Maríu jartegnir - Husfrv atti barn med syni sinvm

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Maríu jartegnir

Husfrv atti barn med syni sinvm

St (Varianter fra E)

Jertegn gvðs moðvr Marie af einni hvsfrv

Á døgvm virþuligs herra Lvciani pava var einn bvrgeiss storliga rikr i sealfri Roma. Þessi maðr atti goða hvsfrv vel kristna [af goðu kynferði tiltekna. Bęði varu þessi hion loflig i siðferði, þviat þꜹ þionuðv gvði [með olmvsvgerþvm i sino astriki. Gvð allzvalldandi veitti þeim sva mikit þegar þessa heims, at nęrr allir eptirlátligir lutir þionvðv [þeira fystvm með nogvm rikdomi oc sæmþarfvllvm metorðum. Enn þo var sa .i. lutr at þeim þotti miøk a skorta rað sitt, er þꜹ attv engan son [sin a meðal. Oc af þeim lut angraz þꜹ optliga [storliga miøk. Nv kemr þar, er þav biðia almatkan gvð þeirar bęnar, at hann gefi þeim son með sinni miskvnn. Oc sva sem þꜹ þess beþit hafa, lata þꜹ vaxa hvartveggia þat er fatękvm mønnvm til heyrir ok sva lifi sealfra þeira, hreinsandi samvizkvr sinar til goðra verka, at himinrikis konvngr heyri þeira bęnir þvi skiotara.

Nv kemr sva tima, at drottinn heyrir akall þeira beggia, ok einkanliga lítr hann konvnnar tár oc trega. Þvi gefr hann henni son at geta, [þann er hon fęþir siþan eptir skiþaðan tima. Sem þessi vngi sveinn er fęddr, geriz hatiðlig samkvnda i hvsi rika mannz [af þessvm nyfengna fagnaði. Allt hans herbergi leikr i gleði með fø̨grvm strengleikvm oc organa sø̨ng, [øllvm sinvm beztum vinvm saman køllvðum. Oc fra þessarri stvndv hefir hinn riki maðr sic eigi [iafnfram vakran til gvðs þionostv sem fyrr, þviat hann hneigir ovarliga sitt høfvð til holldligrar astar við sitt afspringi framarr enn fvllv hofi gegnir , sva at nalega kiẻfiz þar fyrir vpplitningar synin. Verða bø̨nar stvndir skemri oc miskvnnar eptirleitan miklu sliovari. Enn með gvðs vilia hverfr hann aptr til sin eptir nøckurn tima oc iðraz miøk, er hann hefir holldliga ast framarr virt i morgvm greinvm enn andliga girnð [oc goþan vilia. Oc þvi vill hann nv með øngv moti, at þessi laustr se skriptalaus, sva at eigi piniz hann i þessvm heimi, at øndin se þvi heilli a degi drottins. Her fyrir semr hann eitt mikils hattar heit i gvðs ꜹgliti, at hann skal fyrirlata sina fiarluti oc ferþaz til eyðimerkr eþa til einshvers sva fiarlø̨gs staðar, at hann kenni engi maðr eða nøckvra vegsemð honvm veiti, at með dufuligum einfalldleik megi hann þar gvði þiona oc varþveita friþar hø̨ð með hiartaligvm reinleika. Enn með þvi at hann er þrøngðr með hiuskapar bandi hvsfreyiv sinnar, berr hann fyrir hana sina raðagerð oc biðr hana samþyctar. Ok sem hon heyrir þvilikan framburð bonda sins, gret hon mioc sarliga, slande hnefvm a briost ser, oc segir sva: „Þa eina huggan hefir mitt hørmungarfvllt briost i þessv efni, at ek se gvþs son framarr virþan vera enn mina ast. Er ok sv grein sva [mikils verð með sinum grvnduelli, at þott ek missi at sia þitt elskuligt andlit, vil ek giarna fyrir gvþs elskv þat samþyckia, oc i hans nafni geri ek þetta hit helgazta fyrirheit frialst oc liðvkt af minni halfv, þess biðiandi af øllum hug, at þv minniz min sem optaz i þinvm bænvm við gvþ.“

Sonr spillir her moður i holldligri nalø̨gð, oc moðir verðr kviðvg af sáði sins afspringis með sarligri synd oc ovinarins vmstilli.

Eptir litinn tima [heþan liðinn vtlø̨giz þessi goði maðr øllu sinv goðzi, fagnandi mikilliga at sinni drengiligri tiltekt [harðla sigrsamligri, leitandi himneskan thesaur, en fyrirsmandi hin ꜹðẻfi sem leiðiligan sꜹrr. Sva ferr hann sem gvþ gerir rað fyrir. Enn hvsfrum sitr eptir i Roma. Ok sem hon er vppgefin af løgmali sins bonda, hvgsar hon optligarr oc miklv leyfiligarr þa luti, er gvþs ero, fremiandi mart huggieði við gvþs fatęka menn. Enn er sua kemr tima, at hinn vngi smasveinn son hennar er af moðvr briosti vaninn oc or vøggv tekinn, gefr frvin þessu barni tuifallda elskv, þviat astriki bondans, er nv var fram farinn, nemr staðar at [þvi holldi, sem af hans lenddvm var gengit. Ok þvi tekr hon nv pilltinn einkanliga ser til hvggunar, leikandi við hann hvern dagh með skemtan. [Hvern dag sitr hann eða liggr i hennar skꜹti eþa leikr ser með þeiri grein frammi, at æ iafnan er hann fyrir augvm moþvrinni, hveria nott aðra sem aðra liggr hann hia henni, ok alldri hverfr hans elska brott af hennar mvnni. Nv kemr sva, at þessi sveinn þroaz [bœði at vexti oc aaratølu, ok gengr fram or bernskv tima, takandi alla karlmannliga nattvrv. Ok eigi at helldr gengr hann or sæng fra moþur sinni, ok eigi nv helldr enn fyrr hafa þꜹ nꜹckura [forsio eða uarhygð a kossvm eða faðmløgvm eða øðrv bliðlø̨ti. Hvat þarf her langt vm [at gera, sonr verðr her vm siðir i bonda stað, þviat [holldlig ast með øllu tꜹmalavs er i sinum framningvm miøk fagnaþarlaus. Þat profvþu þessi veslu mø̨ðgin, þviat sonr spillir her moður [i holldligri nalø̨gð, oc moðir verðr kviðvg af sáði sins afspringis með sarligri synd oc ovinarins vmstilli. Heþan kemr sva tíma, at hon kennir sik fullkomliga með barni vera, þviat hon fellr optliga i þann krankdom, sem konvm er tiðt, þa er þær skulo með børnum ganga. Giøriz henni þar fyrir storliga mikil þrø̨nging bøði [samt hvgskotz ok likama, þviat hon þorir eigi fyrir skemðar mikilleik at nøckurr maðr viti hennar vanmatt. Sva syniz henni ok hrø̨ðiligr sinn gløpr, at nø̨r hellt við [vm tima, at hon mundi fyrir leggiaz oc øruø̨nta. Enn siþan styrkir hon hiarta sitt með øruggri van oc styðr sik með goðvm verkvm, faustvm, bænvm oc ølmusvgerðvm. Siðan semr hon ser eitt kleði storliga rvmt, þat er [með sinvm skvkkvm leynir hennar kviþar vøxt fyrir manna ꜹgvm. Dagliga synir hon sik vel glaða við sina menn, enn er þo reyndar storliga hrygg með sialfri ser.

Nv liðr sva fram timvm, at hon skal fø̨ða þann vesluga bvrð. Oc [sem hvn starfar i þessi sott, er þvilikt sem hon se alla vega skekin i brottvm bylgivm harmþrvngins siovar, harmrinn hvessir, at hon ǽpi, skemðin sliofar, at hon þegi, oc hversv illt sem hon þolir, berr hon þat allt fyrir sinn kinnroða þegiandi. Með þvilikvm hætti sem nv var greint, fæðiz [i heiminn sa daligi sveinn, takandi naliga [bæði senn vpphaf ok enda. Þviat sv grimma moðir tekr hann iafnfram sem fyrst er hann var greiddr, kiefir hann ok kastar honvm dꜹðvm niðr i einn divpazta kamar, hyliandi sva haðuligan burð með svivirþligvm grepti. Sva leyniz fyrir mønnvm þessi odø̨miligi glø̨pr at til gangandi gvðs þolinmæði, þess er eigi girniz dꜹða syndugs mannz, helldr at hann leiðrettiz ok lifi.

Nv sem [þann veg er komit, at diofvllinn helldr sva hertekna sal þessarrar konv i geysiligvm glepvm, hvgsar hann, at sameiginligan sigr skuli hann fa bøði yfir ø̨nd ok likama, þviat sva villdi hann lꜹna henni þa þionostu, sem hon veitir honvm i lꜹstunvm, at þar fyrir taki hon hęðiliga svivirþing oc pinv þessa heims [a likamnvm, enn annars heims eilifan brvna helvitis [i andanvm. Fiandinn tekr a sic eins skolaklerks mynd oc kemr skrꜹtbuinn til Romam, gengr inn i curiam [ok fram fyrir volldvga menn borgarinnar, heilsandi þeira personur með einkanligvm hø̨tti kurteisinnar. Ok sva sem hann var aðr øllvm mønnvm osénn i staðnum, er hann eptir spurðr, hverr hann se eða hvaþan til kominn. Hann svarar sva: „Ek er .i. klerkr storliga vitr [ok smasmugall i rasvm ritninganna ok øngvm manni lęgri i sniøllvm frambvrði ok greindvm vrlꜹsnum spurninganna. Oc til þess at yðr se eigi geta til, hverr ek er i minvm visdomi, þá [þrofit hvat ek kann, oc segi mer hverr yðvarr, ef nøckvt hefir stolit verit fra yðr, enn ek skal með nafni ꜹðsyna þa sem stolit hafa, sva at þar fyrir skal engin yðvarr sins eigins missa, ef þiofarnir mega fvndnir verða.“ Sva gera borgarmenn, þviat hverr segir at hendi þat er fra honvm stolit hefir verit. Enn þessi enn nyi klerkr svarar með visvm orlꜹsnvm borgarmonnvm ser hverium, hverr þessv ok þessv hefir stolit; þar með lętr hann ok fylgia, at þegar segir hann, ef þessi þiofr ma eigi høndlaðr verða, þviat hann hefir brott flyit i fiarlęga staði. Her ferr af mikit orð, at nyrr spekingr eða spamaðr se kominn i borgina. Ok þar fyrir koma til hans otalligir flockar, eigi at eins borgarmenn einir, helldr ok borginni miøk fiarlęgir, allir eins ok hins sama eyrindis, hann at sea, visdom hans at reyna ok sín goz vpp at fretta. Oc fyrir þenna dyn, sem nv er vndir kominn, gera ransmenn annat tveggia, letta af stulþvm oc gera betr, eða flyia brott i ena mesta fiarlęgð.

