Maríu jartegnir - Einn vngr maðr tok nvnnv or klavstri

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Maríu jartegnir

Einn vngr maðr tok nvnnv or klavstri

St

Einn vngr maðr tok nvnnv or klavstri

Roman de la Rose:
Enn fyrr nefnd ambátt gvðs gengr sva mikinn villistig, at hon þionar fyrr nefndvm riddara vndir hivskaparbande, getande meðr honvm .ii. sonv ok eina dottvr.

Maðr nockvrr var mikils hattar, bø̨ði kynstorr ok at veralldar avðæfvm fvllrikr. Hann átti nogar eignir, bø̨ði fastar ok lꜹsar, oc var þess ván, þviat hann var skipaðr valldzmaðr ok stiornar yfir mørgvm lyð. Var hann sealfr vinsø̨ll ok vel kendr af sinvm vndirmønnvm, rettviss i lagadomvm, vapndiarfr ok reyndr i orrostvm. Kvrteisir riddarar þionvðv honvm dagliga, enn þo var sa einn, er hann elskaði framarr enn alla aðra, þviat þenna mann hafði hann reynt i dygð ok drengskap, sem siðarr mvn heyra. Þessi maðr atti einn vngan svn, þann sem hann elskaði sem sik. Hann var a efra alldri, er sveinninn var getinn. Var þessi einn erfingi allz rikdoms hans, let hann ok þenna svein með allri virkt vpp fø̨ða, sva sem skemtiligaz matti verolldin af ser syna. Nv kemr þar tima, at hinn riki maðr verðr at giallda þa dꜹðaskvlld, sem engi iarþligra manna ma vndan komaz. Ok sem hann hefir sott tekit ok liggr i reckiv, kallar (hann) til sin fyrr nefndan riddara, er hann elskar vmfram aðra. Hann talar við hann: „Gvð drottinn allzvalldandi, (er hefir i sinv valldi) lif ok dꜹða, trvi ek, at með si(n)ni miskvnn se hann sva skipandi, at ek gamall ganga fram skiotliga i almenniligar dꜹða dyrr. Hefir minn skapari veitt mer sva marga lvti ok micla i þessvm heimi, at ek ma storliga hrø̨ddr vm vera, at eigi hafa ek sva þackat ne ꜹmbvnat gvði, sem ek er skylldr til. Þer er kvnnikt, minn kø̨ri, at ek a einn vngan svn, sva at hann ma eigi við taka sinni føðvrleifð, helldr krefr nꜹðsyn til, at hann fai gott fostr enn fiarlvtr hans trvliga geymslo, þar til er hann ma sialfr styra ok fyrir sea. Þvi biðr ek þik fyrir þa dygð, er þv hefir mer teð, at þv takir þenna svein ok allt hans goz i þina geymslo ok vernd, ok vendir til hans allri þeiri þionosto, er þv veitir mer bø̨ði at fornv ok nyiv.“ Riddarinn iatar honvm giarna sina bø̨n með hlyðni ok sønnvm goðvilia. Er nv skamt at biða, aðr hinn riki maðr lø̨tr verolldina. Enn riddarinn gerir allt eptir hans boði ok bø̨n vm sveininn ok hans goz.

Þat er greinanda, at fostri sveinsins á eina dottvr vnga. Þꜹ ero miok iafnalldrar ok riddarason, oc sva sem þꜹ vaxa vpp, fellir sva heita ast hvart til annars, at hvarki matti af øðrv sea, ok eigi mat bergia nema bø̨ði samt. Nv sem þꜹ ero .xii. vetra, skipaz elskan þeira i millvm, þviat leikinn minkar, enn likams styrkinn ꜹkar. Þar kemr vm siðir, at faþir ok moþir ok allt hyski grvnar, at þessir vngv menn elskizt fvllkomliga sin i millvm miøk hiartaliga. Þvi gera þꜹ hion rað sin i millum, hvern veg þꜹ skvlo kyrraz mega vinna, sva at þꜹ styggi eigi ne hryggi eigi hinn vnga mann. Enn til sea þav ecki rað annat enn gefa hana i klꜹstr, þviat þꜹ þickiaz skilia, at fyrir þenna vtveg ma hinn vngi maðr eigi stirðr vera. Þetta ferr fram, at þꜹ offra gvði dottvr sina. Ok sva sem hin vnga mø̨r kemr i klꜹstrit, hvgsar hon með ser, fyrir hveria søk faðir ok moðir hafa sva við hana gert. Enn nv með þvi at hon er skylld gott at gera, snyrr hon atferðinni ok fyrirlitr alla heimliga luti, elskandi sinn drottin með sø̨nnvm goðvilia. Þvi var hon bø̨ði elskvt fyrir lifsins verðleik ok heilagleik.

