Islands bygging

Fra heimskringla.no
Revisjon per 5. jan. 2020 kl. 11:16 av August (diskusjon | bidrag) (Islands bygging)
(diff) ← Eldre revisjon | Nåværende revisjon (diff) | Nyere revisjon → (diff)
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif


Flateyjarbók


Islands bygging


Frasagnir Beda prestz

Sua segir hæilagr Beda prestr j alldafarsbok þeirre er hann gerde um landaskipan j hæiminum at eyland þat er Tile er kallat a bokum liggi sua langt j nordrhalfu heimsins at þar komi æigi dagr a uetrum þa er nott er læinngzst ok æigi nott a sumar þa er dagr er læingzstr. firir þui ætla uitrir menn at Jsland se Tile kallat at þat er uida a þui landi at sol setzst æigi um nætr þa er dagar eru læingzstir. þa er ok þat uida at sol ma æigi sia um daga þa er læingst er nott. Hinn hæilagi Beda anndadizst .vij. hundrut ok fimtan ok .xx. arum eftir holldgan uars herra Jesu Cristi mæirr en tiu tigum ara fyrr en Jsland bygdizst af Nordmonnum. En adr Jsland bygdizst af Noregi hofdu þar verit þeir menn er Nordmenn kalla papa. þeir hafa verit kristnir. þar funduzst eftir þeim bækr irskar biollur ok baglar ok enn fleire hlutir þeir er þadan af matti skilia at þeir voru kristnir menn er þar hỏfdu bygt ok komnir til uestan um haf. uisa ok sua til enskar bækr at j þann tima hafui verit farit j mille landa. Þa er Jsland fanzst ok bygdizst var Adrianus pafui j Romaborg en Hlauduer Hlỏduersson firir nordan fiall. en Leo ok Alexandr son hans j Myklagarde. þa var Haralldr hinn harfagri yfir Noregi en Æirekr Eymundarson yfir Suiþiod ok Beornn son hans. Gormr hinn gamle j Danmork. Elfradr hinn riki j Einglandi ok Jatuardr son hans. Kiarual at Dyflinne a Jrlandi en Sigurdr hinn riki j Orknneyium brodir Rỏgnnualldz Mæra jalls.


Er Naddoddr vikingr fann landit

Þessir menn hafua fundit Jsland sem her (er) skrifat. er fystr af þeim nefnndr Naddoddr uikingr er for af Færeyium ok ætlade til Noregs. þa rak langt uestr j haf. þeir fundu land ok okunnigt ser ok kuomu austan at ok gengu upp. en med þui at þeir sa æingi likendi til at land þat munde bygt uera duolduzst þeir þar þui skamma stund. ok adr þeir sigldu burt sniofade miog a jordina ok þui kỏlludu þeir þat Snioland. Gardar het madr Suauarsson. hann læitade Snialandz ok fann þat ok siglde umbergis ok uisse þui at þat uar eyland. Gardar dualdizst litla hrid a landinu hann for aftr til Noregs ok sagdizst fundit hafua holma einn. var þa landit kallat Gardarsholmi. Gardar var fadir Una fỏdur Hroars Tungugoda. Floki Uigrudarson[1] heyrdi getit Gardarsholma hann for at læita landz þess ok fann. þa uar þar huert uatnn fullt af fiskum. Floki ok hans forunautar duolduz þar vm uetrinn ok gadu æigi firir ueidum at uarduæita kuikfe þat er þeir hỏfdu flutt med ser. ok þui at |[2] þat var fodrlaust do þat allt. sidan skildu þeir vit landit.


Vtkoma Jngolfs

Jngolfr het norrænn madr en annarr Leifr ok var kalladr Hiorleifr. Jngolfr uar Arnnarson Beornnolfssonar en Hiorleifr var Hrodmarsson Hroa(l)dssonar. Hroa(l)ddr ok þeir Beornnolfr voru brædr synir Hromundar Gripssonar. Læifr ok Jngolfr heyrdu sagt at Floki hefdi fundit land þat er hann kendi vid jokla þa er hann hafdi þar set ok kallade Jsland. þeir fostbrædr læitudu landz þessa ok fundu. þeim uirdizst þat uel ok uilldu þar byggia. en sakir þess at þeir hỏfdu æingi kuikfe edr annat þat er til bunader þurfti sigldu þeir aftr j Noreg ok ỏfludu ser þar naudsynligra hluta. Þat var a .vj. ari rikis Haralldz konungs hins harfagra er þeir Jngolfr ok Hiorleifr fundu Jsland en .vij. vetrum sidar foru þeir at byggia landit sem nu var sagt. þat var a þrettanda ari rikis Haralldz konungs. þa hafde hann verit .ij. uetr æinualldzkonungr yfir Noregi sidan Hafsfiardar orrosta uar. þat uar fiorum uetrum eftir fall hins helga Jathmundar konungs j Æinglande. þa var lidit fra hæims upphafui .vj. .m. .lx. ok .iij. uetr en fra holldgan uars herra Jesu Cristi .viij. hundrat .lx. ok .iiij. ár.


Fra landnamsmonnum

Jngolfr var fystr ok frægstr allra landnamsmanna. þeir Hiorleifr bygdu fyst Jsland. sidan for mart stormenni þangat vndan ufride ok ofriki Haralldz hins harfagra. Son Jngolfs var Þorstæinn fadir Þorkels mana logsỏgumannz er æinn heidinna manna hefir bezst verit sidadr sua at menn vitu dęmi til. hann let j banasott sinne bera sig |[3] biartan undir solargæisla ok fal sig sua a hende þeim er solina hafde skapat. Son Þorkels var Þormodr er þa uar Kialnesinga gode er kristni kom a Jsland. hans son uar Hamall fadir Mars fadir Þormodar ok Tiorfua. Margir uoru þeir menn er skirdir kuomu vt hingat ok namu her land. en firir þui at myklu voru flæire landnamamenn hæidnir ok blotmenn myklir þeir er med ỏllu afle stodu j moti rettum atrunade ok med illgerdum smadu ok fordęmdu kristna menn sem sagt mun verda en hinir sealfir ungir j trunni. en þo at nỏkkurir landnamsmenn kastade eigi med ỏllu kristnni þa voru þau bornn þeirra naliga ỏll heidin ok afkuæmi þuiat kennimenn voru ỏngir a landinu þeir er folkit sidade. En firir þui er ritat af nokkurum landzmonnum islenzskum at þat synizst æigi vuidrkæmiligt at geta j þessi frasognn nokkurra þeirra manna er her hafua truat a sannan gud fyrr en kristni var j lỏg tekin a Jslande huerrar ættar þeir hafua verit. sua sem þat se firirbodan edr tilrudning þess hins agæta vmskiptis er eftir ferr at allt landzfolkit snyzst fra fiandans villu til sannrar drottins þionustu sua at æ sidan hefir kristindomrinn halldizst ok friouazst en alldri eyzst.


Fra bornum Ketils

Ketill flattnefr het madr hann var son Biarnnar bunu. hans bornn eru nefnnd. Biornn hinn austræni ok Helgi biola voru synir Ketils en dętr Audr hin diupaudga ok Þorunn hyrnna. Ketill for ór Noregi til Sudreyia sem sỏgur votta. hann skyllde vinna Sudreyiar til handa Haralldi konungi harfagra. þat for fram ok drap hann vikinga þa er þar hofdu yfir gengit en gerdizst sidan hofdinge yfir eyiunum ok gallt ỏngua skatta Haralldi konungi sem skilit var med þeim. En er Haralldr konungr spurde þat tok hann undir sig æignir Ketils en rak j burt Beornn son hans er hann hafde yfuir skipat. Beornn for þa til fodur sins ok vnde þar æigi. sidan for hann til Jslandz ok nam land vid Bræidafiord. hann bio j Biarnnarhỏfnn til elli. hann do þar. hann var heygdr at fornnum sid þuiat hann æinn var vskirdr af bornnum Ketils ok var kalladr Beornn hinn austræni.


Fra Patrechi byskupi ok Ỏrlyghi. capitulum.

Hrappr het son Bearnnar bunu brodir Ketils flattnefs. hann atti þann son er Ỏrlygr het hann var uppfæddr med hinum hæilaga Patreki byskupi. þa uar hann byskup j Sudreyium. Ỏrlygr uar uel kristinn hann fystizst at fara til Jslandz ok bad Patrek byskup at hann sæi vm med honum. Byskup suarar. væita mun ek þer mina vmsia ef þu uillt þeim radum hlydinn vera er ek gef þer. ger firir guds nafnn ok mina bæn at þu hallt uel tru þina þa er ek hefir kent þer ok eggia oftliga alle þa menn er eftir þinum ordum vilia vikiazst at trua a æinn gud almattkan. ok ef þu nemr þer jord a Jslande eftir þeim sid er þar er lattu a þeirri jordu kirkiu gera gude til lofs ok dyrdar ok hinum agæta Columba þuiat hann er mikill guds vin ok uorr æinkanligr patronus. þat er at skilia uorr hỏfudfadir ok formælande vid gud. Byskup gaf Ỏrlyge kirkiuvid ok jarnnklỏkku ok plenarium ok molld uigda er hann bad hann leggia undir hornnstafi kirkiunnar. Ỏrlygr let j haf ok tokzst vgreidliga ferdin. þa het hann a gud ok Patrek byskup ok tok litlu sidarr land j Patreksfirde med hægum byr ok hagstædum. Þeir uoru þar hinn fysta uetr en vm uorit eftir bio Orlygr skip sitt ok siglde sudr med landi þar til er hann fann þann fiord er inn gengr milli nesia tueggia ok Hualfiordr hæitir. hann lagde at hinu sydra nesinu þat er kallet Kialernes. þar hafde numit land Helgi biola brædrungr Ỏrlygs. Ỏrlygr var hinn næsta uetr med Helga frænda sinum. en vm uorit setti hann bu saman at rade hans. hann bio at Esiubergi ok let þar kirkiu gera sem hann hafde hæitit Patreki byskupi. hellt hann retta tru sem byskup hafde kent honum ok sua segizst at hans son blotade ekki skurgod. margir voru þeir adrir menn er skirdir kuomu vt hingat ok bygdu her landit.


Audr hin diupaudga kom til Jslandz

Olafr het herkonungr hann var kalladr Olafr hinn huiti. hann var son Jngialldz konungs Helgasonar Olafssonar Gudrỏdarsonar Halfdanarsonar huitbæins Upplendinga konungs. Olafr huiti heriade j uestruiking ok vann Dyflinn a Jrlandi ok gerdizst þar konungr yfir. Olafr fek Audar hinnar diupaudgu dottur Ketils flattnefs. Þorsteinn raude het son þeirra. Olafr fell j orrostu a Jrlandi en Audr ok Þorstæinn son hennar foru þa j Sudreyiar. þar fek Þorsteinn Þuridar dottur Eyuindar austmannz. Þuridr uar systir Helga hins magra er atte Þorunne hyrnnu Ketilsdottur. þau Þorsteinn attu morg bỏrnn. Olafr fæilan het son þeirra en dętr Groa Olof Osk Þorhilldr Þorgefar Uigdijs. Þorsteinn gerdizst herkonungr. hann retzst til ferdar ok felags med Sigurde jalli hinum rika syne Eysteins glumru. þeir unnu Katanes ok Sudrland Ros ok Mærhæfui ok meirr en halft |[4] Skotland. gerdizst Þorsteinn þar konungr yfir adr Skotar suiku hann ok fell hann þar j orrostu. Audr var þa a Katanese er hon spurde fall sonar sins. hon let gera knorr j skogi a laun. en er hon var buin hellt hun vt j Orknneyiar ok gipti þar Þorgerde dottur Þorstæins rauds. Sidan biozst Audr at læita Jslandz. hon hafde a skipi med ser .lx. kalla frialsa. sa het Kollr er þeirra var æzstr ok mest virdr af Aude. uar hann mest at radum med Aude. Kollr uar son Uedrgrims Asasonar hessis. Kollr atte Þorgerde dottur Þorsteins rauds. Audr for fyst til Færeyia ok gifte Olofu dottur Þorsteins. þadan eru komnir Gautuskeggiar j Færeyium. sidan for Audr til at læita Jslandz. hon kom at firir sunnan land ok braut skip sitt. For Audr þa a Kialarnes til Helga brodur sins. (band) hann henni at vera þar um uetrinn med helming lids sins. henni þotti þat vera uel bodit en kuetzst þo æigi uita huadan honum kemi slik litilmenzska. for hon þadan uestr j Bræidafiord til Biarnnar brodur sins. Beornn sagdizst kunna stormenzsku ok uegmenzsku systur sinnar. gek j moti henni med kalla sina ok baud henni þar at uera med allt lid sitt. Audr tok þat med þokkum. var hon þar vm uetrinn med allt lid sitt ok var henni uæitt hit stormannligzsta. en vm uorit eftir nam hon land a Breidafirdi ok bio j Huamma til elli. Audr uar kristin ok þui let hon krossa gera a holum nokkurum ok kallade þa Krosshola ok þar framde hon oftliga sitt bænahalld med mikille godfyse. Olaf fæilan frænda sinn son Þorsteins rauds uirde Audr firir huernn mann fram. Olafr kuæntizt ok fek Aldisar dottur (Konals) Stæinmodarsonar Ỏlvissonar barnnakallzs. Audr uar uegskona mikil ok þa er hon uar ellimod baud hon til sin ỏllu stormenni þui sem henni var uel uingat[5]. ok er su uæitzsla hafde (stadit) .iij. nætr þa gaf hon ollum monnum aheyrandum Olafi frænda sinum landit j Huamme ok allar adrar æignir sinar ok jardir þær sem hon hafde æigi adr gefuit skipuerium sinum ok leysingium ok allt þat fe eftir hennar dag. sidan uallde hon vinum sinum giafir ok red þeim hæilræde. eftir þat þakkade hon ollum bodsmonnum sina þarkuomu. sagde hon at su hin sama ueitzsla skylldi enn standa adrar .iij. nætr. quad hon þat skylldu vera erfui hennar. þa vm nott hina næstu eftir andadizst hon. Audr uar grafin j sandi þar er flædur gek yfir sem hon hafde adr firir sagt. þuiat hon uillde æigi liggia j uuigdre molldu er hon uar skird. En eftir andlat hennar uilltuzst frændr hennar af rettre tru. var sidan gert hof a Krossholum þa er blot toku til a Jslande.


Fra Laxdælum. capitulum.

Dalakollr atti Þorgerde dottur Þorsteins rauds sem fyrr var ritat. þeirra bornn uoru Hỏskulldr Groa er atti Uelæifr hinn gamli ok Þorkatla er atti Þorgæir gode. Hoskulldr Kollzson bio j Laxardal eftir fodur sinn þar het sidan a Hỏskulldzstỏdum. hann atti Hallfride dottur Þorbiarnar fra Vattne ór Haukadal. Þorlæifr var son þeirra er atte Þuride Asbiarnardottur Slæitubiarnarsonar. þeirra son var Bolli er atti Gudrunu Osuifrsdottur. Hỏskulldr keyfti Melkorku dottur Jrakonungs er Myrkiartan het. þeirra son var Olafr pai. Olafr pai atti Þorgerde dottur Egils Skallagrimssonar. þeirra synir voru þeir Kiartan Egill Halldorr Steindorr ok Þorgerdr dottir. Kiartan atti Hrefnnu Asgæirsdottur ædikollz. uoru þeirra synir Asgæirr ok Skumr. Dottir Olafz pa var Þuridr er atti Gudmundr j Ashiarnarnesi. þeir uoru synir Gudmundar Hallr ok Uigabarde. dottir Hoskulldar Kollzsonar var Hallgerdr snuinbrok er atti Gunnarr at Hlidarenda.


Vtkuoma Helga hins magra

Beornn het madr agætr a Gautlandi hann var son Hrolfs fra Aam. kona Bearnar het Hlif dottir Hrolfs Jngialldzsonar Frodasonar konungs. Eyuindr het son þeirra. Beornn uard usattr vid Sigfast mag Soluars Skota(!) konungs ok brendi hann inne vid .xxx. manna. sidan for Beornn til Noregs med .xij. mann ok tok vid honum Grimr hessir son Kolbearnnar. uar Beornn met honum æinn uetr. þa uillde Grimr drepa Beornn til fiar ser. þa for Biornn til Ondottz kraku er bio a Ỏgdum j Huinisfirde. uar Beornn a sumrum j uestruiking en a uetrum med Ỏndotti þar til er Hlif kona hans andadizst. þa kom Eyuindr son hans austan þadan ok tok vid herskipum fỏdur sins. Eyuindr for þa j uestruiking ok hafde vtgerdir firir Jrlandi. hann fek Rauỏrtu dottur Kiaruals konungs ok stadfestizst þar. hann uar kalladr Eyuindr hinn austræni. Þau Ravarta attu son er Helgi het hann selldu þau til fostrs j Sudreyiar. en er þau komu þar .ij. uetrum sidar þa var (hann) suelltr sua at þau kendu hann æigi. hỏfdu þau hann þa med ser ok kolludu hann Helga hinn magra. hann fæddizst upp a Jrlande. en er hann var fullroskinn gerdizst hann virdingamadr mikill. gek hann þa |[6] at æiga (Þorunni) hyrnnu dottur Ketils ok attu þau morg bỏrnn. Hrolfr ok Jngialldr hetu synir þeirra. Helgi hinn magri for til Jslandz med konu sina ok bornn. Helgi uar kristinn at kalla ok þo blandinn miog j trunne. hann sagdizst aa Krist trua en hann het a Þór til siofara ok hardræda. Helgi hinn magri nam allan Eyiafiord mille Sigluness ok Reynissness ok bio j Kristnese. Helgi gaf Jngiallde syne sinum land firir austan Eyiafiardar a ofan fra Arnarholi til Þuerar hinnar ytri. Jngialldr bio at Þuera hinne sydre ok ræisti þar hof mikit. hann atti Salgerde Steinolfdottur. þeirra son var Eyiulfr hruga. hann atte Astride dottur Uigfus hessis af Uỏs or Noregi. Uigaglumr var son þeirra. þeir uoru brædr synir Vikingakara Æirekr biodaskalli fadir Astridar modur Olafs konungs Trygguasonar ok Uigfus af Uỏs fadir Astridar modur Uigaglums.


Her segir vm ættartolur

Ketill het madr son Jorunnar mannuitzbrekku hon var dottir Ketils flattnefs. Ketill for til Jslandz af Sudreyium. hann uar uel kristinn þui kolludu heidingiar hann Ketil hæimska. Ketill fiflski nam land austr j Veri. hann bio j Kirkiubæ þar er nu nunnuklaustr. þar mattu alldri hæidnir menn bua. Ketill var fadir Asbiarnar fỏdur Þorsteins fỏdur Surtz fỏdur Siguatz lỏgmannz.


Fra Aasolf hinum kristna

Jorundr het madr kristinn hann var Ketils son er numit hafdi Akranes. Jorundr bio j Gaurdum. hans frændi var Asolfr hann (kom) vt j Holltavatz ose ok georde ser skala vndir Eyiafiollum ok bygde þar þuiat hann var uel kristinn ok uillde ekki æigaz vid heidna menn. en þeir hỏtudu hann ok urdu uarir vid bygd hans. en gud hafde getit honum sua mikla gift at lækr er fram fell hia skala hans uar fullr af fiskum ok sua kyrrir at Asolfr matti hondum taka huern er hann uillde. þat fundu hæidingiar ok raku hann burt þadan ok ætludu ser uæidina þuiat þeir firirmundu honum hennar. Þa gerde Asolfr ser skala vid annan læk ok huarf þangat allr fiskafiolde af hinu fyrra vatnne en hæidingiar mistu. en er þeir vissu þat var Asolfr af þeim burt rekinn. Hann gerde ser þa hinn þridia skala ok for allt a sama ueg. En er hann se sig æigi mega þar uera j fride for hann a fund frænda sins Jorundar. hann tok uel vid honum ok uisade honum til holms hins idra þuiat hann atti þar annat bu. þar endi Asolfr med agætum lifnade sitt lif. Ok er sua sagt at Olafr Trygguason red firir Noregi at hann hafdi mykla frett af fyrrsogdum Asolfui ok let Olafr konungr þau ord um fara at hann skyllde honum til sin bodit hafua ef þeir hefde þa badir lifat þuiat konungr kuetzst hyggia at sa munde betr hafua er salufelag ætti vid hann. Suo finz ok a frædebokum ritat at sa madr hafui buit at Holmi hinum ytra[7] a Akranese er Halldorr het son Jlluga hins raude Hrolfssonar Hroalldzsonar Ulfssonar Grimssonar hins haleyska Þorissonar Gunnlaugssonar Hrolfssonar Ketilssonar kiỏlfara. Halldorr uar godordzmadr ok uel kristinn. A æinu uori syndizst honum j suefni at madr kęmi at honum biartr ok uegligr ok sagde sua til hans. þat uil ek þer kunnikt gera Halldorr at mer mislikar at gridkona þin þerrir fætr sina a læide minu jafnan er hon gengr ór staudli. en þui segi ek þer til þessa at (þu) ætlar at lata kirkiu gera a bæ þinum ok uil ek at kirkian standi yfir læide minu. Halldorr spurde j suefninum huerr þessi madr væri. Hann suarar. Asolfr hæiti ek. ek kom vth hingat til Jslandz a landnamatid uel kristinn sem þu munt heyrt hafa getit. firir þui lofade gud at ek segda þer til graftrar mins. Þui næst uaknnade Halldorr ok hugsade draum sinn. hann þottizst skilia at satt mundi uera þat er firir hann hafde borit þuiat hann munde at Jllugi fadir hans hafde getit at þessi Asolfr uar þar læiddr. sidan merkti hann þufu þa er gridkonan þerde a fætr sina ok bannade henni at gera sua þadan j fra. Þat sama sumar siglde Halldorr snemma til Noregs ok kom aftr at hauste med kirkiuuid. let hann kirkiuna rett setia yfir læide Asolfs sem hann hafdi firir sagt ok er hann kalladr hæilagr.


Af byskupi ok Þorualldi. capitulum.

Minnesmerke fra 1000-årsmarkeringen i 1981:
Fridrekr byskup ok Þorvalldr

Madr er nefnndr Æilifr ỏrnn hann uar son Atla Skidasonar Bardarsonar. son Æilifs arnnar uar Atli hinn rammi. hann atti Herdijse dottur Þordar fra Hỏfda. annar Solmundr fadir Gudmundar fỏdur Uigabarda. þride son Æilifs het Kodran hann bio at Gila j Uazdal. Jarnngerdr het kona hans. þeirra synir uoru þeir Ormr ok Þorualldr hina uidforle. hann fæddizst upp med Þordise spakonu. hon gerde uel til |[8] hans. En er hann uar roskinn for hann vtan ok uar uirdr uel huar sem hann kom. hann for uida um heim ok vann mart til frægdar. Þessi Þorualldr kom fram j Saxlande ok var þar skirdr af byskupi þeim er Fridrekr het. þann sama byskup flutti Þorualldr til Jslandz med ser at flytia þar guds eyrendi. voru þeir at Gilaa æinn uetr. var þa Kodran skirdr fadir Þorualldz med husfreyiu sinne ok heimamonnum vtan Ormr son hans uillde æigi skirazst lata j þann tima. en þo for þat fram þa er gud uillde sem sidar mun sagt uerda. En er byskup ok Þorualldr hỏfdu einn uetr at Gilaa verit foru þeir vm vorit eftir uestr j Videdal med lid sitt ok settu bunat at Lækiamoti ok biuggu þar .iiij. uetr ok foru a þeim arum vida vm Jsland at fremia guds eyrende. A hinum sidazstum missarum er þeir voru at Lækiamoti bad Þorualldr til handa ser konu þeirrar er Uigdijs het. hon uar dottir Olafs er bio at Haukagile j Uatzdal ok var at þui brudlaupi fiolde hæidinna manna. Þar uoru ok berserkir fiolkunnigir het Haukr huorrtueggi. þeir stodu mest j moti rettri tru budu byskupi ef hann hefde nỏkkura þoran til edr nokkut traust a gude sinum at hann skyllde reyna vid þa jþrottir þær er þeir voru uanir at uada loganda elld eda lata fallast a uopn sua at þa sakade ekki. En byskup treystande guds miskunn ok næitade æigi. Uoru þa geruir elldar storir eftir endilỏngum skalanum sem j þann tima uar tijtt at drekka ỏl vid elld. Byskup skryddizst ỏllum byskups skruda ok vigde vattnn. gek þa at elldinum sua buinn hafde mitr a hofde bagal j hende. hann vigde elldinn ok dreifde yfir vatnninu. Þui nest gengu inn þessir besserkir niduliga greniande ok bitu j skialldar rendr ok hỏfdu besserkir suerd j hondum. ætludu nu at vada elldinn. en þa bar skiotara at fram en þeir hugdu ok drapu fotunum j elldstokkana sua at þeir fellu badir afram. en elldinn lagde at þeim ok brendi þa a litille stundu med sua mikille akefd at þeir voru þadan daudir dregnir. þeir voru færdir upp med gilinu ok grafner þar. þui hæitir þar sidan at Haukagile. Fridrekr byskup georde firir ser krossmark ok gek a elldinn midian ok sua fram eftir endilỏngum skalanum. en logann lagde fra honum sem vindr blesi j. þui sidr kende byskup mæinlætis hita af elldinum at æigi med nokkuru moti suidnudu hinar minzstu trefr af skruda hans. Snerust þa margir til guds þeir er sa þetta hit halæita stortaknn. Þeir Þorvalldr ok byskup foru uida um Jsland ok kostgæfdu miog at koma vid kristindominum. þeir foru um Uestfirdinga fiordung. þeir kuomu j Huamm þar bio þa Þorarinn nef son Þordar gellis hann atte Fridgerde dottur Hỏfdaþordar. bondi var æigi hæima en husfreyia tok uel vid gestum j fystu. Þorvalldr talde tru firir henni en hon blotade j mote. Skeggr(!) son þeirra hafde huetuetnna j spotti þat er Þorualldr talade. Þa orti Þorualldr visu.


For ek med dom hinn dyra
dreingr hlyddi mer æinge
gatum haad af hreyti
hrætæins goda suæini.
enn med ognar sennu
alldin rygr at skallde
þa kreppi gud gydiu
gall ór hæidnum stalli.


Ekki er þess getit at nỏkkurir menn j Vestfirdinga fiordunge tæki retta tru af ordum þeirra Þoruallz ok byskups. þui foru þeir nordr vm land. þar skirde byskup nokkura uirdingamenn. æinn af þeim uar Ỏnundr son Þorgils greniadar j Reykiardal. annarr Þoruardr Spakbauduarsson hann bio j Ase j Hialltadal ok Hlenni j Saurbæ j Eyiafirde. Þessir ok enn flæire menn urdu kristnir fullkomliga j Nordlendinga fiordungi. en þeir voru margir þo at þa leti æigi skirazst at sinne at trudu a Krist ok firirletu skurgoda uillu ok allan hæidinn sid ok uilldu æigi giallda hoftolla. Firir þat ræidduzst hæidingiar Fridreki byskupi ok lỏgdu fiandskap a þa alla er honum samþyktu. Þoruardr Spakbauduarsson let kirkiu gera j Ase ok hafde med ser prest er byskup fek honum at syngia tijdir ok uæita henni þionustu gudliga. Su kirkia er Þoruardr let gera uar smidut .xvj. vetrum fyrr en kristni var lỏgtekin a Jslande. Hit næsta sumar a alþinge talade Þorualldr Kodransson tru firir monnum en hæidingiar ęptu j moti ok syndu sua mikinn fiandskap vid bada þa byskup at þeir gafu skalldum fe til at uida þa. Þa var þetta kuedit.


Hefir bỏrn borit
byskup niu
þeirra er allra
Þorvalldr fadir.


Þessu ræiddizst Þorvalldr sua miog at hann drap .ij. menn af þeim er kuædit hỏfdu ort. En byskup sat inne j bud ok sa a bok. en adr en Þorvalldr kom j budina kuomu .ij. bloddropar a bokina firir byskup ór lofti ofan. en er Þorvaldr kom til hans mællti byskup. annathuart hefir þu framit manndrap edr hefir þu radit þat j hug þer. Þorvalldr sagde þa huat er hann hafdi gert. byskup mællti. hui fortu sua hart. Þorvalldr suarade. ek þolda æigi at þeir kỏlludu okkr raga. Byskup mællti. þat var litil þolraun þo at þeir lyge þui a þig at þu ættir bỏrn. en þu hefuir fært ord þeirra a uerra ueg þuiat uel mætta ek bera bornn þin þoat þu ættir nokkur. æige skyllde kristinn madr leita at hefnna sin sealfr þo at hann væri smadr hatrliga helldr at þola |[9] firir guds sakir brigsle ok mæ(i)ngerdir uondra manna.


Herferd at byskupi ok drap Hedins

Nv skal segia faatt af morgum ok myklum meingerdum ok ofsoknnum er hæidnir menn uæittu Fridreki byskupi ok Þorvalldi firir bodan rettrar truar. Þa bar sua til at þeir uilldu rida til uorþings j Hegranes. enn er þeir nalguduzst þingstadinn þa hliop upp mugrinn allr hæidinna manna ok runnu j mot þeim med myklu opi sumir bỏrdu med grioti sumir skoku at þeim vopnn ok skiolldu med harki ok hareysti badu godin steypa vvinum sinum ok var æinge kostr at þeir mætti komazst a þingit. Þa mællti byskup. nu mun þat fram koma er modur mina dreymde fordum daga at hon þottizst finna vargs hár j hỏfde mer þuiat nu eru ver geruir rækir ok reknir sem skædir uargar med hædiligu opi. Eftir þat foru þeir hæim til Lækiamotz ok duỏlduzst þar um sumarit. A þui sama sumre eftir alþinge sỏfnudu nokkurir hæidnir hỏfdingiar lide sua at þeir hofdu .ij. hundrut manna .xij. ræd. þeir ętludu til Lækiamotz at brenna byskup inne med allt lid sitt. en er þeir attu skamt til bæiarins at Lækiamoti þa stigu þeir af hestum sinum ok ætludu at æia sem þeir gerdu. en þa er þeir uoru a bak stignir flugu upp hea þeim fuglar margir uouæifliga. vid þat ærduzst hestar þeirra ok urdu sua odir at þeir fellu allir ofan er a bak uoru komnir. ok mæidduzst sumir ok fellu a griot ok brutu fætr sina edr hendr. sumir fellu a uopnn sin ok fengu stor sar af þui at hestarnir hlupu a fætr þeim ok mæiddu þa. þeim vard minnzst til uandræda er hestarnir hlupu fra ok urdu þeir at ganga langa leid til sins hæima. hurfu þeir vid þetta aftr. skilde sua med þeim. Skylde sua almattigr gud sinum monnum at þui sidr fengu þeir byskup þessu sinne nokkut mein af illuilia ok vmsati hæidingia at þeir urdu med ỏngu moti uarir vid þessa atfỏr ok radagerd. Biuggu þeir Þorvalldr þann hinn fiorda uetr at Lækiamoti enn at sumre foru þeir vtan ok kuomu til Noregs ok lagu þar j hỏfnn nokkurra. þa kom vtan af Jslande ok lagde til þeirrar sỏmu hafnar sa madr er fyr var nefndr Hedinn fra Sualbarde. Hedin gek a land ok j skog at hỏggua ser husauid. Þorvalldr vard þess varr ok kallade med ser þræl sinn. þeir foru j skoginn þar sem Hedin uar. let Þorvalldr þrælinn drepa Hedin. En er Þorvalldr kom til skips ok sagde þetta byskupi þa suarar byskup. firir þetta uig skulu vit skilia þuiat þu uillt sæint lata af manndrapum. Eftir þat for Fridrekr byskup til Saxlandz ok endi þar lif sitt med agætum lifnnade ok hæilagleik takande æillfa ỏmbun af allzualldanda gude firir sinn goduilia ok stundligt starf.


Þeir Olafr funduz ok Þorvalldr

Sva er sagt Þorvalldr hafui farit vida vm heim sidan þeir byskup skildu. Þess er ok fyrr getit at Otto keisari kristnade Danmork. for Olafr Trygguason med honum j Austrueg ok uar mikil radagerdamadr keisaranum til at kristnna folkit. ok j þeirre ferd er suo sagt af nỏkkurum monnum at Olafr hafui fundit Þorvalld Kodransson. ok sakir þess er huorr þeirra hafde mart af annars radum fręgd ok frama spurt kuodduzst þeir kunnliga þoat þeir hafdi æigi fyrr setz. en er þeir toku tal sin a mille spurde Olafr konungr. ertu Þorualldr hinn uidfỏrle. Hann suarar. ek hefui enn ekki uida farit. Konungr mællti. þu ert godmannligr madr ok giftusamligr edr hueria tru hefir þu. Þorvalldr suarar. þat uil ek giarnna segia ydr. ek hefui ok helld kristinna manna tru. Konungr mællti. þat er likligt at þu þionir uel þinum herra ok kuæikir margra manna hiortu til astar vid hann. er mer mikil foruitnne a morgum truligum tidendum þeim er þu munt segia kunna fyst af (a)gætum jartæignum Jesu Cristi guds þins ok sidan af ymsum londum ok okunnum þiodum. þar næst af þinum athỏfnum ok frækiligum[10] framgỏngum. Þorualldr suarar. med þui at ek skil at þu girnnizst med godfyse af mer at vita þa sanna hlute at ek hefui set (ok) heyrt vil ek giarnna gera þinn uilea uæntande þar firir at þu segir mer þui auduelligar þat er ek spyr þig. Konungr sagdi sua vera skylldu. Sagdi Þorvalldr honum þa mỏrg tijdendi ok merkilig bæde af gude ok godum monnum. fellz konungi þetta uel j skap en ỏllum þeim er hia voru þotti þat hin mesta skemtan. en þa er Þorvalldr sagde fra þui er a Jslandi hafde georzst þa er þeir Fridrekr byskup uoru þar fretti konungr uandliga at hueriu edr huerssu margir þar hefde af þeirra ordum retta tru tekit edr huerr madr hefde auduelligazst jattat kristninne edr huerir mest hefde mot mællt. en Þorvalldr sagde þat allt greiniliga. En er konungr hafde heyrt huersu mykla astundan þeir hofdu haft til fram at flytia kristnibodit ok huersu margar ok myklar mæingerdir þeir hỏfdu þolat firir |[11] guds nafnn þa sagde hann sua. þat gefr mer at skilia at þessir Jslendinger er þu hefir nu fra sagt muni vera hardir menn ok hraustir ok toruellt mun verda at koma þeim til kristni. en þo er þat mitt hugarbod at þeim uerde þess audit. ok sidan er þeir trua a sannan gud hygg ek at þeir hallda allir uel sina tru huerr sem til uerdr um sider at koma þeim a rettan ueg. Þorualldr sagde þa. heyrt hefui ek flutt af nokkurum uisendamonnum at þu munir verda konungr af Noregi ok er þa likligt at gud gefui þer giftu til at snua Jslendingum ok mỏrgum odrum þiodum j nordrhalfunne til rettrar truar. Þorvalldr spurde þa konunginn margra hluta. en hann leyste allt uel ok vitrliga þat er hann spurde. ok sua langan tima sem þeir voru badir samt var þeirra glede ath huorr spurde edr sagde nokkut spakligt ỏdrum. sidan skildu þeir med hinne mestu vinattu. For Þorualldr þa vt j Myklagard ok fek storar sæmdir af stolkonunginum. en sidan let hann klaustr ræisa ok gaf þar til audæfui ok j þui sama klaustri endi hann sina æfui med hreinu(m) ok halæitum lifdade.


Aaratal vm Jslandz bygging. capitulum.

Þa er Fridrekr byskup ok Þorvalldr kuomu til Jslandz voru lidin fra holldgan vors herra Jesu Cristi .ix. hundrut ara ok æitt ar hins niunda tigar ok hundrat tirætt ok .lx.[12] fra upphafui Jslandz bygdar. .iij. uetrum sidar gerde Þoruardr Spakbauduarsson kirkiu j Ase.




Fotnoter:

  1. r. Vilgerdarson
  2. 126
  3. 134
  4. 135
  5. hingat Cd.
  6. 136
  7. r. idra
  8. 137
  9. 138
  10. at tilf. Cd.
  11. 139
  12. r. .vj.