc. manna ok her er honum fylgdu.
128. Eptir þessa ena ogurligv atburdi þa mællti gud vit Moysen. Biod þv Eleazaro kennimanni syni Aarons. at hann taki glodker þau er liggia i brennunne ok roti elldinum i sundr hingat ok þangat. þuiat glodkerin ero heilug i dauda syndugra manna. Nu giore Eleazar af þeim speingr ok festi aa alltara. þuiat i þeim var reykelsi fært drottni. ok ero þau af þui heilug. Nv skulv þav uera a alltara til uitnis þess atburdar. er giorzt hefir i liftioni Kora ok hans manna. Moyses sagdi þessa hluti Eleazaro. Eleazar tok glodkerin ok giordi af þeim speingr ok festi aa alltara. suo sem gud baud honum. til vitnis þeirra inna ogurligu atburda er giorzt hofdu. Eptir þessa atburdi giordu Gydingar gnadd i moti þeim Moysi ok Aaron ok mælltu. Þier draput þenna lyd drottins. Ok þa giordizt osætti mikid med lydnum. ok uilldu margir Gydingar drepa Moysen ok Aaron. Þeir flydu undan til tialldbudarinnar. ok þa vitradizt dyrd drottins yfir tialldbudinne. Gud mællti þa vit Moysen. Farit þier aa brutt fra folki þessu.[13] þuiat ek mun[14] drepa þa nu. Ok er þeir lagu aa iordunni. þa mællti Moyses vit Aaron. Taktu glodker þitt ok lat i elld af alltaris elldi ok legg aa reykelsi. ok far til lydsins. at þu bidir firir þeim. þuiat gud hefir lostit þa med elldingu. Aaron gerdi sem Moyses mællti. hann tok glodkerit ok elld af alltari ok lagdi þar reykelsi yfir. ok for til folksins þar sem þat brann. ok geck aa medal daudra manna ok lifandi ok bad firir lydinn. ok þegar slocknadi elldrinn. J þeirre brennv forvzt fiortan þusundir manna adrir enn Kori ok hans menn. Aaron for þa aptr til fundar vit Moysen til tialldbudar duranna. þar sem Moyses var aa bænum.
129. Gud mællti vit Moysen. Tak þu af Gydingum uondu tolf ur kynsþattum þeirra .xii. ok rita þu huers þeirra nafn yfir huers þeirra vendi. Nafn Aarons skaltu rita i kyni Leui. Þu skalt setia uonduna i tialldbvdinne. þar sem ek mællti vit þik. ok mun ek syna huern ek uel. þuiat eg mun giora þess uond med berki ok næfr ok alldine. er ek vel. Moyses tok .xii. vondv adra enn Aarons uond ok setti i tialldbudinne. Ok um morguninn eptir fanzt Aarons vondr grænn ok groinn berki ok næfri ok alldine. Þa tok huerr þeirra vit þeim vendi sem atti. ok sau allir þa iarteign er ordin var aa uendi Aarons. Gud mællti vit Moysen. Settv vond Aarons i tialldbudinne til vitnis þessa atburdar. er giorzt hafdi aa vendinum. Moyses giordi suo sem gud baud.
130. Eptir þessa atburdi for Moyses med ollum Gydinga lyd i eydimork. þa er Sin var kollut. i þann stad er Kades het. Ok er þeir voru komnir þar. þa andadizt Maria systir þeirra Moysi ok Aarons. þat var aa enum fyrsta degi manadar mulseta. Maria var þar grafin i Kades. Ok er lydrinn var þar. þa gat þar eigi vatn at drecka. Vm þat maugladi lydrinn med osætt vit Moysen ok Aaron ok mællti. Veri suo vel at uer hefdim dait medal brædra vorra firir drottni. Firir hui leiddut þier lyd drottins i eydimork. at uer ok fenadr vorr dæim. firir hui letud þier oss i brutt fara af Egiptalandi i þenna enn uesta stad. er eigi fær vatn at drecka ok eigi getr fikiur ok timeas ok eigi skoron. ok þat aa annat ofan er eigi getr vatn at drecka. Moyses ok Aaron gengu þa aa brutt fra folkinu til tialldbudarinnar ok fiellv til iardar ok kolludu til drottins ok mælltu suo. Heyrdu drottinn gud kall lyds þessa ok luk þeim vpp fehirdzlu þina. brunn