Nv sem þvilikir lutir forv fram, liðr alldr hins vnga mannz, vnz hann er tvitøgr, hann er micill ok sterkr. Er hann skipaðr i eignir sinar allar, metorð ok veralldligar sømðir eptir feðr ok moðvr, hann er diarfr ok mikillar framkvęmðar, stiornandi sterkliga vndirgefinn lyð ok allt annat, þat er honvm varþar. Enn þott hann eigi i morgv at standa, gleymir hann eigi þeiri fỏgrv meyiv, er hann fyrri við lek i bernsku ok fra honvm var brott gripin. Her hvgsar hann vm optliga, hversv hann skal henni brott na or søgðu klaustri, enn nv var nunna vorðin ok Kristz bruðr. Einn tima ferr hann heiman ok riðr fram til klꜹstrans með vegligu foruneyti. Ok er systr spyria þat, at sva vølldugr maðr er þangat kominn, ganga þø̨r vt i moti honvm með allri bliðv. Sv systir stendr i millvm annarra, er hinn riki maðr vill giarna finna. Þegar sem hann serr hana, vikr hann henni brott fra øðrum ok segir sva til hennar: „Ertv eigi sv sama, er mic elskaði forðum kęrliga,“ segir hann. Hon svarar: „Minn herra, ek er sv sama, ok enn elskar ek yðr.“ Hann svarar þa: „Þat fęrr ek skiott reynt, segir hann, oc ef þat er, far brott með mer, ok man ek ganga at eiga þic, þviat allt her til þolða ek fyrir þina ast at kvęnaz eigi, sva sem vęntandi, at ek mvnde þic fá með nockvrum hø̨tti.“ Nvnnan svarar: „Bið min vm litla stund, þviat ek skal buaz sem skiotaz.“ Hon ferr nv með samþycki hans aptr i klꜹstrið at bua sina brottfør. Marga lvti lagði hon þa i vanda sinn, er guði ero þęgiligir, siðan hon kom i klꜹstrið, ok geymande þeim dagliga, oc þott hon verði nv veyk i sva miclum illzkutima, gleymir hon eigi guði iafnfram at þiona. Þat var venia hennar hvern dag, at hon sagði .v. sinnvm Pater noster fyrir pislarmarki vars herra Jesv Kristz, ok þetta er enn hennar eyrindi aptr i klꜹstrið.

Nv sem hon hefir þessa bęn með goðfysi framat ok hon hneigir sic fyrir pislarmarkinv ok ętlar i brott at ganga, rettir likneskit hęgri hond ok tekr brott vilinn af høfði hennar ok lętr vpp a høfvt ser. Enn við þenna lut verðr hon akafliga hrędd ok ottaslegin, gengr þo vt af klꜹstrinv ok segir herranvm leyniliga, at hon ma sva buit með engv moti i brott fara, nefnir dag annan, nęrr hann skal eptir henni koma, ok segir sic þa mvnv vera buna. Herrann samþyckir þetta, skilia þꜹ at sinni, ok gengr hon aptr i klꜹstrit ok fram fyrir likneski vars herra, framfallandi ok litillatliga biðiandi, at allzvalldandi gvð gefi henni aptr þann siðsemdarbvnat, sem hann hafði aþr af henni tekit. Ok þat veitir hann henni fyrir sina ovmrø̨ðiliga dyrð, þo at hon salug bæði eigi með þvi hvgskoti, sem vera skylldi; þviat eigi var þessi vvinarins freistni fra snvit hiartat, at hon fęri i brott með herranvm. Enn þo tekr likneskit af høfði ser vilinn ok setr a hana.

Liðr nv fram til þess dags, er þꜹ høfðv anefnt at finnaz. Kemr herrann nv at gripa i brott fra gvði lifandi eign sina. Hafði hon salvg visat honvm til lꜹndvranna klꜹstrans, er hann skylldi hennar biða. Nv sem þꜹ finnaz ok hafa vm stvnd við talaz, segir hon sik enn hafa nꜹðsynligt eyrindi aptr i klꜹstrit. Hann lø̨tr þat enn leiðazt. Er þat samt sem aðr var greint, kemr hon enn vt hrygg fyrir herrann ok segir sik eigi vera bvna, anefnir þriðia vitianartima. Þessv verðr hann harðla reiðr, ok sverr vm, at þriþia tima skal hann eigi sva vera blecktr. Sem hann er i brotto, hverfr hon aptr i klꜹstrit fyrir likneski vars herra Jesu Kristz ok øðlaþiz vil sinn i annat sinn með bęnvm ok tara vthelling. Kemr hinn þriði dagr viteanar hins rika mannz sins ránfengis i fyrnefndan stað. Enn með þvi at henni þickir nv eigi vist, hvart hon fø̨rr orlof at segia bęnirnar, gengr hon fyrir alltari vars herra Jesv Kristz. Mikill bardagi ok veykleikr, ok annarri halfu goðr vile (var) i þessarrar konv briosti, guðs hrezlv synde hon i þvi, er hon vill eigi sva snaraz or faðmi sinvm fyrra brvðguma, at eigi gerði hon aðr hans sęmð ok virðing eptir vana, þo at (fyrir) veykleic þø̨ttiz hon eigi þola mega ok vvinarins teyging, vtan gera sinn vilia. Sem hon hefir knefallit fim sinnvm ok sagt gratande Pater noster hina helguztu bęn, harmande sic ꜹmliga siðan hneigir hon sic ok ętlar i brott at ganga. Enn nv er sem fyrr, at hinn krossfesti tekr af henni vilinn ok hylr með sealfs sins høfvt. Eptir þetta gengr hon fram at lꜹndurum klꜹstrans, sem fyrr var getið. Er herrann þar fyfir mø̨ddr af langri biðstund. Hann gørir nv skamt vm, tekr hana høndvm ok flytr hana heim a sinn garð ok gerir bruðlaup til hennar. See her, meðr þvi at þessi herra er sva mikils hattar valldz ok virðingar, var engi sva diarfr, ok eigi byskvpinn sialfr, at þerði honvm at segia.

