Fornir málshættir og orðtök

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Islandsk.gif


Fornir málshættir og orðtök
Norrøne ordtak




ATH; Síðan er i vinnslu.

Sjá einnig Málsháttakvæði Bjarna byskups Kolbeinssonar og Íslensk orðtök með goðsögulegu ívafi.


  • Allir eru með því eðli skapaðir, at bæði þurfu át ok drykkju. (Þorleifs þáttr jarlsskálds)
  • Allir fara, þá feigðin kallar. (Hervarar saga)
  • Allir góðir hlutir eru af guði görvir. (Fóstbrœðra saga)
  • Allt er feigs forað. (Fáfnismál)
  • Allt kann sá, er hófit kann. (Gísla saga Súrssonar)
  • Allt mun fyrir eitt koma. (Grettis saga)
  • Allt verðr til fjárins unnit. (Grettis saga)
  • Aptans bíðr óframs sök. (Laxdœla saga, Hrólfs saga Gautrekssonar)
  • (At) drepi ór Dróma. (Gylfaginning)
  • At falla með drengskap ok hugprýði, er þat betra en at lifa með skömm. (Bjarnar saga Hítdœlakappa)
  • At háði né hlátri hafðu aldregi gest né ganganda. (Hávamál)
  • At hverjum karli kemr at örverpi. (Þorleifs þáttr jarlsskálds)
  • (At leysast) ór læðingi. (Gylfaginning)
  • At ósi skal á stemma. (Skáldskaparmál)
  • Auðna mun því ráða. (Njáls saga)
  • Auðna ræðr hvers manns lífi. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Augna gamans fýsir aftr at fá. (Fjölsvinnsmál)
  • Á engum hrín óetið. (Safn af íslenzkum orðskviðum, Guðmundur Jónsson 1830)
  • Á hverfanda hvéli (váru þeim hjörtu sköpuð). (Hávamál, Fóstbrœðra saga, Grettis saga (hverfanda hjóli)
  • Á milli steins ok sleggju. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Án er ills gengis, nema heiman hafi. (Gísla saga Súrssonar, Droplaugarsona saga)
  • Án er illt um gengi nema heiman hafi. (Njáls saga, Hœnsa-Þóris saga)
  • Berr er hverr á bakinu, nema sér bróður eigi. (Grettis saga)
  • Betra er at deyja virðuliga en lifa skammsamliga. (Flóamanna saga)
  • Betra (er) at fá skjóta sœmð en langa svívirðing. (Laxdœla saga)
  • Betra er dreymt en eigi. (Jómsvíkinga saga)
  • Betra farit en ófarit. (Orkneyinga saga)
  • Betra er véltum at vera en öngum at trúa. (Fljótsdœla saga)
  • Betri (er) ein kráka í hendi en tvær í skógi. (Laxdœla saga)
  • Betri (er) frægð en fé. (Orkneyinga saga)
  • Bezt er at spyrja til váligra þegna. (Hœnsa-Þóris saga, Fóstbrœðra saga)
  • Bíta mætti nú beinfiskr, ef at borði yrði dreginn. (Gísla saga Súrssonar, Fóstbrœðra saga)
  • Bíta mætti nú beitfiskr, ef at borði væri dreginn. (Fóstbrœðra saga)
  • Blóðnætr eru hverjum bráðastar. (Víga-Glúms saga, sjá einnig; Vatnsdœla saga og Biskupasögur I: blóðnætr eru bráðastar)
  • Blöndum eigi giftu við ógiftu. (Hallfreðar saga vandræðaskálds)
  • Brátt ferr orð, er um munn líðr. (Haukdœla þáttr)
  • Bærr er hverr at ráða sínu. (Hœnsa-Þóris saga)
  • Cros eða þingboð skal æigi yngri maðr bera. (Kristinréttur Sverris konungs)
  • Deigan skal deigum bjóða. (Króka-Refs saga)
  • Deyja verðr hverr um sinn. (Örvar-Odds saga)
  • Djarfr gerist þrælsjafninginn. (Hrafns þáttr Hrútfirðings)
  • Dugi (nú) hverr, sem má. (Grettis saga)
  • Dýrt er drottins orð. (Saga Ólafs hins helga, Biskupasögur I, Saga Ólafs Tryggvasonar, Kjalnesinga saga, Þórarins þáttr Nefjólfssonar inn fyrri)
  • Dýrt mun mér verða dróttins orð. (Laxdœla saga)
  • Dægr eitt er þér dauði ætlaðr. (Grípisspá)
  • Dælla væri at draga ef hálft hleypti. (Fóstbrœðra saga)
  • Eftir koma ósvinnum (manni) ráð í hug. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans, Vápnfirðinga saga, Fljótsdœla saga)
  • Eigi (er) ólíkligt, at mæti dalr hóli. (Laxdœla saga, Saga Ólafs hins helga, Orkneyinga saga)
  • Eigi (er) vel farit, er þú æðrask mikinn mann, en gambrar yfir litlum. (Víga-Glúms saga)
  • Eigi deilir litr kosti. (Njáls saga)
  • Eigi dugir þat at enda eigi heitstrenging sína. (Harðar saga ok Hólmverja)
  • Eigi er (hér) allt sem sýnist. (Harðar saga ok Hólmverja)
  • Eigi er sá heill, er í augun verkir. (Fóstbrœðra saga)
  • Eigi er sopit, þó at í ausuna sé komit. (Grettis saga, Þórðar saga hreðu)
  • Eigi er til þín eins leikr sjá görr. (Fóstbrœðra saga) Sbr. íslenski málshátturinn Þér er ekki vandara um en öðrum.
  • Eigi fellr tré við it fyrsta högg. (Njáls saga)
  • Eigi flýr sá eldinn, sem yfir hleypr. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Eigi hefir (þú þó) í tveim höndum. (Hallfreðar saga vandræðaskálds)
  • Eigi leyna augu, ef ann kona manni. (Gunnlaugs saga ormstungu, Bærings saga)
  • Eigi má feigum forða. (Harðar saga og Hólmverja)
  • Eigi má ófeigum bella. (Heiðavíga saga)
  • Eigi má við margnum. (Völsunga saga)
  • Eigi má við ørlög bægjask. (Hrynhenda eftir Óláf hvítaskáld)
  • Eigi má við sköpunum sporna. (Vatnsdœla saga)
  • Eigi má vita, hverjum at mesta gagni kemr. (Grettis saga)
  • Eigi má þat víst vita enn, hverjum feigð er næst. (Fóstbrœðra saga)
  • Eigi mun nú fyrir öllu verða umséð. (Þáttr Eindriða ok Erlíngs)
  • Eigi mun svá fátt manna, at eigi komi þat upp sem mælt verðr. (Hreiðars þáttr)
  • Eigi skal einn eiðr alla verða. (Njáls saga)
  • Eigi skal haltr ganga, meðan báðir fætr eru jafnlangir. (Gunnlaugs saga ormstungu)
  • Eigi skal lengi lítils biðja. (Ljósvetninga saga)
  • Eigi veldr sá, er varar annan. (Hrafnkels saga freysgoða)
  • Eigi verða allir á eitt sáttir. (Knýtlinga saga)
  • Eigi verða þeira kvenna dæmi, er þat gráta á annarri stundu, er eggja á annarri. (Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Eigi verðr einn eiðr alla. (Bjarnar saga Hítdœlakappa)
  • Eigi verðr þat allt at regni, er rökkr í lofti. (Heiðarvíga saga)
  • Eindæmin eru verst. (Grettis saga)
  • Einn er ökvisi ættar hverrar. (Laxdœlaa saga, Saga Ólafs hins helga)
  • Einn skall hverr deyja. (Völsunga saga)
  • Einn stelr sa er með annars þræle stelr. (Gulaþingslög)
  • Eitt sinn skal hverr deyja. (Jómsvíkinga saga, Lausavísa eftir Þórir jökull, Knýtlinga saga, Völsunga saga)
  • Eitt skal yfir oss ganga. (Grettis saga)
  • Ekki (er) gott at erta illt skaplyndi. (Mírmans saga)
  • Ekki (má) forðast sitt aldrlag. (Völsunga saga)
  • Ekki dugir ófreistat. (Njáls saga, Gunnars saga Keldugnúpsfífls, Sigurðar saga þögla, Bósa saga og Ketils saga hængs: kvað ekki duga ófreistat)
  • Ekki er forlögin hægt at beygja. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Ekki er mark at draumum. (Gunnlaugs saga ormstungu, Sturlunga saga)
  • Ekki er undir, hvat um er talat. (Gísla saga Súrssonar)
  • Ekki er ykkr til setu búit. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Ekki læt ek drauma ráða förum. (Bjarnar saga Hítdœlakappa)
  • Ekki má fyrir öllu sjá. (Grettis saga)
  • Ekki má við margnum. (Hallfreðar saga vandræðaskálds, Karlamagnús saga, Knýtlinga saga, Ólafs saga Tryggvasonar, Flóvents saga)
  • Ekki mun stoða að hrökkva í hyrningar undan, ef þér verðr bana auðit. (Fóstbrœðra saga)
  • Ekki mun þat ráðligt, at selja fé sitt ókunnum mönnum. (Gunnlaugs saga ormstungu)
  • Ekki munu vit síðar vitrari. (Bandamanna saga)
  • Ekki skal lengi þrá til þess er þó skal ekki tjá. (Gísla saga Súrssonar)
  • Ekki standa svá málaefni til. (Ljósvetninga saga)
  • Ekki varstu nú einn í bragði með öllu. (Kjalnesinga saga)
  • Ekki verðr við öllu sét. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans, Gunnars saga Keldugnúpsfífls)
  • Engi (má) renna undan því, sem honum er skapat. (Grettis saga)
  • Engi er allheimskr, ef þegja má. (Grettis saga)
  • Engi er einna hvatastr. (Völsunga saga)
  • Engi lætr sér annars víti at varnaði. (Þorsteins þáttr stangarhöggs)
  • Engi má við sköpum vinna. (Völsunga saga)
  • Engi maðr er roskinn þegar. (Málsháttakvæði)
  • Engi maðr skapar sik sjálfr. (Grettis saga)
  • Engi scal vinna eið firi briost hins dauða. (Gulaþingslög)
  • Enn ferr allt at einu. (Stúfs þáttr blinda)
  • Eptir koma ósvinnum ráð í hug. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans, Vápnfirðinga saga)
  • Er fé fjörvi firra. (Njáls saga)
  • Er hverr frekr til fjörsins um alla þraut, ef sjálfr mætti nökkuru um ráða. (Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Er svá bezt at skilja, at hvárumtveggjum getist vel at. (Harðar saga ok Hólmverja)
  • Er vel, at sá hafi brek, er beiðisk. (Grettis saga)
  • Er þat helzt við orði manna, at gylfrum gangi vináttan. (Bandamanna saga)
  • Er þat nú drengsverk, at einn gangi at einum. (Kjalnesinga saga)
  • Erat héra at borgnara, at hæna beri skjöld (Ásu-Þórðar þáttr)
  • Eru margir þá upp tefldir. (Hœnsa-Þóris saga)
  • Ey sér til gildis gjöf. (Hávamál)
  • Fall er farar heill. (Sverris saga)
  • Falls (er) von at fornu tré. (Kjalnesinga saga)
  • Fár bregðr inu betra, ef hann veit it verra. (Njáls saga)
  • Fár er gamall harðr, ef hann er í bernsku blautr. (Völsunga saga)
  • Fár er svá vitr, at allt sjái sem er. (Orkneyinga saga)
  • Fár gengr of sköp norna. (Krákumál)
  • Fár hernuminn er frækn til vígs. (Völsunga saga)
  • Fár verðr fagr af sárum. (Fóstbrœðra saga)
  • Fari þat, sem má. (Gunnars saga Keldugnúpsfífls)
  • Fárr er fagr ef grætr. (Þáttr Hálfdánar svarta)
  • Fátt er betr látit en efni eru til. (Bandamanna saga)
  • Fátt er rammara en forneskjan. (Grettis saga)
  • Fátt er svá einna hluta, at örvænt sé, at hitti annan slíkan. (Olafs saga helga, Þórarins þáttr Nefjólfssonar inn fyrri)
  • Fátt (er) vísara til ills en kunna eigi gott at þiggja. (Grettis saga)
  • Fátt veit fyrr en reynt er. (Sagan af Haraldi harðráða)
  • Fátt veit sá, er sefr. (Hreiðars þáttr)
  • Fé er bezt eftir feigan. (Gísla saga Súrssonar)
  • Fé (er) dróttni glíkt. (Víga-Glúms saga)
  • Fé veldr frænda rógi. (Rúnakvæði)
  • Fellt mun nú til hlítar. (Kjalnesinga saga)
  • Ferr orð, er um munn líðr. (Fljótsdœla saga, Vápnfirðinga saga, Sturlunga saga, Þorsteins saga Síðu-Hallssonar)
  • Ferr þat sem má. (Njáls saga)
  • Ferr þá sem auðit verðr. (Reykdœla saga)
  • Firnum nýtr þess, er firnum fær. (Fóstbrœðra saga)
  • Fleira er mönnum til hugganar en fébœtr einar. (Grettis saga)
  • Fleira veit sá, er fleira reynir. (Grettis saga)
  • Fokit í flest skjól. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Fold skal við flóði taka. (Hávamál)
  • Forn í brögðum. (Kjalnesinga saga)
  • Frammi eru feigs götur. (Sólarljóð)
  • Frekr er hverr til fjörsins. (Gunnars þáttr Þiðrandabana)
  • Fundit mun þat er reynt er lengr. (Málsháttarkvæði)
  • Fylgir sjaldan ráð rasi. (Knýtlinga saga)
  • Gángi þér allt til tírs ok tíma, heiðrs ok hamíngju. (Þáttr Hálfdánar svarta)
  • Gefr illa ójafnaðr. (Grettis saga)
  • Gömlum kennum vér nú goðanum at geifla á saltinu. (Kristni saga)
  • Gott er góðum orðum til hennar at mæla. (Þáttr Egils Hallssonar ok Tófa Valgautssonar)
  • Gott (er) heilum vagni heim at aka. (Egils saga, Orkneyinga saga, Saga Ólafs hins helga, Sagan af Haraldi harðráða, Alexanders saga)
  • Gott er, at þat sannast, at þat er eigi jafnan bezt at ganga síðast. (Eyrbyggja saga)
  • Gott er þat jafnan, at gefa betri raun en margir ætla. (Grettis saga)
  • Gott þykkir mér góðs at njóta. (Kjalnesinga saga)
  • Haf við raun þína, en eigi sagnir annarra. (Bandamanna saga)
  • Hafa skal heil ráð, hvaðan sem koma. (Bandamanna saga)
  • Hafi þik öll tröll. (Örvar-Odda saga)
  • Hann mun eigi mörgum skyrtum slíta. (Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Hann stóð svá vel til höggsins. (Fóstbrœðra saga)
  • Harðir í horn at taka. (Hrómundar þáttr halta)
  • Harðr í horn at taka. (Knýtlinga saga)
  • Hátíðir eru til heilla beztar. (Laxdœla saga)
  • Háttung er flestum öðrum at oflofaðir sé, ef lofsamliga er við mælt. (Hreiðars þáttr)
  • Háttung er í, hverja giftu menn bera til síns endadags. (Völsunga saga)
  • Hefir sá eigi jafnan, sem ekki hættir. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Hefir sá, er hættir. (Bjarnar saga Hítdœlakappa)
  • Hefir sá ok jafnan, er hættir. (Hrafnkels saga Freysgoða)
  • Hefir þat mörgum at bana orðit, at hann hefir oftryggr verit. (Grettis saga)
  • Hefna skal, hvárt sem þat verðr fyrr eða síðar. (Ljósvetninga saga)
  • Heit er sú ást, er í meinum býr. (Skáld-Helga saga)
  • Helldr scal hann hund eta, helldr en hundr ete hann. (Gulaþingslög)
  • Hér er við ramman reip at draga. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans, sjá einnig: Kjalnesinga saga, Njáls saga og Vatnsdœla saga: við ramman ... reip at draga)
  • Hlýtr jafnan illt af athugaleysi. (Grettis saga)
  • Honum vefisk eigi tungan um höfuð. (Njáls saga)
  • Hugi hvers manns er lítill, þá er hann er sjúkr. (Þáttr Egils Hallssonar ok Tófa Valgautssonar)
  • Hvat veit sá er einskis freistar. (Erreks saga)
  • Hverjum bergr nökkut, er eigi er feigr. (Fóstbrœðra saga)
  • Hverjum er lífit sárast at láta. (Þiðriks saga af Bern)
  • Hvert mál þikja til skila fært, ef þrisvar er reynt. (Þáttr Egils Hallssonar ok Tófa Valgautssonar)
  • Hverr á sér vin með óvinum. (Hallfreðar saga vandræðaskálds, Ólafs saga helga)
  • Hverr (mun) deyja, er feigr er. (Reykdœla saga)
  • Hverr mun mér þá trúr, ef faðirinn bregzk. (Hallfreðar saga vandræðaskálds)
  • Hverr sá, er með mörgum kemr, má þat finna eitthvert sinn, at engi er einna hvatastr. (Völsunga saga)
  • Hverr vill fé hafa alt til ens eina dags. (Völsunga saga)
  • Hvör er sjálfum sér næstr (sitr sjálfum sér næst). (Safn af íslenzkum orðskviðum, Guðmundur Jónsson 1830)
  • Hætta verðr á nokkut, ef menn skulu fá frama. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Ill eru ill ráð. (Saga Magnús konungs berfœtts)
  • (Illa) duga heimskra manna ráð. (Laxdœla saga)
  • Illa gefast girndarráð í giftumálum. (Skáld-Helga saga)
  • Illa gefast ill ráð. (Harðar saga ok Hólmverja, Vatnsdœla saga)
  • Illa sezk oft ofsinn. (Víga-Glúms saga)
  • Illt er at eggja óbilgjarnan. (Grettis saga)
  • Illt er at eggja ofstopamanninn. (Þáttr Orms Stórólfssonar)
  • Illt (er) at eiga náttból undir vápnum. (Fóstbrœðra saga)
  • Illt (er) at eiga þræl at einkavin. (Grettis saga, Konungs skuggsjá, Njáls saga, Þórðar saga hreðu, Hjálmþés saga ok Ölvis)
  • Illt er heimskum lið að leggja. (íslenskur málsháttur)
  • Illt (er) illum at vera. (Grettis saga)
  • Illt er lítill at vera, þá er aflit nær ekki. (Hreiðars þáttr)
  • Illt es ýtum, elli at bíða. (Bandamanna saga)
  • Illt er þeim er á ólandi er alinn. (Njáls saga)
  • Jafnan dreymir fyrir veðrum. (Völsunga saga)
  • Jafnan er hálfsögð saga, ef einn segir. (Grettis saga)
  • Jafnan segir hinn ríkri ráð. (Málsháttakvæði)
  • Játum því einu í dag, er vér iðrumsk eigi á morgin. (Bandamanna saga)
  • Kann vera, at hér ráði vargar með úlfum. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Kemsk, þó at seint fari. (Njáls saga)
  • Kyr scal i kyr stað koma. (Gulaþingslög)
  • Köld eru jafnan kvenna ráð. (Partalopa saga)
  • Köld (eru) kvenna ráð. (Njáls saga, Gísla saga, Malcus saga)
  • Laga er hverr maðr verðr firi sinu. (Gulaþingslög)
  • Lagðir verða forlagðir, ef fyrir sárunum verða. (Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Launa má betr góða fylgð. (Þáttr Eindriða ok Erlíngs)
  • Láttu eigi nafn mitt niðri liggja, ok vænti ek mér þar gæða af. (Vatnsdœla saga)
  • Láttu þá fyrir því sjá, er ráða eigu. (Hallfreðar saga vandræðaskálds)
  • Látum þá skeika at sköpuðu. (Egils saga Skalla-Grímssonar) Sbr. láta skeika að sköpuðu.
  • Legg aldri trúnað þinn á slíkt, er enginn mun annarra. (Fljótsdœla saga)
  • Leggia iorð iorðu i gegn, en eyri eyri i gegn. (Gulaþingslög)
  • Lengi man þat, er ungr getr. (Gunnlaugs saga ormstungu)
  • Lengi skal manninn reyna. (Grettis saga)
  • Liðar verðr sá at leita, er lítit sax hefir. (Vápnfirðinga saga)
  • Liðar verðr sá at leita, er lítit sax hefir ok mjök er fáfróðr. (Heiðreksgátur)
  • Lítit skyldi í eiði ósært. (Grettis saga)
  • Manni betra gott hjarta en hvasst sverð. (Völsunga saga)
  • Marga díla höfum vér brennt. (Sagan af Haraldi harðráða)
  • Margir eru marlíðendr. (Eyrbyggja saga)
  • Margir (eru) ómerkir í sínum orðum. (Þorsteins þáttr stangarhöggs)
  • Margir kjósa eigi orð á sik. (Njáls saga)
  • Margir verða um sárt at gjalda. (Þáttr Egils Hallssonar ok Tófa Valgautssonar)
  • Margir verða vaskir í einangrinum. (Eyrbyggja saga)
  • Margan mundu kulda af kenna. (Gunnars saga Keldugnúpsfífls)
  • Margr er dulinn at sér. (Grettis saga)
  • Margr ferr í geitarhús ullar at biðja. (Grettis saga)
  • Margr hefir þar um ríkt á lagt. (Skáld-Helga saga)
  • Margr kyssir á þá hönd, er hann vildi gjarna at af væri. (Sverris saga)
  • Margr lifnar ór litlum vánum. (Völsunga saga)
  • Margr seilisk um hurð til lokunnar. (Grettis saga)
  • Margr verðr af aurum api. (Hávamál)
  • Margra manna augu verða féskjálg. (Bandamanna saga)
  • Margt er fyrir óráðum. (Grettis saga)
  • Margt er kynligt á ferð ok flug. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Margt er líkt með þeim, er góðir þykkjask. (Grettis saga)
  • Margt er smátt, þat er til berr á síðkveldum. (Grettis saga)
  • Margt er þat í húsi karls er eigi er í konungs ranni. (Mágus saga jarls)
  • Margt (er þat) í karlshúsi, at eigi er í konungsgarði. (Gísla saga Súrssonar (Upphaf yngri gerðar))
  • Margt er öðru líkt. (Grettis saga)
  • Margt verðr annann veg enn maðrinn ætlar. (Jómsvíkinga saga)
  • Margt leynisk lengi. (Hávarðar saga Ísfirðings)
  • Margt skipast á manns ævi. (Saga Ólafs hins helga)
  • Má eigi fyrir öllu sjá. (Grettis saga)
  • Með lögum skal land várt byggja, en eigi með ólögum eyða. (Njáls saga)
  • Með óhöppum hefir hafizk, ok svá mun slitna. (Ljósvetninga saga)
  • Meir mun þér gefit vænleikr. (Þáttr Hauks hábrókar)
  • Mikil er alvalds raun. (Ljósvetninga saga, Þórarins þáttr ofsa)
  • Mikit mun til haft, er einmælt er um. (Heiðarvíga saga)
  • Misjöfn verða morginverkin, eða; mikil verða hermðarverk. (Laxdœla saga)
  • Mislagðar (eru) hendr í kné. (Króka-Refs saga)
  • Missæl er þjóðin. (Grettis saga)
  • Móðurbræðrum verði menn líkastir. (Páls saga biskups)
  • Mun allt til eins koma. (Bandamanna saga)
  • Mun nú eigi duga atgerðalaust. (Harðar saga ok Hólmverja)
  • Mungátin eru misjafnt vinsæl. (Ölkofra þáttr)
  • Munr er at mannsliði. (Grettis saga)
  • Munu [...] tröll toga tungu ór höfði. (Halldórs þáttr Snorrasonar inn fyrri)
  • Mæla verðr einnhverr skapanna málum. (Gísla saga Súrssonar)
  • Mælir þú þat jafnan, er verst gegnir. (Egils saga Skallagrímssonar)
  • Mörg eru konungs eyru. (Jómsvíkinga saga, Orkneyinga saga, Ólafs saga Tryggvasonar, Saga Ólafs hins helga, Sighvats þáttr skálds)
  • Mörg (eru) konungs ráð. (Ljósvetninga saga, Þórarins þáttr ofsa)
  • Mörg spjót, sem á skóg sæi. (Heiðarvíga saga)
  • Mörgum teksk verr en vill. (Hrafnkels saga Freysgoða)
  • Neita eigi því, er svá er vel boðit. (Hœnsa-Þóris saga)
  • Nú falla vötn öll til Dýrafjarðar. (Gísla saga Súrssonar)
  • Nú gekk ek þremr fótum til skammt. (Egils saga Skallagrímssonar)
  • Nú hjóttu Noreg ór hendi mér. (Saga Ólafs hins helga)
  • Nú skal eigi fleirum orðum á glæ kasta. (Finnboga saga ramma)
  • Nú skal ekki með laufsegli lengr fara. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Nýsir fjarri, en nær sjaldan. (Heiðarvíga saga)
  • Nýtr manngi nás. (Hávamál)
  • Nær er úti annarr biti, þá er annarr er etinn. (Reykdœla saga)
  • Ok verði því meiri hefndin sem lengr er. (Ljósvetninga saga)
  • Ofleyfingjarnir bregðask (mér) mest. (Grettis saga)
  • Ofnær nefi, kvað karl, var skotinn í auga. (Saga Magnús konungs Erlingssonar)
  • Oft er flagð í fögru skinni. (Eyrbyggja saga, Mírmans saga)
  • Oft er gott, þat er gamlir kveða. (Hávamál, Þorleifs þáttr jarlsskálds: þat er opt gott, er gamlir kveða)
  • Oft er í holti heyrandi nær. (Grettis saga)
  • (Oft er) smátt und einum. (Hallfreðar saga vandræðaskálds)
  • Oft er úlfr í ungum syni. (Völsunga saga)
  • Oft gefr óvænum happ. (Örvar-Odds saga)
  • Oft hlýzt illt af illum. (Fljótsdœla saga)
  • Oft kann þat at at berast, at fals er blandit sönnu. (Óláfs saga Tryggvasonar, eftir Odd munk)
  • Oft stendr illt af kvennahjali. (Gísla saga Súrssonar)
  • Oft stendr illt af tali kvenna. (Svarfdæla saga)
  • Oft sýnast tröll fyrir dyrum standa. (Fóstbrœðra saga, íslenskt máltæki)
  • Oft verðr kvalræði af konum. (Sólarljóð)
  • Oft verðr lítils vant. (Fljótsdœla saga)
  • Oft verðr villr, er geta skal. (Fóstbrœðra saga, Odds þáttr Ófeigssonar)
  • Ok eru oft köld kvenna ráð. (Gísla saga Súrssonar)
  • Óhægt at gera við ákveðnu. (Vatnsdœla saga)
  • Óhægt mun forlögin at flýja. (Vatnsdœla saga)
  • Ókunna menn né ölmusur skalt at hlátri hafa. (Hugsvinnsmál)
  • Ómæt (eru) ómaga orð. (Gísla saga Súrssonar)
  • Ómæt eru þar afglapa orð. (Laxdœla saga)
  • Opt verðr slíkt á sæ, kvað selr, var skotinn í auga. (Sverris saga)
  • Optar sigrast þeim eigi vel, er fleiri eru saman, ef menn eru skeligir til móts. (Færeyinga saga)
  • Ór hverju vandræði verðr nokkut at ráða. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Orða sinna á hverr ráð. (Grettis saga)
  • Óskylt er þér at gremjast þeim manni, sem þú átt ekki illt at launa. (Króka-Refs saga)
  • Óvitrligt bragð at spotta ókunna menn. (Víga-Glúms saga)
  • Raun er mál at launa. (Harðar saga ok Hólmverja)
  • Reiðni lítur eigi hið sanna. (Fóstbræðra saga)
  • Reynir er björg Þórs. (Skáldskaparmál)
  • Ræðr auðna lífi. (Orkneyinga saga)
  • Saman er bræðra eign bezt at líta. (Gísla saga Súrssonar)
  • Satt er it fornkveðna. (Gísla saga Súrssonar)
  • Sá er eigi heill sem hugrinn veikir. (Hermanns saga ok Jarlmanns)
  • Sá er eldrinn heitastr, er á sjálfum liggr. (Grettis saga)
  • Sá (er) minni maðr, er öðrum fóstrar barn. (Harðar saga ok Hólmverja)
  • Sá er skyldr at leysa annars vandræði, er at spyrr. (Þorleifs þáttr jarlsskálds)
  • Sá er svinnr, er sik kann. (Hrafnkels saga Freysgoða)
  • Sá hlýtr þá at gefa öðrum, sem til á. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Sá kann mann mest at blekkja, er hann hefir mestan trúnað á. (Fljótsdœla saga)
  • Sá hefir er hættir. (Sverris saga)
  • Sá skal hafa happ, er hlotit hefir. (Eyrbyggja saga)
  • Sárt bítr soltin lús. (Landnámabók, Sverris saga)
  • Segja skal þursi, ef hann sitr nökkviðr við eld. (Heiðarvíga saga)
  • Seigt er svöngum at skruma. (Þorleifs þáttr jarlsskálds)
  • Seint mun sá díli gróa, er þú hefir þar brennt. (Fóstbrœðra saga)
  • Seint til vánar sá man erja. (Víga-Glúms saga)
  • Sér gjöf til launa. (Háttatal Snorra Sturlusonar)
  • Sér æ gjöf til gjalda. (Gísla saga Súrssonar)
  • Setit er meðan sætt er. (Eyrbyggja saga)
  • Sinnar stundar bíðr hvat. (Grettis saga)
  • Sitt er hvárt gæfa eða görvileikr. (Grettis saga)
  • Sjaldan er gíll fyrir góðu, nema úlfur eftir renni (Safn af íslenzkum orðskviðum, Guðmundur Jónsson 1830)
  • Sjaldan hittisk feigs vök frørin. (Málsháttakvæði)
  • Sjaldan mun þeim skipum vel farask, er menn eru ósáttir innan borðs. (Fóstbrœðra saga)
  • Sjaldan vegr sofandi maðr sigr. (Vápnfirðinga saga)
  • Sjálfs hönd er hollust. (Víga-Glúms saga, og Saga Ólafs hins helga: Þá er hverjum sjálfs hönd hollust)
  • Skalat maðr rúnar rísta, nema ráða vel kunni. (Egils saga)
  • Skaltu þat muna, vesall maðr, meðan þú lifir, at kona hefir barit þik. (Gísla saga Súrssonar)
  • Skal maðr eftir mann lifa. (Egils saga)
  • Skal margr rauðu sníta. (Gunnars saga Keldugnúpsfífls)
  • Skal nú ekki gera happ sitt at óhappi. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Skamma stund verðr hönd höggvi fegin. (Njáls saga)
  • Skammr er skutill minn. (Fóstbrœðra saga)
  • Skammt er (þá) milli illra verka ok stórra. (Gísla saga Súrssonar)
  • Skammt (er) stórra höggva í milli. (Þáttr Þorsteins Uxafóts)
  • Skipaðu aldri skap þitt eftir hins versta manns orðum. (Fljótsdœla saga)
  • Skjóta augum í skjálg. (Fóstbrœðra saga)
  • Skýzk þeim mörgum vísdómrinn, er betri ván er at. (Grettis saga)
  • Skömm er óhófs ævi. (Hrafnkels saga Freysgoða)
  • Slíkt sem hönd hendi eða fótr fæti. (Völsunga saga)
  • Spá er spaks geta. (Grettis saga, Jómsvíkinga saga)
  • Spyr þess eina, at betr sé, attu vitir. (Völsunga saga)
  • Spyrja er bezt til váligra þegna. (Fóstbrœðra saga, Gunnars þáttr Þiðrandabana)
  • Spyrr ætt at jöfrum. (Háttatal Snorra Sturlusonar)
  • Stikk í mér, kvað reka. (Ásu-Þórðar þáttr)
  • Sú mun erfðin lengst eftir lifa at týna eigi grimmdinni. (Völsunga saga)
  • Svá er hverr sem heitir. (Fóstbrœðra saga)
  • Svá er leikr hverr sem heiman er görr. (Fóstbrœðra saga)
  • Svá ergisk hverr sem eldisk. (Hrafnkels saga Freysgoða, Saga Ólafs hins helga, Þorsteins þáttr bæjarmagns)
  • Svá skal böl bæta, at bíða annat meira. (Grettis saga)
  • Sveltr sitjandi kráka, en fljúgandi fær. (Safn af íslenzkum orðskviðum, Guðmundur Jónsson 1830)
  • Sýnisk svá, [...], sem hann hafi hérra hjarta en ótryggð sem refrinn. (Sverris saga)
  • Tíðindi þykkja nýnæmi öll. (Saga Ólafs hins helga)
  • Til alls berr nokkut. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Til frægðar skal konung hafa, en ekki til langlífis. (Saga Magnús konungs berfœtts)
  • Til margs verðr hætt jafnan. (Kjalnesinga saga)
  • Torsótt er at forðaz forlögin. (Vatnsdœla saga)
  • Trautt kallak þann valda er varar. (Málsháttarkvæði)
  • Troll toga tungu ór höfði. (Reykdœla saga, Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Tveir eru í hættu hverri. (Kjalnesinga saga)
  • Úlfar eta annars erindi. (Laxdœla saga)
  • Um allt þat er miklu varðar er betri sígandi arðr en snúandi. (Páls saga biskups)
  • Um heilt (er) bezt at binda. (Laxdœla saga)
  • Um heilt (er) bezt at búa. (Þiðranda þáttr ok Þórhalls)
  • Ungr skal at ungum vega. (Heiðarvíga saga)
  • Unir auga, meðan á sér. (Völsunga saga)
  • Urðar orði kveðr engi maðr. (Fjölsvinnsmál)
  • Valt er hamingjunni at treystast, at eigi bresti hún. (Völsunga saga)
  • Vandsénir eru margir. (Grettis saga)
  • Vant (er) at sjá, hvárt fyrr kemr, hel eða langframi. (Orkneyinga saga)
  • Vant er á menn at kveða. (Eyrbyggja saga)
  • Vant er við vándum at sjá. (Hrafnkels saga Freysgoða)
  • Vant er því at neita, sem vel er boðit. (Örvar-Odds saga)
  • Var sjón sögu ríkri. (Saga Ólafs hins helga)
  • Vargur í véum (Eyvindr hafði vegit í véum, ok var hann vargr orðinn). (Egils saga Skalla-Grímssonar)
  • Ván má hverr maðr þess vita, ef hann á við sér ríkara mann. (Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Vel hafa víðir skógar vargi oft um borgit. (Víga-Glúms saga)
  • Vel lýgr sá, er með vitnum lýgr. (Þorsteins saga Síðu-Hallssonar)
  • Veldrat sá, er varar. (Fljótsdœla saga, Njáls saga)
  • Veltr þangat sem vera vill um flesta hluti. (Gunnlaugs saga ormstungu)
  • Ver hendr þínar, ef á þik er leitat. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Verði fundr sjá sem auðnar. (Ljósvetninga saga)
  • Verðr heitum heimskr maðr feginn. (Þorsteins þáttr stangarhöggs)
  • Verðr hverr eptir sínum forlögum at leita. (Vatnsdœla saga, og Reykdœla saga: hvern sínum forlögum flygja verða)
  • Verðr hverr með sjálfum sér lengst at fara. (Gísla saga Súrssonar)
  • Verðr hverr þá at fara, er hann er feigr. (Grettis saga)
  • Verðr þat, er varir ok svá hitt, er eigi varir. (Grettis saga)
  • Verit er nú, meðan vært er. (Eyrbyggja saga)
  • Vertu óágjarn við aðra, láttu eigi stórliga, því at þat er illt til orðs. (Hrólfs saga kraka ok kappa hans)
  • Við eld skal öl drekka. (Hávamál)
  • Við ramman mun reip at draga. (Njáls saga)
  • Vinr em ek vina minna. (Njáls saga)
  • Vinr er sá annars, er ills varnar. (Grettis saga)
  • Vinr er sás vörnuð býðr. (Grettis saga)
  • Víst væri þessa vel leitat, ef þat væri ráðit, at hugr fylgði máli. (Ljósvetninga saga)
  • Vöð munu á vera. (Grettis saga)
  • Þá er menn koma til vígs, þá er manni betra gott hjarta, en hvast sverð. (Völsunga saga)
  • Þá er þó sjálf hönd hollust. (Saga Ólafs hins helga)
  • Þá skýtr í tvau horn með okkr. (Hreiðars þáttr)
  • Þa er vigande verðr dauðr, þa tecr ervingi við öxe. (Gulaþingslög)
  • Þa helgar hond hann til þings oc þeðan til bana. (Gulaþingslög)
  • Þaðan er mér úlfs ván er ek eyrun sék. (Finnboga saga ramma)
  • Þangat veltr hvat sem vera vill. (Drauma-Jóns saga)
  • Þann skal útleiða, at maðr vill at aptrkomi. (Færeyinga saga)
  • Þar er fangs ván af frekum úlfi. (Laxdœla saga, sjá einnig Reginsmál og Norna-Gests þáttr; ok er mér fangs ván at frekum ulfi. Sjá einnig Sturlunga saga og Eymundar þáttr Hringssonar: fángs von at frekum úlfi)
  • Þar er lítit til vits at taka, sem vér erum konur. (Þorsteins saga strandarhöggs)
  • Þar er mér úlfs vón. (Finnboga saga ramma, Fáfnismál)
  • Þar launaða ek þér lambit grá. (Heiðarvíga saga)
  • Þar scal möta horn horne, oc hofr hove. (Gulaþingslög)
  • Þar var örg vættr, sem hún var nefnd. (Örvar-Odds saga)
  • Þat er eigi allt í senn, er blásit er. (Gisls þáttr Illagasonar)
  • Þat er eigi gott ráð, [...] at snúa sökinni á óvalda. (Njáls saga)
  • Þat er eigi jafnan bezt, at ganga síðast. (Eyrbyggja saga)
  • Þat (er) engi siðr, at sitja lengr en þrjár nætr at kynni. (Egils saga)
  • Þat er fornt mál, at býsna skal, at betr verði. (Óláfs saga Tryggvasonar eftir Odd munk)
  • Þat er lítil fremð at spilla klæðum manna. (Víga-Glúms saga [Vatnshyrna])
  • Þat (er) illt at sýta, er maðr fær eigi. (Völsunga saga)
  • Þat er sjaldan gott skáld, er gamalt kveðr. (Þorleifs þáttr jarlsskálds)
  • Þat (er) tamast, sem í æskunni (er) numit. (Grettis saga)
  • Þat er sem reynisk. (Njáls saga)
  • Þat (er) vant at sjá, hverir enn verða höggum fegnir. (Eyrbyggja saga)
  • Þat hefr eik er af annarri skefr. (Hárbarðsljóð, Grettis saga)
  • Þat hendir oft, at sá, er banasár fær, hefnir sín sjálfr. (Völsunga saga)
  • Þat mun fram koma, sem auðit verðr. (Gísla saga Súrssonar)
  • Þat mun verda fram at koma sem ætlat er. (Njáls saga, Harðar saga ok Hólmverja)
  • Þat mun þik letja langfaranna. (Eyrbyggja saga)
  • Þat's ok mælt, at engi geti sonar iðgjöld nema sjalfr ali. (Egils saga)
  • Þat verðr hverr at vinna, er ætlat er. (Njáls saga)
  • Þá er eigi þat at launa, sem eigi er gört. (Grettis saga)
  • Þá mun hverr deyja er feigr er. (Reykdœla saga)
  • Þá veit þat, er reynt er. (Grettis saga)
  • Þá verðr eik at fága, er undir skal búa. (Egils saga)
  • Þeir verða at falla er feigir eru. (Þiðriks saga af Bern)
  • (Þér) vefist tunga um höfuð, eða; (honum) vefist eigi tungan um höfuð (Fljótsdœla saga, Njáls saga)
  • Þess manns myndi hefnt verða, ef hann felli á grúfu. (Egils saga)
  • Þess verðr (þó) getit, sem gört er. (Grettis saga)
  • Þjóð veit, ef þrír ro. (Hávamál)
  • Þrisvar hefir all orðit forðum. (Grettis saga)
  • Þræll einn þegar hefnist, en argr aldri. (Grettis saga)
  • Þvi at i sallte liggr soc, ef sökiendr duga. (Gulaþingslög)
  • Því kalla menn á sæ kastat, er maðr lætr eigu sína ok tekr ekki í mót. (Laxdœla saga. Sjá einnig ísl. máltæki að kasta á glæ sbr. Bjarnar saga Hítdælakappa)
  • Þykkir maðr við þat fávíss verða, ef hann kannar ekki víðara en hér Ísland. (Laxdœla saga)
  • Þykkir (þar) heimskum manni at duga. (Hrafnkels saga Freysgoða)
  • Þykkist þá sá verst hafa lengi, er næst er. (Völsunga saga)
  • Æ kveða bandingja bifask. (Fáfnismál)
  • Öl er annarr maðr. (Jómsvíkinga saga, Hrólfs saga Gautrekssonar)
  • Öngum skyldi maðr treystast. (Fljótsdœla saga)