Lidelseshistorien
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
Lidelseshistorien
(W. 170-175). Síðan er dróttinn Jesus Cristr hafði þessi orð mælt, ok önnur mörg fyr lærisveinum sínum, þá gekk hann út í garð nekkvern með postolum sínum. En Judas vissi, at Jesus var vanr at koma þangat, ok fór hann þangat með gyðinga-liði, ok fóru þeir með sverð ok stangir ok log. En Jesus vissi, hvat verða möndi, ok mælti: Hvess leitið ér? En þeir svöruðu: Jesum nazarenum. Jesus mælti við þá: Ek em („ego sum“). Þá féllu þeir á bak eptir þegar, er hann hafði þat mælt. Enn spurði hann þá: Hvess leitið ér? („quem quæritis“). [En þeir svöruðu]: Jesum nazarenum. En hann mælti við þá: Sagða ek yðr áðr, at ek em sá. En ef ér leitið mín, þá látið ér þessa út ganga er mér fylgja. Enn mælti Jesus við þá er komnir váru: Svá fóruð ér at sœkja mik með sverðum ok stöngum sem þjóf, en ek var hvern dag í musteri með yðr, ok tókuð ér mik eigi. En sjá er stund yður ok veldi myrkra. En er sendimenn gyðinga höndluðu Jesum, þá brá Simon Pettar sverði ok hjó af eyra et hœgra af þræli einum, en sá hét Malcus. En Jesus mælti við Pettar: Felðu sverð þitt í umbgörð, þvíat sá mun sverði höggvinn verða, er sverði vill vega. Eða ætlar þú eigi, ef ek bæða föður minn, at hann sendi mér meirr en tolf hervígi engla? Eða hversu möndu fyllask þá ritningar spámanna, er ritit er of mik? Eða villtu eigi, at ek drekka drykk þann er faðir minn gaf mér. En er Jesus tók hendi sinni á eyru þrælsins, þá var hann heill þegar. En gyðingar tóku Jesum ok bundu ok leiddu fyrst í skíðgarð biskops þess er Annas hét. En lærisveinar „eius omnes fugierunt ab eo“.
En Petrus fór eptir stundu síðarr ok gekk inn í skíðgarðinn. En frost var mikit, ok var eldr kyndr í skíðgarðinum, ok stóðu þrælar við eldinn ok vermðu sik, ok var Pettarr þar með þeim. En er ambátt nekkver leit hann, þá mælti hon við hann: Ertu af lærisveinum þessa Jesu? En hann neitti ok mælti: Eigi em ek þess liðs. En kom önnur ambátt litlu síðarr ok sannaði á hendr hánum, at hann væri af liði Jesu. En Petr neitti ok mælti: Eigi kann ek þann mann. Enn mælti þræll einn („unus“) við Petr, frændi þess er hann hjó eyrat af, ok sá ek þik í garði með hánum. Þá heitti Petr með svardaga, at hann hafði aldregi með Jesu verit. En er hann þetta mælti, þá gól hani. Þá mintisk Petrus orða þeira er Jesus sagði hánum, at hann möndi fyrr hánum þrysvar neitt hafa en hani gœli, ok gekk Petr út skyndilega ok grét sárlega.