Her nęst er greinandi vmlestr ok aleitni systranna heima i klaustrinv, er þø̨r veita þessi konv, þviat þø̨r gera sem heimskir menn ero vanir: ef manni gefz einn lutr yfir, þa kalla (þeir) allt framferði mannzins onytt. Sva gera þør systr, fara til ok rangsnua allar hennar fyrri gerðir, oc millum annarra oþø̨giligra orða tala þęr sva: „Se her nv, huersu falsligan enda falslig siðsemð þessarrar konu hefir fengit. Hon syndiz vera viðrhialp þessa huss, enn nv er (hon) fallin i glępagrỏf fagnaðarlꜹs.“ Siðan ganga þør til altaris, þess sem guðs þionostukona var vøn at biðiaz fyrir. Sea þęr vil hennar yfir høfði licneskiunnar, ok at meirr girnaz þęr i moti henni, segia hana þetta allt gørt hafa af drambsemi. Nv bera þęr stiga til ok ętla vilinn i brott at taka. Enn þat mega þęr með øngri list gera, þvi at sva syndiz þeim, sem hann veri bundinn við licneskit eða skipt i treliga natturn, þvi gefaz þø̨r vpp ok fa ecki at gørt.

Enn fyrr nefnd ambátt gvðs gengr sva mikinn villistig, at hon þionar fyrr nefndvm riddara vndir hivskaparbande, getande meðr honvm .ii. sonv ok eina dottvr. Ok er þꜹ hafa sva lengi legit i syndum, gørizt sva með þess raði ok millde, er engan vill faraz lata i eilifum davða, þann er til hans snyz, hverfa þau aptr at fundnv hialparraði. Segir hon sva til hans einn tima litillatliga með hreinv hugskoti: „Herra minn, segir hon, hversu lengi skvlo mið liggia i ockrvm vdemiligvm syndum, eða nø̨rr skvlo við taka til at ottaz gvþs reiði, þa sem yfir ockr man koma, ef við betvm eigi ockat framferði. Ek trvi þic muna, hversv styrkliga þv greipt mic brott fra minvm fyrra brvðgvma, þat er (at) skilia, skapara minvm ok lꜹsnara, hverium er ek het forðum at hallda hreinan meydom alla mina lifdaga. Enn nv hefir ek sva sarliga af brvgðit minv fyrirheiti, sem verølldunni er kunnikt ok minir vvinir mvnv i frasagnir fø̨ra. Oc þott ek hafa framarr misgert, enn með tungv megi skyra, þa vil ek nv aptr hverfa, þviat ek veit, at guð minn er bæði milldr ok miskvnsamr ok vill giarna sia iðron mina, ef ek vil til hans snvaz af øllv hiarta. Oc i hans nafni bið ek þik, at þv heyrir rað mitt, oc man hann ockr miskvnna fyrir mivklø̨ti sitt. Aller þinar iarðir, eignir ok ꜹðęfi i føstv ok lavsv skalltu skipta i þria staði. Af einvm lut skalltu mvnklifi reisa lata, ok gef þat i valld syni ockrum envm yngra, at með samtengðvm ser øðrvm brø̨ðrvm þioni hann almattkvm gvði ø̨finliga. Annan lut fiar skalltu lata kyrran ok lata þann verða gefinn syni ockrvm hinvm ellra, at hann efli rettlęti konvngdomsins með løgligvm framferðvm, enn styði ok styrki fatø̨ka menn gvðs með føgrvm ølmosvm. Hinn þriþia part ꜹðø̨fa skalltv hafa sialfr. Þv skallt krossazt ok fara til Jorsala ok vera þar staðfastr i þionostv hins krosfesta Jesv allt til enda lifs þins, mykiandi sva reiði þess mikla drottins oc ogvrliga einvalldzkonvngs, sem fyrrvm framþir þu i mot sva micla meingerð, at þv ręntir hann sealfs hans eign. Enn ek veslug ok alla vega hørmulig man aptr hverfa til mins fyrra staðar. Ok til þess at ek geri sanna iðran, man ek með mer láta fara dottvr mina, at allir þeir er mer vilia bregða, hafi synilict efni til mic at gabba, at þar fyrir forðumz ek eilifan hlatr ok hręðilict brigzli minna vvina.“