lifanda vatz. at aflati gnadd þeirra. þa er þeir ero saddir. Ok þa uitradizt dyrd drottins yfir þeim. Gud mællti þa vit Moysen. Tak þu vond þinn ok safna saman lydinn. þu ok Aaron brodir þinn. ok mæl þu vit steininn firir þeirra augliti. at hann gefi vatn ok þer leidit ut uotn af steininum. þa mun lydrinn drecka ok fenadr þeirra. Moyses tok þa vondinn vr tialldbudinne ok kalladi saman lydinn til eins steins. Heyri þier motbarligir ok otruer. huad munu ver mega leida vt vatn af þessum steine. Ok þa lystr Moyses uendinum tysvar sinnum aa steininn. ok þa sprettr þar vpp þegar vatn. god ok nog. suo at lydrinn allr drack ok fenadr þeirra. Gud mællti þa vit Moysen ok Aaron. Þui at þer trudut eigi mer. at þer helgadit mik firir sonum Jsrael. þui [munu þer[15] eigi leida þa lyd þenna til þeirrar iardar. er ek mun þeim gefa. Þetta er gagnmælis uatn. þar þrættu synir Jsraels i gegn drottni. ok helgadr var hann med þeim. Þa sendi Moyses menn aa fund konungs þess er Edom het. at bidia sinum monnum fararleyfis um hans riki. Ok er sendimenn Moysi komu aa fund Edoms. ok þeir mælltu. Brodir þinn Gydinga lydr mæler suo til þin. Vita muntu allt vert erfide þat er uer haufum haft. huersu uorir langfedr foru til Egiptalandz. ok hofum ver þar langa æfi verit þiadir ok uorer langfedgar. Heyrt muntu hafa. at uer hofum til guds kallad. ok hann hefir heyrt vora bæn ok sendi eingil sinn til vor. þann er oss leiddi i brutt af Egiptalandi. ok er nu uorr flockr i borg Kades. su er i hinum yztum morkum. Nv bidium ver. at þu lofir oss at fara um þitt riki. ok munu uer eigi troda akra pina eda uingarda. ok eigi munum uer drecka votn vr brunnum ydrum. helldr munu ver fara þiodgautur eptir midiu landi ydru. ok eigi munu ver hneigia af til hægri handar eda vinstri. medan ver forum yfir þitt riki. Edom konungr svaradi. Eigi mun konungr ydr lofa at fara um mitt riki. ok med uopnum mun ek ydr ueria at fara um mitt land. Sendimenn Moysi mælltu. Ver munum skiott yfir fara. ok ef uer dreckum ydur votn eda vorr fenadr. þa munu ver þar fe firir giallda. Edom suaradi. Eigi munu þier i minu leyfi fara um mitt land. Edom samnadi þa miklu lidi ok ætlar þa at veria vopnum landit ok bardaga. at eigi fari Gydinga lydr yfir hans riki. Sendimenn Moysi foru aptr til fundar vit hann ok saugdu honum ord Edoms. ok huersu hann bannadi þeim yfirfaur um sitt riki. Moyses hrærdi þa herbudir sinar ur Kades. hann for þa med sinv foruneyti aa fiall þat er Horr heitir. þat fiall var i endimorkum rikis Edoms konungs. Ok er lydrinn var aa fiallit vpp kominn. þa mællti gud vit Moysen. Fari Aaron nu til framlidinna ættingia sinna. þuiat hann mun eigi koma aa þat land. er ek mun gefa sonum Jsraels. firir þui at hann trudi eigi minum ordum vit uatn gagnmælis. Nv leidtv Aaron ok son hans Eleazar aa fiallit ofanvert. ok þa færdv Aaron af klædvm sinvm. ok skryd med þeim klædum Eleazar son hans. ok þa mun Aaron andazt. Moyses gerdi sem gud baud honum. at hann for aa fiallit vpp ok Aaron brodir hans ok Eleazar son Aarons. at aasiaundum Gydingum. Þa færdi Moyses Aaron af klædum sinum ok skryddi þeim klædum Eleazar son hans. Ok er Eleazar var skryddr þessum klædum. þa andazt Aaron. Ok er hann var andadr þar aa fiallzbruninne. þa for Moyses ok Eleazar til fundar vit lydinn. Ok er folkit visse at Aaron var andadr. þa gretu allir Gydingar andlat Aarons .xxx. daga.