Nv sem her er komit, at keisaranvm sealfvm virðiz ok hans raði, at þessi spamaðr endrbẻti lyðsins rett ok skipi aptr þat sem aðr var brott tekit, dirfiz þvi meirr i sinum gerðvm sa enn ohreini andi, þviat nv skilr hann, at heþan af mvn hans orðum trvat vera. Oc einn dag sem herra keisarinn sitr [inni i herbergi með sino stormenni, stendr fyrr sagðr klerkr frammi ok byriar þat efni, sem leikr var til gerr. Hann talar með þessvm hø̨tti: „Ec mvndi tala her i dag vndarliga lvti, segir hann, ef þer borgarmenn hétið mer at vera trvlyndir ok miøk athvglir yfir minvm frambvrði, þviat þat sem ek kann yðr segia, [man storvm otrvanligt þickia i orði enn sarliga satt i grimligv verki.“ Nv sem folkit gefr hlioð, byriar hann sva annan tima: „Gvðs miskvnn er þat eignanda, segir hann, at þer Romaborgarmenn erot eigi allir gersamliga vpp eyddir [ok af iorþinni eilifliga brott slegnir, ok þar sem yðr borg søckr eigi [með øllvm sinvm grvndvøllvm, er hans þolinmęði þackanda, þviat sva svivirðiligr glæpr er framinn i þessi borg á nalęgvm tima, at engis kyns illzka ma naliga við iafnaz. Sv hin rika kona, er [svá heitir oc þer veslvgir kallit heilaga vera i [sinv framferði, er með fullum sannindvm hin glø̨pafvllazta. Hon gengr vt a strø̨ti ok viðsyna uegu reisandi vpp i sitt lof fregþar titulum, enn hon er með sealfri ser hin liotazta oc en grimmazta allra qvinna, þviat hon hefir getit son með sinvm eiginligvm [oc holldligvm syni, ok siþan setti hon sva glęp yfir gløp, at þann svivirðliga bvrð nyføddan drap hon sealf með sinvm høndvm, oc þar eptir varp hon honvm dꜹðvm niðr i [einn diupazta þrekk, at sva skylldi gløprinn leynaz mega fyrir manna ꜹgum. [Þvilic er gersimi yðr borgarmanna sem nv hefir ek boðat hana.“

Viðr [þessi spamannz rø̨ðu verða allir menn otta slegnir ok tala sem [eins mannz (munni: „Geym, segia þeir, at þu lastir eigi herbergi heilsunnar ok musteri milldinnar. Margar dø̨tr Romaborgar [sømnvðv saman rikleik kraptanna, enn þo gengr þessi ein yfir allar aðrar.“ Sa fagnaþarlꜹsi klerkr talar þa enn [til lyðsins i annat sinn: „Mer kom þat ecki a ovart, þott þer trvit varla þessvm minvm framburði. Enn geymim ver raðs at ok fęrim fram lengra, komi hingat sv hin sama hvsfrv, [sem þier hyggit sva goða vera, proviz hon ok hennar malaefni. Siþan gerit mikit bal a miðiu strø̨ti, ok hvart sem helldr er at hon gengr við gløpinvm eþa verðr hon sigrvt ok yfirstigin [af minum visdom, þa verpit henni lifande fram i logann. Enn ef sva verðr vndarliga ok miøk olikliga, at ek proviz lyginn i þessv mali, þa skvlut þer binda hendr minar a bak aptr oc kasta mer vø̨gþarlꜹst i mitt balit.“ Þessi kostaboð lika uel keisaranvm ok øllvm hans raðgiøfvm, sva at þegar i stað [vorð sendiboþar gørvir fram til frvinnar, at sø̨miliga leiddiz hon i keisara høll, sva þo at hon se leynd með øllv, hvert eyrindi hennar var þangat at sinni. Þvi ferr hon sem fliotaz ma hon við koma eptir keisarans boði. Enn þann tima sem hon kemr i høllina, er hon sva mikils hattar, at allir menn standa vpp [til vegsemþar i moti henni, ok sealfr keisarinn byðr henni bliðliga at sitia upp hit nø̨sta ser. Sem hlioð er orþit, talar keisarinn sva: „Ec þickivmz uita, segir hann, at frø̨gþar visdomr þess nyia [spamannz, sem gvð vakti upp til nytsemþar romverskri þioð, mvne yðr fyrir tilsøgn kvnnigr vera. Enn þat er uppsprottit af honvm, sem [mer kom sizt i hug ok ver hø̨rmvm mest, at hann asakar þic i mø̨rgvm lutvm vattandi moti þer hørmvliga luti með anefndvm greinvm. Nv ef þv gerðir nøckura synd, þa gef þv gvði makliga dyrð ok iata hana, ella ef þv ert til fø̨r, hreinsa þic bratt af þeima lesti, [sem nv er vorpinn moti þer.“ Þessum keisarans orðvm svarar frvin sva vitrliga, sem heilagr ande gaf henni skilia, sa sem alldri er vanbvinn við vøndvm spurningvm, [þott skiotliga þurfi til at taka. „Meðr þvi herra, segir hon, at [vpprvnnin søk a minn skaða er storliga þvng ok mikil i sealfri ser, ok hitt annars, at hann spekingrinn lø̨rir øngan lvt geranda án raði, syniz mer eigi ørvgt ne vitrlict, at fyrir vtan allt skynsemþar rað hleypa ek [fram sva hvatliga afsakanar orþum [til þvilikra vanðkvø̨ða, sialfum yðr oc øðru stormenni við veranda, helldr bið ok at þer [giefit dvøl a ok nefnit dag [til minna andsvara.“ Sva gerir herra keisarinn [sem hon beiðir, at henni veitaz dualir, ok neytir hon sva þess tima, at eigi søkir hon trꜹst iarðligra manna, helldr flyr hon nv hiartaliga til almattigs gvðs með skiø̨rri iðran ok viðrkomning sine hiarta, [ok biðr sva þess er gvð lø̨tr at høndvm koma.

[I þann tima er þvilikir lvtir fara fram i Roma, styrir heilagri kristni virðuligr herra Lucianus pavi, sem fyrr greindi i þessv mali. Ok gvðs miskvnn samvinnandi kemr þessi husfru til sealfs herra pavans ok fellr til fota honvm með hinvm sarazta hỏrmvngar grati, margan tára fors af sinvm ꜹgum vt steypande, þar með allan hatt ok skipan sinnar eymþar einarðliga boþandi, hversu þungir glø̨pir henni voru af hendi komande. Her með leysir hon hár sitt oc reytir sic sarliga, enn rifr klø̨ðin af ser, [með øllu þessu uel synande, at nu reiðiz salin likamanvm, [þar til at hann framlvtr til illra luta hafe verðskylldat henni hø̨rmvliga pinv fyrir hrapan glø̨panna ok stygt þar með sealfan gvþ allzualldanda. [Sem hon hefir sagt sealfvm pauanvm sannindi sinna glø̨pa, giorir hon nv ok kvnnikt, [hversv i harþan punkt nv stendr til, at eptir fa daga liðna skal hon koma a keisara fvnd ok svara þeim greinvm, sem hinn nyi spamaðr kann fram at bera [a hennar skaða. Þvi biðr hon nv i guðs nafni litillatliga, at herra pavinn leggi til með henni nøckvrs kyns hialprø̨ði, at skiotaz megi [grøða hennar sara samvizcv ok henni [giefa einkannliga trꜹst til gvðligrar miskunnar. Herra pavinn, sem hann serr sva akafliga iðran [með konunni, stangaz allr innan af broddvm milldinnar ok vel treystandi af miskvnn almattigs guðs, heitr hann at hvartueggia skal hon øðlaz synda fyrirgefning ok eilifa fagnaði himinrikis, ok talar [a þann hátt til hennar meðal annarra lvta: „Dottir min, segir hann, [þv skalt vera styrk i þinv hugskoti, þviat meiri ok margfalldari er miskunn vars drottins, helldr enn nøckvrs kyns ranglø̨ti megi þar við iafnaz [með sinvm vexti. Þviat hinn heilagi Petrvs øðlaðiz eigi at eins fyrir sin tár, at gvþ fyrirgiefi honum sialfan glꝍpinn, helldr ok [iafnvel siþan valld ok virþing, heiðr ok høfþingskap postoligrar sꝍmðar. Til minnis er þer ok kallandi Maria Magðalena, dyrðarsamlig forgøngvkona, er fyrir heilaga vthelling sinna tára ꜹðlaþiz at verða sꝍmþar ker allzualldanda gvþs, er fyrr enn hon greti var mattugt meingerða ker fvllt oc hrokat með storvm syndvm. Nv er þat mitt rað ok tillaga, segir herra pavinn, at þv kallir með øllv afli a hina milldvztu Mariam moður Jesu Cristi ok ofrir iðvliga bꝍnir með mestv goðfysi i hennar ꜹgliti, þviat hon er einkannlig van [syndugra, hon er einkannlig vppraas eilifrar heilsv. Ok fyrir þvi at timinn er miok skammr, vil ek eigi þyngia þer með storvm skriptvm, vtan þat byð ek, at bꝍn se þer fyrir syndalausn.“ Nv sva sem konunnar sal er lifguþ sꝍtliga með agiẻtis orðvm virþvligs herra pavans, lyptir hon vpp [hendr sinar ok ꜹgv til himins, enn hiartat til Mario drottningar himinrikis, biðiandi hana með storvm styn ok geysiligum grati, at fyrir hennar arnaðarorð frelsiz hon af veralldligri hneyking ok eilifv brigzli bø̨ði andar ok likama. Ok i þvilikri iðran [sva skẻrri stendr hon hversdagliga [innan þessa tima.