Sem herrann hefir heyrt hennar orð sva skynsamlig, kemz hann við með goðfysi oc er vitiaðr þegar af guði, sva at hann vill þegar án dvøl fylla hveria luti eptir hennar an sỏgn. Oc skiotliga kallar hann einn byskvp til sin ok marga klerka, þar með aðra mikils hattar menn, ok byriar sva yfirbot sinna verke, at hann gefr sic til Jorsala. Þar nęst við hann aptr skipa þat ránfengi, sem forðvm greip hann fra gvði. Ok er nv bvin sęmilig ferð með frvinni, þar er sealfr byskvp ok margir hans klerkar, þar sealfr herrann ok margir hans fylgiarar. Er þessi ferð harðla sęmilig. Ok sem skamt er til klaustrsins, talar frvin sva til lyðsins: „Þvi at diofli aeggianda geck ek fyrrvm v́t af þessv klꜹstri eigi vm almenniligt hlið sem goðir menn ok i sinvm gerðvm alþyðligir, helldr vm leyniligt port, at ek mętti forðaz mannligt avga, oc þvi er macligt, at þar ganga ek inn til vmbotar, sem ek geck v́t til synder. Sva ok ef ek er maklig at taka aptr fyrra siðlętisbvnat, skal ek hann af þeim einvm þiggia, sem hann tok brott fra mer.“ Ok eptir þetta verpr hon af ser bvning ok skoklø̨ðvm, ok gengr fyrst allra manna framm at klꜹstrinv ok inn vm lꜹndyrr ok enn beinazta veg fyrir þann signaða kross, sem fyrrvm hafði hon einkannliga vegsamat. Ok þegar i stað fellr hon øll til iarðar með storligvm styn ok geysiligvm. Siþan riss hvn vpp af bø̨ninni oc litr til krossins, talandi sva með gratanligri røddo: „Drottinn Jesvs Kristr, er sva talaðir meðr þinvm blezaða mvnni, fagnaðr er gvðs englvm yfir einvm syndvgvm manni, þeim er snyzst til iðranar, þv, drottinn! er þolðir hꜹrmvligan dꜹþa fyrir syndvgvm mønnvm, sem nv siam ver, taktu iðran mina syndvgrar ambattar þinnar, er nv hverfr til þin með øllv hiarta sannrar iþranar ok viðrkomningar. Drottinn minn, taktv mik iðrandi, þviat þv þyrmðir mer allt her til, sarliga i moti þer misgerandi. Drottinn Jesvs Kristr, ef þv dęmir mik makliga, lat mik aptr taka hinn fyrra bvnat, ok gef mer vil minn, þann er þv tókt af mer þann tima, sem ek salug villtumz fra þer.“

Sem hon hefir sva mø̨llt millum annarra luta, sea allir, þeir er hia standa, at hinn krossfesti tekr af høfði ser vilinn ok setr a høfvt nunnvnni. Enn allir hiaverandi menn hefia vpp hendr sinar ok dyrka almatkan gvð, þann er iafnan er bvinn at veita iðrandi mønnvm sina miskvnn. Nv sem nvnnan hefir fengit ván eilifrar liknar, gengr hon goðfvsliga með sønnv litilø̨ti vndir alla þa skript, sem frv abbadis vill a hana leggia. Ok sva sem hvn er aðr vorþit øllvm dyrðligt eptirdęmi eptir iðranar tima, tekr abbadis hana aptr i systra lag með fvllvm friði gvðs ok manna. Dottir hennar vigizt til nunnu, ok þionar þar i klꜹstrinv einkanliga með hreinvm meydomi, ok tok þar fyrir ꜹmbvn af sealfvm gvði, þa er hvn for fram af þessvm heimi.

Af herranvm er þat at segia, at hann styrkir klꜹstrit storvm proventvm bæði iarða ok annarra pengha, þeim til styrktar, sem þar skylldo ęfinliga gvði þiona, mykiandi [sva heilaga menn til, er hann hafði rø̨nta. Oc eptir sva gert ferr hann aptr i brott með sinv forvneyti, geymandi vel allra þeira greina, sem fyrri vorv teaðar, ok hon hefði fyrri sagt. Enda hans synir siðan i gvðs ast sina lifdaga hverr i sinni stett. Enn herrann tekr þriðia lut fiarins ok skiptir með kirkivm ok fatękvm mønnvm, enn helldr eptir sva mikit, sem hann þarf i sina nꜹðsyn ok vtlegð at hafa. Nv sem hann hefir alla þessa luti skipat vel ok skapliga, heilsar hann frø̨ndr (sina ok) vini, ferðaðiz af landi brott ok fram til Jorsala, sva sem einn sannr vinr hins heilaga kross, ok eigi minnr berandi hans blezaða mark ser i briosti helldr enn ytra stað a sinvm likama. Nv sem hann gengr fram til Jorsala með miklum lifshaska, vitiar hann með agiø̨tri goðfysi þann stað, sem varr herra var fø̨ddr i af heilagri moðvr ok mey Marie, ok enn stað er várr herra var pindr, oc eigi siðr vpprisningar staðr, farandi þar i millum með heilagri goðfysi. Þvilik er hans iðia, meþan hann lifir i gvðs lofi, þar til er hann ferr heim af vtlegð til sinnar føðvrleifðar at fvllgervo erfiði, hvar er varr drottinn sonr sællar Marie lifir ok rikir vm allar alldir verallda. Amen.

