Maríu jartegnir - Leidretting Marie Egiptiache

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Leidretting Marie Egiptiache


a9 og D (Varianter fra E)


José de Ribera:
Maria av Egypt

Heilug Maria Egiptiaca[1] segir sua þeim munk, er Zosimas het ok hana fann i eydimork:

„Ek var fędd, segir hon, a Egiptalandi, enn sem ek var tolf ꜳra gomul, fyrirlet ek fodur minn ok modur, ok for ek i Alexandriam. Varlla fær ek ordum sagt, huersu optliga ek sellda minn likam til saurlifuis, edr huersu liotliga ek þionadi iafnan girnd lostasemi, sua at ek matti alldri sediaz þar af. Ek var seautian[2] ꜳr edr meirr sem almenniligh puta, neitandi engum minn likama, þeim er fremia villdi medr mer[3] glæp saurlifuis, leikar, ofneyzla matar[4] ok dryckiar, ok vaka vm nętr medr vradvondum monnum, þotti mer vera lystiligra enn gud ok allt veralldar godz, ok optliga villdi ek eigi taka a mer peninga, þo at mer vęri bodit[5], til þess at þui fleiri vini mętti ek fꜳ at gera mina hina verstu girnd, ok þar fyrir elskadi ek fatękdominn framar enn nockur audęfi. A nockurum tima for ek med kaupmonnum a skipi til Jorsalaborgar, þuiat ek girntiz þau at fꜳ nockura nyia vini [minnar saurguztu ok verstu girndar[6]. [Allan þann tima[7] sem ek var[8] a skipinu, var mer hordomr, leikr, ofdryckia, liot ord med vanstilltum hlatri edr annat þilikt, þat sem ek fær æigi allt tint med minni tungu[9]. Feck ek marga sæmiliga[10] menn dregit til minnar illu framferdar. Allt mitt lif var ecki vtan tapan sꜳlnanna, ok mitt hit grimmazta holld var sem þeira hinn herfuiligzti pyttr. Ek vndraz[11] iafnan med miklum otta, er[12] siorrinn þoldi mina illzku edr iordin laukz æigi vpp, at heluiti [hefdi gleypt[13] mik lifandi. Enn eptir þui sem ek sier nu[14], villdi miskunusamr gud, sa er æigi vill dauda syndugs manz, þiggia mina idran.