131. Konungr het Kananeus. hann ried firir þeim stad er Arath het. ok er hann heyrdi sagt fra faur Gydinga. þa efldi hann herlid i mot þeim ok bardizt vit þa ok sigradizt aa þeim i fyrstu ok toku af þeim herfang. En Gydingar hetu þa aa gud til traustz sier ok mælltu. Ef þu selr lyd þenna i vorar hendr. þa munu ver drepa hann ok briota borgir þeirra. Ok þa baurduzt þeir vit Kananeum. J þeim bardaga fiell Kananeus. enn Gydingar sigruduzt. þa brutv þeir borg þa er Kananeus hafdi firir radit. Gydingar foru þa af fiallinn Horr langa leid. þa hallmælltu þeir gudi ok Moysi ok saugdu suo. Firir hui leiddir þu oss i brutt af Egiptalandi. at ver dæim her i eydimarkinne. þar er eigi getr vatn. þuiat aund vor hravrnar af þessi fædzlu enni liettuztv. Firir þetta gnadd Gydinga sendi gud elldliga eitrorma til Gydinga at særa þa til dauda. Ok er þeir voru lostnir af þeim elldligum eitrormum. þa flydu þeir aa fund Moysi ok mælltu. Misgerdum uer. er ver mælltum i moti gudi ok þer. nv bid þv firir oss. at gud firirlati oss þessi vandrædi. Moyses bad þa firir lydnum. Þa mællti gud vit Moysen. Giordu orm ur eiri. ok set hann til marks þeim monnum er lostair verda af eitrormvnum. ok munu allir heilir verda þeir er eirorminn sia. Moyses gerdi sem gud baud. at hann liet gera orm af eire. ok vrdu aller heiler þeir er þann orm litu. þoat þeir væri adr af eitrormunum særdir. Moyses sendi menn aa fund konungs þess er Seon het. ok mællti suo til hans. Bid ek þik. at þu lofir oss at fara vm þitt land. ok munu ver eigi troda vingarda þina ne akra. ok eigi munum ver drecka vatn ur brunnum ydrum. helldr fara konungs gautur þar til er vier komum aa burt vr þinu riki. Ok er þessi ordsending Moysi kom til eyrna Seem konungi. þa reiddizt hann miog vit þat ok lofadi eigi lydnum at fara um sitt land. Seon samnadi herlide ok for med miklum her i eydimarkina i mot Moysi. Ok er þeir funduzt. þa baurduzt þeir. J þeim bardaga fiell Seon konungr ok fioldi annarra manna. Þa lagdi Moyses vndir sik þat riki er att hafdi Seon konungr ok firir radit. ok bygdu Gydingar þa i þeim borgvm er i þui riki var(u). Konungr het Ogg. hann var med risa vexti. hann atti reckiu af iarni gerua. hon var .ix. alna laung enn .iiii. alna breid. Sia konungr for med her miklum i moti Moysi. Ok er Gydingar sav þann enn ogurliga her er Ogg hafdi. þa hrædduzt þeir þann enn mikla uoxt er Ogg hafdi ok margir adrir hans menn. Gvd mællti þa vit Moysen. Eigi skaltu hrædazt Ogg konung eda hans menn. þuiat eigi mun ydr meira verda firir at drepa hann enn Seon konung. Gydingar borduzt þa vit Ogg konung ok sigruduzt aa honum ok hans monnum. Þar fiell Ogg ok mikill mannfioldi med honum. Gydingar laugdu þa undir sik land þat er Ogg konungr hafdi firir radit.
132. Eptir þat foru Gydingar aa vollv þa er voru i riki Moabs þiodar skamt fra Jordan. þar sem gagnvart stod borg su er Hiericho heitir audru megin aa backanum. Konungr het Balak. hann var yfir Moabs þiod. Hann sa þa hluti alla er Gydingar hofdu giort lydnum Aamorrea. ok þat er Moabite hofdu hrædzt þa ok mattv eigi bera þeirra ofrid. Balakh atti þa fund vit hofdingiu. þa er voru i hans riki. Á þeim fundi mællti hann suo. Mikil reidi liggr aa folki voru af yfirgang Moysi ok hans manna. þuiat þeir eyda suo miog konunga riki. sem oxi er uanr at bita allt gras med rotum. A þeim fundi tok konungrinn þat til rads. at senda menn eptir manni þeim er Balaam het. Hann var son Hehor. hann var blotmadr mikill. hann bygdi vit Jordan i riki Balaks konungs. Konungrinn hafdi mikinn aatrunat þar sem Balaam var. Ok þa er sendimenn konungs komu aa fund Balaams. þa mælltu þeir. Lydr margr er kominn i riki vort af Egiptalandi. ok fara þeir med ofridi þar sem þeir koma. Nv sendi konungr vor þier ord. at þu kæmer ok litir yfir lyd þenna. er miklu er styrkari enn vier. Vill konungrinn at þu bauluir lydnum. at uer megim sigrast aa honum ok reka þa i brutt af landinu. þuiat konungrinn truir þui. at sa muni blezadr vera er þu blezar. enn sa boluadr er þu baulvar. Sendimenn greida framm giafir þær er konungrinn sendi Balaam. Blotmadrinn suaradi. Uerit þer