655f og E

Af ungum manni

Nokkvr maðr var storliga mikils hattar, bæði kyngofvgr ok at veralldligvm ꜹðæfvm fvllrikr. Bæði atti hann eignir fastar ok lꜹsar, ok var þess van, þviat hann var skipaðr valldzmaðr [ok stiornari ifir morgvm lyð. Hann var ok sialfr vinsæll ok vel kendr af sinvm vndirmonnvm, rettviss i lagadomvm, hinn vapndiarfasti [maðr ok reyndr i orrostvm. Margir riddarar ok kvrteisir þionastvmenn þionaðv [dagliga þessvm rika manni, en þo var sa einn, er hann elskaði [framarr en alla aðra, þviat þenna hafði hann reynt i [margfalldri dygð ok dreingskap, sem siðarr ma heyra. Þessi riki maðr atti einn vngan son, þann er hann elskaði sem sialfan sik, þviat hann var a efra alldri, er sveinninn var getinn. Var ok þessi einn erfingi allz rikdoms [ok avðæfa eptir hans dag, let hann ok þenna svein með allri virkt vppfæða, [sva sem skemtiligaz matti verolldin af ser gera. Nv kemr þar tima, at hinn riki maðr [verðr at giallda þa dꜹðaskvlld, sem engin iarðligra manna ma vndan flyia. Ok sem hann hefir sott tekit ok liggr i rekkiv, kallar hann til sin fyrr sagðan riddara, er hann elskaði vmfram aðra, ok talar til hans, sem her ma heyra: „Gvð drottinn allzvalldandi, er bæði hefir i sinv valldi lif ok dꜹða, trvir ek, at se með sinni haleitri vitzkv sva skipandi, at ek gamall gangi skiotliga fram [almenniligar dꜹða dyrr. Hefir drottinn minn ok lꜹsnari veitt mer [sva marga lvta ok mikla i þessvm heimi, at ek ma storliga ræddr vm vera, at eigi hafi ek þakkat [ok ombvnat sem vera skilldi. Nv er þer kvnnigt, minn kæri vin, at ek a einn sva vngan son [at alldri, at hann ma eigi við taka sinni foðvrleifð, helldr krefr nꜹðsyn, at hann fai gott fostr, [en fiarlvtir hans trvliga geymslv, þar til at hann ma sialfr styra ok firir sia. Þvi bið ek þik firir þa [dygð, er þv hefir mer leingi synt, at þv takir sveininn ok allt hans goz i þina geymslv ok vendir til hans allri þeiri hollostv, sem þv [ve(i)ttir mer bæði at fornv ok nyiv.“ Riddarinn iattar giarna bæn hans með [hlyðni ok sonnvm goðvilia. Er nv ok skamt at biða, [þar til at hinn riki maðr firirlætr verolldina. Tekr nv riddarinn gozit allt [ok sveininn með vndir sina geymslv, fostrandi með allri virkt [ok fvllkominni elskv

Þat er greinanda, at [fostri sveinsins a ser eina vnga dottvr. [Þꜹ ero nærr iamgomvl bæði sveinninn ok mærin. Ok sva sem þꜹ vaxa vpp bæði a einvm garði, leikandi ser dagliga [bæði samt, fellir hvart þeira sva heita ast [ok mikla til annars, at hvarki matti af oðrv sia, ok eigi mat bergia nema bæði samt. Nv sem þꜹ erv bæði .xii. vetrvm ellri, ok ganga sva fram af bernsligvm alldri, skipaz elskan þeira i millim ok vm vendiz, sva sem alldrinn vex, þviat leikrinn minkaz en likams styrkrinn ꜹkaz, ok [sva framt kemr þar vm, at faðir ok moðir meyiarinnar [ok allt þeira hyski skilr fvllkomliga ok vndirstendr innvirðiliga, at þessir vngv menn elskaz [sin i millim miok hiartaliga. Þvi gera þꜹ [riddarinn ok hans frv rað sin, hvernig þꜹ skvlv [skyraz vinna mega sva, at þꜹ styggi eigi [ne hryggi hinn vnga mann, en varðveiti þo [meydom dottvr sinnar firir vtan flekk ok likamliga sꜹrgan. Ok kemr þar, at þꜹ sia ekki annat rað, en gefa [dottvr sina i klꜹstr, þviat þꜹ þikkiaz skilia, at firir þann vtveg ma hinn vngi maðr eigi [styggr verða. Þetta sama ferr fram, at þꜹ offra gvði dottvr sina. Ok sva sem hinn vngi maðr kemr i klavstrit, hvgsar hvn vm ok kemr skilning a, firir hveria sok faðir hennar ok moðir [mvnv við hana þannig gert hafa. En með þvi at hvn er nv skylldvt til at gera gott, snyr hvn atferðinni ok firirlitr alla heimliga lvti, elskandi sinn drottin með [sonnv ok skærv hvgskoti sva framt, at innan litils tima var hvn bæði elskvt ok vegsomvt af sinvm systrvm firir lifs verðleik ok heilagleiks eptirdæmi, er hvn syndi ollvm þeim með dagligvm verkvm.