Sem stefnvdagr [er til handa kominn, ferr hon með sinvm hvskørlvm til keisarans hallar ok hefir alla sina ván i himneskvm lvtvm einkannlika vøntande i trꜹsti blezaðrar gvðs moður Marie. Oc miskvnnar moðirin sealf ma eigi fiarløg vera sva miklum andvørpum, er fram gengu af iðranda mannz hiartarotvm, helldr skylir hon vsyniliga með nalø̨gð sins valldz þa er henni treystiz, ok stendr frammi með henni fyrir sealfvm domarans stoli, þeim til kolløðvm sva haleitvm foronaut. Gengr þessi hin rika kona i keisarans consistorium ok er sø̨miliga tekin nv sem aðr [bø̨ði af keisaranvm ok øllum hans mønnom. Sitr upp siþan i virþiligum stað ok biðr sins lvta, þess er gvð løtr at høndum koma. Allir menn [er inni sitia, lita vpp a hana, hverr maðr þegir nv ok gefr hlioð ok treystir a eyrat sem mest, at þa luti sem talaðir verða heyri þeir sem gerst. Eptir hugsanar tima talar keisarinn til hins nyia klerks með þeim hø̨tti, sem her ma heyra: „Se her, klerkr! segir hann. Nv er sv her, sem þu asakaðir. [Nv er hon nalø̨g. Ber nu fram, ef þu hefir nøckut til i moti henni.“ Enn sa vandi klerkr serr vpp a [konvna ok vndraz storliga mioc, hvi hon matti sva fø̨gr vera. Ok senniliga var hon eigi hin sama, þviat fyrir miskvnn heilags anda var hvn skipt i miklv friþari persono enn [nøckurv megi til iafna. Nv standa allir menn at klerkinvm, at nv skvli hann fram bera þat som hann er til fø̨rr. „Nei, nei, segir hann, ek ma ecki at hafaz, þessi er heiløg, þessi er dyrðlig meþal dętra Hierusalem, þessi er sv sem vpp [steig af eyðimork fliotandi með skemtvnvm, føgr sem tungl, valit sem sol, ottanlig sem skiput fylking hermanna. Oc þat sem ek kann segia ottumz ek hrø̨ðiliga vpp at kveða. Enn þo i annan stað ma ek eigi yfir þegia. Maria moðir drottins Jesu Cristi er til fvlltings komin yfir þessa hvsfrv, hvn skylir henni ok trvliga varþveitir með sinni atstøðv.“ Við þessi orð skelfaz allra manna hiortv framarr enn fra megi segia, oc hverr sem einn maðr [vngr oc gamall gerir krossmark i enni ser. Enn þat sama [með sinvm mø̨tti ma diofvllinn eigi standaz oc hverfr i brott [þvi likaz sem reyk legði.

At [þessvm lutvm fylldvm gera allir menn er við vorv almatkvm gvði ok hans millduztv moður margfølld lof ok þackir, þviat hon lø̨tr øngvan mann fyrirfaraz þann [sem henni treystiz. Oc sva sem nv er greint frialsaðiz þessi hvsfrv af allri skemð oc brigðzli, ok þat með at siþan fekk hon meiri sꝍmð ok virþing enn fyrr [i manna ꜹgliti. Sva frelsi oss blezuð Maria gvðs moðir af øllu diø̨fuls valldi, þa er ver fram liðvm af þessvm heimi. Þer se lof ok dyrð eilifliga blezuð, hin sø̨tazta mø̨r ok moðir, virþulig Maria! er með syni þinum Jesu Cristo himinrikis konvngi sitr upp i sø̨mð ok pryði vm vendiligar veralldir verallda. Amen.

Capitulum

Fyrir þenna eventvm verðr uel skilianlict, huersu varliga þat [er geranda, at lofa manninn [meðan hann lifir enn i dꜹðligvm likama; þviat optliga berr sva til, at sa sem lofaðr er, er þvi siðr lofs uerðr, at hann er i gvðs augliti lagr ok hø̨ðiliga skemðr með liotligu framferði. Ok sa sem þann lꜹst elskar at lofa manninn veralldliga, brytr ritningar boðorð [sva segianda: Ne laudaueris hominem in uita sua. Þat þyðiz sva: Eigi skaltv manninn lofa i sinu veralldar lifi, lofa hann [eptir haskann, lofa hann þann tima sem hann er kominn i hø̨fnina ok hefir sigrat siofar bylgiuna. Her af verðr liost, at ritningin vill eigi lofa lata rettlatan mann i þessum heimi, þviat hennar vpphafari skilþi vel, hversu þat er ofallit, at maðr lofi þat með flꜹmsemi tungunnar, sem hann veit eigi, huart er gott eða illt. Hyggim at i fyrra stað, hversu mikinn ofagnat af þvi ma leiða, ef retlatr maðr er lofaðr veralldliga; með þvi at hann er bundinn i dauðligum likama, ok er settr sem at skotspø̨ni sinna vuina, er honvm þat mikit efni til hiartaligs striðs ok freistne, at hann hyriz við orðlof manna ok drambi með offraðarsynd moti sinvm grøþara. Er sa mikill vgiptvmaðr, er með sinni loftungu stingr hinvm rettlata i forað glø̨panna af þeiri litillø̨tis hø̨ð, sem fyrr var hann á staddr. Ok þoat með guðs miskunn ok heilags anda viðrhialp fai hann við seð at falla, er honvm orðlofit, sem fyrr sagði, hit mesta efni til striðs ok bardaga. Enn þat er siðr greinarmal, hversu afskaplict er at lofa manninn ranglatan, þviat hann er ę þvi verri, sem hann er meirr lofaðr, einkanliga ef hann trvir sic goðan ok eykr þann veg sina misverka. Ma þat ok senniliga kallazt ønnvr ugipta at leiða ranglatan mann til þess, at hann fai meiri hefnd oc mattvgri pinv sinna glø̨pa. Hvat er liotara enn vera illr ok þikkiaz goðr? hvat er sø̨tara enn vera goðr ok þickiaz ranglatr? Heyrðum ver af hvsfrvinni, hversu miok hon var lofut af øllvm borgarlyð i Roma, þann tima sem hon var fallin i vaðasamlict forað sinna glø̨pa; þviat þat er optliga hátt ok sø̨milict i manna ꜹgliti, sem er lagt ok leiðiligt i guþs ꜹgliti, þviat maðrinn ser at eins i asionv, enn guð allzualldandi ransakar allra manna hiø̨rtv. Kann ok vera, at þessi rika kona vęri þvi sva miok vndirgefin ovinarins freistni [vm nø̨ckvrn tima, at henni meinaði lavstr orðlofsins [með sinvm skvgga. Sva ok [af annarre halfv berr sva til stundvm, at þat er miøk viðtękiligt i gvðs ꜹgliti, sem vfagrt er ok ferligt i manna ꜹgliti.

233, 655b og f³

Her seghir fra tueim hionum

A dogum uirduligs herra Luciani pafa var einn burgeiss storliga rikr i sialfri Róma. Þersi madr atti góda husfrv vel cristna af godu kynferdi tiltekna. Bædi voru þessi hion loflig i sidferdi, þuiat þau þionadu gudi med olmosugiędi i sinu astriki. Gud allzualldandi veitti þeim sua mikit þegar þessa heims, at nær allir eptirlatligir lutir þio(n)adu þeira fystum med nogum rikdomi ok sæmdarfullum metordum. Enn þo var sa einn lutr, at þeim þetti miok aa skorta rad sitt, er þau attu engan son sin i milli. Ok af þeim lut angraz þau opt storliga miok. Nu kemr þar, at þau bidia gud almattigan þeirar bænar, at hann gięfi þeim son med sinni miskunn. Ok sua sem þau þess beðit hafa, lata þau vaxa huarttueggia, þat er fatękum monnum til heyrir ok sua lifi sialfra þeira, hreinsandi samuitzkur sinar til godra verks, at himinrikis konungr heyri þeira bænir þui skiotara.

