Maríu jartegnir - Frá enum greypa gyðing

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Frá enum greypa gyðing


C. R. UNGER

Christiania 1871



B (Varianter fra A)

Frá enum greypa gyðing

Í Miklagarði[1] er sagt, at borgarmaðr einn auðigr átti hús ok margar gersemar í húsinu. Þar var [líkneski Maríu dróttningar í húsinu[2], því at enn auðgi maðr göfgaði[3] guð almátkan ok trúði því fastliga, at guð mundi hann eigi fyrirláta[4] ok en sæla María. Þat var einnhvern dag þá er hann var hiá gersemum sínum, at þar hlióp inn gyðingr einn. Hann spurði, hvers líkneskia[5] þar væri[6]. Enn auðgi maðr sagði honum: „Þetta er líkneskia[7] Maríu móður Jesu Cristz, er bæði er dróttning himins ok iarðar.“ Þegar er gyðingr heyrði getit Maríu, þá rann hann til líkneskisins ok bar þat í brott or húsinu, [ok rann með til skálahús[8] ok kastaði fyrir aptan tré. [Gyðingrinn settiz þar yfir uppi ok dreit á líkneskit[9] ok saurgaði þat svá með [eilífri svívirðing siálfum sér[10]. Eptir þat hvarf gyðingrinn allr í brott, svá at hann hittiz alldri síðan. Þat hafa menn fyrir satt, at fiándinn muni hafa dregit hann í brott með sér. Síðan fóru kristnir menn at leita líkneskis Maríu dróttningar, ok fann einnhverr kristinn maðr líkneskit. Hann tók þat upp ok bar þat til vaz, ok þó þat svá vandliga, sem bezt kunni hann. Síðan bar hann þat til Maríu kirkiu í borginni, ok dýrka menn þat þar, sem menn kunnu. Þat líkneski sveittiz opt viðsmiörvi, síðan er þessi atburðr varð, ok verða þeir menn heilir meina[11] sinna, er af því viðsmiörvi bergia, at veitanda dróttni várum Jesu Cristo, þeim er með feðr ok helgum anda lifir ok ríkir um allar alldir. Amen.


St (Varianter fra E)

Einn gyþingr for svivirðvliga með likneski varrar frv

I fyrr nefndri borg [i Miklagarði er sagt, at einn ꜹðigr maðr[12] átti herbergi ok marga goða gripi i sinv hvsi. Þar var inni likneskia varrar frv sancte Marie drotningar, þviat hinn riki maðr dyrkaði almatkan gvð, fastliga trvande at[13] gvð drottinn[14] ok hans [sø̨tazta moðir[15] mvndi honvm við hialpa i øllvm sinvm nꜹðsynivm. Þat bar til einn dag, sem hann var hia sinvm fiarlvt i søgðv herbergi[16], at þar liop inn gyðingr einn. Oc sva sem hann sa likneski varrar frv, spvrði hann, hvers likneski[17] þar veri, þviat hann sa, at hinn kristni maðr hafði þat[18] virðuliga sett. Hann svaraði honvm: „Þat er likneskia Marie drotningar moþvr Jesv Cristz, er bøði er drotning himins ok iarðar, enn hennar son er bꝍði gvð ok maðr.“ Þegar sem gyðingrinn heyrði[19] getið Marie[20], rann hann fram[21] til likneskivnnar ok bar hana brott or hvsinv, ok for siþan til skalhvss ok kastaði fyrir aptan tre. Gyðingrinn settiz þar[22] vppi yfir, sendande þann vhreina sins kviðar skatt[23], er vt geck af hans fvlvm eptra lvt, ofan a likneskit, sꜹrgande þat með [sva mikilli svivirþing, sialfvm ser þo til eilifrar fyrirdǿmingar ok sinvm fylgiørvm til glø̨pligrar vmenzkv[24]. Þviat eptir [gløpzkvfvlla hvndz gerð helldr enn mannz[25] hvarf hann allr i brott, sva at hann fannz alldri siðan. Þat hafa menn fyrir satt, at fiandinn mvni [gyþinginn dregit hafa[26] með ser til helvitis. Siþan forv kristnir menn at leita [likneskis varrar frv søllar gvðs moðvr[27], ok fann einnhverr kristinn maðr hana ok tok vpp með goðfysi, skiotliga til vatz berande ok vandliga þvánde, [sem hann kvnni bezt[28]. Siþan bar hann hana með allri sø̨mð i[29] Mariv kirkiv, er stoð i borginni, hvar hon er siðan af trvlyndvm mønnvm ok gvðs astvinvm [ok hans sø̨tvztv moðvr fagrliga[30] dyrkut. Þessi likneskia sveitiz[31] optliga viðsmiørvi, siðan [sagðr atbvrðr varð[32], ok verða þeir menn heilir sotta sinna, er af þvi viðsmiorvi bergia at[33] veitanda herra varvm Jesv Kristo, þeim er lifir ok rikir vm allar alldir. Amen.


Capitulum

Nv hafa heyrz vm stvnd þriv hrygðarsamlig[34] ꝍfintyr af likneskivm[35] blezaðrar himinrikis drotningar ok hennar ynniligzta[36] sonar heimsins græðara, hvor þo ero miok dasamlig i sialfvm ser, vándvm mønnvm til viðvørvnar [vþø̨giligra[37] ok eigi skynsamligra meðferða, gvðligra takna ok hans heilagra manna[38], enn goðvm mønnvm til vppkveykingar[39] fvllkominnar astar við sinn lꜹsnara ok hans [milldvztv moðvr ok hina skiø̨rvztv mey, dyrvztv drottning, ynniligztv brvði[40], er sva miskvnnsamliga [sem liknsamliga, haleitliga ok dyrðarsamliga[41] snva fiandans þionostvmanna illvirkivm, at þꜹ verða gvðs astvinvm til taknsamligra[42] lækninga sva andar sem likama. Enn nv til vpptendranar gleði andligrar eptir frasagnir hryggiligar skvlvm ver heyra gleðilig æfintyr af gvðs moþvr likneskivm[43], þꜹ sem bęði skemta ꜹnd ok likama.


