Þorsteins þáttr skelks

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif Dansk.gif
Original.gif


Íslendinga sögur

Þorsteins þáttr skelks

Guðni Jónsson

bjó til prentunar


1.

ÞAT er sagt, um sumarit eftir, at Óláfr konungr fór at veizlum austr um Víkina ok víðara annars staðar. Tók hann veizlu á þeim bæ, er á Reinu heitir. Hann var mjök fjölmennr. Sá var maðr þá með konungi, er Þorsteinn hét Þorkelsson, Ásgeirssonar æðikolls, Auðunarsonar skökuls, íslenzkr maðr, ok hafði komit til konungs um vetrinn áðr.
   Um kveldit, er menn sátu yfir drykkjuborðum, talaði Óláfr konungr, at engi maðr af hans mönnum skyldi einn saman fara í salerni um náttina, því at hverr, sem ganga beiddist, skyldi með sér kalla sinn rekkjufélaga, ella kvað hann eigi mundu hlýða. Drekka menn nú vel um kveldit, en er ofan váru drykkjuborð, gengu menn at sofa.
   Ok er á leið náttina, vaknaði Þorsteinn íslendingr ok beiddi at ganga af sæng, en sá svaf fast, er hjá honum lá, svá at Þorsteinn vildi víst eigi vekja hann. Stendr hann þá upp ok kippir skóm á fætr sér ok tekr yfir sik einn feld þykkvan ok gengr til heimilishúss. Þat var stórt hús, svá at ellifu menn máttu sitja hvárum megin. Sezt hann á yztu setu, ok er hann hefir setit nökkura stund, sér hann, at púki kemr upp á innstu setu ok sat þar.
   Þorsteinn mælti þá: "Hverr er þar kominn?"
   Dólgrinn svarar: "Hér er kominn Þorkell inn þunni, er fell á hræ með Haraldi konungi hilditönn."
   "Hvaðan kom þú nú at?" kvað Þorsteinn.
   Hann sagðist nú nýkominn at ór helvíti.
   "Hvat kanntu þaðan at segja?" spurði Þorsteinn.
   Hinn svarar: "Hvers villtu spyrja?"
   "Hverir þola bezt píslir í helvíti?"
   "Engi betr," kvað púki, "en Sigurðr Fáfnisbani."
   "Hverja písl hefir hann?"
   "Hann kyndir ofn brennanda," sagði draugrinn.
   "Ekki þykkir mér þat svá mikil písl," segir Þorsteinn.
   "Eigi er þat þó," kvað púki, "því at hann er sjálfr kyndarinn."
   "Mikit er þat þá," kvað Þorsteinn, "eða hverr þolir þar verst píslir?"
   Draugrinn svarar: "Starkaðr inn gamli þolir verst, því at hann æpir svá, at oss fjöndunum er þat meiri pína en flest allt annat, svá at vér megum fyrir hans ópi aldri náðir hafa."
   "Hvat pínu hefir hann þess," kvað Þorsteinn, "er hann þolir svá illa, svá hraustr maðr sem hann hefir sagðr verit?"
   "Hann hefir öklaeld."
   "Ekki þykkir mér þat svá mikit," sagði Þorsteirm, "slíkum kappa sem hann hefir verit."
   "Ekki er þá rétt á litit," kvað draugr, "því at iljarnar einar standa upp ór eldinum."
   "Mikit er þat," kvað Þorsteinn, "ok æp þú eftir honum nökkut óp."
   "Þat skal vera," kvað púki. Hann sló þá í sundr á sér hváftunum ok setti upp gaul mikit, en Þorsteinn brá feldarskautinu at höfði sér.
   Honum varð mjök ósvipt við óp þetta ok mælti: "Æpir hann þetta ópit mest svá?"
   "Fjarri ferr um þat," kvað draugr, "því at þetta er óp várt drýsildjöflanna."
   "Æp þú eftir Starkaði lítt at," kvað Þorsteinn.
   "Þat má vel," kvað púki. Tekr hann þá at æpa í annan tíma svá öskurliga, at Þorsteini þótti firn í, hversu mikit sjá fjandi, jafnlítill, gat gaulat. Þorsteinn gerir þá sem fyrr, at hann vafði feldinum at höfði sér, ok brá honum þó svá við, at ómegin var á honum, svá at hann vissi ekki til sín.
   Þá spurði púkinn: "Hví þegir þú nú?"
   Þorsteinn anzaði, er af honum leið: "Því þegi ek, at ek undrumst, hvé mikil ógnarraust at liggr í þér, eigi meiri púki en mér sýnist þú vera, eða er þetta it mesta óp Starkaðar?"
   "Eigi er nærri því," segir hann, "þetta er heldr it minnsta óp hans."
   "Drag þú eigi undan lengr," kvað Þorsteinn, "ok lát mik heyra it mesta ópit."
   Púki játaði því. Þorsteinn bjóst þá við ok braut saman feldinn ok snaraði hann svá at höfði sér ok helt at útan báðum höndum. Draugrinn hafði þokat at Þorsteini um þrjár setur við hvert ópit, ok váru þá þrjár einar á milli þeira. Púkinn belgði þá hræðiliga hváftana ok sneri um í sér augunum ok tók at gaula svá hátt, at Þorsteini þótti ór hófi keyra, ok í því kvað við klukkan í staðnum, en Þorsteinn fell í óvit fram á gólfit.
   En púkanum brá svá við klukkuhljóðit, at hann steypðist niðr í gólfit, ok mátti lengi heyra yminn niðr í jörðina. Þorsteinn raknaði skjótt við ok stóð upp ok gekk til sængr sinnar ok lagðist niðr.


2. Þorsteinn varð hirðmaðr Óláfs konungs.

En er morgnaði, stóðu menn upp. Gekk konungr til kirkju ok hlýddi tíðum. Eftir þat var gengit til borða. Konungr var ekki foraðs blíðr.
   Hann tók til orða: "Hefir nökkurr maðr farit einn saman í nátt til heimilishúss?"
   Þorsteinn stóð þá upp ok fell fram fyrir konung ok sagðist af hafa brugðit hans boði.
   Konungr svarar: "Ekki var mér þetta svá mikil meingerð, en sýnir þú þat, sem talat er til yðvar íslendinga, at þér séð mjök einrænir, en varð þú við nökkut varr?"
   Þorsteinn sagði þá alla sögu, sem farit hafði.
   Konungr spurði: "Hví þótti þér gagn, at hann æpði?"
   "Þat vil ek segja yðr, herra. Ek þóttist þat vita, með því at þér höfðuð varat alla menn við at fara þangat einir saman, en skelmirinn kom upp, at vit mundim eigi klaklaust skilja, en ek ætlaða, at þér mundið vakna við, herra, er hann æpði, ok þóttumst ek þá hólpinn, ef þér yrðið varir við."
   "Svá var ok," sagði konungr, "at ek vaknaða við, ok svá vissa ek, hvat fram fór, ok því lét ek hringja, at ek vissa, at eigi mundi þér ella duga. En hræddist þú ekki, þá er púkinn tók at æpa?"
   Þorsteinn svarar: "Ek veit ekki, hvat þat er, hræðslan, herra."
   "Var engi ótti í brjósti þér?" sagði konungr.
   "Eigi var þat," sagði Þorsteinn, "því at við it síðasta ópit skaut mér næsta skelk í bringu."
   Konungr svarar: "Nú skal auka nafn þitt ok kalla þik Þorstein skelk heðan af, ok er hér sverð, at ek vil gefa þér at nafnfesti."
   Þorsteinn þakkaði honum. Svá er sagt, at Þorsteinn gerðist hirðmaðr Óláfs konungs ok var með honum síðan ok fell á Orminum langa með öðrum köppum konungs.