her i nott. ok mun eg aa morgin segia ydr þat sem drottinn segir mer. Sendimenn uoru med honum um nottina. Ok aa þeirre nott kom drottinn til Balaam ok mællti vit hann. Huat uilia þessar er komnir ero til þin. Balaam svaradi. Balak konungr sendi þa til min. ok bad at ek skyllda koma at baulua lyd þeim. er kominn er af Egiptalandi hingat i vort land. ok reka þa menn med boluan brutt af voru landi ef ek mætta. Gud mællti vit Balaam. Eigi skaltu fara med þeim. ok eigi skaltu bolua lyd þessum. þuiat hann er blezadr. Vm morgunin eptir þessa uitran reis Balaam snemma vpp ok mællti vit sendimenn konungs. Nv skulv þier fara heim. ok mvn ek eigi med ydr fara. þuiat gud bannar mer at fara. Sendimenn Balaks voru hofdingiar. þeir foru þa heim aa konungs fund ok saugdv honum. at Balaam villdi eigi fara aa hans fund. Balak konungr sendi þa fleire hofdingia ok gofugligri enn þeir er fyrr hofdu komit aa fund Balaams. Ok er þeir komu aa hans fund. þa mælltu þeir. Balak konungr mælir suo til þin. Duel eigi þu at koma aa fund uorn. þuiat ek em buinn at koma aa þinn fund ok uegsama þik. ok mvn ek gefa þer þat sem þu villt. Nv kom þu at bolua lyd þessum. er kominn er i vort riki. Þa er sendimenn konungs hofdu suo mællt. þa suaradi Balaam. Þo at konungr gefi mer hus sitt fullt af gulli ok silfri. þa ma ek þo eigi skipta vm ord guds drottins mins. at ek mæla meir eda midr enn gud bydr mier. Nv uerit þer hier i nott. at ek mega vita huat drottinn bydr mer at mæla vit ydr. A þeirri nott kom drottinn til Balaams ok mællti vit hann. Enn ef þesser menn ero komnir aa þinn fund ok bidia þik at fara med sier. þa ris þu upp ok far med þeim. ok gior þo þat eitt er ek byd þier. Balaam reis þa vpp snemma vm morgininn ok lenadi ausnu sina. ok for med sendimonnum konungs. Ok firir þat reiddizt gud honum. Enn huskarlar Balaams foru med honum. Hann reid epter gautu framm. þar er akrar voru aa tuær hendr honum. Enn eingill guds stod aa gotunni firir honum i gardzins hlidi ok hafdi brugdit suerd i hendi. Asnan sa huar eingillinn stod. ok þui geck hon af gautunne. enn hann sa eigi eingilinn. Enn hon geck at gardinum ok þordi þo eigi at ganga i gardzhlidit. þar sem eingillinn stod. Hon þraungdi fæti Balaams vit gar(d)inn. Balaam bardi osnuna miog. enn hon geck þo eigi framm. hon lagdizt þa nidr vndir honum. Balaam tok þa kylfu mikla ok bardi osnuna med henni. ok uar miog reidr. Drottinn lauk þa vpp munn osnunnar. suo at hon mællti. Firir hui berr þu mik suo hart. huat hefi ek misgiort vit þik. er þu hefir barit mik þrysuar sinnum. Balaam suaradi. Þess ertu uerd at eg beria þik. þuiat þu bleckir mik. Væri suo uel at ek hefda suerd i hendi. ok mvnda eg þa hoggua þik. Asnan mællti. Huat er. em ek eigi þitt kuikuendi. þat er þv ert uanr at sitia yfir iafnan er þu ferr leidar þinnar allt til þessa dags. Segdu huat ek hefi þuilickt giort vit þik. som þu giordir nu vit mik. Balaam suaradi. Ecki hefir þu suo vit mik giort. sem ek hefi nv vit þik giort. Gud lauk skiott upp augu Balaams. suo at hann sa huar eingillinn stod aa gautvnni firir honum. Eingillinn mællti þa. Firir hui bardir þu ausnuna þrysvar sinnum. Eg kom til þess. at asnan giordi þier i mot. þuiat raung er gata þin ok mier gagnstædlig. Enn ef asnan hefdi gautuna gengit. þa munda ek hafa gefit henni fararleyfi. enn ek munda hafa hogguit þik. Balaam suaradi. Misgiorda ek ouitandi at þu stædir aa gautunni. ok mvn ek aptr huerfa af þessi minne for. Eingillinn suaradi. Far þu med þessum monnum. ok varazt at eigi mæler þv fleira enn ek byd þer. Balaam for þa med hofdingium. þeim er eptir honum voru sendir. Ok er Balak konungr visse þangatfor hans. ok er þeir funduzt. þa mællti Balak konungr. Firir hui komtu eigi þegar aa minn fund. er ek senda menn eptir þier. huort ætladir þu at ek munda eigi aumbuna þer þina for. Balaam suaradi. Ek em nu kominn. enn huort ætlar þu. at ek muna mæla annat enn þat er gud gefr mer at mæla. Þeir foru þa i borgina. þa er var i ydztum endimorkum hans rikis. Balak konungr let þa hoggua naut ok saudi ok sendi þa hluti Balaam[16] ok þeim hofdingium er honum fylgdv.