Nv sem þvilikir lvtir ero vm liðnir, er nokkvt greinanda af vnga manni, þar sem fyrr var fra horfit. Hann kemr fram ifir tvitvgs alldr, ok er mikill maðr ok sterkr. Er hann siðan i skipaðr allar þær eignir ok [iarðir, metorð ok veralldligar sæmðir, er honvm tæmdvz eptir [dag foðvr sins. Hann er diarfr maðr ok mikillar framkæmðar, nv þegar styrkliga stiornandi vndirgefinn lyð [fagrliga halldandi ok allt annat vel skipandi, þat er hann varðar. En þott hann eigi i morgv at standa, gleymir hann [eigi vist, hversv skiotliga sv fagra mær var brott gripin af hans garði. Þvi kvæniz hann með engv moti, ok hvgsar optliga, með hverri list hann mvn fa brott tekit meyna af klꜹstrinv, er nv var nvnna vorðin ok brvðr gvðs i himinriki. Einn tima byrr hann [heiman sina ferð ok riðr fram til klꜹstrsins með vegligv forvneyti. Ok er systr spyria þat, at sva volldvgr maðr er [þagat komandi, ganga þær vt i moti honvm með allri bliðv, ok sv systir stendr i millim annarra, sem [hinn riki maðr vill giarna finna. Þegar sem hann ser hana, vik(r) hann henni brott fra oðrvm monnvm ok segir sva til hennar: „Ert þv eigi sv hin sama, er mik elskaði forðvm kærliga, segir hann.“ Hvn svarar: „Herra minn, ek er senniliga sv, er þik elskaði ok enn elskar þik.“ Herrann segir þa: „Ek fær þat skiott profat, segir hann. Ef þv elskar mik, þa far brott með mer, ok mvn ek ganga at eiga þik, þviat allt her til þoldi ek firir þina ast at kvænaz eigi, sva sem væntandi, at ek mvndi þik fa með einsligvm hætti.“ Nvnnan svarar: „Bið min vm litla stvnd, þviat ek skal bva mik sem skiotaz.“ Hvn ferr nv með samþykki hins rika mannz aptr i klꜹstrit at bvaz til brottferðar. Marga lvti hafði hvn lagit i [sinn vana, þa sem gvði vorv þægiligir, siðan hvn kom i klavstr, ok geymdi þeira dagliga. Ok þott hvn verði nv veyk i sva miklvm illzkvtima, gleymir hvn eigi iamfram gvði at þiona. Þat var vani hennar, at hvern dag sagði hvn .v. sinnvm Pater noster firir pinslarmarki drottins vars Jesv Kristz, ok þetta er hennar erindi aptr i klꜹstrit a þenna dag, ok þessi er hennar brottbvnaðr.

Nv sem hvn hefir vt sagt bænirnar með venivligri goðfysi, ok hvn hneigir sik firir pinslarmarkinv, rettir likneskian fram sina hægri hond ok tekr brott vilit af hofði nvnnvnnar ok lætr vpp a hofvt ser. En við þenna lvt verðr hvn vdæmiliga hrædd ok ottafvll, geingr vt af kirkivnni ok segir herranvm leyniliga, at hvn ma sva bvit með engv moti brott fara, nefnir dag annan, nærr hann skal eptir henni koma, ok segir sik þa mvnv bvna vera. Herrann samþykkir þvi, ok þo seinliga. Skilia þꜹ nv at sinni, ok geingr hvn aptr i klꜹstrit ok fram firir likneskiv vars herra Jesv Kristz, framfallandi ok litillatliga biðiandi, at almattigr gvð gefi henni aptr þann siðsemðarbvnat, sem hann hafði aðr af henni tekit. Ok þat veitir drottinn gvð firir sina ovmræðiliga milldi, þo at hvn salvg bæði þess eigi með sva skærv hvgskoti sem skilldi, þviat eigi var hiartað enn fra snvit þeiri vvinsins freistni at fara brott með herranvm, þann tima sem hann kæmi. En þo allt at einv tekr likneskian vilit af hofði ser ok [setr niðr a hofvt nvnnvnni.

Liða nv heðan stvndir, þar til at sa dagr kemr, sem þꜹ hofðv a nefnt [með ser. Ryfr herrann eigi stefnvna, helldr kemr hann með þeim anda at gripa brott fra lifanda gvði eign sina. Hefir hvn salvg visat honvm til hit fyrra sinn, hvar vorv leyniligar dyrr klꜹstrsins, at þar skilldi hvn hans biða ok siðan með honvm brott fara. Nv sem þꜹ finnaz ok hafa vm stvnd við talaz, segir hvn sik enn nꜹðsynligt erindi eiga aptr i klꜹstrit, aðr þꜹ brott ferðaz. Herrann lætr þat enn leiðaz, [at hvn ferr aptr i klꜹstrit rett hins sama erindis, sem aðr var greint. Þarf her eigi lang(t) vm, þviat allar þessar greinir geraz með somvm atvikvm, sem fyrr var skrifat. Kemr nvnnan sva vt i annan tima [til motz við herrann, at hvn er sarliga hrygg, latið vilit sem fyrr, segir sik eigi bvna vera, anefnir dag hinn þriðia, nær hann ma hennar uitia. Þessi hindran verdr hann storliga reidr ok sver vm, at sua sem hann kemr hit þridia sinn, skal hann eigi optar gabbazt lata. Sem hann hefir brott ridit, hverfr nunnann aptr fyrir likneskiu drottins vors ok audlazt vil sinn i annann tima med bænum ok tara uthellingum. Kemr hinn þridi dagr, ok uitiar herrann sins ránfeingis, kemr i fyrr greindann stad ok bidr nunnunnar. Enn med þui at henni þikir eigi uist, huort hun fær ordlofit at segia bænirnar, ok geingr hun nu framm fyrir alltari uors herra Jesu Kristz. Mikit strid ok bardagi ok ueykleikr ok af annari halfu godr uile i þessarar konu briosti. Gudhræzla uar med henni, þuiat med aungvo moti þordi hun at snarazt suo skiott af fadmi hins fyrra brudguma, at eigi giorde hon advr hans sæmd eptir uana, þo at af annare halfu geingi nu suo fast at ueykleiki holldzins ok tilteyging ouinarins, at hun þottizt eigi annat þola mega enn giora sinn uilia. Sem hun hefir ꜳ kne fallit .v. sinnum ok sagt drottinnliga bæn Pater noster, harmandi sinn aumleik, hneigir hun sik ok ætlar til brottferdar. Enn nu giorizt enn sem fyrr, at hinn krossfesti tekr af henni uilinn ok hylr med sialfs sins haufut. Enn eptir þetta geingr hun at þeim laundyrum, sem fyrr uoru greindar, enn herrann þar fyrir storliga mæddr af langri bidstund. Hann giorir nu skamt um, rennr i moti henne, huort sem helldr naudiga eda lostiga flytr hana heim ꜳ sinn gard ok giorir brudlaup til hennar. Se hier, med þvi at herrann uar mikils valldz ok virdingar, ok uar eingi sa kennimadr, ok eigi helldr byskupinn, at sua væri diarfr, at um þyrdi at uanda.