Enn Annas episcopus spurði Jesum at kenningum hans ok at lærisveinum hans. Jesus svaraði hánum: Ek kenda kenningar berlega í heimi, ok talða ek fyr mönnum í musteri, ok á mótum þar er allir gyðinger kómu samen, ok mælta ek ekki leynilga; hvat spyrr þú mik? Spyrðu þá er heyrðu hvat ek mælta, þeir monu kunna segja þér. En einn af þrælum laust á kinn Jesu ok mælti: Fyr hví svarar þú svá stuttlega episcopo? Jesus svaraði: Ef ek mælta illa, þá fáðu vitnis til þess. En ef ek mælta vel, hvat lystr þú mik þá? Þá sendi Annas Jesum bundinn til Chaiphás mágs síns. En sá Kaifás hafði ráðit gyðingum, at einn maðr skyldi deyja fyr öllum lyð. En at morni drógu gyðingar sveit saman mikla, ok leiddu Jesum á þíng eitt, ok leituðu ljúgvitni í gegn honom; þá kómu tveir skrökváttar ok mæltu: Þenna heyrðum vér mæla, at hann möndi ofan brjóta musteri þetta, ok upp göra þat á þrimr dögum. Þá mælti höfðingi kennimanna við Jesum: Fyr hví svarar þú öngu í gegn því er þessir sanna á hendr þér? En Jesus þagði. Þá reis upp hœfðingi kennimanna ok mælti: Sœri ek þik fyr guð lifanda, at þú segir oss, ef þú ert Cristr sonr guðs. Jesus svaraði: Ek em sá er ér segið ok monuð ér sjá son manns sitjanda til hœgri handar guðs, ok komanda ór skyjum himins. Þá sleit höfðingi kennimanna klæði af sér, ok mælti: Hvat þurfum vér nú vátta? Sjálfir heyrðum vér nú goðlöstun ór hans munni. Eða hvat, synisk yðr? Þá kölluðu allir ok mæltu: Dauða er hann verðr. Þá tóku nekkverir at spyta í andlit hánum, ok hulðu þeir dúki andlit hans, ok lustu á háls hánum, ok hlógu ok mæltu: Spáðu nú Cristr, ok seg hverr þik laust.
En er þeir höfðu hlegit at hánum, ok mælta marga goðlöstun við hann, þá seldu þeir hann Piláto jarle. En Pilatus spurði þá ok mælti: Hverja sök hafið ér í gegn þessum manni? Gyðingar svöruðu: Eigi möndum vér selja hann, ef hann hefði eigi illa gört. Pilatus mælti: Hvat görði hann illa? En þeir svöruðu: Viller hann þjoð órá ok bannar at gjallda keisara órom skatt ok segjer sik konung vera. Pilatus mælti: Takið ér hann ok dœmið at lögum yðrum. Gyðingar svöruðu: Eigi er oss lofat at vega mann á páskum. Þá spurði Pilatus Jesum ok mælti: Ertu konungr gyðinga? Jesus svaraði: Hvárt mælir þú þetta af þér sjálfum, eða sögðu aðrir þér þetta frá mér? Pilatus mælti: Eigi em ek gyðingr; þín þjóð ok þínir biskopar seldu þik mér, hvat görðir þú? Jesus svaraði: Eigi er af þessum heimi ríki mitt. En ef af þessum heimi væri ríki mitt, þá möndu þjónar minir standa í gegn þvíat ek væra seldr. En eigi er héðan ríki mitt. Pilatus spurði: Ert þú konungr þó? Jesus svaraði: Þú segir at ek em konungr („rex“). Ek em til þess borinn, ok til þess kom ek í heim, at ek bæra vitni hínu sanna. En hverr heyrir rödd mína er af sönnu er.
Þá mælti Pilatus við gyðinga: Önga sök finn ek í þessum manni. En gyðingar héldu á sínu máli ok mæltu: Vilti hann lyð í kenningum sínum of alt Gyðingaland, ok hóf upp í Galileu alt hingat til. En er Pilatus heyrði nefnda Galileu, þá sporði hann ef Jesus væri þaðan. En er hann varð þess víss, at Jesus var ór Herodis veldi æzkaðr, þá sendi hann hann til Herodis, er þá var ok til Jorsala kominn á þeim dögum. En Herodis varð feginn er hann sá Jesum, þvíat hann heyrði mart sagt frá hánum, ok var hann fúss at finna hann, þvíat hann vætti jarteinar nekkverrar af hánum. Herodis spurði hann magra mála, en hann svaraði öngu. En gyðingar stóðu hjá staðfastir ok rœgðu hann við Herodem. En Herodes fyrleit hann, ok sendi hann aptr til Pilatus, ok görðusk þeir Pilatus ok Herodes vinir frá þeim dagi, þar er þeir váru áðr óvinir. Þá heimti Pilatus þangat gyðinga, ok mælti við þá: Er fœrðuð mér þenna mann, ok sögðuð hann villa þjóð alla, ok spurða ek hann svá, at ér heyrðuð, ok fann ek enga dauða sök í hánum ok eigi Herodes. Berja mon ek hann láta ok undan ganga. En sá var vanði, at hann lét undan ganga á páskum einn banndingja þann er gyðingar vildu þiggja til lífs, þá spurði Pilatus gyðinga: Vilið ér, at ek gefa yðr konung gyðinga? En þeir svöruðu: Eigi viljum vér hann, heldr Barraban. En Barrabás var illvirki. Þá lét Pilatus berja Jesum. En ríðarar undu saman korónu ór þyrnum, ok drógu á höfuð hánum, ok skryddu hann konungs skrúði, ok hlógu gyðingar at hánum ok lustu á kiðr hánum. En sumir féllu á kné fyr fœtr hánum, ok lutu hánum ok mæltu: Heill þú konungr gyðinga.