133. Vm morguninn eptir fylgdi konungr Balaam til hofs Baals. þat stod á einne hæd. þadan sa inn innzta hlut herbuda Moysi. Balaam mællti þa vit Balac. Gior þu mier hier .vii. stalla. ok bu hier til fornfæringar .vii. kalfa ok .vii. hruta. Balak konungr giordi sem Balaam mællti. Ok er hann hafdi lagt kalfana ok hrutana yfir stallana. þa mællti Balaam vit Balak konung. Bid þu hier littad hia forninne. þangat til er ek kem aptr. Ek mun fara skamt aa brutt hiedan ok uita ef drottinn komi til min. ok mun ek vit þik mæla þat er hann bydr mer. Kenungr kvat suo vera skylldu. Ok er Balaam var skamt þadan aa brutt farinn. þa kom drottinn i mot honum. Balaam mællti þa uit hann. .vii. stalla hefi ek hier vpp reist ok þar yfir lagt suo marga kalfa ok hruta. Drottinn lagdi þa ord i mvnn honum ok mællti. Far þu aptr til konungs ok mæl þa hluti er ek byd þier. Balaam for þa aptr til fundar vit konung. þar sem hann var hia forninni ok hofdingiarnir. Balaam mællti þa at uppnuminne dæmisaugu sinne. Konungr Moabitarum Balak leidde mik af austrligum fiollum. mællti vit mik. Kom þu at bolua Jacob ok skyntu ok lasta Jsrael. Ok huersu mun ek þeim bolua mega. er gud boluar eigi. eda huersu mun ek þann lasta mega. er gud lastar eigi. Sia mun Gydinga lyd af hinum hæstum stodum steinum eda holum. mun ek hann lita. Einn lydr mun her byggia ok mun (eigi) skipazt medal heidinnar þiodar. Huerr mun telia mega dust eda uita tolu kyns Jacobs. Deyi aund min dauda rettlatra manna. ok uerdi minir hlutir enir siduztu likir þeirra hlutum. Balak konungr mællti vit Balaam. Huat giordir þu nu. Ek baud þier til þess hingat. at þu boluadir ouinum minum. enn þv giorir þar gegn. þuiat þu blezadir þeim. Balaam svaradi. Huat mun ek mega annat mæla en þat sem gud leggr firir mik at mæla. Kom þu med mier i annan stad. þar er þu sier meir yfir Gydinga lyd. ok þeir megi þik eigi sia. ok bolua þu lydnum. Þa for Balak konungr ok Balaam med sinv foruneyti aa fiall vpp. þat er Fvlgor het. Ok er þeir voru þar komnir. þa giordi Balak sier .vii. stalla ok lagdi yfir huern stall(a) kalf ok hrut. sem Balaam baud honum. Balaam mællti þa vit Balac konung. Bid þu hier hia forninne. medan eg fer aa brutt. Konungr kuad suo uera skulu. Nv er Balaam var skamt aa brutt farinn. þa kom drottinn til fundar vit hann ok lagdi ord i munn honum ok mællti vit hann. Far þu aptr til Balaks konungs ok mæl vit hann þat sem ek byd þier. Balaam for þa til fundar vit konung ok hofdingiana. þar sem þeir stodu hia forninne. Konungr mællti þa vit Balaam. Huat mællti gud vit þik. Balaam mællti þa at vppnuminne sinne dæmisogu. Heyrdu Balak konungr son Sefor. Stattu ok hlyd þeim hlutum er ek mun mæla. Eigi er gud sem madr. at hann liugi. ok eigi sem sonr mannz. at hann skiptizt. Eda huort sagdi gud þat. at hann mundi gera þat er hann gerdi eigi. eda huort het gud þui nockuru. er hann endi eigi. Til þess em eg hingat kominn. at ek bleza. ok firir þui mun ek eigi blezan banna. Eigi er blot med Jacob. ok eigi sezt skurgud med Jsrael. Drottinn gud hans er med honum. ok sigr drottins er med honum. Gud sendi hann aa brutt af Egiptalandi. likr er styrkr hans cinocedris. Eigi er fiolkyngi med Jacob ok eigi blotskapr. Ok Jsrael mun segia aa sinum tidum huat gud gerdi. Se herna. lydr sia mun vpp risa sem leena. ok vpp mun hann orgazt sem leo. Eigi mun hann huilazt fyrr enn hann suelgr herfang ok hann dreckr blod ueginna manna. Balak konungr mællti þa vit Balaam. Eigi muntu bolua lydnum. ok eigi muntu bleza hann. Balaam suaradi. Huort sagda ek þier eigi. at ek munda þat mæla er gud bydi mer. Balak konungr mællti. Far þu med mer til annars stadar. ok kann vera at þadan boluir þu at lofanda gudi. þa foru þeir aa fiallit vpp. þar sem hæst var fiallit. þadan sa uida. Balaam mællti þa vit konung. Giordu mer hier .vii. stalla. ok lat þar yfir .vii. kalfa ok .vii. hruta. Konungr gerdi sem Balaam mællti.