655g

Fra audrum gydingi

I fyrr nefndri borg Miklagarði er sagt, at einn avðigr maðr atti herbergi ok marga goda gripi i sinv hvsi. Þar var inni likneskia varrar frv sancte Marie drotningar, þviat hinn riki maðr dyrkaði almattigan gvð, trvandi fastliga, at gvð drottinn ok hans sætasta moðir mvndi honum við hialpa i allvm sinvm nꜹðsynivm. Þat bar til einn dag, sem hann var hia sinvm fiarlvt i sagðv herbergi, at þar liop inn gyðingr einn. Ok sva sem hann sa varrar frv likneski, spvrði hann, hvers liking þar væri, þviat hann sa, at hinn kristni maðr hafði þat virðvliga sett. Hann svaraði honvm: „Þat er likneskia Marie drotningar moðvr Jesv Kristz, at bæði er drotning himins ok iarðar, en hennar son er bæði gvð ok maðr.“ Þegar sem gyðingrinn heyrði getið Marie, rann hann til likneskivnnar ok bar hana brott or hvsinv, ok for siðan til skalhvs ok kastaði firir aptan tre. Gyðingrinn settiz þar vppi ifir, sendandi þann vreina sins kviðar skatt, er vt gekk af hans fvlvm eptra lvt, ofan a likneskit, sꜹrgandi þat með sva mikilli svivirðing, sialfvm ser þo til eilifrar fordæmingar ok sinvm fylgiarvm til glæpiligrar vmennzkv, sem skiott birtiz a sialfvm honvm. Þviat eptir þessa glæpzkvfvlla hvndz gerð helldr en mannz hvarf hann allr i brott, sva at (hann) fannz alldri siðan. Þat hafa menn firir satt, at fiandinn mvni gyðinginn dregit hafa með ser til helvitis. Sidan forv kristnir menn at leita likneskiv varrar frv sællar gvðs moðvr, ok fann einnhverr kristinn maðr hana ok tok vpp með goðfysi, skiotliga til vatz berandi ok vandliga þvandi, sem hann kvnni bezt. Siðan bar hann hana með allri sæmð til Mariv kirkiv, er stoð i borginni, hvar hvn er siðan af trvlyndvm monnvm ok gvðs astvinvm ok hans sætastv moðvr dasamliga dyrkvt. Þessi likneskia sveitiz optliga viðsmiorfi, siðan sagðr atbvrðr varð, ok verða þeir menn heilir sotta sinna, er af þvi viðsmiorfi bergia, at veitanda herra varvm Jesv Kristo, þeim er lifir ok rikir vm alldir allda. Amen.

Nv hafa heyrðz vm stvnd þriv hrygðarsamlig eventyr af likneskivm blezaðrar himinrikis drotningar ok hennar ynniligsta sonar heimsins græðara, hver þo ero miok dasamlig i sialfvm ser, vandvm monnvm til viðvorvnar vþægiligra ok eigi skynsamligra meðferða gvðligra takna ok hans heilagra manna, en goðvm monnvm til vppkveykingar fvllkominnar astar við sinn lꜹsnara ok hans milldastv moðvr ok hina skærastv mey, dyrastv drotning, ynniligstv brvði, er sva miskvnnsamliga sem liknsamliga, haleitliga ok dyrðarsamliga snva fiandans þionastvmanna illvirkivm, at þꜹ verða gvðs astvinvm til taknsemligra lækninga sva andar sem likama iafnliga. En nv til vpptendranar gleði andaligrar eptir frasagnir ryggiligar skvlvm ver heyra gleðilig eventyr af gvðs modvr likneskivm, þꜹ sem bæði skemta ond ok likama.




Fotnoter:

  1. út tilf. B.
  2. [inni líkneski Mar. drótt. A.
  3. dýrkaði A.
  4. fyrir róða láta A.
  5. líkneski A.
  6. því at hann sá, at hinn kristni maðr hafði þat virðuliga sett tilf. A.
  7. líkneski A.
  8. [síðan rann hann með líkneskit til skálhúss A.
  9. [tilf. A.
  10. [svívirðingu mikilli A.
  11. sótta A.
  12. [Miklagardz uar einn audigr madr er E.
  13. rettet; a St,E.
  14. saal. E; drottin St.
  15. [sætuztu modur E.
  16. huse E.
  17. likneskia E.
  18. hana E.
  19. heyrir E.
  20. drottningar tilf. E.
  21. mgl. E.
  22. mgl. E.
  23. saur E.
  24. [mikille sviuirding, sva sialfum sier giorandi þo til eilifrar fyrirdæmingar, sem skiott birtizt E.
  25. [þessa glæpsku E.
  26. [hafa dregit hann kuikan E.
  27. [likneskiunnar E.
  28. [mgl. E.
  29. til E.
  30. [dasamliga E.
  31. sueittizt E.
  32. [mgl. E.
  33. mgl. E.
  34. mgl. E.
  35. likneskiu E.
  36. inniligazta E.
  37. orða tilf. St, men Ordet er udstrøget.
  38. [mgl. E.
  39. uppkueikingar E.
  40. [sætuztu modr E.
  41. [mgl. E.
  42. astsamligra E.
  43. likneskiu E.