Síðan leiddi Pilatus Jesum á þing gyðinga, ok hafði hann þyrngörðina á höfði. En er biskop ok yfirgyðingar sá hann, þá kölluðu þeir ok mæltu: Krossfestu, krossfestu hann! Pilatus mælti: Takið ér hann ok krossfestið ef ér vilið, þvíat mér synisk hann saklausa. Gyðingar svöruðu: Vér höfum lög þann er hann er dauða verðr, þvíat hann kallar sik son guðs. En Piláto varð ógn at þessu máli, ok leiddi hann Jesum í skíðgarð sinn, ok spurði hann Jesum ok mælti: Hvaðan ertu? En Jesus svaraði hánum eigi. Þá mælti Pilatus: Svarar þú eiga mér? Veiztu eigi at ek hefi veldi at krossfesta þik, ok svá at láta þik undan ganga? Jesus svaraði: Ekki veldi hefir þú í gegn mér, nema þér væri leyft af himni. Af því hefir sá meiri synð er mik seldi þér. En leitað Pilatus máls við gyðinga at láta undan ganga Jesum. En þeir kölluðu: Ef þú lætr þenna undan ganga, þá ertu eigi vinr keisara („cecar“) þvíat sá gerir í gegn keisara er sik kallar konung. En er Pilatus heyrði þessi mál, þá sat hann á dómstóli í stað þeim er kallaðr er Gabatha. Þá sendi kona hans eptir hánom, ok mælti: Ekki áttu at sœkja at þessum réttlátum manni, þvíat mart berr í sýn fyr mik í dag fyr hans sakar. Þá leiddi Pilatus Jesum til gyðinga ok mælti við þá: Hér er nú konungr („rex“) yðvarr. En þeir kölluðu: „Tolle, tolle crucifige eum“. Pilatus mælti: Skal ek krossfesta konung yðvarn („regem vestrum“)? Biskopar („episcopi“) svöruðu: Engi höfum vér konung nema keisara, ok hverr sá er sik gerir konung, ok svá hinn er hefja vill hann, eða halda þá, stendr á mót keisara. - - Þá tók Pilatus vatn, þó hendr sínar ok mælti við gyðinga: Séð ér, at ek sjá hreinn af úthellingu blóðs þessa hins réttláta manns. En allr lyðr svaraði: Sé blóð hans yfir oss, ok yfir vára sonu.
Þá gaf Pilatus gyðingum, illvirkja þann er þeir báðu, en hann lét Jesum leiða til krossfestingar í stað þann er heitir Caluarie locus. Þá gripu þeir nekkvern mann þann er Simon hét ok neyddu hann at bera krossinn eptir Jesum. En er riðarar leiddu Jesum til krossfestingar, þá fylgði hánum lið mart, ok konur þær er grétu písl hans. Þá leit Jesus til þeirra ok mælti: Ér dœtr Jerusalem, grátið eigi mín, heldr yðr sjálfir, ok sonu yðra, þvíat þeir dagar monu koma, er ér monuð þat mæla, at þær sé sælar, er eigi hafa börn alit ok óbyrja eru.