134. Ok er Balaam sa at gudi likadi at hann blezadi lydnum. þa for hann eigi sem fyrr hafdi hann farit. at hann leitadi spaleiks. helldr leit hann yfir lydinn. ok sa tialldbudir þeirra ok þa sialfa. huar þeir voru. Ok þa fiell i briost honum guds andi. ok hann mællti at vpptekinne dæmisaugu. Hann mællti suo. madr þess augu byrgdizt. sagdi heyrari guds mala. sa er litr syn almattigs guds. hann fellr ok suo lukazt vp augv hans. Sue fagrar tialldbudir þinar Jacob ok tiolld þin Jsrael. sem daler skogafuller [sem grasgardar vit ar uokuader.[17] þær tialldbudir festi drottinn suo sem cedri vit morg votn sett. Firir lyd þessum mun takazt Agagg konungr. ok mun hans riki aa brutt færazt. Gud leidde lyd þenna af Egiptalandi med styrkt. hann er likr rinocerodis. Suelgia munu heidnar þiodir fiandmenn hans. ok munu þeir briota bein þeirra. ok med orum munu þeir þa reyfa. [Liggiandi mun hann sofa sem leo ok leena þau[18] er eingi mun þora vpp at vekia. Sa mun blezadr er þeim blezar. ok sa mun boluadr er þeim boluar. Balak konungr reiddizt þa Balaam firir þessi ord ok mællti. Ek kallada þik aa minn fund til þess at þu boluadir ouinum minum. enn þu gerdir þar i gegn. ok hefir þu nu þrysvar sinnum þeim blezad. Nv far þu heim til þins heimilis. Ek hafda radit at uegsama þik. enn drottinn rænti þik þeirre vegsemd. Balaam suaradi. Huort sagda ek eigi sendimonnum þinum. þeim er þu sendir til min. þo at þu gæfir mer hus þitt fullt af gulli. þa munda ek eigi mega um lida ord guds drottins mins. ok eigi munda ek mega mæla af minu hiarta huorki gott ne illt. helldr vard ek þat at mæla sem gud baud mer. Nv mun ek fara heim. ok mun ek gefa ydr rad adr enn uer skilium. huat þer skulut gera vit þenna lyd. Balaam mællti þa[19] at uppnuminne dæmisaugu. Balaam Beors son sagdi suo. madr mællti suo. þess auga byrgdizt. sagdi heyrari guds mala. sa er ueit læring hins hæsta guds. ok ser sa almattigan gud. sa hefir fallandi vpplokin augu. Sia mun ek hann. enn eigi mun ek hann lita. Vpp mun renna stiarna af Jacob. ok mun vpp risa Jsrael. ok mun liosta hertuga Moab. ok mun eyda alla sonu Seth. ok mun uera onyt eiga hans. þeir munu falla af ouinum sinum. enn Jsrael mun styrkliga gera. Af Jacob mun sa uera er styra mun. ok mun hann glata erfd borgar. Ok er Balaam sa Amalek. þa mællti hann at vppnuminne dæmisaugu. Styrk er at uisu bygd þin. ok setia muntu at visu aa steini hreidr þitt. ok validr muntv uera af kyni Kaams. suo leingi sem þu matt vera. þuiat Assur mun þik (taka). Balaam mællti þa enn at uppnvminne dæmisaugu. Hev huerr er sigruegari. þa er drottinn gerir þessa hluti. koma munu med uopnum af Jtalia. þeir er yfir munu stiga Arcerius ok munu eyda Ebreos. ok sidaz munu þeir farazt. Þa er Balaam[20] hafdi suo mællt. þa for hann heim til heimkynna sinna. Þa reiddizt konungr Balaami firir þau ord er hann hafdi mællt. Ok er Balaam uisse konungs reide. þa gaf hann þau rad til konunginum. at hann sendi fagrar konur margar til Moyses manna. at leika firir þeim ok uita ef þær lockadi hug þeirra til blota eda til samræda vit sig. Hann sagdi suo. at gud mundi reidazt þeim. ef þeir blotadi eda hefdi samrædi vit heidnar konur. ok munu þeir þa auduelldliga mega yfir stigazt. ef eigi væri guds gætzla yfir þeim. Konungr gerdi sem Balaam gaf rad til.
