Maríu jartegnir - Vor frv var i husi fatækrar konv, enn hia rika manni fiandr

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Vor frv var i husi fatækrar konv, enn hia rika manni fiandr


D (Varianter fra E)


Prestr nockur, sa sem hafdi eina kirkiu, var miok rikr at iordum ok odrum audæfum ok sæmdi[1] sik rikuliga. Var hann mikils [virdr af ollum[2], enn hann var eigi minnr fullr af laustunum enn rikr[3] at veralldar godz[4]. Þat bar til, at tueir menn lagu krankir i hans sokn, i sinu herbergi huor þeira, var annar hinn rikazti burgeis, enn annar ein fatæk eckia. [Hardr krankleiki þrongdi huorntueggia, en þar med pinadi eckiuna mikill fatækdomr[5]. Henner herbergi var litid ok herfiligt, ok eingi var henni til þionvstu vtan ein litil mær, hennar sæng var med gras ok kastat yfir[6] herfiligu klædi. Sa riki madr la i storri holl ꜳ blautum dunklædum, var yfir hans sæng silkikullt ok dyrir vefir. Hans husfrv, synir ok frændr ok vinir stodu yfir honum at gledia hann, allir hans sueinar ok allt þat folk, er ꜳ hans gardi var, þionudu honum sem sinum herra. Fyrr sagdr prestr kemr til hans med morgum klerkum at tala fyrir honum þa hluti, sem hans ond væri[7] nytsamligir, hann huggar hinn siuka mann heitandi honum fyrir aflausn ok likn sinna synda, ok hugdizt suo mundu[8] fa peninga af hans testamento.

Sem prestrinn talar vid hinn audga mann, kemr þar einn madr ok segir, at su fatæka eckia er komin at andlati, ok hun bidr, at henni se gefinn vors herra likami[9]. Hann heyrir, huat þessi madr segir, enn vanrækir i hiartanu ok fyrirsmarr at koma til þessarrar eckiu, þviat hann [hugdizt mundu[10] fa peninga af þeim audga manni. Enn er hann dvelr at fara, talar diakninn til hans ok segir hrædiligt vera, at gud hefni þeim hardliga ꜳ efsta domi, sem vanrækia saluhialp fatæks mannz, ok þui er nodsyn[11], segir hann, at lata þessa eckiu fa vors herra likam[12], adr enn hun dæi. Prestrinn verdr miok reidr [vid þetta[13] ok svarar honum med hordum ordum suo segiandi: „Se hier fagrt rad ok af mikilli vizku vtgefit, at ek skula fyrirlata þenna duganda mann, [er ek em skylldr at veita alla þionustu[14], en fara til hreysis þeirar fatæku eckiu.“ „Lat þik þetta eigi angra, sagdi diakninn[15], ek vil fara til hennar, ef þu villt senda mik, ok gefa henni vors herra likam ok fela gudi ꜳ hendi hennar ond.“

Sem prestrinn bydr, at hann skuli fara, tekr hann med ser corpus Cristi ok ferr til hus eckiunnar. [Hier verdr vndarligr hlutr[16]. Þegar sem hann stigr inn vm þroskulldinn[17], ser hann mikit lios i husinv. Hin milldazta drottning guds modir Maria er þar, ok med henni tolf iungfrvr, hun hefir einn linduk ok þerrir sveita ok dvpt af andliti [hinnar siuku konv[18]. Diakninn verdr miok ottandi af þessarri syn ok þorir eigi at ganga nærr, þar sem himinrikis drottning var. Hin litillatazta iungfrv Maria snyrr[19] i mot honum blidliga, ok sem hun ser, at hann berr guds likama, fellr hun ꜳ kne ok meyiarnar[20], þær sem med henni voru, dyrkandi þann litillatliga, er hun fæddi af sinum hreina likam. Sem hun ris upp, byrr hun diakninum sæti ok bydr honum blidliga at sitia, bidiandi hann eigi ottazt, Hann setz nidr ok talar fyrir eckivnni þat, sem hennar salu var nytsamligt[21] til hialpar, ok skriptar henni. Eptir þat gefr hann henni helga þionustu syngiandi þar med psalma[22] ok annat, þat sem til heyrir, bidiandi at gud sendi[23] sina helga eingla at taka hennar ond. Enn sem hann þagdi ok hafdi vtsagt þenna song, talar ein iungfrvin [vid vora[24] frv ok mællti suo: „Min frv, sakir huers skulum ver hier [duelia suo leingi[25], þuiat hun mvn ecki suo skiotliga andazt.“ Hin sæla Maria suarar lagt [ok blidliga, ok snerizt til meyianna[26] suo segiandi: „Fỏrum[27] brott, dætr minar, ef þier vilit, þviat ek veit, þegar sa timi kemr, er gud vill, at hon andizt.“ Wid þessi ord ferr vor frv brott, ok henni[28] meyiarnar.

