Maríu jartegnir - Af Leurico

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Af Leurico


C. R. UNGER

Christiania 1871



B (Varianter fra A)

Af Leurico

[Hversu milld ok miskunnsöm hin sæla María er við alla þá, er hennar dýrð giöra, þá sýna mörg dœmi hennar iartegna[1]. Maðr hét Leuricus, hann var munkr í einuhveriu munklífi. Þar andaðiz ábóti, ok eptir hans andlát skylldu munkar kiósa sér ábóta. En Leuricus villdi gjarna taka þann vanda fyrir metnaðar sakir ok hét munkum bliðu mikilli, [ef hann væri til ábóta tekinn[2]. En þetta munklífi átti sér móðurhús, svá sem grámunka regula býðr, ok var þar ábóti yfir, ok átti sá kosning með brœðrum. Leuricus var vinr konungs mikill ok hafði lengi[3] með veralldarfólki verit, ok fyrir þá sök villdi ábóti ok munkar hann eigi[4] kiósa, ok kuru[5] hann frá, en til þann er staðfastr var í [sínu reguluhalldi[6]. Þá sótti Leuricus konung at, ef hann mætti í nökkurum stað honum til tignar koma, ok svá gerði konungr, at hann kom honum til ábóta tignar[7] í fiarlægð við þetta munklífi, sem áðr hafði hann verit, ok var Leuricus þar um hríð. En þá nýtti hann ekki[8] þar at vera, ok fór þá aptr ok var [þá þar[9], ok þó við mikit sundrþykki[10] ábóta síns. En þó at Leuricus væri í mörgum lutum ávíta verðr ok hegningar, þá hafði hann þó mikla ást ok þiónan gerfa til [sanctam Mariam[11]. Hann var því[12] vanr at syngia þriár messur í hverri viku de sancta Maria. Leuricus tók bráða sótt ok mikla, ok er at honum tók at líða, bað hann ábóta koma til sín ok léz villdu sættaz við hann, áðr hann andaðiz, at eigi yrði hann fyrirdœmðr af sínum tilgerningum. Eptir þetta felldi verki at honum svá ákafa, at hann átti eigi legró. Þá bað hann brœðr þá, sem við vóru, at þeir bæði fyrir honum[13] almátkan guð ok sæla Maríu, at þau leysti sálu hans frá eilífum kvölum. En þá biðu þeir þess, er ábóti kœmi[14], ok tóku munkar at syngia letaniam ok aðrar bœnir fyrir þessum manni. Þá tók frá Leurico málit ok vit[15], ok lá sem dauðr væri. Munkar géngu at, þar sem hann lá, ok hörmuðu, er svá skiótt hafði at liðit, at hann var hvárki[16] húslaðr né oliaðr. Þeir þóttuz eigi vita, hvárt hann var lífs eða andaðr. Þá setti út froðu mikla um munninn, ok eptir þat skaut hann upp öndu ok mælti: „Frú sancta Maria, frú sancta Maria, frú sancta Maria! þér geri ek þakkir fyrir alla þá miskunn, er þú [veitir mér[17], at ek skal undan þeginn öllum meinlætum, er ek var til ráðinn, [fyrir þínar bœnir nú til fagnaðar leystr[18]. Ek geri þér þakkir, mín dróttning! fyrir þat, [er þú hefir þat þegit af hinum sœtazta syni þínum, at ek skal nú mega taka holld hans ok blóð, ok gera minn skriptagang[19] sem hverr kristinn maðr er skylldr til.“ Eptir þat bað Leuricus priorr, at hann gæfi honum reiðu. Ok þá er at honum var borit corpus domini[20], þá mælti hann með tárum: „Því iátte ek með munninum ok trúi ek með hiartanu, at þetta er sá hinn sami líkami, er guðs sonr tók af holldi Marie meyiar, ok þetta hit sama holld hékk á krossinum helga til lausnar öllu mannkyni, ok þetta hit sama blóð rann or síðusári dróttins míns Jesu Cristz.“ Eptir þat var Leuricus húslaðr ok oliaðr, ok eptir þat andaðiz hann ok blezaði alla brœðr, áðr en þeir báðu dróttin gæta hans sálu, ok eptir þetta iörðuðu þeir lík hans með fagnaði. Ok er þessi iartegn vitnisburðr, at hin sæla Maria fyrirlætr[21] engan þann, er henni þiónar með sannri ást, ok frelsir[22] frá eilífum kvölum þá, er sinna synda vilia iðraz, ok leiðir eptir þat til fagnaða, þar er hennar sonr lifir ok ríkir um [allar alldir[23].