135. A þeirri tid var Gydinga lydr i þeim stad er Sedi var kalladr. ok heidnar konur komu þangat. þa hofdu margir menn samrædi vit þær ok blotudu med þeim. Firir þat reiddizt gud þeim. hann mællti þa vit Moysen. Tak þu nu hofdingia lydsins ok fest þa vpp aa galga i gegn solu. at reide min huerfi i brutt fra lydnum. Moyses mællti þa vit domendr. þa er yfir voru lydnum. Uegi nu huerr sinu naung þann er blotad hefir Belfegor. Madr het Zambre[21] hann var Saul son. hann var einn hofdinge af kyni Simeons. hann lagdi hia sier eina portkonu heidna. þa er Kozbi het. hon var dottir Sun Madianitarum. mikils hofdingia. Zambri var suo diarfr i saurlifis synd. at hann hafdi samrædi vit Kozbi at aasiaanda Moysi ok ollum lyd. Þau hormudu allir godir menn ok gretu. þeir er þann leik sau. ok stodu firir dyrum tialldbudarinnar. Madr het Finies. hann var son Eleazar Aaron sonar. hann reis vpp ok bra saxi ok lagdi þau bædi i gegnum til bana i lostalid kallmanninum enn þurftarlid konunni. Moyses liet þa vega .iii. menn ok .xx. adra. ok af þeim vigum sefadiz guds reidi. Gud mællti þa vit Moysen. Finees son Eleazars kennimannz sefadi reidi mina fra sonum Jsrael. þuiat hann hrærdizt af minu kappi i gegn þeim. at eigi dræpa ek þa i minne hefnd. Þui skaltu nu honum segia. at ek mun gefa honum frid mins sattmals. ok mun hann vera ok kyn hans eilift sattmal kennimannzskapar. þuiat hann kepti firir gudi sinum ok hreinsadi glæpi sona Jsraels. Eptir þessa atburdi bavd gud Moysi. at hann teldi alla kallmenn. þa er i hans foruneyti voru ellri enn tuitugir. Moyses giordi sem gud baud honum. J kyni Rubens voru þa .xl. þusunda ok .ii. þusundir ok .dcc. ok .xxx. manna. J kyni Simeons voru .xx. þusundir .ii. þusundir ok .cc. manna. J kyni Gads voru .xl. þusunda ok .d. J kyni Juda voru .lxx. þusunda oc .ii. þusundir oc .d. manna. J kyni Jsachar voru .xl. þusunda .iiii. þusundir ok .ccc. J kyni Zabulon voru .xl. þusunda ok .v. þusundir. J kyni Manases voru .xl. þusunda .ii. þusundir ok .dcc. J kyni Effraim voru .xxx. þusunda .ii. þusundir ok .d. J kyni Beniamin voru .xl. þusunda .v. þusundir ok dc. J kyni Dáns voru .xl. þusunda .iiii. þusundir ok .cccc. J kyni Asser voru .l. þusunda .iii. þusundir ok .cccc. J kyni Neptalim voru .xl. þusunda .v. ok .cccc. Sia tala er oll saman sex hundrut þusunda ok þusund ok .dccxxxx.
136. Gud mællti vit Moysen. Stig þu vpp aa fiall Eborim. ok lit iord þa er ek mun gefa sonum Jsrael. Ok er þu sier þa iord. þa muntv fara til frammlidinna frænda þinna sem Aaron brodir þinn. þuiat þer stygdut mik i eydimork Sin ok gagnmælis lydr. ok eigi villdut þier mik helga firir sonum Jsraels firir votn gagnmælis i Cades i eydimork Sin. Moyses suaradi. Drottinn gud andi allz blods. sia firir nockurn mann. þann er styre þessum mannfiolda ok megi fara firir lydnum vt ok inn. at eigi se lydrinn suo sem saudir þeir er eigi hafa hirde. Gud mællti vit Moysen. Taktu Josue son Nuns agætan mann. i honum er guds andi. ok legg þu hond þina yfir hann. þa er hann stendr firir Eliazaro kennimanni ok ollum þessum mannfiolda. ok muntu þa gefa honum bodord at ollum asiaundum monnum ok hlut dyrdar þinnar. at aller synir Jsrael veiti honum hlydni. Eleazar skal til frettar ganga um þa hluti er þess þarf vit. ok Eleazar skal firir rada. huenær lydrinn skal vpp hefia faur sina eda huenær hann skal standa. Moyses gerdi sem gud baud honum. hann setti Josue firir Eleazaro ok ollum lydnum. ok lagdi hendr sinar yfir hofud honum ok sagdi honum þa hluti er gud baud honum. Þa sagdi gud Moysi þau lang er hann setti um huersdagligar fornfæringar a morgun ok aptan. ok þa greindi gud fornfæringar þær er lydrinn skylldi færa aa sierhuerium timum.