Nu kemr sua tima, at drottinn heyrir akall þeira beggia, ok einkannliga litr hann konunnar taar ok trega. Þui gefr þann þenna son at geta, þann er hon fædir siðan eptir skiþaðan tima. Sem þessi vngi sveinn er fæddr, geriz hatiðlig samkvnda i hvsi rika mannz af þeim nyfengnvm fagnaði. Allt hans herbergi leikr i gleði með fogrvm strein(g)leikvm ok organa song, allvm sinvm beztvm vinvm saman kallaðvm. Ok fra þessarri stvndv hefir hinn riki maðr sik eigi iafnfram vakran til gvðs þionastv sem fyrr, þviat hann hneigir vvarliga sitt hvgskot til holldligrar astar við sitt afspringi framar en fvllv hofi gegnir, sva at naliga kæfiz þar firir vpplitningar synin. Verða bænar stvndir skemri ok miskvnnar eptirleitan miklv sliofari. En með gvðs vilia hverfr hann aptr til sin eptir nokkvrn tima, ok iðraz miok, at hann hefir holldliga ast framarr virðt i morgvm greinvm en andaliga girnð ok godan vilia. Ok þvi vill hann nu með engv moti, at þessi lꜹstr se skriptalꜹs, sva at eigi piniz hann i þessvm heimi, at andinn se þvi heilli a degi drottins. Her firir semr hann eitt mikils hattar heit i gvðs ꜹgliti, at hann skal firirlata alla sina fiarlvti ok ferðaz til eyðimerkr eða til einshvers sva fiarlægs staðar, at hann kenni engi maðr eða nokkvra vegsemð honvm veiti, at með dvfvligvm einfalldleik megi hann þar gvði þiona ok varðveita friðar hæð með hiartaligvm reinleika. En með þvi at hann er þrongðr með hivskapar bandi hvsfrv sinnar, berr hann firir hana sina raðagerð ok biðr hana samþyktar. Ok sem hvn heyrir þvilikan frambvrð bonda sins, gret hvn miok sarliga slaandi nefvm a briost ser, ok segir sva: „Þa eina hvggan hefir mitt hormvngarfvllt hiarta i þessv efni, at ek se gvðs son framar virðan vera en mina ast. Er ok sv grein sva mikil með sinvm grvndvelli, at þott ek missi at sia þitt elskvligt andlit, vil ek giarna firir gvðs elskv þat samþykkia, ok i hans nafni gerir ek þetta helgazta firirheit með allvm greinvm frialst ok liðvgt af minni halfv, þess biðiandi af allvm hvg, at þv minniz min sem optaz, i þinvm bænvm við gvð.“

Eptir litinn tima heðan liðinn vtlægiz þessi goði maðr fra allv sinv gozi, fagnandi mikiliga af sinni dreingiligri tiltekt harðla sigrsamligri, leitandi himneskan thesꜹr, firirsmaandi iarðlig ꜹðæfi sem leiðiligan sꜹr. Sva ferr hann, sem gvð gerir rað firir. En hvsfrvin sitr eptir i Roma. Ok sem hvn er vppgefin af logmali sins bonda, hvgsar hvn optligar ok miklv leyfiligar þa lvti, er gvðs ero, fremiandi margt hvggæði við gvðs fatæka menn. En er sva kemr tima, at hinn vngi smasveinn son hennar er af moðvr briosti vaninn ok or voggv tekinn, gefr frvin þessv barni tvifallda elskv, þviat astriki bondans, er nv var brott farinn, nemr staðar at þvi holldi, sem af hans lendvm var fram gengit, ok þvi tekr hvn nv pilltinn einkannliga ser til hvgganar, leikandi við hann hvern dag með skemtan. Hvern dag sitr hann eða liggr i hennar skꜹti eða leikr ser með þeiri grein frami, at æ iafnan er hann firir ꜹgvm moðvrinni, hveria nott eina sem aðra liggr hann hia henni, ok alldri hverfr hans elska brott af hennar mvnni. Nv kemr sva, at þessi sveinn þroaz bæði at vexti ok aratolv, ok gengr fram or bernskv tima, takandi alla karlmannliga likams nattvrv, ok eigi at helldr gengr hann or sæng fra moðvr sinni, ok eigi nv helldr en fyrr hafa þav nokkvra forsia eða varygð a kossvm faðmlogvm eða oðrv bliðlæti. Hvat þarf her langt vm at gera, sonr verðr her vm siðir i bonda stað, þviat holldlig ast með allv tꜹmalꜹs er i sinvm framningvm miok fagnaðarlꜹs. Þat profaðv þessi veslvgv mæðgin, þviat sonr spillir her moðvr i holldligri nalægð, ok moðir verðr kviðvg af saði sins afspringis með sarligri synd ok vvinligv vmstilli. Heðan kemr sva tima, at hvn kennir sik fvllkomliga með barni vera, þviat hvn fellr sva optliga i þann krankdom, sem konvm er titt, þa er þær skvlv með bornvm ganga. Geriz henni þar firir storliga mikil þrongning bæði samt hvgskotz ok likama, þviat hvn þorir eigi firir skemðarinnar mikilleik, at nokkvrr maðr viti hennar vanmatt. Sva syniz henni ok ræðiligr sinn glæpr, at nærr hellt við vm tima, at hvn mvndi firir leggiaz ok orvænta. En siðan styrkir hvn hiarta sitt með orvggri van ok styðr sik með morgvm goðvm verkvm, fostvm, bænvm, vokvm ok olmvsvgerðvm. Siðan semr hvn ser eitt klæði storliga rvmt, þat er með sinvm skvkkvm leynir hennar kviðar voxt firir manna avgvm. Dagliga synir hvn sik vel glaða við sina menn, en er þo reyndar storliga rygg með sialfri ser.

Nv liðr sva fram timvm, at hvn skal fæða þann veslvga bvrð. Ok sem hvn starfar i þeiri sott, er þvilikt sem hvn se alla vega skekin i brottvm bylgivm hafþrvngins siofar, harmrinn hvessir, at hvn æpi, skemðin sliofar, at hvn þegi, ok hversv illt sem hvn þolir, berr hvn þat allt firir sinn kinnroða þegiandi. Meðr þvilikvm hætti, sem nv var greint, fæðiz i heiminn sa daligi sveinn, takandi naliga bæði senn vpphaf ok enda. Þviat [sv grimma moðir tekr hann iafnfram sem fyrst er hann var greiddr, kæfir hann ok kastar honvm dꜹðvm niðr i einn divpasta kamar, hyliandi sva haðvligan bvrð með svivirðligvm greptri. Sva leyniz firir mꜹnnvnvm þessi vdæmiligr glæpr at tilgangandi gvðs þolinmæði, þess er eigi girniz dꜹða syndvgs mannz, helldr at hann leiðrettiz ok lifi.

Nv sem þannig er komit, at diofvllinn helldr sva hertekna sal þessarrar konv i geysiligvm glæpvm, hvgsar hann, at sameiginligan sigr skyli hann fa bæði ifir ond ok likama, þviat sva villdi hann lavna henni þa þionastv, sem hvn veitir honvm i lostvnvm, at þar firir tæki hvn hædiliga svivirðing ok pinv þessa heims a likamanvm ok annars heims eilifan brvna helvitis i andanvm. Fiandinn tekr vpp a sik eins skolaklerks mynd ok kemr skrꜹtbvinn til Romam, gengr inn i cvriam ok fram firir volldvga menn borgarinnar, heilsandi þeira þersonvr með einkannligvm hætti kvrteisinnar. Ok sva sem hann var aðr allvm mꜹnnvm vsenn i staðinvm, er hann eptir spvrðr, hverr hann se eða hvaðan til kominn. Hann svarar sva: „Ek er einn klerkr, segir hann, storliga vitr ok smasmvgall i rasvm ritninganna ok engvm manni lægri i sniallvm frambvrði ok greindvm orlꜹsnvm spvrninganna. Ok til þess at yðr se eigi geta til, hverr ek er i minvm visdomi, þa profit hvat ek kann, ok segi mer hverr yðarr, ef nokkvt hefir stolit verit ifra yðr, en ek skal með nafni ꜹðsyna þa sem stolit hafa, sva at [þar firir skal engin yðarr sins eigins missa, ef þiofarnir mega fvndnir verða. Sva gera borgarmenn giarna, at hverr segir at hendi þat, er fra honvm hefir stolit verit. En þessi nyi klerkr svarar með visligvm vrlꜹsnvm borgarmonnvm serhverivm, hverr þessv ok þessv hefir stolit. Þar með lætr hann ok fylgia, at þegar segir hann, ef þessi þiofr ma eigi hondlaðr verða, þviat hann hefir brott flyit i fiarlæga staði. Her ferr af mikit orð, at nyrr spekingr eða spamaðr se kominn i Romam. Ok þar firir koma til hans vtꜹlvligir flokkar, eigi at eins borgarmenn einir, helldr ok borginni miok fiarlægir, allir eins ok hins sama erindis, hann at sia, visdom hans at reyna ok sin goz vpp at fretta. Ok firir þenna dyn sem nv er vndir kominn, gera ransmenn ok þiofar annat tveggia, letta af stvldvm [ok gera betr eða flyia brott i hina mestv fiarlægð.

Nv sem her er komit, at keisaranvm sialfvm virðiz ok hans raði, sem þessi nyi spamaðr endrbæti lyðsins rett ok skipi aptr þat, sem aðr var brott tekit, dirfiz þvi meirr i sinvm gerðvm sa hinn vreini andi, þviat nv skilr hann, at heðan af mvn hans orðvm trvat vera. Ok einn dag sem herra keisarinn sitr inni i herbergi með sinv stormenni, stendr fyrr sagðr klerkr frammi ok byriar þat efni, sem leikr var til gerr. Hann talar með þeima hætti: „Ek mvnda tala her i dag vndarliga lvti, segir hann, ef þer borgarmenn heitið mer þvi at vera trvlyndir ok miok athvglir ifir minvm frambvrði, þviat þat sem ek kann yðr segia, er storvm vtrvanligt i orði en sarliga satt i grimmligv verki.“ Nv sem folkit gefr lioð, byriar hann sva annan tima: „Gvðs miskvnn er þat eignanda, segir hann, at þer Romaborgar menn ervt eigi allir giorsamliga vpp eyddir ok af iorðinni eilifliga brott slegnir, ok þar [er yðvr borg sokkr eigi með allvm sinvm grvndvollvm, er hans þolinmæði þakkanda, þviat sva svivirðligr glæpr er framinn i þessi borg a nalægvm tima, at engis kyns illzka ma naliga við iafnaz. Sv hin rika kona, er sva heitir ok þer veslvgir kallit heilaga vera i framningvm goðra verka, er með fvllvm sannindvm hin glæpafvllasta. Hvn gengr vt a stræti ok viðsyna vegv reisandi vpp i sitt lof frægðartitvlvm, en hvn er með sialfri ser hin liotasta ok hin grimmasta allra kvinna, þviat hvn hefir getið son með sinvm eiginligvm ok holldligvm syni, ok siðan setti hvn sva glæp ifir glæp, at þann svivirðliga bvrð nyfæddan drap hvn sialf með sinvm hondvm, ok þar eptir varp hvn honvm dꜹðvm niðr i einn divpan þrekk, at sva skilldi glæprinn leynaz mega firir manna ꜹgvm. Þvilik er gersimin yðvr borgarmanna, sem nv hefir ek boðat hana.“

