Jallgríms kvæði

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Faeroysk.gif


A. C. Evensen

Lesibók
Tórshavn 1911


Jallgríms kvæði


1.
Eina veit eg rímuna,
gjörd við nýtum orðum:
Jallgrímur og Havgrímur
ræðu fyri í forðum.
— Látum dans dynja dreingir,
stoltsliga stígum í ring,
stendur hon væl frúva.


2.
Jallgrímur og Havgrímur
ræðu við búnum brandi:
hin var sær á Upplondum,
men hesin á Bjarmalandi.


3.
Lögdu sær so ráðini við,
sum fornir gjördu í forðum,
tað skal ikki kongur stýra
her um Heroyjar norður.


4.
Har komu niður á Bjarmalond
fimti riddarar reystir,
tá svaraði Havgrímur:
hvörjir eru hesir gestir?


5.
Svaraði ein av sveinunum,
smílist undir lín:
Haraldur kongur av Noregi
sendi meg til tín.


6.
Haraldur hevir os higar sent
ikki við so blíðum:
antin skaltú landið skatta,
ella ímóti stríða.


7.
Havgrímur so til orða tekur,
mælir tunga at inna:
her hevir eingin skattur gingið
alt tað ið frægir minnast.


8.
Eg eri alin á Bjarmalondum,
giti ei landið skattað,
ikki skal hann Haraldur kongur
fregna tað og frætta.


9.
Böru burt hans borðbúnað,
gjort var av silvuri reina:
takið nú tann hövdinga
og berið út á teinum.


10.
Lögdu hendur á Havgrím unga,
ætlaðu út at bera,
hann vá upp sín bitra brand,
ið væl kundi brynjur skera.


11.
Hann brá upp sín bitra brand,
er mær ei á tí hól,
eg svörji tann eið við mína trúgv,
hann feldi riddarar tólv.


12.
Sveinar riðu for kongin heim
við so nýtum orðum:
enn ræður Grímur á Bjarmalondum,
sum hann hevir ráðið í forðum.


13.
Kongurin so til orða tekur,
heldur á búnum knívi:
eina skal eg Noregi stýra,
um eg eri á lívi.


14.
Kongurin so til orða tekur
við sínum gula hári:
vit skulum gista Bjarmalond,
tá ið líður at vári.


15.
Hetta frætti jallurin,
uppi situr í fjöllum:
Haraldur hevir Noregi hálvt,
nú vil hann ráða yvir öllum.


16.
Jallgrímur klæðist árla morgun,
man meg rættum minna:
nú lystir meg á Bjarmaland
fornar vinir at finna.


17.
Út var loystur gangarin
undir hallarvegg,
prýddur var hann við skarlak
niður á hóvaskegg.