Hier næst er greinanda, huersu mikinn umlestr ok aleitni systrnar i klaustrinu ueita þessari konu, þuiat þær giora sem heimskir ero uanir, ef manni gefz einn hlutr yfir, at þeir kalla allt frammferdi manzins aunguo neytt. Sua giora þessar systr, fara nu ok rangsnua allar fyrri giordir þessarar nunnu, sem fyrr hafdi rettlatuzt uerit kollut i þeira lide, ok millum annara hluta seigia þær suo: „Siai þier hier nu, segia þær, huilikann enda falslig sidsemd þessarar konu hefir feingit. Hon syndizt uera uidhialpan þessa huss, enn er nu fallin sialf inn i glæpa grof fagnadarlaus.“ Sidan ganga þær til alltaris þess, sem fyrr greind þionustukona uar uon at bidiazt fyrir. Sia þær uil nunnunnar upp yfir haufdi likneskiunnar, ok at meir grimmazt þær i moti hennar gædzku, seigiandi ath þetta allt hefir hun giort fyrir eina samann drambuise. Nu bera þær til stiga ok ætla brott at taka uilinn, enn þat mega þær eigi, þuiat huorki fꜳ þær tekit ꜳ hofdi likneskiunnar ne nockut uikit uile nunnunnar, fyrir þa grein einkannliga at sua syndizt, sem þat uæri limt vid likneskiuna eda muterad i treliga natturu. Gefazt þær upp ok fa ecki at giort.

Nu er þar til at taka, at fyrr saugd ambatt almattigs guds geingr suo mikinn uillustig langann tima, at hun þionar opt nefndum herra suo sem vndir hivskapar laugmale, getandi med honum tuo syni ok eina dottr. Ok er þau bædi hafa sua leinge legit i syndinne, gioriz þat med guds milldi, er aunguann uill fyrirfarazt lata, at þau hverfa aptr til sin um sidir, sem leingi haufdu afskeidis geingit, ok at fundnu hialprædi segir hon suo til herrans einn tima med litillatu hugskoti: „Herra minn, segir hun, huersu leingi skulu uid liggia i ockrum odæmiligum syndum, nær skulu vid taka til at ottaz reidi almattigs guds, þa sem yfir ockr er kommandi, ef uid bætum eigi ockart frammferdi. Ek truir, at þu munir, huersu styrkliga ok miok hardliga þu greipt mik af fadmi mins fyrra brudguma, þat er at skilia mins drottins Jesu Cristz, skapara mins ok lausnara, huerium er ek het fordum at hallda hreinlifi, enn nu hefi ek sua sarliga af brugdit minu fyrirheiti, sem uerolldin ueit ok allir munu i frasagnir færa. Ok þo at ek hafi framar misgiort enn tungu megi skyra, þa uil ek feiginn til hans nu aptr hverfa, fyrir þui ek ueit, at gud er bædi milldr ok myskunnsamr ok tekr giarna idran mina, ef ek uil til hans snuazt med sannri idran, ok i hans nafni bid ek, at þu heyrir mik, ok mun hann ockr myskunna fyrir miuklæti sitt. Allar þinar iardir ok audæfi skalltu skipta i sundr i þria stadi. Af einum þeira skalltu munklifi reisa, ok gef þat i ualld syni ockrum hinum yngra, at med audrum brædrum ser samteigndum þioni hann gudi almattkum eilifliga. Annann hlut fiarins skalltu kyrann standa lata, ok gef i ualld syni ockrum hinum ellra, at hann efli rettlæti konungdomsins med logligum frammferdum, en stydie ok styrki fatæka menn guds med fogrum aulmosum. Hinn þridia part skalltu taka sialfr ok krossazt ok fara til Jorsala ok vera þar stadfastr i þionustu hins krossfesta Jesu allt til dauda, mykiandi hans reidi þess hins mikla drottins ok ogurligs einvalldzkonungs, sem fordum framdir þu i mot suo styrkua motgiord, at þu ræntir sialfann hann sinni eign. Enn ek ueslug ok haurmulig mun aptr hverfa til mins fyrra stadar. Ok til þess at ek idrumzt sannliga, mun ek þangat lata fara med mier dottr mina, at allir þeir sem mik uilia i nockru hneykia ok fyrir mina glæpe mier brigsla, hafe syniligt efni mik at gabba, at þar fyrir fordumzt ek eilifann hlatr ok hædiligt brigsli minna ouina.“