Viðr þessa spamannzins ræðv verða allir menn otta slegnir ok tala sem eins mvnni: „Geym, segia þeir, at þv lastir eigi herbergi heilsvnnar ok mvstari milldinnar. Margar dætr Romaborgar sofnvðv saman rikleik kraptanna, en þo gengr þessi ein ifir allar aðrar.“ Sa fagnaðarlꜹsi klerkr talar þa enn til lyðsins i annat sinn: „Mer kom þat ekki a vvart, þott þer trvit varla þessvm minvm frambvrði. En geymim ver raðs at ok færim fram leingra, komi higat sv hin sama hvsfrv, sem þer hyggit sva goða vera, profiz hvn ok hennar malefni. Sidan gerit mikit bal a miðiv stræti, ok hvart sem helldr er, at hvn gengr við glæpinvm eða verðr hvn sigrvð ok ifirstigin af minvm greinvm, þa verpit hana lifandi fram i logann. En ef sva verðr vndarliga ok miok vlikliga, at ek profiz lyginn i þessv mali, þa skvlv þer binda hendr minar a bak aptr ok kasta mer vægðarlꜹst fram i mitt balit.“ Þessor kostaboð lika vel keisaranvm ok allvm hans raðgiofvm, sva at þegar i stað vorv sendiboðar gerfir fram til frvinnar, at sæmiliga leiðiz i keisarans holl, sva þo at hvn er leynd með allv, hvert erindi hennar er þagat at sinni. Þvi ferr hvn, sem fliotaz ma við koma, eptir keisarans boði. En þann tima sem hvn kemr inn i hollina, er hvn sva mikils hattar, at allir menn standa til vegsemdar vpp i moti henni, ok sialfr keisarinn byðr henni blidliga at sitia vpp hit næsta ser. Sem hlioð er vorðit talar keisarinn sva til frvinnar: „Ek þickiz vita, segir hann, at frægðarvisdomr þess nyia spamannz, sem guð vakti vpp til nytsemdar romverskri þioð mun yðr firir tilsogn kvnnigr vera. En þat er vppsprottit af honum, sem oss kom sizt i hug ok ver hormum allir, at hann asakar þik i morgum lutum, vattandi moti þer hormuliga hluti með anefndum greinum. Nu ef þu gerðir nockura synd, þa gef guði makliga dyrð ok iatta hana, ella ef þu ert tilfær, hreinsa þik brott af þeima lesti, sem nu er vorpinn i moti þer.“ Þessum keisarans orðum svarar fruin sua vitrliga, sem heilagr andi gaf henni skilia, sa er alldregin er vanbuinn við vandum spurningum, þott skiotliga þurfi til at taka. „Me[ðr þui, herra, segir hun, at upp]runnin sok a minn skaða er storliga þung ok mikil i sialfri ser, ok h[itt annars, at hann spek]ingrinn lærir engan hlut an raði geranda, syniz mer eigi orugt ne vitrligt

. . . heyri þeir sem giorst. Eptir vmhugsaðan tima talar keisarinn til hins nyia [klerka með þeim hætti], sem her ma heyra: „Se, klerkr, segir hann, nu er su her, sem þu asakaðir. Nu er hon nalæg. [Ber nu fram, ef þu he]fir nackuat til i moti henni.“ En sa vandi klerkr ser vpp a konuna ok vndraz [storliga miok, þui hon] matti sua fogr vera. Ok senniliga var hon eigi hin sama, þuiat firir miskunn heilags [anda var hon skipt i] miklu friðari personu en nokkuru megi til iafna. Nu standa allir menn at kl[erkinum, at nu skuli hann] fram bera þat sem hann er tilfærr. „Nei, nei, segir hann, ek ma ecki at hafaz, þessi er hei[log, þessi er dyrðlig] meðal dætra Hierusalem, þessi er sv sem vpp steig a eyðimork fliotandi meðr [skemtunum, fogr sem] tungl, valin sem sol, ottanlig sem skipat fylking hermanna. Ok þat sem ek k[ann segia ottumz] ek hræðiliga vpp at kueða. En þo i annan stað ma ek ei ifir þegia. [Maria moðir drott]ins Jesu er til fulltings komin viðr þessa husfru, hon skylir henni ok tru[liga varðueitir með sinni] atstoðu.“ Viðr þessi orð skelfaz allra manna hiortu frumarr en fra megi se[gia, ok huerr sem einn maðr] vngr ok gamall gerir heilagt krossmark i enni ser. En þat sama með sinvm [mætti ma diofullinn] eigi standaz ok huerfr i brott þui likazt som reyk legði.

At þessum lutum fyll[dum gera allir menn er við] eru almatkum guði ok hans milldaztv moður margfolld lof ok þac[kir, þuiat hon firirlætr] engan mann sem henni treystiz. Ok sva sem nu er greint frialsadiz þessi [husfru af allri skemd] ok brigðzli, ok þat með at siðan feck hon meiri sæmd ok virðing en fyrr i manna [augliti. Sua frialsi] oss blezuð Maria guðs moðir af allu diofulsins valldi, þa er [ver fram liðum af þessum h]eimi. Þer se lof ok dyrð eilifliga, hin sætazta mær ok moðir, virðulig [Maria, er með syni] þinum Jesu Kristo himinrikis konungi sitr vpp i sæmd ok pryði vm vendaligar [veralldir verallda. Amen].

Firir þenna æfintyr, sem nu heyrðum ver, verðr vel skilianligt, huersu var[liga þat er geranda], at lofa manninn, meðan hann lifir enn i dauðligum likama, þuiat optliga berr sva [til, at sa sem lofaðr er], er þui siðr lofs verðr, at hann er i guðs augliti lagr ok hæðiliga skemdr [með liotligu framferði. O]k sa sem þann lost elskar at lofa manninn veralldliga, brytr ritn[ingar boð sua segianda:] Ne laudaueris hominem in vita sua. Þat þyðiz sua: Eigi skalltu manninn lofa i sinu [veralldar lifi, lofa hann eptir] haskann, lofa hann þann tima, sem hann er kominn i hofnina ok hefir sigrat [siofar bylgiuna. Her af] verðr liost, at ritningin vill eigi lofa lata rettlatan mann i þessum heimi, þviat [hennar vpphafari skildi] vel, huersu þat er vfallit, at maðr lofi þat með flaumsemi tungunnar, er hann [veit eigi, huart] er gott eða illt. Hyggim at i fyrra stað, huersu mikinn vfagnað af þui ma [leiða, ef rettlatr] maðr er lofaðr veralldliga, med þui at hann er bundinn i dauðligum likama [ok er settr sem at sko]tspæni sinna vuina, er honum þat mikit efni til hiartaligs striðs ok freist[ni, at hann hyriz við orðlof] mannanna ok drambi með ofraðarsynd moti sinum græðara. Er sa mik[ill vgiptumaðr, er með] sinni loftungu stingr hinum rettlata i forað drambseminnar af þeiri li[tillætis hæð, sem fyrr var] hann a staddr. Ok þo at með guðs miskunn ok heilags anda viðrhialp [fai hann við set at falla], er honum orðlofit, sem fyrr sagði, hit mesta efni til striðs ok bardaga. [En þat er siðr greinarm]al, huersu afskapligt er at lofa manninn rangliga, þuiat hann verðr æ þui verri, sem hann [er meirr lofaðr, einkann]liga ef hann trvir sig goðan ok eykr þannig sina misverka. Ma [þat ok senniliga kallaz onn]ur vgipta at leiða ranglatan mann til þess, at hann fai meiri hefnd [ok mattugri pinu sinna] glæpa. Huat er liotara en vera illr ok þikkiaz goðr? Huat er sæl[ara en vera goðr ok þik]kiaz ranglatr? Heyrðum ver af husfruinni, huersu miog hon var lofuð af al[lum borgarlyð i Roma, þa]nn tima sem hon var fallin i vaðaligt forað sinna glæpa, [þuiat þat er opt[liga hatt ok sæmiligt] i manna augliti, sem er lagt ok leiðiligt i guðs augliti, þuiat m[aðrinn ser at eins i asi]anu, en guð allzualldandi rannsakar allra manna hiortu. Kann [ok vera, at þessi k]ona væri þui sua miog vndirgefin vuinsins freistni vm nockurn ti[ma, at henni meina]ði laustr orðlofsins með sinum skugga. Sua ok af annarri halfu [berr sua til stundum], at þat er miog viðtækiligt i guðs augliti, sem vfagrt ok ferligt er i manna augliti. Huaðan af ver skolum heyra eitt dæmi, er byriaz með þuilika vpphafi.

D2

Husfrv atti barn med syni sinum

Nockur rikr husbondi var i Roma, hann atti ser vitra ok sæmiliga eiginkonu. Huortueggia þeira var gofugt at ætt, enn gofgara at godum sidum. Þeim gengu nærr allir hlutir eptir sinum vilia, vtan saa einn, er þau gatu ecki barn sin i milli. Þav snerv nv til traustz gudligrar myskunnar ok badu til guds, at hann veitti þeim huggan ok þav gæti ser erfingia. Gera þau dagliga storar olmosur fatækum monnum fyrir guds nafni ok gafu sik ok allt sitt efni gudi i valld. Hann leit þeira angr ok heyrdi þeira bon ok gaf konunni getnad, fæddi hon son.