a (Varianter fra D og E)

Vor frv hialpadi munk

Þat ma opinberliga skilia af þeim lut, sem her fylgir, huat milld ok sæt hin helga Maria modir vars herra Jesu Kristz[24] ok allrar milldi er vid þa, er hana elska ok dyrka ok leita med ollu megni at fa hennar vinatto[25]. Virdoligr fadir Hedricus prior Certhesij[26], er þessa luti sꜳ ok heyrdi, sagdi, at sa var einn munkr i þvi munklifui, er Vest heitir, Levricus at nafne, er þann tima, er aboti Certhesij var allr, leitadi a marga[27] vega at verda aboti yfir þeim stad. Enn þat var miok i mot vilia hans abota ok sua i mot vilia munkanna i Certhesia. Ok þo at þeir allir vęri motstadligir hans vilia her vm, var [hann þo þangat skipadr[28] med styrk þess konungs, er þa var fyrir[29] rikino. Enn þegar konungrinn sa, at þat mislikadi hans abota ok munkvm fyrr nefndz stadar, tok hann hann i brott þadan ok skipadi[30] yfir klaustr miok fiarlęgt, er Holl[31] heitir. Levricus var þar langann tima. Eptir þat[32] for hann aptr til Certhesium[33], ok var þar enn annan tima.

Litlu seinna enn hann kom þar, tok hann krankleika, af hverium hann andadiz. Enn þo at þessi Levricus færi eigi sva fram vm marga lvti, sem vera atti, elskadi hann þo miok sęla guds modur Mariam ok þionadi henni iafnan med ollu sinv megni, hann song af[34] henni messu tueim sinnum eda þrim sinnum i hverri vikv. Sem hann var miok męddr [af þeim krankleika[35], er hann tok, ok hann ottadiz sinn dauda, sendi hann eptir sinum abota, at hann kemi til hans, ok villdi sættaz vid hann, þviat hann ottadiz, ef hann dæi, adr[36] hann sættiz, at hann fengi þungar pinur fyrir sinar syndir. Nu sem hann pinadiz [sva af þunga þessarar sottar[37], at hann sneriz a ymsar hlidar, þar sem hann lꜳ, vitandi eigi, huat hann mætti[38] helldz gera, þat sem honum vęri til hialpar, bidr hann munkana, þa sem þar voru vid, at fyrir guds elsku ok hans modur Marie veitti þeir honum miskunn med brodurligum kærleik, at þeir fęri i klaustrid ok będi milldi almattigs guds ok hina sælu modur Mariam miskunnar fyrir þeim haska ok þrongingh, er hann þoldi, at þau tedi honum sina miskunn frialsandi hans ond, sem hon fęri brott or likaminum fra þeim kuolum, sem[39] hann ottadiz. Ok sem hann beid kvomo sins abota, eptir hverium hann hafdi sent, ok munkarnir i klaustrino sungv fyrir honum letanias ok adrar bęnir, misti hann sins mꜳls, ok la sem hann veri dauðr[40]. Munkarnir komv til hans, þegar sem þeir heyrdu þetta ok hormuðo[41] miok, er hann matti eigi taka likam vors herra ok eigi fa helga olean[42], adr hann andadiz. Þeir stodu yfuir honum miok ryggir, vitandi eigi hvat þeir skylldu[43] gera, þuiat hann la sem daudr madr, ok mattu þeir ongua þionustu veita honum sem lifuanda manni, enn þuiat hann stirnadi[44] æigi, þordu þeir æigi at iarda hann sem daudann mann.