18.
Prýddur var hann við skarlak
niður á miðja síðu,
forgyltur var saðilin,
ið Jallgrímur skuldi á ríða.


19.
Jallgrímur ríður í grasagarð,
loysir av saðilgjörð:
hvat er títt á Bjarmalondum?
frætti eg av í fjör.


20.
Jallgrímur ríður í grasagarð,
letur so orðuni byrja:
hvat er títt á Bjarmalondum?
tað er fyrst at spyrja.


21.
Haraldur kongur av Noregi
ræð mót os at herja,
brynjaði hann út fimti kempur,
væl mundi eg meg verja.


22.
Her er komin ein annar gestur
niður frá högum fjöllum,
alin er upp blant Bjarmatussar,
og líkastur er hann tröllum.


23.
Alin er upp blant Bjarmatussar,
líkastur er hann tröllum,
hann vil mína sæla dóttir
føra upp mót fjöllum.


24.
Hann er eingin á Bjarmalandi,
honum torir at møta,
hvör ið kemur í holt við hann,
blóðig verður göta.


25.
Havgrímur kemur út árla morgun,
fátt man feigum forða,
hann sær nú tann fjallatussa
niður úr fjöllum spora.


26.
Hundar tóku at goyja hátt,
greppurin dró at garði,
stígur á legg við stinnum alvi,
fór ikki um við fari.


27.
Hundar tóku at goyja hátt,
greppur at garði dró,
stígur so sterkt á stinnan legg,
hann jörð um kálvar vóð.


28.
Hundar tóku at goyja hátt,
greppur at garði dregur,
stígur so sterkt á stinnan legg,
hann jörð um kálvar veður.


29.
Veggir allir svignaðu,
hvar hann kom í tún,
hurðar allar klovnaðu,
áðrenn hann fekk rúm.


30.
Beinkir allir brotnaðu,
hvar hann gekk í sæti;
Jallgrímur so til orða tekur:
slíkt er trolla læti.


31.
Beinkir allir brotnaðu,
hvar hann settist niður.
Jallgrímur so til orða tekur:
slíkt er trölla siður.


32.
Tá svaraði hann fjallatússi,
kinn hann bar so balda:
eg haldi tað ei vera kongalig,
ið ikki skal kempum halda.


33.
Risin so til orða tekur,
lítur seg út til bíggjar:
hvar er frúgvin Ingibjörg?
nú vil eg hana síggja.


34.
Havgrímur so til orða tekur:
eg havi ráð og minni;
tú sært ikki Ingibjörg
enn á hesum sinni.


35.
Risin gjördist grimur í grönum
er mær ei á tí hól,
tríati sló hann reystar kempur,
fullu á hallar gólv.


36.
Sjálvur skal eg mær sømdir lúka,
frú á máli finna;
hann gekk seg í höga loft,
hann mundi tað útinna.


37.
Risin kemur í salin inn,
svarar so frá sær:
hoyr tú, frúgvin Ingibjörg,
viltú játtast mær?


38.
Kjaftur tín er ógvuligur,
nasarnar eru langar,
so eru tíni kjálkabein
sum fjörðungsvegur at ganga.


39.
Kjaftur tín er ógvuligur,
ennið tað er fatt,
nasarnar eru sum neystadyr,
hartil sigi eg satt.


40.
Skeggið er sum sótið svart,
hongur niður á bringu,
neglinar rætt sum bukkahorn
alin fram av fingrum.


41.
Skeggið er sum sótið svart,
hongur niður á belti,
eyguni rætt sum tjarnir tvær,
og tonn sum í villini gölti.


42.
Risin stendur á hallargólvi,
hevir ei fleiri orð,
hann tók frúnna Ingibjörg
og ripti fram um borð.


43.
Hann tók frúnna Ingibjörg
undir kápu blá;
Jallgrímur sprakk úr hásæti,
hann sínum brandi brá.


44.
Risin tók ta björtu brúður
út á grønan voll;
Jallgrímur gav so vont eitt högg,
hinum í heysin gell.


45.
Risin misti frú frá favn
niður á fold so fríða;
Jallgrímur hana á hestin tók
burt á skógv at ríða.


46.
Jallgrímur hana á hestin tók
burt á skógv at ríða:
hoyr tú, frægur frúnnar faðir,
tú skalt við risan stríða.


47.
Jallgrímur hana á hestin tók,
spennir á saðilgjörð,
plæga so allir riddarar ríða,
gangari rennur á jörð.


48.
Bardust fullar tógvar dagar,
hvörgin sigur fekk,
inntil tann hin triðja,
ið sól til viða gekk.


49.
Bardust fullar tógvar dagar,
hvörgin sigur vann,
inntil tann hin triðja,
ið sól til viða rann.


50.
Inntil tann hin triðja,
ið sól til viða rann,
tá fell kappin Havgrímur
tann hin raski mann.


51.
Risin burt av garði reið,
føtur í fjallið setti:
ei skal jallur á Upplondum
við æru liva eftir.


52.
Ein kom maður í höllina inn
millum stavs og veggjar:
skunda tær, reystur Haraldur kongur,
landið undir teg at leggja.