Sem ver komum til Jorsalaborgar, gerdi ek enn verri luti enn fyrr, tapandi morgum sꜳlum, ok for ek um alle borgina at veida andir saklausa[15] manna. Ok sem allt folk sotti til kirkiu einn morgin, villdi ek fylgia odrum monnum, ok sem ek kom [med odrum[16] til kirkiudyranna, matti ek eigi inn komaz. Ek[17] harmadi med miklum grat ok [matti ek varla nærr koma. Ok sem adrir geingu inn vm dyrnar, matti ek eigi ein samt[18] inn ganga, þuiat gudligr kraptr stod i mot. Ek skỏmmudumzt enn eigi at leita til, enn ek var enn brott rekin, suo at ek var ein samt uti [fyrir kirkiunni[19]. Ek hugdi þetta eigi af odru [mundu til hafa borit enn sakir[20] ostyrkleika kuenligs likama. Ek leitadi enn til inn at ganga med odru folki. Enn suo var, sem styrk riddara fylking[21] stædi mot mer meinandi mer inngongu, ok rak mik annnan tima ut [i kirkiugardinn[22]. Sem þetta bar optliga til, vard ek suo mod, at [þraut afl i ollum minum limum, suo at[23] ek matti varla standa upp[24]. Eptir þat for ek ein samt i nockura hyrning gardzins, hugsandi med mer, sakir huers ek matti eigi inn komazt i kirkiuna. Þa lauk upp wegr sannrar heilsu[25] augu mins hiarta, suo at [ek kendumzt[26] vid, at sakir minna saurugra verka matta ek eigi inn komazt [i musterit[27] at dyrka þat helgazta pislartre[28] vors herra milldazta lausnara Jesu Kristz. Þa tok ek at grata hormuliga, liostandi mitt briost [med hondunum ok andvarpandi yfirvettugis af hinum inztum hiartarotum, fellandi noglig tꜳr[29]. Ek sa or þeim stad, sem ek stod, huar var likneskia sællar guds modur Marie. Ek sagdi til likneskiunnar med ollum goduilia mins hiarta: „Þu hin helgazta mær, af huerrar holldi [ord guds tok likam[30], ek veit at ek [er sorgud[31] af suo morgum glæpum ok full med suo mikilli vesold, [at ek[32] er overdug at sia [til milldleika[33] þinnar dyrdar. Enn vm þat er ek ỏrugg, at gud, sa er þu fæddir, villdi sakir þess gerazt madr, at hann kalladi synduga menn til idranar. Nu heilug guds modir! hialpa[34] mer, þuiat ek hefir[35] enga adra huggan, ok biod, at ek megi[36] inn ganga vm dyrr heilagrar kirkiu. Min frv, ek bidr þik, at þu gefir, at ek [megi sia[37] þat virduligsta tre hins helga kross, ꜳ huert sa gud var festr med sinum likam, er þu, hin helga ok flecklausa iungfrv[38], fæddir, er sitt blod steypti vt fyrir heilsu allz heims. Trulofa [minna vegna[39] gudi, þeim er þu fæddir, at alldri hedan af skal ek þenna likam flecka med hinum verstum ok liotuztum verkum sorlifis[40], helldr skal ek þegar, sem[41] þu hefir mer veitt, at ek megi dyrka tre hins helga kross, nita[42] verolldinni ok ollu þui, sem henni[43] heyrir til, farandi huert er þu bydr.“ Sem ek sagdi þetta, treysti ek fullkomliga i minu hiarta, [at hun[44] mætti þessa alla hluti þiggia fyrir mik. Þa for ek brott or þeim stad, sem ek hafdi [bedit fyrr sỏgd ord[45], ok i flock þeira manna, sem inn geingu i musterid. Fanzt þa eingi sa, er mik ræki[46] ut, helldr var sem ein siofarbylgia kastadi mer innar[47] i kirkiuna, þar til er ek kom i þann stad, er ek matti auduelldliga utan alla mædu sia ok dyrka hinn helga kross. Kendi ek þar ilm[48] himnesks sætleiks. Sem ek kom aptr i þann stad, er ek hafdi heitid til sællar guds modur, fell ek ꜳ kne talandi þessum ordum: „Min frv, þackir geri ek þier, at þu myskunnadir mer, rekandi eigi brott fra þinu augliti minar bænir. Nu send mik, huert er þier likar, ok syn mer veg sannrar idranar ok hialpar.“ Sem ek sagdi þessor[49] ord, heyrdi[50] ek rodd suo mælandi: „Ef þu ferr yfir Jordanem[51], muntu þar finna goda huild.“ Ek trudi þessi ord vera [til min[52] sogd. Ek hof upp min augu ok minn veg med miklum grat, ok sem ek for ꜳ skipi yfir Jordanem, kom ek i þessa eydimork. Fra þeim tima allt her[53] til hefir[54] ek verit i eydimorkinni, flyiandi mennina ok bidiandi myskunnar mins guds[, þess er ollum hialpar, þeim er til hans snuazt[55]. Þat hygg ek, at nu se sextigir ꜳra [fra þui, er[56] ek for af Jorsalaborg [57]. Ek hafdi med mer tuau braud ok eitt halft, er ek for yfir[58] Jordanem, bar ek þau suo leingi med mer, at þau wrdu hỏrd sem steinar. Ek lifdi suo [nockur ꜳr[59], at ek ꜳt litid af þeim.

Tru mer, heilagr fadir Zosima, sagdi hun, at [um siautan[60] ꜳr var ek suo i eydimorkinni, at ek striddi i mot hinum grimmuztum skrimslum[61] likamligra hugrenninga, sem ek mintumzt ꜳ nogleika umlidinna krasa, þuiat ek girntumzt kiot ok fiska, er ek var vỏn at eta fyrrum[62] ꜳ Egiptalandi, ok þat sæta vin, sem ek drack, medan ek var i verolldinni. Ek teygdumzt ok eptir þeim boluudum [dioflanna songum ok kuædum[63], er ek hafdi [adr miok[64] optliga kvedit. Enn þegar sem ek mintumzt þeirar milldu frv, i huerrar vitni ek iatadi gudi mina þionustu, felldi ek tꜳr [af minum augum[65] særandi briostid med hondunum, bidiandi guds modur med suo miklum harmi[66], sem þa væri ek fyrir hennar likneskiu[67], [fyrir huerri[68] ek bad, adr ek geck i eydimorkina[69], at hun ræki brott þessar sorguztu[70] hugrenningar mins hiarta. Þa sa ek mikla birti og fegrd himnesks lioss skinandi ollum megum vm mik. Stundum var min [freistad med þess hattar hugrenningum[71], at ek mintumzt mins liotazta sỏrlifis[72], ok brendi suo mitt hiarta sem[73] mikill elldr. Þa tok ek enn vopn bænarinnar, sem ek var vỏn, kastandi mer ꜳ iordina ok daugguandi hana med morgum[74] tꜳrum, ok bad ek mina frv, at hun hialpadi mer, suo at ek feing eigi pinur hinnar efstu fyrirdæmingar fyrir min afbrot. Alldri letta[75] ek mina ꜳsionu af iordunni[76], þo at ek lægi þar allan dag ok nott, fyrr enn birti þess sætazta lioss skein yfir mer, er i brott rak[77] alla freistni [ok haska illra[78] hugrenninga. Suo var mer hialpat med huggan minnar unnustu sællar guds modur Marie. A þeim fyrstum sieytian[79] vetrum þoldi ek marghattada freistni ok haska, enn ꜳ þeim tima ok allt hier til var min hialp himinrikis drottning iafnan nærr mer, vardveitandi mik dag ok nott i huerium stad vid ollum haska. Sem ek hafdi ꜳ siỏtian[80] vetrum etid fyrr sogd braud, ꜳt ek sidan þau grỏs, er ek fann i eydimorkinni. [Enn þau klædi, er ek hafda, er ek for yfir Jordanem, ero oll slitin ok rotin. Hefir ek miok pinazt ꜳ vetrum af frosti enn ꜳ sumrum af hita, enn fra þeim tima ok allt hier til hefir gudlig myskunn frelsat minn likam ok ond fra ollum haska. Ok sem ek hugleidi, huersu mikinn haska ok marga illa hluti ek hefir fordazt fyrir milldi vors lausnara ok hans modur iungfrv Marie, verdr ek einkanliga glỏd af von minnar hialpar. Enn dryckr, fædzla ok klædi er mer guds ord, þuiat eigi lifir madrinn vid eitt saman braud, (vid) huert ord helldr þat sem fram ferr af munni guds[81].“

Sem[82] fyrr sagdr munkr Zosimas heyrir þessa hluti, fellr hann ꜳ kne suo segiandi med tꜳrum: „Blezadr se gud, er gerir vndarliga hluti.“ Maria hefir[83] hann upp af iordunni ok segir: „Fyrir hit blezada nafn vors herra ok lausnara Jesu Kristz særir ek þik, guds madr, at þu talir fyrir eingum manni, medan ek lifi, þa hluti, er þu heyrdir [af mier[84].“




Fotnoter:

  1. egiptzka E.
  2. sieytian D; .xvii. E.
  3. tilf. D, E.
  4. fædzlu D; ꜳtz E.
  5. bodnir D.
  6. [mgl. E.
  7. [rettet; allr sꜳ tima a; allr sa timi D; Allr timi sa E.
  8. for D, E.
  9. sætara enn hunang tilf. E.
  10. goda E.
  11. undrudumzt E.
  12. at D, E.
  13. [gleypti E.
  14. tilf. E.
  15. saklausra D, E.
  16. [allt E.
  17. Her ender a9.
  18. [sem adrir geingu inn i kirkiuna, matti ek eigi E.
  19. [mgl. E.
  20. [uera mundu enn E.
  21. sueit E.
  22. [mgl. E.
  23. [mgl. E.
  24. mgl. E.
  25. elsku E.
  26. [saal. E; kendizt D.
  27. [mgl. E.
  28. pislarmark E.
  29. [mgl. E.
  30. [gud tok mannligann likama E.
  31. [em þraungut E.
  32. [tilf. E.
  33. [mikilleik E.
  34. hialp E.
  35. hefi E.
  36. mega E.
  37. [siꜳi E.
  38. mær E.
  39. [ek E.
  40. saurlifis E.
  41. hann ok tilf. E.
  42. neita E.
  43. uerolldinni E.
  44. [tilf. E.
  45. [uerit E.
  46. uilldi reka E.
  47. inn E.
  48. saal. E; skin D.
  49. þessi E.
  50. heyrda E.
  51. Jordan E.
  52. [tilf. E.
  53. hingat E.
  54. hefi E.
  55. [mgl. E.
  56. [sidan E.
  57. Jorsalalandi E.
  58. saal. E; af D.
  59. [leingi E.
  60. [.xvii. E.
  61. saal. E; pislum D.
  62. fyrr E.
  63. [kuædum ok mansaungum E.
  64. [mgl. E.
  65. [mgl. E.
  66. tarum E.
  67. asionu E.
  68. [saal. E; vorrar frv, hueria D.
  69. bidiandi tilf. E.
  70. saurguztu E.
  71. [sva freistad E.
  72. saurlifis E.
  73. einn tilf. E.
  74. minum E.
  75. letti E.
  76. iordinni E.
  77. tok E.
  78. [saal. E; allra D.
  79. .xvij. E.
  80. .xvij. E.
  81. [mgl. E.
  82. ek tilf. E.
  83. saal. ogs. E.
  84. [tilf. E.