137. Eptir þat mællti gud vit Moysen. Hefn þu nu adr enn þu andazt þess er portkonur spilltu lyd þessum. Moyses mællti þa vit lydinn. Velit nu þusund manna af lydnum af sierhuerium kynsþætti Jsraels. ok uopnit þat lid ok buit til bardaga. ok berizt vit Madianitis þiod. ok hefnit þess er þer letud portkonur ydr suikia. Lydrinn gerdi sem Moyses baud. þeir voldv af lidi sinv .xiiii. þusundir manna. Moyses setti Finies son Eleazar hofdingia yfir þat lid. ok selldi honum heilug ker ok ludra at blasa til þess er þurpti. Þa for Finies med þessu lide i moti heidnum monnum. Heidnir menn efldv lid i moti Gydingum. ok er þeir funduzt. þa baurduzt þeir. J þessum bardaga sigruduzt Gydingar ok drapu alla heidna menn. þa er i moti þeim haufdu farit. suo konunga þeirra ok hofdingia. Þar fiell Balaam Beors son. Þeir toku þar at herfangi konur þeirra ok baurn ok fenadi alla. ok allt fe þat er þeir haufdu att. ok eyddu borgir þeirra ok kastala ok bæi ok brendv i elldi. Ok er þeir komu aptr til fundar vit Moysen ok Eleazar. þa saugdu þeir þeim sigr þann er þeir hofdu unnit. ok syndu þeim menn ok kuikfe þat er þeir haufdu at herfangi tekit. Enn annat fe haufdu þeir saman borit aa vollum Moab. Moyses ok Eleazar gengu i moti þeim med miklv fiolmenni vt fra herbudum. Ok er Moyses visse at þeir hofdu konur at herfangi tekit. þa reiddezt hann hofdingium þeim er firir þui hofdu radit. Moyses mællti þa. Firir hui toku þier þessar konur at herfangi. ero eigi þessar þær hinar saumu er tældv fyrr frændr ydra ok teygdu þa til blotz Bals. ok lietv firir þa synd margir menn lif sitt. Nv drepit þier oll sueinborn ok konur þær er vit kalla hafa att samrædi. enn vardveitid ydr til handa allar ungar meyiar. verit þier nu .vii. daga firir vtan herbudir. Sa huerr er heidinn mann vegr eda tekr aa heidins mannz like vegins. þann mann skal rannsaka aa þridia degi ok sionda. Alla hluti skal hreinsa. þa er þeir hafa at herfangi tekit. Eleazar kennimadr mællti vit alla hermenn. þa er barizt hofdu aa moti Madianitis monnum. Þetta er laugmal þat er drottinn baud sinum monnum. gull ok silfr. iarn ok eir. tin ok bly. ok allt þat er elld ma þola skal i elldi hreinsa. A sionda degi skulu þier þuo klædi ydur. ok suo skulu þer hreinsadir ganga i herbudir. Lydrinn gerdi sem Eleazar baud. Gud baud Moysi. at hann skipti herfangi med lydnum er þeir hofdu feingit i forinne. ok sagdi vandliga firir. at þeim hlutum skylldi skipta med aullum þeim er barist hofdu. ok suo þeim er heima voru. Þat baud gud. at eitt kuikindi af .v. hundrudum iafnt af monnum sem odrum kuikuendum skylldi færa Eleazaro. þuiat þeir hlutir ero frumtignir drottins. Enn helming allra kuikvenda skylldu hafa lærdir menn. þeir er þionudu i tialldbud drottins. Moyses ok Eleazar haufdingiar lydsins skiptu herfangi med folkinu. sem gud baud þeim. Þat herfang var .dc. .lxx. ok .v. saudir. naut voru .lxx. ok .v. asnar voru .lx. þusund manna .xxx. ok .ii. konur þeirra er eigi hofdu vit kallmenn att samrædi.
Fotnoter
- ↑ rett. for ak
- ↑ rett. for sitia
- ↑ rett. for gafa
- ↑ r. f. frykr
- ↑ r. f. aflitinn
- ↑ r. f. cokurnisis
- ↑ r. f. ert
- ↑ r. f. freistudut
- ↑ r. f. uorud
- ↑ r. f. nu ok
- ↑ r. f. haufdiugium
- ↑ r. f. hui
- ↑ r. f. þessum
- ↑ r. f. enun
- ↑ [r. f. mun ek
- ↑ r. f. Balak
- ↑ [r. f. eigi er þat uor at uokua
- ↑ [r. f. eggendr munu þeir sæfa sem leo. ok lækna þann
- ↑ r. f. þo
- ↑ r. f. Balaac
- ↑ r. f. Nambre