Sem þeir hofdu lengi stadit yfir honum, ok þeir sa mikla frodu falla or hans munni, sua at þeir trudu hann helldr vera daudann enn lifuanda[45], lifnadi hann skiottliga ok tok at grata sva segiandi: „Min fru sancta Maria, þackir geri ek þer, er þv hefuir mik nu frelst a þessum degi ok fordat, at eigi felli[46] ek i fyrirdæmingh eilifua, sem ek var verdugr, hver er skiotliga hefdi yfir mik komit, vtan þv hefdir mer hialpat. Frv sancta Maria, ek gerir þer miklar þackir, at þv batt fyrir mer þinn sæta son varn herra Jesum Kristum, at ek skylldi mega hans blod ok holld taka ok fꜳ alla þa þionustu fyrir mitt andlat, sem kristnum manni heyrir.“ Eptir þat bad hann priorinn ok adra brædr, at þeir gęfui honum skiott vars herra likam. Sem sv[47] helgazta forn var borin til hans, sem hann beiddiz, sagdi hann med tꜳrvm sik fullkomliga trua med hiartanu enn iata med munninum, at þetta, sem syndiz vndir brauds liking, var sannliga likami vars lausnara, hvern er hann tok af ivngfru Maria, ok þat sama heck a krossinum fyrir oss syndugum monnum, ok þat blod rann af hans sidv. Eptir þat sem hann hafdi bergt holldi ok blodi vars lausnara, bad hann brædrna, at þeir veitti honum hina sidaztu smurningh. Sem þessir allir lutir voru vtsagdir til enda eptir skipan, blezadi hann þeim ollum munkum, er vid voru, ok gaf þeim absolucionem. Munkarnir gerdu slikt hit sama vid hann ok blezada honum. Eptir þat logdu þeir [hann yfir[48] eitt hꜳrklædi. Hann andadiz þegar med gledi ok fagnadi. Heilogh guds modir Maria, hveria er hann lofadi sua sættliga, tok hans ond leidandi hana i huilldarstad, eptir þui sem þeir trudu, er vid voru ok sa þessa luti. Brædrnir iordudu hann i sino capitulo blezandi ok lofandi gud ok hans modur Mariam, er sva mikla miskunn hafdi honum ted.

Þessi iartein er til þess ritud, at ver siem iafnan oruggir, ef ver elskvm, sem verdugt er, helga guds modur iungfru Mariam, þa sem er modir miskunnar ok allrar milldi, gerandi hennar helgu minningh med adri kvnnasto vtann aflꜳt[49], at hon mvn giarna oss hialpa, sva opt sem oss er naudzyn til, ok enn helldr mvn hon oss frialsa[50] af eilifum pislum, þeim er ver ervm verdugir sakir vorra synda. Ok sem hon hefir oss frialsat[51], mun hon oss [at eilifu[52] hialpa fyrir miskunn sins millda lausnara ok sonar Jesu Kristz. [Honum se lof ok dyrd med gudi fedr ok hinum helga anda utan enda. Amen[53].



Fotnoter:

  1. ↑ [tilf. A.
  2. ↑ [tilf. A.
  3. ↑ löngum A.
  4. ↑ til ábóta tilf. A.
  5. ↑ saal. A; kæru B.
  6. ↑ [sinni regulu A.
  7. ↑ ríkis A.
  8. ↑ eigi A.
  9. ↑ [þar um hríð A.
  10. ↑ til tilf. A.
  11. ↑ [guðs móður A.
  12. ↑ opt tilf. A.
  13. ↑ við tilf. B.
  14. ↑ kvæmi A.
  15. ↑ svá vitit A.
  16. ↑ eigi A.
  17. ↑ [hefir mér veitta A.
  18. ↑ [tilf. A.
  19. ↑ [saal. A; er ek skal nú minn skriptagang gera B.
  20. ↑ saal. A; Cristi B.
  21. ↑ lætr A.
  22. ↑ fyrst tilf. B.
  23. ↑ [alldir allda amen A.
  24. ↑ modir myskunnar tilf. D, E.
  25. ↑ ok fullting tilf. D, E.
  26. ↑ Cercesij E.
  27. ↑ alla D.
  28. ↑ [honum þo þangat skipat E.
  29. ↑ saal. D; yfir E, mgl. a.
  30. ↑ hann tilf. E.
  31. ↑ Hull D; Hall E.
  32. ↑ langann tima E.
  33. ↑ saal. a, D; Certesijm E.
  34. ↑ mgl. E.
  35. ↑ [tilf. D, E.
  36. ↑ enn tilf. E.
  37. ↑ [af þessari sott sua miok E.
  38. ↑ skylldi E.
  39. ↑ er D, E.
  40. ↑ slik i Ungers tekst.
  41. ↑ slik i Ungers tekst.
  42. ↑ olian E.
  43. ↑ skylldi D.
  44. ↑ saal. ogs. E; stirdnadi D.
  45. ↑ lifs E.
  46. ↑ fella D, E.
  47. ↑ hin tilf. E.
  48. ↑ [yfir hann D.
  49. ↑ aflate E.
  50. ↑ frelsa D.
  51. ↑ frelsat D.
  52. ↑ [tilf. D, E.
  53. ↑ [tilf. D, E.
Hentet fra «http://heimskringla.no/index.php?title=Maríu_jartegnir_-_Af_Leurico&oldid=63304»