53.
Skunda tær, reystur Haraldur,
glaður í gulmars geingi:
deyður er nú tann hövdingi,
os hevir forðað leingi.


54.
Hann legði undir seg ríkið alt
fram við sjóvarstrond,
síðan helt hann haðan burt
og ríður á Upplond.


55.
Jallgrímur kemur út árla morgun,
sær nú kongins dreingir,
talar hann nú til sínar menn:
roynið nú bogastreingir.


56.
Jallgrímur ríður út árla morgun,
kappin tann hin raski,
fimti vóru teir kongins menn,
ið fullu í fyrsta kasti.


57.
Jallgrímur rópar á sínar menn:
spennum vára bogar,
ikki skal Haraldur hárfagri
so Upplendingar kúga.


58.
Jallgrímur ríður á grönum völli,
sum aðrir reystir menn,
so feldi hann Haralds garpar
hundrað um ísenn.


59.
Átjan vóru teir sveinarnir,
boðini böru heim:
Jallgrímur ræður á Upplondum
so frægur hilmir ein.


60.
Nú skal brynja út annað lið
vera til víggja førur,
ríða so til Upplanda
og spenna á saðilgjórð.


61.
Árla var um morgunin,
roðar fyri sól,
riðu so á skógvin burt
fram fyri fagran hól.


62.
Jallgrímur kemur út árla morgun,
sær nú kongins dreingir;
talar hann nú til sínar menn:
spennum bogastreingir.


63.
Jallgrímur ríður út árla morgun
sum aðrir reystir menn;
so feldi hann Haralds greppar
hundrað um ísenn.


64.
Jallgrímur ríður á grønum völli,
royndi góðar gripir,
feldi niður av Haralds monnum
tíggju for hvörja sipun.


65.
Jallgrímur ríður á grønum völli
við sínum brandi bjarta,
ein fleyg örvin fyri hans bróst,
tá neit inn at hjarta.


66.
Úr sær reiv hann blóðiga örv
alvæl sum hann kundi,
sendi hana aftur í Haralds lið,
so mangur lívið týndi.


67.
Jallgrímur so til orða tekur:
felt havi eg úr liði;
gerið sum fyrst í fyrndartíðum:
gevið nú ongum grið.


68.
Teir högga títt, teir líva lítt,
duplur hanga við stengur,
maktast ungi Jallgrímur
í víggi har hann stendur.


69.
Jallgrímur ríður á grønum völli,
nú tekur liðið at tynna:
glaður eg ríði at kvöldmálum
mína brúður at finna.


70.
Dagurin tók at kvólda,
teir sóu risan renna,
oman skruddu dalir og fjöll,
tá hann ræð teir at kenna.


71.
Eg havi staðið í stríð í dag
og vegið so mangan mann,
nú síggi eg tann fjallatussa,
eg meini hann vil mær ann.


72.
Eg havi staðið í stríð í dag
og vunnið tann sigurin prúð;
eg eri møðður og ilia særdur,
hvíla vil eg nú.


73.
Ongan skaltú søtan sova,
so leingi sum brandar bíta,
fyrr en eg fái Ingibjörg,
sum væn er á at líta.


74.
Hann legði inn at Jallgrími unga,
sigst í hesum tátti,
harðliga við beinum bankar,
fór ikki um við sátti.


75.
Riðu saman á grønum vólli,
frá man frættast víða;
so rann sveitti um belti hans
sum elvur í fossinum stríða.


76.
Jallgrímur gav so vont eitt högg,
tað tók at rúka av skalla:
tað er ei so undarligt,
um eg í dag man falla.


77.
Hevði eg ikki íor mínum brósti
fölt tað tunga mein,
ikki skuldi tú, fjallatussi,
boðini borið heim.


78.
Jallgrímur reiðjar svörð íkring,
vegur við vápn á skildir,
so hjó hann til fjallatussan,
eggin beinið kyldi.


79.
Risin sipaði jarnstongina
við so miklari ferð,
Jallgrímur fekk so ont eitt slag,
at heilin dreiv á jõrð.


80.
Gylsteinur sær úr heri brá,
væl kundi brynjur skera:
ikki skal frúgvin Ingibjörg
risans brúður verða.


81.
Gylsteinur seg frá heri reið,
við sínum brandi brá,
hann kleyv henda grima risa
sundir í lutir tvá.


82.
Tað var reystur Haraldur kongur,
gav honum gávur góðar:
Bjarmalandi yvir at ráða
og Ingibjörg, væna fljóð.


83.
Gylsteinur festi Ingibjörg,
so er komið til mín,
síðan førdi hann Haraldi kongi skatt
og gull í skrín.