Sem hann er fæddr, er gerr suo sæmilig veizla sem i mot einum konungi, þar ero allzkyns leikar ok songfæri. Sem þessi pilltr vex upp, elskar fadir hans hann miok, ok sem nockut minkazt guds elska ok verdr minna vird enn likamligr kærleikr, þa gerir madrinn eigi svo optliga gudi þackir, sem vera skylldi, ok gefr sik eigi med suo miklum goduilia gudi i valld sem fyrr, dyrkandi eigi sem hann er skylldugr þann, sem honum gefr alla goda hluti. Wid þetta kennizt sia godi madr, ok huerfr aptr til sialfs sins med vidrkomning hiartans ok vill eigi lata vera opindan oskærleik likamligrar astar. Ser hann, at manninum er ecki rett at elska med ollu hiarta nema einn gud, ok fyrir þvi stadfestir hann med ser, at hann skal fyrirlata sinn son ok alla likamliga hluti, at hann megi þui frialsligar samteingiazt gudi, takandi ser vængi (ok) fliugandi sem ein dufa i vtlend herut eda i þa eydimork, sem eigi væri manna bygd, þar sem hann væri ollum okunnr ok mætti lifa fatækliga, vardveitandi þar styrkleik hins innra skærleiks ok fridar. Enn þuiat hann matti eigi eptir guds logum skiliazt vid sina husfrv vtan hennar samþycki ok vilia, segir hann henni sina fyrirætlan ok bidr hana þat stadfesta med sinv samþycki. Ok þo at henni þætti þetta mikill harmr, ok tæki þungliga i fystu, gaf hun samþycki til eptir hans bæn, ok sagdi suo med grati beriandi aa sitt briost: „Þo at mer þicki þungt at missa þinnar sætuztu naavistu, hefir mitt sorgfulla hiarta þa eina huggan, at þu elskar eigi nockurn daudligan mann, suo at sakir þess lætr þu mik eina, helldr sialfan vorn herra Jesum Kristum. Þicki mer enskis verd oll audæfi ok dyrd heimsins hia þui sem at missa þinnar samuistu, enn þviat ek veit, at sa lifnadr, sem þu girnizt til, er hinn helgazti, þoat mer sie þat erfitt, þa gef ek hig vpp frialsan, suo þo at þu minnizt min iafnan med hreinni ast.“ Sem hann ferr brott, skiptir hann ollu þeira godzi i þria stadi, gefr einn hlutinn kirkium ok fatækum monnum, enn tuo hluti lætr hann hafa son sinn ok husfrv. Eptir þat ferr hann brott takandi aa sik sialfviliugr vtlegd, fagnandi i sinni samvizku, er hann matti sik vega aa lostunum frials ok lidugr af allri iardlegri aahyggiu.

Þessi goda kona, sem hun er nu frelst af sambandi karlmanzins, gerdi sik þui framar liduga at hugleida þa hluti, sem guds voru, gerandi fatækum monnum fagrar olmusur med miklum frialsleika. Hun vendir nu allri sinni ast til sins einka sonar, ok sidan hann var vandr af briosti ok vỏggv, fædir hun hann ok geymir sialf miok vandliga ok rikuliga. Allan daginn var hann annathuort i fadmi sinnar modur ella aa hennar oxl, hueria nott la hann i milli hennar briosta, ok aa ongri stund matti hun ominnig vera hans elsku. Enn sem langr timi leid, ok hann gerdizt vaxinn madr, let hun hann þo liggia i sinni sæng i sinum fadmi ok kysti hann iafnliga sætliga. Enn likamlig ast, ef hennar er illa gætt, snyzt opt i mikinn haska ok (til) syndar. Hun verdr bundin i suo þungri diofulsins snoru, at hun hefir sinn son i stad eiginbonda. Ok sem su vesla modir hefir getit barn med sinum eiginsyni ok vordit kvidug af sialfrar sinnar frioi, verdr hun þrongd med miklum harm i hiartanu, enn i likamanum med saarleikanum. Ok af þeiri skỏmm ok kinnroda, sem hun vissi sik mundu fa fyrir monnum, ok þar med af harmi hiartans ok saarleika likamsins fellr hun miok suo i oruilnan. Sem hana reidir i þessum bylgium sinnar vesaldar, treystir hun þo aa nadir gudligrar milldi, ok let eigi af at fasta ok vaka med iduligvm olmosvgerdum. Hun færr ser þess hattar klædi, at ecki matti sia digrleika aa henni, enn med falsligri gledi sinnar aasionu ok vidrbragdz leynir hun harm sins hiarta.

Nu kom sa dagr, sem hun mundi fæda barn. Hafdi hun þa mikinn krankleika i likaminum, enn miklu meira i huginum, otti ok skomm skylldudu saarleikann ok harminn at þeigia, enn sorg ok pina naudgadi henni at grata. Enn þuiat hun þordi þenna glæp fyrir engum at iata, willdi hun engan af sinum heimoligum monnum hafa hia ser, suo at vissi hennar krankleika, ok suo fædir hun þann vesla son, sem þegar i sinni fæding feck daudann ok i upphafi sins lifs endadag. Þuiat þessi modir, sem var grimmari en þat dyr, er tigris heitir, tok þegar sinn burd, sem hann var varla fæddr, ok kyrkti hann. Eptir þat kastadi hun hans likam i eitt gangtun, veitandi sialf sinv afkvæmi suo skemiligan groft. Var sia hormuligr glæpr leyndr fyrir ollum monnum. Þessarri aumu konu nægizt enn eigi tuifalldr glæpr saurlifis ok manndraps, helldr leggr hun enn til hinn þridia hverfandi aptr til somu syndar.

Þo at þessi synd leyndizt fyrir monnum, er hun opinber fyrir dioflinvm, af huers aaeggian konan gerdi þenna glæp, ok þordi eigi at iata fyrir sinum skriptafodur. Enn þuiat hỏfdingi heimsins hellt ond þessarrar konu sem hertekna i sinv valldi, hugdizt hann ok eigi sidr skulu vinna pris aa hennar likam, vill hann strida aa þessa med ollum sinum grimleik, er honum hafdi adr þionat i syndinni. Enn þui tekr fiandinn aa sik sem buning eins skolaklerks ok kemr i Romam. Hann gengr inn i holl keisarans ok heilsadi aa hann ok hans hofdingia, þa sem med honum voru. Sem hann er eptir spurdr, huerr hann er, segizt hann vera einn skolaklerkr einkanliga vis til allra lista ok ritninga, segizt hann engan vita ser visara eda iafnan, þann er suo vel kunni leysa vandar spurningar eda segia leynda hluti, „ok at þier profit uissuliga mina list ok klerkdom, þa segi huerr ydvar, huers hann hefir mist, suo at stolit var fra honum, ok skal ek syna honum, hverr velldr þeim þiofnadi.“ Segia nu margir honum, huers mist hafa, enn hann gefr huerium þeira þau suor, sem þeir profa saunn vera, segiandi huerr sekr var þess stuldar, þo at sa þiofr væri brott. Sem þuilikir hlutir sogduzt af þessum nyia spamanni, sotti aa hans fund bædi vtlendzkir ok innlendzkir menn. Flydu þiofarnir annathuort brott ella letu af at stela. Klerkrinn er sakir þessara hluta vel tekinn af konunginum ok hans monnum, þuiat hann gelldr morgu folki aptr sinn skada, ok margir, þeir sem adr synduzt saklausir, verda nu sakadir.

Ok einn tima sem konungrinn ok hans menn ero vid, talar hann suo fyrir folkinu: „Ef þier heitid, at þier skulut at geyma ok trva fullkomliga, mun ek segia ydr vndarliga hluti ok þa, sem ydr munv otruanligir þickia. Var þat grimligt at gera, enn hrædiligt at heyra, er þat mikil guds myskunn, er þier hafit eigi allir tapazt, ok Romaborg hefir eigi oll rapat til iardar eda snvizt vm, þuiat i henni hefir nyliga verit framidr hinn rækiligazti glæpr. Su kona sem þier kallit vera hina helguztu i þessarri borg, su er ser hefir aflat mikit lof med hegomligri dyrd, tiaandi sin godverk ok olmusugerdir fyrir monnum vti aa strætum yduarrar borgar, hvn er glæpafull ok grimmari huerri konu, þuiat þann son, sem hun gat med sinum eiginsyni, hefir hun drepit med sinum hondum, ok kastadi honum sidan i gangtun, at hann væri eigi fundinn.“

Allir verda i fystu nærr okueda vid þetta ok sogdu suo: „Lasta þu eigi herbergi hreinleikans ok musteri milldinnar. Margar konur sofnudu saman audæfi dygdanna, enn þessi hefir ein eignazt allar þær dygdir.“ Klerkrinn mælti: „Suo er nu, sem ek sagdi, at þier mundut varla vilia trva mer. Komi nu af þui hier sia kona, ok se her profut. Latid þier bua stort baal vti aa midiu stræti, ok ef þessi glæpr verdr profadr aa hana, ella gangi hun sialf vid, se hun þar brend kuik. Enn ef hun er eigi sonn at, takit mik ok kastid mer i midian elldinn, suo at minar hendr se bundnar aa bak aptr.“ Konungi ok hans radi likar, at suo se, ok sendir sina þionustumenn, at þessi kona se leidd i konungsins holl sæmiliga. Allir standa vpp aa moti henni, sem hun kemr i hollina, sialfr konungrinn lætr bua henni sæti ok bydr henni at sitia. Ok sem allir þegia, taladi hann til hennar ok segir: „Wer truum, at þu mvnt heyrt hafa af þessum spamanni, sem gud hefir vppvakit til hialpar Romaborgar þiod. Enn þat hỏrmum ver miok, at hann aasakar þig vm marga hluti, ok hann segir þa hluti aa þig, sem oss þickia miok otrvligir. Jata nu, ef þu hefir gert þessa synd, ok ger dyrd gudi, ella hreinsa þik med logum af þessum glæp, sem aa þik er borinn.“ Hun þegir vm stund, gefandi allt sitt mal gudi i valld. Ok sem hun er lærd ok styrkt med smurning þess anda, sem manninum kennir alla vizku, suarar hun: „Minn herra, þier siait, at mer einum kvennmanni er omoguligt at suara þessarri sok, er suo er þung, fyrir ydr ok ydrum hofdingium, suo at ek hugsi mik eigi adr vm, hversu ek ma vidrkuæmiliga ok skynsamliga sanna mitt mal, þuiat hinn visi madrinn kennir, at madr geri ecki þat, at hann siai sik eigi adr vel fyrir.“ Konungrinn veitir henni þetta blidliga ok bidr hana fara i guds fridi. Ok sem hun hefir fengit þessi frest, ferr hun brott, treystandi eigi mannligri hialp, helldr vendir hun sinu trausti af ollu hiarta med fullkominni idran til Kristz.

Þa sat i postoligu sæti virduligr herra ok fadir, er Lucianus het eda Lucius. Hun fell til fota honum med miklvm trega hiartans, steypandi fram morgvm taarum, ok segir honum sina vesold, iatandi fyrir honum sina sekt. Hun slitr sin klædi ok reytir haarit bidiandi, at med fodurligri milldi legdi hann þat raad aa med henni, er saar hennar siuku samvizku mætti grædazt med guds myskunn fyrir læknidom hialpsamligrar idranar. Enn sem hann ser med henni fullkomna audmykt ok vidrkomning hiartans, sampinizt hans milldi af ollu hiarta hennar vesold ok heitr henni treystandi aa guds myskunn, at hun ma fa likn sinna synda ok hallda sinv lifi, suo segiandi: „Min andlig dottir, ver orugg i þui ok trv fullkomliga, at miklu er meiri milldi guds fodur i himinriki enn nockur synd, ok þui skal madrinn alldri oruilnazt hans myskunnar, ef hann vill idrazt, huersu syndugr sem hann er, þuiat Petrvs feck fyrir sinn grat eigi at eins likn syndarinnar, helldr ok þar med postola tign, ok Maria Magdalena var fyrir sin taar hreinsut af ollum syndvm; suo ok ỏnnur Maria egipzka feck likn sinna synda fyrir bæn hinnar virduliguztu himinrikis drottningar guds modur eilifrar iungfrv Marie, sem hun bad til guds fyrir hennar likneski. Legg ek þat til med þier, at þu kallir einkanliga næst gudi aa Mariam modur Jesv ok bidir til hennar dagliga med ollum goduilia hiartans, þuiat hun er ollum helgum monnum uolldugari ok þiggr af sinum syni, hvat er hun vill, ok þo at hon riki i himinrikis hæd, er hun suo full med myskunn, at hun fyrirsmaar eigi at hialpa syndugum monnum. Er hun ein oruggr umbodsmadr at sætta oss vid sinn son, ok fyrir hana hofum ver fengit eilifa hialp. Eigi vil ek, min sæta dottir, nu at sinni leggia miklar skriptir aa þik, þuiat timinn er skammr, skaltu segia drottinliga bæn Pater Noster, bidiandi at gud leysi þik af þessi synd.“ Konan styrktizt nu miok i huginum af þuilikum fortolum hins helgazta fodur pafans, ok hefr vpp sinar hendr til himins en hiartat til Mariam, bidiandi hana med miklum grat, at hun mætti fyrir hennar bæn frialsazt af aakæru sins motstodumanz ok af allri skomm þessa glæpa fyrir monnum.

Hun ferr nu aa tilskipudum degi med sinum heimuligum monnum til hallar konungsins. Var allt hennar traust ok hialp aa gudligri myskunn, ok einkanliga vænti hennar hiarta ser myskvnnar af Mariv. Modir myskunnar matti eigi sina milldi fra hallda at vera nærr suo hormuligum grat ok aakalli þessarrar idrandi konu, hellpr hun henni med osyniligri nærrveru sins velldis, ok stod med þeiri, sem ella hefdi vordit sek fyrir domstoli iardligs domanda. Fyrr sogd kona geck inn i hollina med sinum sæla fylgiara. Konungrinn ok allr lydr tekr sæmiliga vid henni, ok sem hun hefir sezt i þat virduliga sæti, sem henni var buit, sia allir til hennar. Ok sem allir menn þegia bidiandi at heyra þessa hordu kæru, segir konungrinn til klerksins: „Se, þessi frv, sem þu hropadir, er nu her. Seg, ef þu hefir nockut at kæra aa hana.“ Klerkrinn ser lengi aa hana ok vndrazt, hver þessi mvn vera. Ok sem menn bidia hann eigi þeigia, segir hann: „Eigi er þessi su sorlifiskona ok manndrapari, sem ek kærdi aa, þessi kona er god ok heilỏg, sannliga var hun eigi hin sama sem fyrr, helldr aunnur, þuiat hvn var umvend fyrir myskunn heilags anda.“ Enn mælti þessi spamadr: „Sia frv er hin dyrdligsta milli þeira, sem fæddar ero i Jherusalem, þessi er su sem vpp steig af eydimork veralldarinnar full med fagnadi stydiandi sik vid sina vinu. Ek ser nu þann hlut, sem ek ottumzt at segia, enn ek ma eigi þegia yfir, Maria modir Jesv Kristz stendr fyrir henni, huggar hana ok vardveitir.“ Allir verda miok ottafullir, er þetta heyra, ok gera mark hins helga kross i sinum ennum. Diofullinn ma eigi standazt krapt marks vors lausnara ok huerfr brott sem reykr fra þeira augum.

Allt folk fagnar miok, sem heyrir þenna hlut, lofandi himinrikis drottningu Mariam. War þessi fyrr sogd kona suo frelst at sinni synd, þeiri sem hun vissi i sinv hiarta sanna vera, ok þar med af allri ofrægd fyrir monnum. Snerizt þa fyrir fullting guds modur hennar harmr i fagnad, þuiat allir lofa hennar framferd ok hyggia hana vera osanna þessa hlutar, sidan þeir saa fullkomliga velar diofulsins.

Þessi frasogn ma oss vera miok nytsamlig, megum ver hier af sia, huat fullkomin idran vinnr manninum, ok at eingi skylldi oruilnazt guds myskunnar, þo at syndugr se, þuiat hans milldi er miklu meiri, enn nockur megi hyggia. Hier af ma ok skilia, hversu miok heilog Maria sampinizt syndugvm monnum, þuiat hun er hialp ok skiol allra þeira, sem hana bidia myskunnar med hreinu hiarta. Ok þo at hun elski miok allt mannkynit, þa er trvligt, at hun elski einkanliga þa slekt, sem hun er af, ok hialpi giarna konunum. Ok med þui at gud hefir skipat hana sem himinrikis port, þa bidium ver iafnliga, at hun virdizt med sinni milldi at leida oss inn i eilifa dyrd ok gefi oss med ser at vera, þar sem hon rikir med sinum syni, honum se lof ok dyrd vm allar alldir. Amen.

F

Af suikum fiandans uidr eina konu

Einn rikr madr uar i Roma medr sinne husfru. Huartueggia þeira uar gofugt at sỏmilighu kyne ok godum sidum, en þau attu angan erfingia. Einnhuern tima bidia þau gud med tarum . . . . . . ., at hann uirdez at gefa þeim med sinne millde nokkorn son at geta ser til yndiss ok hugganar. En gud hỏyrde skiott þeira akall ok bỏnir, gefande konunne getnad medr sinom bonda fỏdande skiotligha sueinbarn.

Nu sem sueinnenn er fỏddr, lata þau gera sỏmiligha ueizlu . . . . . . . . fagnandi hans burdartid medr allz [konar strengleikum ok fiolda song]fỏrra. Sem [þau glediaz her af hardla miok, uerdr] sueinshins fader af [ofmykilli ast sins sonar suikinn], sua at hann gerir gudi her firir minne þakker en uert uar, kolnande nokkot sua i gudligri ast ok þionastu. Uaknar hann nidr sik um sidir idrandez ok uidrkomandez hardla miok af þessare sinne synd, huar firir hann uill hana eighe opinda med ser lata uera. Af þui heitr hann gudi at firirlata allt sitt gods ok fara i einsetu fiarlægra herada, þar sem engenn mætte hann kenna, ok þar gudi medr ỏfinligre fatỏkt þiona, en af þui at hann er bundenn undir hiuskaplighu sambande sinnar husfru, bidr hann hana her um samdykkis. En hon suarar medr tarum, seghiande sik þat þungligha þola munu at þarnaz hans uidrudro ok nauistu, gefande hann þo upp af sogdu sambande, þui til skildu, at hann skillde hana en anga adra medr reinne ast iamnan elska, ok hann mỏtte þui betr sitt heit hallda ferdandiss sidan i onnur herod fiarlęgra landa.

En þesse hin goda kona fagnadi miok i sinu hiarta, er hon uar af hiuskapar sambande frelst, þottiz nu mega þui auduelligar gudi þiona ok þa luti gera, sem hon uisse guds uilia til uera, fỏdande dagligha mykinn fiollda guds fatỏkra manna medr odrum heiloghum uerkum. Eftir þetta fỏdir hon upp sinn son miok sỏligha. Sem hon hefir hann af brioste uant ok or uoggu tekit, letr hon hann dagligha i sinu skaute sitia, en um netr i sinum fadme liggia, ok i huerium stad, sem hon er, hefir hon hann ser i hug ok hiarta med modurligri ast ok elsku. Nu sem hann er komenn a(f) be(r)nsku alldr(i) en eige fulltida skortande nokkora uetr a tuitugt, helldr hans modir hann enn eighe fra sinum fadmloghum eda kossum, nema helldr letr hon hann samsidis ser med ofmykille ast hueria nott liggia. En af þui at holdlig ast gengr sua langt umfram hofsamligha stilling eda uarygd, neigiz hon skiotligha til illzku, sua at hedan af tekr hon sinn einka son ser til bonda, fande af hans samlaghe getnad. Sem hon kennir þetta med ser, fellr hon miok sua i oruenting af þeim kinnroda ok harmsins hita, er hon truir sik af þessum fahỏyrda glỏp þola munu, þann tima er þetta uuyrde opinbert. Af þui fer hon ser nokkot kledi til þess ual fallit, medr hueriu hon getr sua digrleik sins kuidar hullt, at naligha ser ualla a henne. Sem hon aftr fer uan gudligrar liknar, helldr hon framm ueniuligu bỏnahallde med myklum fostum, uokum ok olmosugerdum, halldande iamnan til ifirbragz sinne gledi ok gamne, at sem sizt mỏtte þetta a henne finna.