Diakninn vard fagnadarfullr [i sinu hiarta[29] af þessarri vitran ok ferr skiotliga til husa hins audga mannz, [þar sem hann hafdi skilt vid prestinn[30]. Þegar sem hann[31] kemr i dyrr hans herbergis, er hann sleginn med miklum otta, þuiat honum syndizt, sem allt þat hvs væri fullt med[32] suortum kottum miok storum ok hrædiligum, hlaupandi innan vm husit ok þo optligazt at reckiu hins audga mannz. Engi madr sa þetta vtan diakninn ok hinn audgi madr, kalladi hann optliga, at hans þionustumenn skylldi[33] reka brott þessa kottu.

Diakninn hefir sik brott sem skiotazt or þessum stad, miok ottandi af þessi syn, ok hugsar, [huersu olik þessi syn er hinni fyrri[34]. Hann kemr nv til hus eckiunnar, at hann huggadi[35] hennar krankleika [med nytsamligum fortolum[36]. Himinrikis drottning var þa þar komin, sem hun hafdi heitid, þuiat hun vissi, at þa var kominn sa timi, er hin fatæka eckia skylldi frelsazt [af myrkuastofu likamsins[37]. Hann gengr inn, ok sem [hann ser vora frv ok meyiarnar med henni[38], kalla þær hann til sin sem sinn heimoligan mann, ok bydr vor frv honum enn at sitia. Nu felldi miok krankleika at hinni siuku konv, ok þui bad diakninn litillatliga vora frv, at hon bydi, at hennar ond skilizt[39] vid likaminn[40]. Siofar stiarna ok himinrikis port guds modir Maria sampinizt[41] nu eckiunni, ok fyrir hans bæn snyzt hun til hennar ok mællti: „Ottazt eigi, hin helga sꜳla, gack vt af þinum likam[42] ok stig med mer sælliga vpp til himinrikis, at þu rikir at eilifu med helgum monnum guds.“ Ok þegar sem salin skilz[43] vid likaminn, tekr vor frv hana ser i fadm. Meyiarnar glediazt af dyrd þessarrar eckiu. Guds modir ok hennar meyiar fara nu til himins med ondina ok færa hana fyrir vorn herra. Er henni gefin eilif dyrd fyrir sitt þol ok meinlæti, er hun hafdi i verolldinni sigrandi hennar illzku.

Diakninn ser [þessa fogrv ok fagnadarfullu[44] syn, þa er hann syngr yfir likinu. Ok sem hann hefir vtsagt liksonginn, ferr hann enn til hus hins rika mannz, at hann segdi prestinum, at hin fatæka eckia[45] var ondut. Hann gengr inn ok ser milli þeira manna, er standa hryggir[46] yfir hinum audga manni [otalliga blamenn stora ok hrædiliga[47]. Voru þat myrkra hofdingiar dioflar. Einn þeira var [miklu stærri enn adrir[48], hans raust var hrædilig ok ogurlig asionan[49], hann hafdi [i hondum ser[50] storan iarnkrok ok krækti honum gegnum kuerkr hins audga mannz. Þessi vesla ond, sem nv var at komin eilifum dauda, ottazt miok, matti nv eigi fe eda veralldligr rikdomr hana leysa fra pinu[51]. Daudinn þrongvir miok þessum auma manni, stirdna fætrnir ok allr likaminn, hann gnistir tonnvm, [ennit ok[52] andlitid folnar, enn briostid andvarpar mædiliga. Þessi blamadr dregr at ser hardliga þann krok, er hann hellt ꜳ[53]. Hinn siuki madr remiar hrædiliga, ok suo let hann sitt vesla lif. Þeir, sem hia standa, leggia saman hans augu [ok uarir[54] ok nasir, ok gera mikit hareysti ok grat [reytandi sitt hꜳr, enn þo fa þeir eigi hialpat[55] þeiri veslu sal med þessum hlutum.

Sem diakninn ser þetta, fellr hann nærr i ouit ok þegar vitrazt honum drottning meyianna ok fadmar sinn vin suo segiandi: „Minn kærazti, ottazt eigi! þessir veslu[56] andar skulu ecki mega þier meina, [ok þeira illzka skal þier eigi mega illt gera[57], þuiat þier er fyrirbuin eilif dyrd.“ Diakninn styrktizt ok ris upp, [sem hann heyrir þessi ord himinrikis drottningar[58], ok fellr til fota henni gerandi henni þackir, sem verdugt var.



Fotnoter:

  1. ↑ klæddi E.
  2. ↑ [hattar madr E.
  3. ↑ mgl. E.
  4. ↑ godzi E.
  5. ↑ [mgl. E.
  6. ↑ einu tilf. E.
  7. ↑ uoru E.
  8. ↑ skylldu E.
  9. ↑ likamr E.
  10. ↑ [hygzt munu E.
  11. ↑ naudsyn E.
  12. ↑ likama E.
  13. ↑ [mgl. E.
  14. ↑ [mgl. E.
  15. ↑ saal. E; diaknit D.
  16. ↑ [mgl. E.
  17. ↑ þrauskolldinn E.
  18. ↑ [eckiunnar E.
  19. ↑ snyzt E.
  20. ↑ med henni tilf. E.
  21. ↑ naudzynligt E.
  22. ↑ saal. E; psalmin D.
  23. ↑ henni tilf. E.
  24. ↑ [til uorrar E.
  25. ↑ [leingr dueliazt E.
  26. ↑ [mgl. E.
  27. ↑ Farim E.
  28. ↑ [mgl. E.
  29. ↑ [mgl. E.
  30. ↑ [mgl. E.
  31. ↑ tilf. E.
  32. ↑ af E.
  33. ↑ skylldu E.
  34. ↑ [olik syn er þessi eda hin fyrre E.
  35. ↑ huggi E.
  36. ↑ [mgl. E.
  37. ↑ [mgl. E.
  38. ↑ [uor frv ok meyiarnar sia hann E.
  39. ↑ skilldizt E.
  40. ↑ likamann E.
  41. ↑ sampindizt E.
  42. ↑ likama E.
  43. ↑ skilldizt E.
  44. ↑ [þa fagnadar E.
  45. ↑ kona E.
  46. ↑ hrygguer E.
  47. ↑ [otalligann fiollda blamanna E.
  48. ↑ [stærstr E.
  49. ↑ mgl. E.
  50. ↑ [ser i klom E.
  51. ↑ pinum E.
  52. ↑ [mgl. E.
  53. ↑ tilf. E.
  54. ↑ [tilf. E.
  55. ↑ [tilf. E.
  56. ↑ uerstu E.
  57. ↑ [mgl. E.
  58. ↑ [mgl. E.
Hentet fra «http://heimskringla.no/index.php?title=Maríu_jartegnir_-_Vor_frv_var_i_husi_fatækrar_konv,_enn_hia_rika_manni_fiandr&oldid=66401»