_(14804893263).jpg)
Þá krossfestu þeir Jesum at miðjum degi föstudags, ok váru krossfestir með hánum tveir þjófar á sína hönd hvárr. En Jesus mælti: Faðir, fyrgefðu þeim, þvíat þeir vitu eigi hvat þeir gera. En fjórir ríðarar þeir er krossfestu Jesum, skiptu með sér klæðum hans. En kyrtill hann var lokr ofinn, en eigi saumaðr. Þá mæltu ríðarar með sér: Eigi skolum vér slíta kyrtilinn, heldr hluta með oss. Þá fyldisk þat er sagt er í salmi: Skiptu þeir með sér fötum mínum, ok lögðu hlut yfir klæði mitt. En Pilátus reit rit ok festi yfir höfuð Jesu, enn þat var ritit latínu stöfum ok grikskum ok eibreiskum: Sjá er Jesus konungr gyðinga. Gyðingar stóðu hjá krossi Jesu ok hlógu at hánum ok mæltu: Ef þú ert Kristr sonr guðs, görðu heilan sjálfan þik ok stig niðr af krossi. „Similiter“ hlógu at hánum yfirgyðingar ok mæltu: Aðra görði hann heila, en hann má sik eigi heilan göra. Ef hann er konungr gyðinga, stígi hann niðr af krossi, ok monum vér trúa hánum. Svá hæddu ok at hánum ríðarar, ok báru ramman drykk at munni hánum, en hann saup á ok svalg eigi niðr. En annarr af þeim þjófum er krossfestir váru með hánum Jesu, hló at hánum ok mælti: Ef þú ert Kristr, görðu þik heilan ok oss. Þá svaraði annarr, ok ávitaði hinn, ok mælti: Fyr hví hræðisk þú eigi guð, þar er vér erum allir í einni písl, ok höfum vit þat er vit erum verðir fyr verk okkur, en sjá görði aldregi ilt. Þá mælti hann við Jesum: Minnstu mín, dróttinn, þá er þú kömr í ríki þitt. [Þá svaraði Jesus]: Satt segi ek þér, í dag skalltu með mér í paradíso. En hjá krossi Jesu stóðu móðir Jesu ok systir móður hans María Cleophe, og Maria Magdaléna. En er Jesus sá móður sína, ok Jóan postola, þá mælti hann við móður sína: Kona sé her þú son þinn. Síðan mælti hann við lærisvein: Sé hér er móðir þín. En frá þeirri tíð tók Jóan at fylgja Maríu, ok þjóna henni at öllu því er hon þurfti. En Jesus vildi fyllask láta allar ritningar, ok mælti hann: Þyrstir mik. Þá fyldu þeir drykkjarker fult œrvínans ok réttu til hans. Þá er Jesus hafði tekit œrvínan, mælti hann: Nú er lokit. Þá kallaði Jesus hátt: Faðir, fel ek anda minn á hendi þér. Frá miðjum degi görði myrkr mikit of alla jörð til nóns dags. En at nóni kallaði Jesus hátt: Heli, heli, lamazabathani, þat er: Guð minn, guð minn, hví fyrlætr þú mik. En nekkverir þeir er hjá stóðu, mæltu: Helias kallar sjá nú. En einn af þeim fór rennandi ok fyldi ker af œrvínani ok gaf hánum at drekka. En sumir mæltu: Sjám vér nú hvárt Helías möni koma at frelsa hann eða eigi. En þá kallaði Jesus í annet sinn hátt ok fór frá likam. Þá görði landskjálfti mikinn, svá at steinveggir hrunðu, ok rifnaði tjald ór ofanverðu í neðanvert, ok margir likamir heilagra manna („sanctorum“), þeir er grafnir váru þá risu opp. Ok þeir er upp risu ór gröfum, kómu þeir eptir upprisu hans í helga borg ok syndusk mörgum. En hundraðs höfðingi ok þeir er með hánum váru varðveitendr Jesum at liðnum landskjálftanum, þeir er þar váru, hræddusk harðla ok mæltu: Sannlega var sá guðs sonr. En þar váru margar konur of langt þær er fylgt höfðu hánum þangat.