Sem herrann hefir heyrt sua skynsamlig ord, kemzt hann uid med sannri godfyse, ok er sua framt uitiadr af sialfum gudi, at hann uill giarna fylla ok fullgiora, sem fyrst ma hann, hueria þa grein, sem nu var skommu ritin. Ok skiotliga kallar hann til sin einn byskup ok marga klerka ok adra mikils hattar menn, ok byriar sua yfirbot sinna misverka, at hann lætr gefa sier helga kross til Jorsala. Þar næst uill hann aptr skipa þat ránfeingi, sem hann greip af sinum gudi. Er nu buin sæmilig ferd fruinne, er þar sialfr byskupinn i ferd ok margir klerkar, þar er herrann ok hans fylgiarar. Er þessi ferd hin uegligzta. Ok sem litill uegr er til klaustrsins, talar fruin sua til lydsins: „Þui at dioflinum ꜳeggianda geck ek fordum ut af þessu huse eigi almenniligt hlid, sem godir menn ok i sinum uerkum aldyggiligir, helldr um eitt port leyniligt, ok er uidrkuæmiligt, at þar gangi ek inn til yfirbotarinnar, sem ek geck ut til syndarinnar. Sua ok ef ek er maklig at taka þann sidlætisbunat hinn fyrra, skal ek hann af þeim einum þiggia, som fordum tok hann i brott af mier.“ Ok eptir þetta uerpur hun af sier skoklædunum ok geingr fyrst allra manna berfætt at klaustranum ok sidann inn um þær dyr, sem fyrr greindum uier. Geingr þar eptir byskupinn, þar med herrann ok allt þeira foruneyti. Nu sem þau ero inn komin, geingr hun hinn beinzta ueg framm eptir klaustrinu, þar til er hun geingr hit beinzta framm fyrir þann signada kross, sem hun hafdi einkannliga uegsamat, ok þegar i stad fellr hun aull til iardar med sarligum styn ok geysiligum grat. Eptir þetta ris hun upp af bæninne ok litr til krossins, talandi sua med gratligri rauddu: „Heyrdu, drottinn Jesus Kristr, er sua taladir med þinum blezada munne, fagnadr er guds einglum yfir einum syndugum manni, þeim sem snyzt til idranar, þu, drottinn minn, er þoldir sua haurmuligann dauda fyrir syndugum maunnum, sem nu siaum uier, tak þu idran mina syndugrar ambattar þinnar, er nu huerfr aptr til þin med ollu hiarta uidrkomningar. Drottinn minn, tak þu mik idrandi, þuiat þu þyrmdir mier allt hier til sarliga misgiorandi i moti þinum uilia. Drottinn minn Jesus Kristr, ef þu dæmir mik makliga idran rettri, gef mier uil minn, þann er þu sialfr tokt af mier, sem ek salug uikumzt i fra þier.“

Sem hun hefir sua talat, sia allir, þeir er vid uoru, at hinn krossfesti tekr af sier uilinn ok setr ꜳ hofut nunnunne. Enn allir næruerandi menn hefia upp sinar hendr ok dyrka almattkann gud, þann sem iafnann er buinn at ueita syndugum monnum sina myskunn. Nu sem nunnan hefir feingit sva sæla uon eilifrar liknar, geingr hun godfusliga med saunnu lilillæti undir þa skript, sem fru abbadis uill ꜳ hana leggia. Ok sua sem hun er adr uordin aullum maunnum dyrdligt eptirdæmi, tekz hun aptr i safnadinn med fullum fridi guds ok manna. Dottir hennar uigdizt ꜳ uidrkuæmiligum tima til nunnu, ok þionadi þar i klaustrinu æfinnliga med hreinum meydome, enn tok hreinlifis aumbun af sialfum gudi, þa er hun for framm af þessum heimi.

Af herranum er þat segianda, at hann styrkir klaustrid margfalldliga med storum proventum bædi iarda ok annara penninga þeim til studnings ok dugnadar, sem þar skylldu eilifliga gudi þiona, mykiandi suo helga menn guds. Ok eptir þetta fer hann brott af klaustrinu med sinu foruneyte, geymandi uel allra þeira hluta, sem fyrr uoru greindir, ferdandizt brott af lande framm til Jorsala suo sem sannr uinr hins heilaga kross, eigi minnur berandi hans blezat mark sier i hiarta helldr enn i ytra stad sins likama. Sua sem hann kemr framm til Jorsala med margri mædu ok miklum lifshaska, uitiar hann þann stad med agætri godfyse, sem drottinn uor Jesus Kristr uar pindr, þar med sækir hann heim fædingarstad drottins uors Jesu Kristi, eigi sidr hans uppstigningarstad, farandi þar i millum. Þuilik er hans idn, medann honum liggr lif i briosti, þar til at hann sækir heim af utlegd til sannrar fodrleifdar, þar er drottinn uor Jesus Kristr sannr guds son ok heilagrar Marie drottningar lifir ok rikir med sinni modr ok aullum sinum astuinum per omnia secula seculorum.

---

Fotnoter: