Guðbrands þáttr kulu

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Flateyjarbók


Þaattr Gudbrandz kulu(!) ok Olafs konungs


Nu er þat at segia af Gudbrande at hann atti æinn son þann er her er vit getit ok Alfr er nefnndr ok unni forkunnar mikit. hann uar manna geruiligazstr. En þa er Gudbrandr fra þessi tidende er Olafr uar kominn a Loar at naudga monnum til at taka uid kristne þa skar hann upp heror ok stefnnde allri Dalabygd til bæiar þess er Hundþorp hæitir til fundar uit sig. ok þar komu þeir allir ok ogrynne lids firir þui at þar liggr nærr uatnn þat er Lỏgr hæitir ok matti þar iafnnuel fara til a skipum sem a landi. ok atti Gudbrandr þar þing vit þa ok sagde. at sa madr var kominn a Loar er Olafr het ok uillde bioda monnum tru adra ok briota god vór oll j sundr ok segir at hann æigi myklu mæira gud ok merkiligra ok mattkara. ok er þat furda er iordin brestr æigi j sundr undir honum er hann þorir sligt at mæla edr god uor lata hann lengr ganga. ok uænti ek ef ver berum þau vt ór hofui voru er her stendr heima ok oss hefir iafnnan dugat ok ser hann Olaf ok hans menn þa mun gud hans bradna ok sialfr hann ok menn hans ok at ongu uerda. Þa ęptu þeir aller senn ok mælltu at Olafr skyllde alldri þadan komazst ef hann kæmi a fund þeirra ok æigi munde hann lengre koma þora edr fara sudr eftir Dỏlunum. þuiat þar ætludu þeir til .vij. hundrat manna at fara a niosnn til Bræidu. en firir þui lide uar hofdinge Alfr son Gudbrandz. hann var þa átian uetra gamall. ok margir adrir med honum ok komu til bæiar þess er Hof hæitir ok voru þar .iij. nætr. ok kom þar mart lid til þeirra þat er komit var af Lesium Lom ok Uanga[1] þeir er æigi uilldu skirnn taka. en Olafr konungr setti eftir kennimenn ok Sigurd byskup a Lom ok Uogum. sidan foru þeir yfir Urgurỏst ok komu nidr a Lisu[2] ok voru þar um nott ok fragu þar þau tidende at lid var mikit firir þeim. þeir freganudu ok at bændr þeir er a Bræidunne voru biugguzst til bardaga mot þeim. En er konungr stod upp þa klæddizst hann ok fór sudr eftir Suuollum[3]. ok lettu æigi fyrr en a Bræidunne ok sa þar mikinn her firir ser ok bunir til bardaga. Sidan fylktu þeir lide sinu ok reid konungr sialfr firir ok orti orda a bændr ok baud þeim at taka vid kristnne. Þeir suorudu. þu munt ỏdru verda vid at koma j dag en at gabba oss her. Þa lustu bændr upp heropi ok bỏrdu uopnum a skiolldu sina. Konungsmenn hlupu þa fram ok skutu spiotum. en bændr sneru þa undan a flotta suo at fatt æitt stod eftir. var þa Alfr son Gudbrandz hondum tekinn ok gaf Olafr konungr honum grid ok hafdi med ser. Þar uar konungr .iiij. nætr. þa mællti konungs vid Alf. far þu aftr til fỏdr þins ok seg honum at ek mun bratt þar koma. Siden for hann hæim aftr ok sagde fỏdr sinum oll tidende at þeir hỏfdu hitt Olaf konung ok barizst vid hann. en lid uort flyde allt j fyrstunne þegar en ek uar þa þegar handtekinn segir hann. gaf hann mer grid ok bat mig segia ydr at hann kæmi her bratt. nu hofdu uær æigi mæirr en .cc. manna af þui lide ollu er uer hỏfdum til motz vid hann. nu ræd ek þer fadir at beriazst æigi uit þenna mann. Heyra ma ek þat segir Gudbrandr at ór þer er bardr allr kiarkr ok fórtu illu hæille hæiman ok mun sia fỏr þin lengi uppi vera ok truir þu nu þegar a ora þa er sia madr ferr med ok þer hefir mykla hneisu gert ok þinu lide. Ok um nattina eftir dreymde Gudbrand at madr kom til hans lioss ok stod af honum ognn mikil ok mællti uit hann. son þinn fór litla sigrfỏr mot Olafi konungi en myklu muntu hafa minne ef þu ætlar þer at hallda bardaga mot Olafi konung(i) ok muntu fella sealfr ok munu uargar draga þig ok allt lid þitt. Hann var hræddr miog vid þessa ogn ok sagde Þorde istromaga er enn uar hofdinge j Dolum. Hann suarar. sligt hit sama bar firir mik. Ok of morguninn latu þeir blasa til þings ok sogdu at þeim þotti þat rad at æiga þa þing vid þann er nordan for med ny bodord ok vita med huerium sannyndum hann ferr. Sidan mællti Gudbrandr vit son sinn. þu skallt fara a fund konungs þess er þer gaf grid ok .xij. menn med þer. ok suo uar gert. Ok er hann kom a konungs fund þa sagde hann konungi sin eyrendi at bændr uilldu æiga þing vit hann ok setia grid mille konungs ok bonda. Konungr let ser þat uel lika. ok bundu þau grid vid hann æinkamalum medan su stefna uæri. ok foru þeir aftr vit suo buit ok sogdu Gudbrandi ok Þorde |[4] at grid voru sett. Konungr for þa til þess bæiar er Lidsstadir eru kalladir ok var þar .vj. nætr. þadan fór konungr til fundar vid bændr ok atti þing vid þa. en uæta var a um morguninn sidan þingit var sett. þa stod konungr opp ok sagde. at Lesir ok a Lom ok a Uaga hofdu tekit vid skirnn ok brotit nidr blothus sin ok trudu nu a sannann gud er skop himin ok jỏrd ok alla hluti. Sidan settizst konungr nidr. en Gudbrandr suarar. eigi vitu ver huernn þu kallar suo. kallar þu þann gud er þu getr æigi set ok einge annar. en ver æigum þann gud er huernn dag ma sia ok er þui æigi vti j dag er uott er uedr ok mun ydr hann ogurligr þikia ok mikill firir ser. uænti ek at ydr skioti skelk j bringu ef hann kemr a þingit. en med þui at þu segir at gud yduarr ma suo mikit þa latt þu hann nu suo gera at uedr (se) skyiat a morgin en regn ecki ok finnumzst her þa. Sidan for konungr hæim til herbergis ok fór med honum son Gudbrandz j gisling. Um kuelldit spurde konungr Alf huernn ueg gud þeirra væri gerr. hann segir. at hann uar markadr eftir Þór ok hefir hamar j hende ok mikill uexsti ok holr innann ok er gert undir honum sem stallr se ok stendr þar a þa er hann er vti. æigi skortir hann gull a ser ok silfr. fiorir hlæifar brauds eru honum færdir huernn dag ok þar slatr vit. Sidan foru þeir j reckiu en konungr uakti þa natt ok var a bænum. En er dagr var kominn for konungr til messu ok sidan til bordz ok þa til þings. en uedri uar suo hattat sem Gudbrandr hafde firir sagt. Þa stod upp byskup j kanterakapu ok mitr a hỏfdi ok bagal j hende ok taldi tru firir monnum ok sagde margar iartæignir er gud hefde gert ok lauk suo sinne tolu. Þa suarar Þordr istromage. mart mælir hyrningr sia er staf hefir j hende ok uppi a sem uedrar se bunir. en med þui at þit felagar kallit gud yduarnn suo mattkann ok margar jartæignir gera þa mæltu vid hann ath a morgin firir sol lati hann vera heid ok sidan solskin ok finnumzst þa ok gerum þa annathuort at uer sém sattir um þetta mal edr holldum þa til bardaga. Ok skilduzst þa at sinne vid suo buit.


Gudbrandr ok Þordr toku tru

Kolbæinn sterki het madr er uar med Olafi konungi hann var kyniadr af Fiordum. hann hafde þann bunat at hann uar gyrdr suerde ok hafde j hende ruddu mykla er menn kalla kylfu edr klumbu. Konungr mællti vid Kolbæin at hann skyllde uera nærr honum um morguninn. sidan mællti hann vit sina menn. gangi þer þangat til j natt sem skip bonda eru ok borit raufar a ỏllum en ridit j brott eykium þeirra af bæium þar sem eru. Ok suo var gert. en konungr uar a bænum þa nott alla ok bad (gud) at hann leysti þat uandræde med sinne millde ok miskunn. En er konungr hafde lokit tidum þa for hann til þings. ok er hann kom þar þa voru sumir bændr komnir. þa sa konungr ok þeir mikinn fiolda bonda fara til þingsins ok baru medal sin mannlikan mikit glæst allt med gulli ok silfri. en þa er þat sa bændr þeir er a þinginu voru þa hlupu þeir aller upp ok lutu þui skrimsli. sidan var þat sett a midian þinguoll. satu bændr ỏdrum megin en ỏdrum megum konungs lid. Sidan stod upp Gudbrandr ór Dolum ok mællti. huar er nu gud þinn konungr. þa ætla ek at nu beri hann lagt hỏkuskeggit ok suo þiki mer sem nu se minne karp þitt ok þess hyrnings er þer kallit byskup er þar sitr hia þer. þuiat gud uorr er nu kominn er ollu rædr ok serr ydr med huossum augum. ok se ek at þer erut felmsfullir ok þorit ualla augum vpp at sia. nu fellit nidr hindruitne ydra ok truit a gud vỏrnn er allt hefir rad yduart j hende. Ok lauk suo sinne rædu. Konungr mællti uit Kolbæin sterka suo at bęndr uissu ecki til. ef suo berr til j eyrende minu at þeir seai fra gode sinu þa sla þu þat hogg sem þu matt mest med ruddunne. Sidan stod konungr upp ok mællti. mart hefir þu Gudbrandr mællt j morgininn til uor. lætr þu kynliga yfir þui at þu matt æigi sea gud uornn. en uær uæntum at hann muni koma bratt til uór. þu ognar oss gude ydrum er bæde er blindr ok daufr ok ma huorki biarga ser ne ỏdrum ok kemzst ongan ueg or stad nema borinn se ok uænti ek at nu se honum skamt til illz. ok liti þer nu j austr ok siait at þar ferr nu gud minn med liose. Þa rann upp solin ok litu allir bændr til solarinnar. en j þui bile laust Kolbæinn god þeirra suo at þat brottnade allt j sundr ok hlupu þar vt myss suo storar sem kettir ungir uæri ok edlur ok ormer. en bændr urdu suo hræddir at þeir flydu til skipa. En er þeir hrundu vt skipum sinum þa hliop þar inn uatnn ok fylldi upp ok mattu menn æigi a koma. en þeir er til eykianna hlupu þa fundu þeir æigi. Sidan let konungr kalla a bændr ok sagde at hann uill æiga tal vid þa. ok hurfu bændr þa aftr ok settu þing. þa stod konungr upp ok mællti suo. æigi uæit ek hui sætir þetta hark ok hlaup er þer gerdut. en nu megu þer |[5] sia huat gud yduarr matti sa er þer barut a gull ok silfr ok mat ok sa þer nu hueriar uættir þess hofdu neytt ok myss ok ormer ok edlur ok pauddur. nu hafua þeir uerr er a sligt trua ok æigi lata af heimsku sinne. nu taki þer gull yduart ok gessimar er her ferr nu um uollinn ok hafit heim til kuenna yduarra ok berit alldri sidan vm stokka edr stæina. en her eru nu .ij. kostir med oss annattueggia at þer takit vid kristni ella halldit bardaga vid oss j dag ok beri þeir sigr af odrum er gud uill sa er uer truum a. Þa stod Dalegudbrandr upp ok mællti. skada mikinn hofum ver bedit j dag um god uart. ok þo med þui at hann matti oss ecki vid healpa þa uilium uer nu trua a þann gud sem þer truit. Ok toku þa allir vid kristni. Þa skirde byskup Gudbrand ok son hans ok setti þar eftir kennimenn. ok skildu þeir vinir er adr voru ouinir ok let Gudbrandr gera kirkiu j Dỏlum. Olafr konungr for sidan vt a Hæidmork ok kristnade þar. þuiat þa er hann hafde tekit konungana treystizst hann æigi at fara vida eftir sligt storuirke. var þa ouida kristit um Heidmork. en j þessi ferd letti konungr æigi fyrr en Heidmork var oll alkristin ok þa voru eftir settir kennimenn. þa fór hann vt a Hadaland ok Þotnn ok retti þar sidu manna. letti suo at þeir voru alkristnir. þadan for hann a Hringariki ok geingu menn allir undir kristni. Þat fragu Raumar at Olafr konungr biozst upp þangat ok sofnnudu þeir lide myklu ok mælltu suo sin a mille. at þat var þeim eymune su yfirfỏr er Olafr konungr hafde þar farit fyrra sinn ok sogdu suo ath hann skyllde æigi sidan suo fara. En er Olafr konungr for a Raumariki med lide sinu þa kom bondasafnnadrenn a mot honum vid a þa er heitir Nitia. hofdu bændr her mikinn. en er þeir funduzst ortu bændr þegar a til bardaga. en þo brann bratt vid hlutr þeirra ok hrucku þeir þegar undan ok voru bardir til batnadar þuiat þeir toku sidan kristni. For konungr yfir þat fylki ok skildizst æigi fyrr vid en þar hofdu allir menn vid kristni tekit. Þadan fór hann austr j Soleyiar ok kristnade þa bygd. þar kom til hans Ottar suartaskalld ok bæiddi at ganga til handa Olafi konungi. Þann uetr adr hafde andazst Olafr Suiakonungr. þa uar Ỏnundr Olafsson Suiakonungr. Olafr konungr sneri þa aftr a Raumariki. var þa miog lidinn uetrinn. þa stefnde Olafr konungr þing vid bęndr fiolment j þeim stad sem sidan hefir verit Heidsæuisþing. setti hann þa þau lỏg at til þess þings skyllde koma Upplendingar ok Heidsæfuis[6] lỏgh skyllde ganga um oll fylki a Upplondum ok suo uida annars stadar sem sidan hafa þau gengit. En er uorade sotti konungr vt til siofar. let þa bua skip sin ok fór vt til Tunsbergs ok sat þar vm uorit þa er þar uar fiolmennazst ok menn komu til bæiarins af odrum londum. uar þar þa arferd god allt um Uikina ok til godrar hlitar allt nordr til Stads en hallæri mikit nordr þadan.


Halvdan Egedius:
En þa er Gudbrandr fra þessi tidende er Olafr uar kominn a Loar at naudga monnum til at taka uid kristne þa skar hann upp heror ok stefnnde allri Dalabygd til bæiar þess er Hundþorp hæitir til fundar uit sig.




Fotnoter:

  1. r. Vaga
  2. r. Sil
  3. r. Siluollum
  4. 409
  5. 410
  6. r. Heidsæfims