Nu sem at þeim tima lidr, er þesse hin auma kona skillde sitt barn fỏda, tekr hon her af sterkan krankleika. En sakir mikils otta ok kinnroda hylr hon sitt angr med þogn an nokkorre sut eda gratsamligri kueinkan, fỏdande sua þenna uesla smasuein, takande skiota firirdỏming af sinum uppruna ok hadulighan enda af sinu upphafe, þuiat hans modir hitt grimazsta dyr tigris, sem hon hefir hann uarla fỏddan, gripr hon sinn son med grỏypiligre grimd, kuæfande hann med skiotum dauda ok i hinn fulasta kamar haduliga legstadar honum kastande. Ok sua læyniz þesse firirdỏmiligr lostr firir huers mannz augum, sua at þetta ueit engenn madr nema hun ein.

Sem ouin allz mankyns þikkist nu hafa hennar sal hertekit, hugsar hann at gera hana at almennelighu augabragde ok huers mannz firirlitning, grimmandez nu upp a hennar likama med bardogunum, huar er honum þionar i glỏpunum. Tekr fiandenn nu a sek mynd eda liking nokkors skolaklerks, farande sua i Romam. Ok sem hann in gengr i hofgarda borgarinnar, heilsar hann hofdingium ok uallzmonnum stallarins. Sem þeir eftir spyria, huerr hann er, segizst hann uera einn mattugazste klerkr i ritninga skilning ok engan ser iamnan til diupar spurningar at lỏysa, „ok at þer komaz at sannre raun, segir hann, minnar uizku ok kỏnsku, segi huerr yduar, huerir lutir fra honum hafa uerit stolnir, ok man ek stuldarens upphafsmann skiott audsyna.“ Ok hỏyrdre serhuers þeira sogn, opinberar hann medr skyrum ansuorum þessara luta stuldarmenn, segiande greiniliga huers þeira flotta medr anefndum stodum ok stundum. Af hueriu flygr ok fer um alla borghena frỏgd þessa hins nyia spamannz, sua at til hans drifa bỏde innlenzkir ok utlenzkir i borgenne, spyriande huer eftir sinu gods, huar nidr uere komet þat, sem þeim hafde horuit, eda þa fleire luti, sem huern foruitnade at uita. En hann ueitte ollum skyr andsuor huers, sem hann uar spurdr.

A einumhuerium deghi sem hann hefir konginum ok folkenu medr spadomligri tilsogn sina fiarskada aftrskipat, talar hann sua til folksins, er umkringiss hann stod, konginum hianeranda: „Ek kann ydr at seghia dasamligha luti, grimligha ok þo miok utruanligha, ef þer uilldit mer trua ok þat firir satt hafa. Gudligri miskunn en eighe ydrum tilgerdum er þat eignanda, at þer Romueriar erot eighe med ollu uppỏyddir ok sialf Roma algiorliglu nidrbrotin, þar sem einn hinn rỏdilighazti glỏpr hefir i henni gior uerit. Kona su, sem þer kallit heilagha, synir sin goduerk a stretum borgarinnar ser til lofs ok hegomligrar dyrdar, en [hon er þo hin] glỏpafullasta ok hin uersta kona ok ollum konum i sinum grimleik grimmarre, þuiat sinn son medr sialfrar sinnar syni getinn hefir hon medr eghinligum hondum drepit ok, til þess at þetta uyrde eighe uppuist, honum i einn fulazta stad kastat.“

Þessarre hans rỏdo suarar folkit medr stygd ok reide, badu hann eighe lasta eda lyta reinleiksens herbyrghe ok mildleiks mustari, sua segiande: „Margar dỏttr þessarar borghar saman somnadu mykinn rikidom gudligra krafta, en þesse er ollum mætari ok agætari.“ Þa suarade klerkrinn: „Sua er sem ek sagde, at þer myndit mer her um eighe auduelligha trua. Kome hon, ok se eftir profat, huat her er satt i, ok latit gera eitt stort bal i midre borginne, ok se henni þar ut a kastat, ef hon gengr vidr, elligar se minar hendr a bak bundnar ok i midian loghann utflæygt.“ Þetta likade konginum ual ok hans hofdingium, biodande þegar, at hana skillde medr sỏmd inn leida. Nu sem hon inn kom, stodo allir upp i mot henni, en kongrinn baud henni hia ser at sitia sakir þeirar frỏgdar, er af hennar haleita lifnade ut gekk. Ok eftir nokkorn tima lidinn tekr kongrinn sua til ordz: „Eighe man þer okunnig uera frỏgd þessa hins nyia spamannz, huern er gud uppuakte romueskum lyd til heilsu ok hialpar. En þat haurmum uer eighe litt, er hann asakar þik ok framber þer i mot rỏdiligt vitne fahỏyrdra illgiorda. Jatta nu þina synd ok uidrgakk, elliga reinsa þik af þessum aburd.“ En hon tok uitrligt rad ok bad ser fresta um þetta mal, sagde sik her um uilia hafa rad uitra manna ok eighe medr sinu einrede motte konginum ok hans spamanne sinar malagreinir uilia framme hafa. Sem hon hefir fengit frest a sinum malum, flyr hon nu til Kristz medr sannri hiartans idran, en eige trỏystandez i nokkorum iardlighum hofdingium.

A þessum tima styrde postolighu sęte uirduligr madr Lucius eda Lucianus at nafne, hinn hæste biskup i Romaborg. Þesse kona kom til hans honum til fota fallande, birtande honum med hiartans sut ok tara uthelling sina synd ok framferde, sin klỏde slitande ok sitt har ryskiande, bidiande þenna hinn goda lỏkne nokkorn þann lỏkidom ser gefa, medr huerium hon mỏtte sitt andarsar sem skiotaz grỏtt fa. Sem þesse hinn gode guds vin ser med henni sanna idran, sampinaz hann henni medr fodurligum mildleik af guds miskunn trỏystandiz, heitr henni likn lastarans(!) ok syndarinnar lỏkidom sua segiande: „Ver orug i hug, hin kierazta dottir, þuiat gudlig milde ok miskunn er huerium lost ok glỏp meire ok mattugri, þuiat Petrus odladiz eighe at eins firir tara uthelling likn sinnar syndar, nema helldr iamual tign æ ok ualld postoligrar sỏmdar. Sua hitt sama uard ok hin heilaga Maria Magdalena firir helgan taranna ker dyrdarinnar af suiuirdligu keri lastanna. Er þetta nu sua hitt fyrsta tillag, at þu kallir hiartaligha a uara fru miskunnar modur sanctam Mariam medr iduligu bỏnahallde umfram alla guds heilagha menn, þuiat hon er einkannlig uon at sętta syndugha menn uidr sinn blezada son. En eige man ek leggia a þik marga luti, þuiat þu hefir skamman tima til idranar, helldr se þitt bỏnahalld þer til synda aflausnar.“ Af þessum ordum herra pauans styrktiz þessi kona miok, sinar hendr til himins upphefiande en hiartat til uarar fru, hana medr tarum bidiande, at firir hennar arnadarord mette hon frelsaz af fiandans aras ok agange ok af almenniligri skemd aldydunnar firirlitningar.

En at anefndum deghi fer hon a kongsgard hafande allt sitt traust a himneskre hialp, uęntande einkannlighazt uarrar fru tenadar ok arnadarordz. Vard hennar uon eige at hegoma, þuiat miskunnar modirin firirlet eighe hennar tarafullt akall, helldr lifde hon henni medr sinni osyniligri nalegd, ok orugri af þessum sinum fylgiara gengr hon inn i kongsins malstofu, ok sỏmiligha tekin af konginum ok folkenu sezt hon nidr sua sem gior at almenniligu tilsyni af folkenu. Sem allir þegia langa stund, talar kongrinn um sidir sua til klerksins: „Se her nu þa konu, er þu asakadir, ber nu fram þat, sem þu hefir henni i mot at tala, þuiat hon er nu til ansuara buin.“ En hann litr lengi a hana undrandez, huerr hon uæri, segir þessa adra uera ok eighe hina sanum, er hann kuoz adr hafa sęt, þuiat hon uar nu af heilags anda gift i annan mann skift sakir heilagrar idranar ok rez skriptagangs. Ok sem folket skyldar hann til at tala, segir hann sua, eighe af ser helldr af gudligri skipan ok forsio: „Þessi er heilog ok hin fridazta millim dỏttra Jerusalem, þesse er su, er uppsteig af ỏydimork fliotande i audỏfum, ok þat sem ek ottaz at segia ok ek ma eighe ifir þegia, Maria modir Jesu stendr henni hia ok uerndar hana ok uardueitir.“ Þessa hans tolu undrar miok folkit, ok merkir huerr sina asion med sigrmarki hins helga kross. Ok sem fiandinn ser þat, er lỏndiz undir form þessa klerka, matte hann eighe þola ne bera sua haleitt guds mark, ok huarf skiotliga fra huers mannz augum sem hinn fulazte rỏykr ok uard at alz ongu. En allir uegsamudu ok dyrkadu uara fru, sem uert uar, er sua fagrligha frelste þessa konu af syndarinnar flek ok fiandans umsatum, ueitande henni i alla stade meire pris ok æru en nokkorn tima adr.

---

Fotnoter: