Forskjell mellom versjoner av «Möttuls saga»

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
m
m
Linje 24: Linje 24:
  
  
'''Hèr hefr upp Möttuls sögu.'''<ref>Her synes det første Membranblad at have begyndt med Sagaens Begyndelse øverst oppe paa første Side. Men Skriften er i det hele taget saa udslettet paa denne Side, fornemmelig i Begyndelsen, at Ordene næppe lade sig skjelne. Det er derfor umuligt her nærmere at angive Varianterne.</ref>
+
'''Hèr hefr upp Möttuls sögu'''<ref>Her synes det første Membranblad at have begyndt med Sagaens Begyndelse øverst oppe paa første Side. Men Skriften er i det hele taget saa udslettet paa denne Side, fornemmelig i Begyndelsen, at Ordene næppe lade sig skjelne. Det er derfor umuligt her nærmere at angive Varianterne.</ref>
  
  
'''1. kap. '''
+
'''1. kap.'''
  
 
Artus konungr var hinn frægasti höfðingi at hverskonar fr&#339;kleik ok allskonar drengskap ok kurteisi með fullkomnu hugg&#339;ði ok vinsælasta mildleik, svá at fullkomliga varð eigi frægari ok vinsælli höfðingi um hans daga í heiminum. Var hann hinn vaskasti at vápnum, hinn mildasti at gjöfum, blíðasti í orðum, hagráð(a)sti í ráðagörðum, hinn góðgjarnasti í miskunnsemd, hinn siðugasti í góðum meðferðum, hinn tíguligasti í öllum konungligum stjórnum, guðhræddr í verkum, mjúklyndr góðum, harðr illum, miskunnsamr þurftugum, beinisamr bjóðöndum, svá fullkominn í öllum höfðingskap, at engi illgirnd nè öfund var með hánum ok engi kunni at telja lofsfullri tungu virðuligan göfugleik ok s&#339;md ríkis hans. Þat vátta hánum sannar sögur ok margskonar góð fr&#339;ði, er gör váru af dýrúm klerkum um mart hans athæfi ok stundum um margfaldliga atburði fagra, er með margföldum háttum görðust innan hirðar hans ok víða um hans ríki, stundum um hrausta riddaraskapi, stundum um aðra kynliga hluti. Nú segir þessi bók frá einum kynligum ok gamansamligum atburð, er görðist innan hirðar hins dýrliga ok hins fræga Artus konungs, er hafði allt England ok Bretland frjálst undir sik. Enn þvílík sannendi, sem valskan sýndi mèr, þá norr&#339;na ek yðr áheyröndum til gamans ok skemmtanar, svá sem virðuligr Hákon konungr, son Hákonar konungs, bauð fákunnugleik mínum at göra nökkut gaman af þessu eptir fylgjanda efni.
 
Artus konungr var hinn frægasti höfðingi at hverskonar fr&#339;kleik ok allskonar drengskap ok kurteisi með fullkomnu hugg&#339;ði ok vinsælasta mildleik, svá at fullkomliga varð eigi frægari ok vinsælli höfðingi um hans daga í heiminum. Var hann hinn vaskasti at vápnum, hinn mildasti at gjöfum, blíðasti í orðum, hagráð(a)sti í ráðagörðum, hinn góðgjarnasti í miskunnsemd, hinn siðugasti í góðum meðferðum, hinn tíguligasti í öllum konungligum stjórnum, guðhræddr í verkum, mjúklyndr góðum, harðr illum, miskunnsamr þurftugum, beinisamr bjóðöndum, svá fullkominn í öllum höfðingskap, at engi illgirnd nè öfund var með hánum ok engi kunni at telja lofsfullri tungu virðuligan göfugleik ok s&#339;md ríkis hans. Þat vátta hánum sannar sögur ok margskonar góð fr&#339;ði, er gör váru af dýrúm klerkum um mart hans athæfi ok stundum um margfaldliga atburði fagra, er með margföldum háttum görðust innan hirðar hans ok víða um hans ríki, stundum um hrausta riddaraskapi, stundum um aðra kynliga hluti. Nú segir þessi bók frá einum kynligum ok gamansamligum atburð, er görðist innan hirðar hins dýrliga ok hins fræga Artus konungs, er hafði allt England ok Bretland frjálst undir sik. Enn þvílík sannendi, sem valskan sýndi mèr, þá norr&#339;na ek yðr áheyröndum til gamans ok skemmtanar, svá sem virðuligr Hákon konungr, son Hákonar konungs, bauð fákunnugleik mínum at göra nökkut gaman af þessu eptir fylgjanda efni.
Linje 33: Linje 33:
  
  
'''2. kap. '''
+
'''2. kap.'''
  
 
Á<ref>Her begynder ogsaa paa Membranbladet Sagaens andet Kapitel.</ref> þeirri hátið, er heilög kirkja kallar pentecosten, enn Norðmenn kalla pikkisdaga, þá kvámu til Artus konungs dýrligir höfðingjar ok konungar margra landa með hertugum ok öðrum heiðrsmönnum, svá sem þessi saga váttar, sem margar aðrar, þær sem um hann eru görvar. Artus konungr var hinn forvitnasti maðr ok vildi verða víss allra tíðenda, er görðust í ríki hans, ok svá í öðrum lönðum, þar sem hann mátti spyrja; ok því lèt hann blása hvervetna á skógum, á vegum ok gatnamótum, at hverr, er þar var um farandi, skyldi koma til hirðar ok hátiðar hans. Þat fylgði ok boði konungs, at hverr, er átti fríða unnostu, þá skyldi hón fylgja hánum ok vera jafnan velkomin með konungi, sem unnasti hennar. Af því kvam þar svá mikill fjölði, at varla mátti tölu á koma; ok því var vant ór svá miklum fjölda hinum<ref>Hdskr. har »enumm hinum«</ref> hyggnasta at kjósa hina kurteisustu. Enn drottning varð fegin kvámu þeirra ok lèt jungfrúr vera í loptum sínum. Drottning<ref>Her begynder paa Membranbladet et nyt Kapitel, altsaa det 3die, Der har været en Overskrift med røde Bogstaver, men den er nu ulæselig.</ref> var hinn fríðasti kvennmaðr ok hafði r&#339;ður sínar vid þær með allskonar skemmtan ok gaman með kurteisligum hætti. Sjálf hón hafði góða gangveru. Svá gaf hón ok hverri þeirra dýrlig klæði með allskyndis litum ok kostum, svá at hin dáligsta var búin með pell ok fóðrad með skinnum grám ok hvítum. Enn sá, er klæðabúnað þeirra vildi skynsamliga skoða, þá mundi hann mega mjök langa tölu þar af göra. Enn ek vil yðr<ref>Med dette Ord ender det første Membranblads første Side og anden begynder med »duelia lengi«; thi Ordene ere her noget anderledes i Membranen, end i Jon Erlendssons Papirhaandskrift, nemlig: »Eigi vilium ver (det Foregaaende dog utydeligt og usikkert) ydr duelia lengi ok segium ydr fátt af morgu sva at villdare bunadr (dette Ord tildeels utydeligt) var (dette Ord seer ud som det var forskrevet »v« = »við«) ekki i heiminvm« o. s. v.</ref> eigi lengi dvelja, ok því vil ek fátt af mörgu segja: - at engi var betri búnaðr í heiminum, enn þeim var gefinn, ok engi kaupmaðr kunni at selja nè verði at kaupa. Drottning var lofsæl af hverskonar skörungskap ok hin vinsælasta af frægum mildleik. Nú lèt hón hèr næst fram bera dýrlig nisti ok rík belti, fingrgull með allskonar dýrum steinum, svá at engi maðr sá svá fásèna nè ágæta gripi, sem drottning gaf af gnógum góðvilja; því at hón lèt hverja þeirra svá mikit af taka, sem hver vildi hafa. Enn<ref>Her begynder Membranbladet et nyt (det 4de) Kapitel saaledes: »Nv er at roda« o. s. v.</ref>nú er at r&#339;ða úm Artus konung, hinn fræga, er gefa lèt hirð sinni ok til komnum höfðingjum ok riddörum ríka gangveru ok örugg vápn, prúða búnaði ok beztu vápnhesta,<ref>Gisning for Papirhaandskriftets »vopn ok hesta«.</ref> er hánum váru sendir vestan af Spanía, Lumbardía ok Almannía. Ok var þar engi svá fát&#339;kr riddari kominn, at eigi þá þá ríka gangveru ok örugg vápn ok prúða búnaði ok góðan hest; því at þar skorti ekki [at veita<ref>[ Gisning for Papirhaandskriftets »væita«. Men maaskee skal der læses »vætta« for »væita«.</ref> þat er hafa þurfti. Ok í engri konungshirð váru svá ríkar gjafir gefnar, sem þar váru þegnar, né svá gnógliga fengnar. Enn könnugr sjálfr var svá mikils lofs verðr, er aldregi iðraðist sinna gjafa; ok svá lèt hann laust við þá, sem hann kostaði engu allt þat, er hann gaf þeim. Enn laugardaginn fyrir pikkisdaga var sú hin mikla hirð saman komin ok svá vel búin at hestum ok vápnum ok góðum klæðum, at hvergi í heiminum var önnur hirð þessarri lík. Þá var þar mikil skemmtan ok allskonar gaman, með gnógligum fagnaði svá margra h&#339;verskra manna, sem þar váru saman komnir.<ref>Her begynder Membranbladet et nyt (det 5te) Kapitel, saaledes:
 
Á<ref>Her begynder ogsaa paa Membranbladet Sagaens andet Kapitel.</ref> þeirri hátið, er heilög kirkja kallar pentecosten, enn Norðmenn kalla pikkisdaga, þá kvámu til Artus konungs dýrligir höfðingjar ok konungar margra landa með hertugum ok öðrum heiðrsmönnum, svá sem þessi saga váttar, sem margar aðrar, þær sem um hann eru görvar. Artus konungr var hinn forvitnasti maðr ok vildi verða víss allra tíðenda, er görðust í ríki hans, ok svá í öðrum lönðum, þar sem hann mátti spyrja; ok því lèt hann blása hvervetna á skógum, á vegum ok gatnamótum, at hverr, er þar var um farandi, skyldi koma til hirðar ok hátiðar hans. Þat fylgði ok boði konungs, at hverr, er átti fríða unnostu, þá skyldi hón fylgja hánum ok vera jafnan velkomin með konungi, sem unnasti hennar. Af því kvam þar svá mikill fjölði, at varla mátti tölu á koma; ok því var vant ór svá miklum fjölda hinum<ref>Hdskr. har »enumm hinum«</ref> hyggnasta at kjósa hina kurteisustu. Enn drottning varð fegin kvámu þeirra ok lèt jungfrúr vera í loptum sínum. Drottning<ref>Her begynder paa Membranbladet et nyt Kapitel, altsaa det 3die, Der har været en Overskrift med røde Bogstaver, men den er nu ulæselig.</ref> var hinn fríðasti kvennmaðr ok hafði r&#339;ður sínar vid þær með allskonar skemmtan ok gaman með kurteisligum hætti. Sjálf hón hafði góða gangveru. Svá gaf hón ok hverri þeirra dýrlig klæði með allskyndis litum ok kostum, svá at hin dáligsta var búin með pell ok fóðrad með skinnum grám ok hvítum. Enn sá, er klæðabúnað þeirra vildi skynsamliga skoða, þá mundi hann mega mjök langa tölu þar af göra. Enn ek vil yðr<ref>Med dette Ord ender det første Membranblads første Side og anden begynder med »duelia lengi«; thi Ordene ere her noget anderledes i Membranen, end i Jon Erlendssons Papirhaandskrift, nemlig: »Eigi vilium ver (det Foregaaende dog utydeligt og usikkert) ydr duelia lengi ok segium ydr fátt af morgu sva at villdare bunadr (dette Ord tildeels utydeligt) var (dette Ord seer ud som det var forskrevet »v« = »við«) ekki i heiminvm« o. s. v.</ref> eigi lengi dvelja, ok því vil ek fátt af mörgu segja: - at engi var betri búnaðr í heiminum, enn þeim var gefinn, ok engi kaupmaðr kunni at selja nè verði at kaupa. Drottning var lofsæl af hverskonar skörungskap ok hin vinsælasta af frægum mildleik. Nú lèt hón hèr næst fram bera dýrlig nisti ok rík belti, fingrgull með allskonar dýrum steinum, svá at engi maðr sá svá fásèna nè ágæta gripi, sem drottning gaf af gnógum góðvilja; því at hón lèt hverja þeirra svá mikit af taka, sem hver vildi hafa. Enn<ref>Her begynder Membranbladet et nyt (det 4de) Kapitel saaledes: »Nv er at roda« o. s. v.</ref>nú er at r&#339;ða úm Artus konung, hinn fræga, er gefa lèt hirð sinni ok til komnum höfðingjum ok riddörum ríka gangveru ok örugg vápn, prúða búnaði ok beztu vápnhesta,<ref>Gisning for Papirhaandskriftets »vopn ok hesta«.</ref> er hánum váru sendir vestan af Spanía, Lumbardía ok Almannía. Ok var þar engi svá fát&#339;kr riddari kominn, at eigi þá þá ríka gangveru ok örugg vápn ok prúða búnaði ok góðan hest; því at þar skorti ekki [at veita<ref>[ Gisning for Papirhaandskriftets »væita«. Men maaskee skal der læses »vætta« for »væita«.</ref> þat er hafa þurfti. Ok í engri konungshirð váru svá ríkar gjafir gefnar, sem þar váru þegnar, né svá gnógliga fengnar. Enn könnugr sjálfr var svá mikils lofs verðr, er aldregi iðraðist sinna gjafa; ok svá lèt hann laust við þá, sem hann kostaði engu allt þat, er hann gaf þeim. Enn laugardaginn fyrir pikkisdaga var sú hin mikla hirð saman komin ok svá vel búin at hestum ok vápnum ok góðum klæðum, at hvergi í heiminum var önnur hirð þessarri lík. Þá var þar mikil skemmtan ok allskonar gaman, með gnógligum fagnaði svá margra h&#339;verskra manna, sem þar váru saman komnir.<ref>Her begynder Membranbladet et nyt (det 5te) Kapitel, saaledes:
Linje 94: Linje 94:
  
  
<center>'''Udtog af Mottulssaga.'''
+
<center>'''Udtog af Mottulssaga'''
  
  

Revisjonen fra 7. mai 2016 kl. 10:03

Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Riddarasögur


MÖTTULS SAGA

ved G. Brynjulfson


Det kongelige nordiske Oldskriftselskab

Kjöbenhavn, 1878


Gísli Brynjúlfsson

Den lille Möttulsaga er her trykt efter Papirs-Haandskriftet AM. 179 Fol., en Samling af romantiske Sagaer i oldislandsk Bearbeidelse, hvis Indhold nærmere skal blive angivet bagved. Skriften er den bekjendte Sira Jon Erlendssons, der har afskrevet saa mange Oldskrifter for Biskop Brynjulf Sveinsson, og altsaa ikke ældre end fra den senere Halvdeel af det 17de Aarhundrede. De i Anmærkninger omtalte Membranfragmenter findes paa to Blade i den Arnamagn. Saml. 598 4to og ville ogsaa paa sit Sted blive nærmere omtalte.


Hèr hefr upp Möttuls sögu[1]


1. kap.

Artus konungr var hinn frægasti höfðingi at hverskonar frœkleik ok allskonar drengskap ok kurteisi með fullkomnu huggœði ok vinsælasta mildleik, svá at fullkomliga varð eigi frægari ok vinsælli höfðingi um hans daga í heiminum. Var hann hinn vaskasti at vápnum, hinn mildasti at gjöfum, blíðasti í orðum, hagráð(a)sti í ráðagörðum, hinn góðgjarnasti í miskunnsemd, hinn siðugasti í góðum meðferðum, hinn tíguligasti í öllum konungligum stjórnum, guðhræddr í verkum, mjúklyndr góðum, harðr illum, miskunnsamr þurftugum, beinisamr bjóðöndum, svá fullkominn í öllum höfðingskap, at engi illgirnd nè öfund var með hánum ok engi kunni at telja lofsfullri tungu virðuligan göfugleik ok sœmd ríkis hans. Þat vátta hánum sannar sögur ok margskonar góð frœði, er gör váru af dýrúm klerkum um mart hans athæfi ok stundum um margfaldliga atburði fagra, er með margföldum háttum görðust innan hirðar hans ok víða um hans ríki, stundum um hrausta riddaraskapi, stundum um aðra kynliga hluti. Nú segir þessi bók frá einum kynligum ok gamansamligum atburð, er görðist innan hirðar hins dýrliga ok hins fræga Artus konungs, er hafði allt England ok Bretland frjálst undir sik. Enn þvílík sannendi, sem valskan sýndi mèr, þá norrœna ek yðr áheyröndum til gamans ok skemmtanar, svá sem virðuligr Hákon konungr, son Hákonar konungs, bauð fákunnugleik mínum at göra nökkut gaman af þessu eptir fylgjanda efni.


2. kap.

Á[2] þeirri hátið, er heilög kirkja kallar pentecosten, enn Norðmenn kalla pikkisdaga, þá kvámu til Artus konungs dýrligir höfðingjar ok konungar margra landa með hertugum ok öðrum heiðrsmönnum, svá sem þessi saga váttar, sem margar aðrar, þær sem um hann eru görvar. Artus konungr var hinn forvitnasti maðr ok vildi verða víss allra tíðenda, er görðust í ríki hans, ok svá í öðrum lönðum, þar sem hann mátti spyrja; ok því lèt hann blása hvervetna á skógum, á vegum ok gatnamótum, at hverr, er þar var um farandi, skyldi koma til hirðar ok hátiðar hans. Þat fylgði ok boði konungs, at hverr, er átti fríða unnostu, þá skyldi hón fylgja hánum ok vera jafnan velkomin með konungi, sem unnasti hennar. Af því kvam þar svá mikill fjölði, at varla mátti tölu á koma; ok því var vant ór svá miklum fjölda hinum[3] hyggnasta at kjósa hina kurteisustu. Enn drottning varð fegin kvámu þeirra ok lèt jungfrúr vera í loptum sínum. Drottning[4] var hinn fríðasti kvennmaðr ok hafði rœður sínar vid þær með allskonar skemmtan ok gaman með kurteisligum hætti. Sjálf hón hafði góða gangveru. Svá gaf hón ok hverri þeirra dýrlig klæði með allskyndis litum ok kostum, svá at hin dáligsta var búin með pell ok fóðrad með skinnum grám ok hvítum. Enn sá, er klæðabúnað þeirra vildi skynsamliga skoða, þá mundi hann mega mjök langa tölu þar af göra. Enn ek vil yðr[5] eigi lengi dvelja, ok því vil ek fátt af mörgu segja: - at engi var betri búnaðr í heiminum, enn þeim var gefinn, ok engi kaupmaðr kunni at selja nè verði at kaupa. Drottning var lofsæl af hverskonar skörungskap ok hin vinsælasta af frægum mildleik. Nú lèt hón hèr næst fram bera dýrlig nisti ok rík belti, fingrgull með allskonar dýrum steinum, svá at engi maðr sá svá fásèna nè ágæta gripi, sem drottning gaf af gnógum góðvilja; því at hón lèt hverja þeirra svá mikit af taka, sem hver vildi hafa. Enn[6]nú er at rœða úm Artus konung, hinn fræga, er gefa lèt hirð sinni ok til komnum höfðingjum ok riddörum ríka gangveru ok örugg vápn, prúða búnaði ok beztu vápnhesta,[7] er hánum váru sendir vestan af Spanía, Lumbardía ok Almannía. Ok var þar engi svá fátœkr riddari kominn, at eigi þá þá ríka gangveru ok örugg vápn ok prúða búnaði ok góðan hest; því at þar skorti ekki [at veita[8] þat er hafa þurfti. Ok í engri konungshirð váru svá ríkar gjafir gefnar, sem þar váru þegnar, né svá gnógliga fengnar. Enn könnugr sjálfr var svá mikils lofs verðr, er aldregi iðraðist sinna gjafa; ok svá lèt hann laust við þá, sem hann kostaði engu allt þat, er hann gaf þeim. Enn laugardaginn fyrir pikkisdaga var sú hin mikla hirð saman komin ok svá vel búin at hestum ok vápnum ok góðum klæðum, at hvergi í heiminum var önnur hirð þessarri lík. Þá var þar mikil skemmtan ok allskonar gaman, með gnógligum fagnaði svá margra hœverskra manna, sem þar váru saman komnir.[9] Ok er þeir höfðu verit allan þann dag í þeim fögnuði ok kvelda tók, þá fór hverr til síns herbergis, ok bjoggu þá skjaldsveinar hvílur þeirra, ok fór þá allt liðit at sofa.


3. kap.

Ok[10] er dagr kvam ok lýsa tók, þá klæddust allir. Ok gekk þá allt liðit í konungsgarð ok fylgðu þaðan konungi til höfuðkirkju bœjarins. Ok þar kvam drottningin með meyjum sínum at heyra tíðir. Ok mátti þar sjá margan kurteisan mann, ok fríðar konur,[11] harla vel búnar; því at þar var saman komit allt þat fólk, er fríðast var í heiminum. Enn er tíðum var lokit, þa fór hirðin öll í konungsgarð. Ok leiddi þá drottning kvennaflokk sinn í lopt með sèr. Enn ræðismenn í konungsgarði ok þjónostumenn höfðu hin nógligustu föng góðra vista ok þann bezta drykk, er fannst í heimi, með allskonar hætti at búa borð konungs. Klæddu þeir fyrst borðin með hinum hvítustum dúkum ok lögðu á silfrspónu ok gullspónu,[12] knífa vel búna ok silfrdiska með slátri. Var þa matr albúinn konungi ok allri hirð hans. Enn[13] sú var siðvenja Artus konungs, at hann var varla glaðr ok engan dag vildi hann til borðs ganga, fyrr enn hann fengi áðr nökkur ný tíðendi um einhvern atburð, þann sem görðist nær eðr fjarri, ok hann mætti sèr gleði ok gaman af göra. Enn drottning kallaði til sín herra Valvenn,[14] er forstjóri var allra ráðsmanna[15] konungs,[16] ok spurði, hverju þat sætti, er konungr gekk ekki til borða, þar sem matr var albúinn ok öll hans hirð saman sömnuð ok þá nón dags. Ok hann gekk þegar til konungs ok mælti svá til hans ‘herra, hvat veldr því, at þèr matist eigi, fyrir því (at) mjök löngu var borð reiðubúit?’ Konungr leit við hánum ok svarar ‘ræðismaðr, nær sáttu mik svá halda hirð mína at hátiðum, at ek fenga eigi ný tíðendi einhvers atburðar áðr ek genga til borðs?’ Enn er konungr mælti þetta, þá kvam skjótt sveinn einn hleypanda hesti ok stefndi á konungsgarð, svá skjótt ríðandi, at hestrinn var allr í sveita undir hánum - því at hann skundaði ákafliga. Enn herra Valvenn sá hann fyrst ok mælti til hirðmanna ‘ef guð vildi,’ sagði hann, ‘þá munum vær skjótt matast; því at ek sè einn svein hleypanda hingat ákafliga hesti sínum, ok mun hann segja oss nökkur ný tíðendi.’ Ok því næst kvam sveinninn at hallardurum konungs ok stè þar af baki hesti sínum, ok tóku þjónostumenn við hesti hans. Enn sveinninn var hinn kurteisasti ok afklæddist þegar ok kastaði skikkju sinni á háls hestinum. Enn er hann var yfirhafnarlauss, sýndist hann hinn fríðasti. Hvítr var hann á hárslit, breiðr ok þykkr í herðum; armleggi hafði hann bæði langa ok digra, hendr hvítar ok ramligar - ok allr náttúrliga vaxinn, með œskiligri fegrð til afls ok vaskleiks, at engi kunni sik öðruvis at œskja, enn guð hafði hann skapat. Orðfœri skorti hann eigi - þeim vitrliga skipandi með blíðri rœðu.


4. kap.

Enn er hann var inn kominn í konungs höll, þar sem hirðin var, þá mælti hann til þeirra með kurteisligum orðum ‘sá hinn háleiti guð,’ sagði hann, ‘er alla oss skapaði, hjálpi ok varðveiti yðvarn safnað ok fèlagskap.’ ‘Vin’ sögðu þeir ‘guð blessi þik.’ Þá mælti Kæi ræðismaðr ‘sveitugr er hestr þinn - seg oss nökkur ný tíðendi um ferd þína.’ ‘Nei, herra’ sagði hann ‘þú skalt segja mèr fyrr, hvar hinn góði Artus konungr er. Ok sver ek við trú mína, at ek skal þau tíðendi konungi segja, at yðr skal eigi öllum at skapi vera, enn þó skal einshverjum fagnaðr af görast.’ Enn því næst þótti öllum langt at verða vísir þess, er hann vildi mælt hafa. Þá mælti riddari einn til sveinsins ‘sè, vinr, þar sitr hann á stoli.’ Enn hann gekk þegar þangat. Ok gáfu allir hánum rúm, þeir sem á veg hans váru. Ok er hann kvam fyrir konung, heilsaði hann hánum med þessum orðum ‘sá guð,’ segir hann, ‘er skóp himin ok jörð ok allar þær skepnur, sem í heiminum eru, blessi ok varðveiti þik, hinn hæsti kórónaðr konungr, yfir alla þá, er verit hafa ok vera skulu.’ Ok enn mælti hann ‘nú fellr mèr vel,’ segir hann, ‘er ek hefi yðr fundit, svá lengi sem ek hefi yðvar leitat. Ein hin fríðasta mær,’ kvað hann, ‘fjarri yðru landi sendi mik hingat á yðvarn fund; ok biðr hón yðr at skyldu, at þér gefið henni eina bœn. Enn ef þèr synið henni at sinni, þá mun hón eigi optar leita. Enn eigi skulu þèr þat fyrr vita, hvers hón beiðist, eðr hver hón er sjálf, enn þèr veitið bœnina. Harla er hón fríð ok dýrlig, at engi er hennar líki í heiminum. Enn þat vil ek at yðr sè kunnugt, ef ek skal þiggja þessa gjöf af hennar hálfu, at ek beiðumst enskis þess, er tign yðvarri sè til svívirðingar eðr ríki yðru til skaða.’ Ok þá játaði konungr því, sem sveinninn bað. Enn sveinninn görði konungi margfaldligar þakkir. Ok því næst tók hann upp ór gullsaumuðum pússi sínum einn möttul af silki, svá fagran, at aldri höfðu dauðlig auga sèt jafnfagran eðr þvílíkan. Þenna görði ein álfkona, með svá mörgum ok ótrúanligum hagleik, at öllum þeim fjölda, er þar váru saman komnir, hagra manna ok hygginna, fannst engi sá, er skynja kunni, með hverjum hætti klæðit var gört. Þat var allt gulli ofit, með svá fögrum laufadráttum, at aldri váru ein önnur þvílík sèn; því at engi kunni finna enda nè upphaf - ok þetta á ofan, sem kynligast var, at þeir, sem görst hugðu at, þeir gátu sízt fundit, hversu sá hinn undarlígi[17] hagleikr var samtengðr. Ok vil ek því eigi lengja[18] þat út; því at hann var myklu kynligri, enn í hug mætti koma. Enn álfkonan hafði ofit þann galdr á möttlinum, at hver sú mær, sem spillzt hafði af unnasta sínum, þá mundi möttullinn þegar sýna glœp hennar, er hón klæddist hánum, svá at hann mundi henni vera of síðr eðr of stuttr, með svá ferligum hætti, at þannig mundi hann styttast, at hann birti, með hverjum hætti hver hafði syndgazt. Sýndi hann svá allar fals-konur ok meyjar, at engi mátti leynast, sú er hann tók yfir sik. Þetta sagði sveinninn upp vel ok sköruliga fyrir allri hirð ok þeim hinum mikla fjölda höfðingja, er þar váru safnaðir, með hverjum hætti möttullinn var ofinn, ok hvern krapt hann hafði til kvenna raunar. Ok því næst mælti hann til konungs ‘herra’ segir hann, ‘ek bið yðr, at þèr làtið nú í stað hirðkonur ok hirðmeyjar klæðast möttlinum; því at fjarri hèðan spurða ek, at hèr var nú samnaðr prúðra kvenna ok meyja. Ok görið þetta nú skyndiliga, at þær verði eigi vísar fyrr þessa tíðenda. Ok til þess em ek kominn, at biðja yðr þessarrar gjafar, enn engrar annarrar - ok enskis annars eyrendis.’ Enn öll hirð ok allir höfðingjar, er þar váru komnir, undruðu ok forvitnuðu skikkju þessa. Þá mælti Valvenn ‘þessarri gjöf er vel játandi ok svá þiggjandi.’


5. kap.

Konungr sendir nú eptir drottningn, herra Valvent ok Kæi ræðismanni ok Meon skutilsvein, bað þá segja drottningu, at hón kvæmi í stað til hans ok allar þær meyjar ok konur, er með henni eru ‘ok komi svá görsamliga, at engi siti eptir; því at ek vil at vísu halda þessa gjöf, er ek gaf sveininum.’ Nú ganga þeir ok fundu drottningu í lopti sínu, albúna til borða at ganga; því at hana hungraði, er hón skyldi svá lengi fasta. Ok bar þá herra Valvenn fram konungs orðsendingar. ‘Fru’ segir hann, ‘konungr býðr yðr fyrir hvetvetna[19] fram, at þèr gangið nú í stað til hans; því at einn ungr sveinn, harla fríðr, kvam til hans ok fœrði hánum einn möttul, svá dýrligan, at engi dauðlig augu sá annan þvílíkan - klæðit er rautt í; enn þvílíka gersemi höfum vær eigi sèt um aldr - með svá undarligum ok frábærum hagleik görvan, at óvist (er), at annarr sè eðr finnist hánum líkr í öllum heiminum. Ok vitið þat at sönnu, at konungr hefir heitit þenna möttul þeirri, er í mundanga er ok bezt ferr. Ok kostið nú, frú, ok dvelið eigi, ok hafið með yðr allt kvendi þat, er hingat er komit; því at konungr vill sjá vöxt þeirra ok fegrð. Er mèr þat ok eigi kunnigt, hver þessa hina tíguligu gjöf mun hljóta.’


6. kap.

Nú gengr drottning þegar til konungs. Ok fylgír henni allr sá hinn mikli fjöldi fríðra kvenna ok prúðra meyja, svá at aldri sá manna augn fyrr í einum stað svá mikinn samnað fríðra kvenna ok fríðra meyja, svá at aldri var betri búnaðr í heiminum, heldr enn þær höfðu búit sinn líkama með. Ok fyrir því hafði hverr maðr augu á þeim ok þar með fèll mörgum hugr til þeirra. Ok jafnskjótt fór öll hirðin inn í höllina at undra, hver sú mundi vera, er möttulinn mundi eignast. Því næst tók konungr möttulinn ok breiddi í sundr ok sýndi drottningu ok lèzt mundu gefa henni eða þeirri, er hœfiligr væri. Enn ekki vætta sagði hann þeim meira frá, fyrir því (at) ef þær hefði vitat þat, er fylgði möttlinum, þá mundi engi þeirra hafa klæðzt hánum fyrir allt þat gull, er í Arabialandi er - ok svá mundi þeim hann leiðr, sem maðkr eðr ormr væri. Enn nú er þar at komit, at möttullinn mun segja, hve trúliga þær hafa búit við bœndr sína eðr trúlyndi haldit við unnasta sína. Nú tekr drottning fyrst möttulinn ok leggr yfir sik. Ok verðr hann henni svá stuttr, at hann tekr eigi á hæla henni. Enn svá gjarna sem hón vildi eiga möttulinn, þá mundi hann aldri hafa komit um hennar háls, ef hón vissi, með hverjum galdri hann var ofinn. Ok roðnaði hón þegar í andliti af skömm, ok því[20] næst bliknaði hón af angri ok reiði, er eigi var[21] möttullinn mundanga. Enn Meon skutilsveinn stóð í hjá henni ok sá, at hón skipti andlitslitum sínum ok mælti þegar til hennar ‘frú,’ segir hann, ‘eigi sýnist mér, at möttullinn sè yðr of síðr, heldr mikilli hálfri alin til stuttr; ok ferr hann með engum kosti vel með yðr. Enn þessi mær,’ kvað hann, ‘er hèr stendr hjá yðr ok er allnær sama vexti yðr, hvárki hærri nè lægri - hón er unnasta Aristes, sonar Arte konungs - fáið henni möttulinn; ok munu þèr þá sjá á henni, at hann var yðr of stuttr.’ Því næst tók drottningin möttulinn ok fekk meyjunni í hjá sèr. Enn hón tók þegar fegin við möttlinum ok lèt þegar yfir sik. Ok stytti hann miklu meir á henni, enn drottningu. Ok þá mælti Meon skutilsveinn ‘mjök hefir möttullinn nú upp hlaupit á skammri stundu, ok var hann eigi langt borinn.’ Enn þá spurði drottning alla lenda menn ok höfðingja ‘segið herrar,’ kvað hón ‘var eigi möttullinn síðari, enn þessarri er?’ ‘Frú’ kvad Valvenn ‘svá sýnist mèr, sem þèr sèð nökkut tryggvari; eru ok minni svik með yðr, enn með henni.’ Þá mælti drottning við Kæi ræðismann ‘seg mèr,’ sagði hón ‘hverr er trúleikr sá, er þèr ræðid um? eðr hverr kraptr fylgir möttli þessum?’ Enn Kæi sagði henni frá upphafi ok til enda svá sem sveinninn hafði sagt. Þá íhugaði drottningin, ef hón angraðist eðr reiddist nökkut við þetta, at þá mundi henni vera virt til skemmdar ok til svívirðingar, er hón hafði mistekit fram hjá þvílíkum höfðingja; ok því sneri hón öllu þessu til gamans ok skemmtanar, hlátrs ok leiks ok hlœgiligra orða. ‘Nú skulu at vísu’ sagði hón ‘allar meyjar ok konur klæðast möttlinum, með því at ek tók fyrst yfir mik.’ ‘Frú’ kvad Kæi ræðismaðr ‘í dag skal birtast trúleikr yðvarr ok sá trúleikr ástar yðvarrar, er bœndr ok unnastar yðrir sjá til, er þèr segist lengi við hafa haldit traustum trúleika, ok svá sú ást, sem riddarar hafa á yðrum meydóm ok leggja sik í lífs háska ok margskonar ábyrgð fyrir yðrar sakir. Árla lètust þèr allar sv hreinar ok tryggvar, at ef einhverr maðr spyrði yðr allar ok vildi einhverr dugandi maðr yðr fá, þá mundi skjótt sú sverja um, at aldri hefði hón við karlmann komit.’ Ok er þær höfðu allar skilt at fulla, með hverri list möttullinn var ofinn ok með hverjum krapti álfkonan hafði dregit lauf möttulsins ok saumat, þá fannst engi í öllum þeim mikla fjölda, at eigi vildi gjarna heldr með sœmd hafa heima setit enn þar komit;[22] því at þar fannst engi í öllum þeim fjölda ok múg, sú er þyrði möttulinn yfir sik at leggja eðr sik hánum at klæða nè í höndum at hafa eðr nær koma.


7. kap.

Þá[23] er allar höfnudu möttlinum ok engi dirfðist at klæðast hánum, þá mælti konungr ‘nú megum vær fá sveininum möttulinn; því at eigi má hann hèr dveljast með oss, sakir engrar þeirrar meyjar, er í váru valdi er.’ Þá svarar sveinninn ‘eigi er þat rètt, herra, eðr sœmiligt nè yðvarri tign tilheyriligt. Ok aldri skal ek fyrr við taka möttlinum, enn ek sè, at allar konur ok meyjar hafa hánum klæðzt; því at þat, sem konungr gefr ok játar, á aldri at ónýtast eðr ok aptr takast, sakir enskis manns vilja nè eggjanarorða.’ ‘Þú, sveinn minn’ kvad konungr, ‘þú mælir vitrliga ok þat, sem satt er ok rètt. Ok engi skal því valda, at eigi haldist þat við þik, er ek mælta ok hèt þèr. Nú skal at vísu hver sem ein við taka möttlinum.’ Enn í því er allar stóðu kyrrar, þá kalladi Kæi ræðismaðr á unnostu sína fyrir öllum riddurum ok ríkismönnum, með þessum orðum ‘unnasta’ sagði hann, ‘gakk hingat fram. Þú mátt óhræðd ok örugg við möttlinum taka. Hèr finnst engi þinn jafningi at góðum trúleik ok öðrum sœmiligum ok kvensligum atgörðum. Vit skulum með sœmd ok sóma hèðan sigr bera í dag.’ Enn þá svarar mærin ‘ef vili yðvarr væri til, þá vilda ek, at önnur tœki við möttlinum - ok ek vil sjá, hversu henni fari —; því at hèr sè ek fleiri enn hundrað þeirra, er eigi þora í nánd at koma, ok engi vill yfir sik taka.’ ‘Hó hó’ sagði Kæi, ‘mèr synist svá, at þú hræðist nökkut; ok veit ek eigi, hvat þat veit.’ ‘Ekki er þat, herra,’ kvad hón ‘miklu ágætari konur ok ríkari hafa fyrr tekit við möttlinum, enn ek sè. Ok er þat eigi, at ek sè hrædd fyrir hánum - heldr fyrir því,’ segir hón, ‘at hér er mikill fjöldi ríkra kvenna, þeirra er góðar eru ok tryggvar ok af hinum beztum ættum, ok mun þat illa þykkja, ef ek hleyp fram fyrir þær, ok kann vera, at ek hljóta þar af hatr ok hlátr.’ ‘Þú þarft eigi’ sagði Kæi ‘at hræðast þeirra reiði; því at öngva fýsir til at klæðast möttlinum. Enn þó veit ek þat, at þú ert örugg; ok er þat þá þín sœmd, at þú eignist möttulinn, enn skömm, ef þú týnir.’ Þá tók mærin yfir sik möttulinn fyrir öllum fjölda lendra manna ok margra annarra höfðingja. Ok varð henni möttullinn svá stuttr at baki, at varla tók í knèsbœtr henni; enn fyrir á henni tók hann eigi á knè. Þá spottuðu lendir menn hana ok mæltu ‘mjök á Kæi ræðismaðr at fagna þinni ást ok margan riddaraskap at[24] fremja fyrir þína skyld; því at nú er trúleikr þinn sýndr, svá at allir megum vær vita, at engi mun finnast þinn maki í Engla konungs ríki.’ Ok er Kæi sá, hversu unnasta hans hafði fallit, þá vildi hann heldr, at aldri hefði hón þar komit, enn þvílika skömm ok svívirðing fengit. Þá mælti Ideus við Kæi ræðismann ‘vel er nú’ segir hann ‘at henni snúist spott ok svívirðing til sjálfs þíns, er þu spottar hvern mann. Eðr hvat segir þú? ferr eigi vel möttullinn um hana unnostu þína, er þú lofaðir svá mjök at tryggleik?’ Mærin angraðist mjök, er hón fèkk eigi varit sik fyrir orðum þeirra; því at öll hirðin hafði sèt, hversu henni hafði möttullinn farit. Þá mælti Kæi til annarra riddara ‘verið eigi of bráðlátir’ sagði hann ‘vær skulum sjá, hversu fagrliga skikkjan fellr yðrum unnostum.’ Enn unnasta hans kastaði þá möttlinum ok gekk til sætis með skömm ok svívirðing.


8. kap.

Nu er allr kvennafjöldi þessi sá, hversu þessarri meyju hafði misfarizt, þá bölvaðu allar sveininum, er möttulinn hafði þangat flutt; því at nú váru [þær sannfróðar[25] um þat, at ekki mundi tjá á móti at mæla at taka við skikkjunni, þótt þær fengi œrin andsvör til undan at teljast. Þa mælti hinn kurteisi Bodendz skutilsveinn til konungs ‘minn herra’ segir hann ‘svá finnst mèr til, sem vær hafim eigi rètta skipan á um viðtöku möttulsins. Unnasta herra Valvens er svá œskiliga fríð - skyldi hón því við skikkjunni tekit hafa næst drottningu.’ Enn Valven ræðismanni þótti fyrir, at hón tœki við möttlinum; því at hánum var grunr á, at hón mundi eigi meiri sœmd við taka, enn þær, er fyrr höfdu við tekit. Þá mælti konungr, at Bodendz, hinn kurteisi skutilsveinn, skyldi kalla á hana. Ok stóð hón þegar upp; því at hón þorði eigi annat. Enn konungr lèt bera henni skikkjuna. Ok tók hón þegar við ok lèt yfir sik, sem konungr hafði mælt. Ok þegar hón var henni klædd, var henni hann svá síðr at baki, at hón dro hann eptir sér hálfrar fimmtú álnar; enn [í] fyrir hljóp hann upp á knè henni; enn á vinstri hlið, þá reistist hann allr á bak. Ok varð þá Kæi ræðismaðr feginn, er hann sá, at möttullinn var henni svá stuttr; því at þat hugðu menn, at hón mundi öllum meyjum ok konum tryggvari, er í váru konungs hirð. ‘Þat veit trú mín’ kvad Kæi ræðismaðr ‘lof sè guði! eigi mun ek einn svívirðr í dag fyrir sakir minnar unnostu; því at þat, sem ek sè nú undir skikkjunni, kann ek vel skilja hvat merkir. Þessi mær hin fríða’ sagði Kæi ‘hefir upp lypt sínum hœgra fœti; enn hinum vinstra hefir hón kyrr legit, meðan hón leyfði þat, er hón vildi, þeim er henni líkaði.’ Enn herra Valven fyrir þótti, er svá berliga birtist glœpr unnostu hans; enn ekki hafði hann um þat. Þá mælti Kæi til hennar ‘far hingat hin fríða’ sagði hann ‘ek skal leiða þik til sætis hjá unnostu minni; því at engar eru likari mökur, enn þit eruð.’ Enn þá tok konungr í hönd (dóttur) Uriens konungs, er var ein hin fríðasta mær. Enn konungr, faðir hennar, var hinn ríkasti ok fór mjök með hundaveiði ok hauka. ‘Þú hin fríða’ kvad hinn mildi konungr Artus ‘þèr dœmist raunar með rèttu þessi skikkja; því at engi finnr sakir á þèr.’ ‘Herra’ kvað Geres hinn litli ‘mælið eigi mikit um, fyrr enn þèr hafið með fullu sèt, hversu henni ferr skikkjan.’ Nú vissi mærin þegar, at ekki mundi tjá í móti at mæla því er konungr hafði boðit, ok fyrir því tók hón þegar við möttlinum. Enn þegar hón var klædd hánum, varð henni svá síðr hinum[26] hœgra megin, at hálfrar annarrar stoð á jörð um hana; enn hinum vinstra megin hljóp öll upp um knè henni. ‘Herra’ kvad Geres hinn litli ‘heimskr er sá, er nökkurri trúir; því at allar blekkja sína unnasta, ok alls engi er örugg - enn þær eru sízt tryggvar, er fegrst láta ok mæla, ok þar koma svik fram, er sízt varir. Engi dugir, ef freistat er. Allar falsast sínum bónda ok vilja þann, er nýr er, þegar sá leiðist, er forn er. Svá er lystug þeirra forvitni, at engi má trúa verkum þeirra. Enn nú vil ek segja þat, er mèr finnst, um athæfi hennar, meyjarinnar, opinberliga. Skikkjan er henni svá sið hinum hœgra megin - þá sýnist oss þat, at hon lætr gjarna fallast á þa síðu með góðum vilja sínum; enn vinstra megin, þar sem möttullinn er upp hlaupinn - sýnir oss, at hón angrast eigi við, þó at þar sè upp tekin klæði hennar.’ Enn þá reiddist mærin svá mjök, at hón vissi eigi, hvat hón skyldi mæla, ok tók í skikkjuböndin ok kastaði langt frá sèr ok bölvaði optliga þeim, sem þangat hafði flutt. Þá mælti Kæi ræðismaðr ‘reiðst eigi, hin fríða mær - ok þú skált sitja hjá unnostu minni. Þèr þrjár eruð jafnar í þessarri grein, ok engi yður á annarri at ámæla.’


9. kap.

Því næst bauð konungr, at fram skyldi ganga unnasta Paternas, ok mælti til hennar með bliðum orðum ‘þú hin fríða’ segir konungr ‘þú átt skikkjuna efanarlaust; því at þú hefir heila ok holla elsku við þinn unnasta.’ Þá mátti Gerfler, fól konungs, eigi þegja. ‘Herra’ segir hann ‘fyrir guðs sakir - takið eigi þetta mál svá fast í orðum, fyrr enn þér vitið þetta, enn þér sjáið, hversu þetta lyktast; því at at kveldi er dagr lofandi, ok mart kann öðruvis til at bera, enn menn hyggja.’ Þá tók mærin þegar við skikkjunni; því at hón vissi, at ekki tjáði í móti at mæla. Ok er hón skyldi yfir sik láta, slitnuðu þegar í sundr möttulsböndin ok féllu þegar á jörð niðr, ok svá skikkjan, ok svá görsamliga, at hvergi loddi á henni. Enn mærin skalf þegar öll ok vissi eigi, hvat hón skyldi at hafast; því at þar stóð um hana mikill fjöldi dýrligra kvenna ok fríðra skjaldsveina ok annarra margra ríkra manna. Ok bölvaðu allir möttlinum ok þeim, er hann görði, ok þeim, er hann fœrði til hirðarinnar. Þat sönnuðu allir, at engi mundi finnast í þeim mikla fjölda hirðkvenna, sú at möttullinn mundi vel fara, ok skal mundangliga fá hvárki konu nè mey, ok mun engi sköpuð hvárki fögr nè fríð, at skikkjan muni eptir hennar vexti sköpuð - ok eigi sakir gráts nè hryggleiks. Enn eigi at síðr þá vildi þó hver sem ein eiga möttulinn. Þá gekk Valvenn til unnostu sinnar ok mælti ‘hingat fœri ek yðr þessa hina fríðu mey, at hón haldi hér fèlagskap með yðr.’ Enn engi var sú þar í millum þeirra, at henni þakkaði þarkvámu. Enn hann görði þar gaman at ok sneri þá aptr hlæjandi. Því næst tók sveinninn upp skikkjuna sem skjótast af jörðu ok görði í bönd, ok tók hann þau ór pússi sínum, ok kvam hann þegar böndunum í - ok því, at hann vildi eigi, at niðr fèlli hans sýsla ok eyrendi. Enn þá tók konungr skikkjuna ok mælti af mikilli reiði ‘vær föstum of lengi’ sagði hann ‘hvat er konum þessum? hví dveljum vær at láta þær klæðast skikkjunni?’ Enn Gerflet, fól konungs, svarar ‘herra, fyrir guðs sakir - þèr meguð vel upp gefa þeim, er eptir eru. Eðr vili þèr enn göra meiri svívirðing? Ok með því at nú sjá þær möttulinn, þá játa þær allar hèr fyrir bóndum sínum ok höfðingjum ok vinum, at þær hafa nökkut mistekit.’ Ok enn mælti fólit til hans ‘hvat vili þèr framar krefja af þessum öllum?’ Enn konungr vildi láta vera svá búit. Þá hljóp sveinninn fyrir konung ok mælti svá at öll hirðin heyrdi á ‘herra’ segir hann ‘haldið við mik orð yður ok þeim formála, er þèr hétuð mèr. Þessir riddarar vitu eigi, hvat þeir skulu um rœða um sínar unnostur at svá búnu, ef sumar eru reyndar, enn sumar óreyndar ok ganga undan frjálsar.’ Þá svarar Ideus ok kallar á unnostu sína ‘þú mín hin fríða’ segir hann ‘þat hugða ek í dag árla, at engi mundi þèr tryggri í þessarri hirð.’ Enn Kæi ræðismaðr svarar[27] ‘mèr, þa er ek ásakaða unnostu hans, ok varð ek bráðskeytr, ok rœdda ek um, at ek hefða traust svá mikit á trúleik þínum, at ek var með öllu úhræddr um þik. Enn nú iðrumst ek þess mjök; því at ek sè nú, at þú hræðist. Tak nú við skikkjunni ok klæðst henni.’ Enn konungr lèt þá þegar bera henni skikkjuna. Ok tók hón þegar við ok lèt yfir sik. Ok þá er hón kvam yfir hana, var hón henni allmundanglig fyrir, svá at allir hugðu, at ekki mundi með henni finnast, nema gott. At baki henni var hón svá stutt, at hón tók eigi ofan á lendar henni, nema svá, at varla huldi belti hennar. Enn Gerflet fól, er fyrstr sá, mælti þegar með hárri röddu ‘jungfru’ segir hann ‘of stuttr er þèr möttullinn á baki; ok aldri mun hann verða svá síðr fyrir, at þèr muni hann vel fara.’ Enn Kæi mátti þá eigi þegja lengr - því at Ideus hafði spottat unnostu hans - ok mælti skjótt til Ideum með gabbi ok háði ‘sè Ideus! hversu sýnist þèr fara unnostu þinni? . . . nökkut mistekizt. Svá finnst mèr á um hennar hag, sem þú megir alla oss spotta! Ok megu vær þó at sönnu allir sjá, at eigi er unnosta þín þar vel huld, er lendar hennar eru berar. Nú segi ek þat öllum á heyröndum, at hón er því vön at lata smánarlaust þjóna sèr aptan, svá sem skikkjan sýnir berliga.’ Enn þá vissi Ideus eigi, hvat hann skyldi segja - nema greip möttulinn af angri ok reiði ok kastaði fyrir fœtr konungi. Enn Kæi tók þá í hönd unnostu hans ok leiddi þangat, sem hinar sátu, er skikkjuna höfðu áðr yfir sik tekit, ok mælti ‘þat veit trú mín, at hèr er brátt mikill samnaðr ok góðr.’


10. kap.

Nu þarf þetta eigi lengra at göra, at allar þær (sem) eru þar komnar, bæði konur ok meyjar, ellri ok yngri, þá klæddust möttlinum sem tíðast, hver eptir aðra, ok var engri vel farandi, at öllum þeirra unnostum á sjándum. Enn Kæi tók í hönd sèrhverri þeirra ok leiddi til sætis í þann mikla hring, er þar var af þeim á hallargólfinu. Enn engi var sá í öllum þeim fjölda höfðingja ok riddara, er þar váru, at eigi ætti sèr unnostu. Ok hverr sá, er þeirra andlit sá, mátti skjótt finna angr ok hryggleik á þeim. Enn þat var til hugganar, at engi mátti aðra spotta svá at eigi ætti sjálf hlut í. Enn þá mælti Kæi ræðismaðr ‘góðir höfdingjar’ segir hann ‘reiðist eigi nè angrist af þessu; því at vær eigum allir nökkurn hlut í. Mjök hafa unnostur várar verit framleiðis sœmdar ok tignaðar yfir allar aðrar[28] hirðkonur nær ok fjarri, hvar sem þær koma; ok í dag hafa þær ser mikillar frægðar aflat. Enn þat má þeim öllum vera mest huggan, at engi má annarri ámæla.’ Þá svarar herra Valvenn ok mælti svá ‘eigi finnst mèr, at þú lítir rètt á þetta mál; því at þat væri rækt ok alla vega afskapligt, at ek görða mèr huggan af þeirra svívirðing. Enn því viljum vær aldri játa, at góðr drengr sè af því dáligr, at unnasta hans spilli sèr með öðrum manni - heldr sè hón sjálf ill, af sínum verkum ok löstum, ok sá, er hennar úráðum er samþykkr.’ Enn í því hljóp sveinninn fram fyrir konunginn ok mælti ‘mik uggir, herra, at ek verða aptr at bera möttulinn. Enn þó sè ek eigi, hversu þat má vera í svá miklum fjölda, at sú finnist engi, at bera megi möttulinn. Nú látið leita í loptum yðrum, þar sem þær eru vanar at sofa eðr sitja, at engi sè þar leynd eðr fólgin; því at hirðlið yðvart hefir lof ok frægð yfir allt fólk í heimi. Enn ef ek skal svá búit í brott fara, munu færri tíðendi koma hèðan af til yðvar, enn hèr til - ef ek skal með engum eyrendislokum vid yðr skiljast.’ ‘Þat veit trú mín’ sagði herra Valvenn ‘at sveinninn segir satt; ok látið leita í loptunum sem skjótast, svá at engi leynist þar.’ Enn þá baud konungr, at rannsaka skyldi loptin öll. Ok er hann hafði svá mælt, þá hljóp Gerflet fól fram sem skyndiligast í loptin ok finnr þegar eina jungfrú. Enn hón hafði eigi fólgit sik; heldr var henni nökkut þungt, ok hallaðist hón í eina hvílu. Þá mælti Gerflet fól þegar til hennar ‘jungfrú’ segir hann ‘aldri sá maðr fegra atburð, enn nú er kominn í konungs höll; ok verðr þú at visu við at taka þínum hluta, sem allar aðrar hafa tekit.’ ‘Gjarna vil ek’ sagði mærin ‘upp’ ok klæddist eptir hinum beztum föngum ok þeim fegrstum klæðum, er hón átti - ok váru þau mjök góð; því at hón var komin af ríkum mönnnum - ok gekk siðan inn í höllina. Enn unnasti hennar var þar fyrir, glaðr ok kátr áðr hón kvam inn. Enn þá hryggðist hann ok reiddist, er hann sá hana þar komandi; þvíat hann vildi aldri, at hón tœki við skikkjunni; því at hann unni henni svá mikit - þó at hann vissi fyrir sönnu glœp hennar, þá hirði hann ekki þar um; því at hann vildi aldri fyrirláta hana, af þeirri miklu ást, er hann hafði á henni. Því næst bar sveinninn henni skikkjunna ok sagði henni, með hverri list ofin var. Enn Karadin, unnasti hennar, kallaði hárri röddu öllum á heyrundum ‘þú hin sœta unnasta’ segir hann ‘ef þú hefir nökkut misgört, þá kom þú aldri nær skikkjunni; því ek ann þèr heilhugaðliga, at ek vil víst eigi týna þinni ást fyrir allt veraldar gull, þó at ek vissa þinn glœp.’ Þá svarar Kæi ræðismaðr ‘hví mælir þú slikt? Feginn ok kátr má sá vera, er tapar ótrúrri unnostu.’ Enn mærin svarar með blíðu andliti ok mælti ‘herra’ segir hón ‘þat má at sönnu vera góðum manni iðuligt angr, er unnasta hans reynist hánum ótrygg. Enn ef unnasta mínum þœtti eigi verr, þá munda ek við taka möttlinum.’ ‘Þat veit trú min’ kvad riddarinn ‘þú mátt með engum kosti undan komast nè í móti mæla; því at allar aðrar tóku við hánum.’ Enn hón vildi þó eigi fyrr við taka, enn unnasti hennar leyfði henni. Enn þegar hann lofaði, tók hón við skikkjunni ok klæddist fyrir allri hirðinni. Ok kvam hón henni svá skapliga, at hvárki var hón of stutt nè of síð, heldr stóð hón alla vega jörð um hana. Þá mælti sveinninn ‘þat veit trú mín: vel ok öruggliga má biðja meyjar þessarrar. Ok svá finnst mèr, jungfrú, at unnasti þinn má verða feginn yfir aðra þá, er hèr eru. Enn nú skalt þú þat at sönnu vita, at þessa skikkju hefi ek í marga fjölmenna hirð flutta, svá at fleiri enn þúsund þeirra, er meyjar kölluðust, hafa falsazt undir þessum möttli; ok sýnði hann aldri þinn maka fyrr at meydóms hreinlífi. Enn nú játa ek þér þessarri skikkju, hinni dýrligu, at svá er ágæt, at engi er þvílík í heiminum; því hana kann engi maðr at meta með rèttu verði. Ok þú ein mátt rèttliga bera hana, hirða ok hafa ok þínum örfum gefa.’ Ok lauk sveinninn svá rœðu sinni. Ok þá mælti konungr ok sagði, at hón ein mætti rèttliga hafa skikkjuna, ok hón ein væri verðug at eiga.


11. kap.

Enn þó at allar þær konur öfundaði, er þar sátu umkringis, fyrir því at allar vildu eiga skikkjuna, þá mátti engi þeirra hana fá, ok engi þorði í móti at mæla. Þá mælti herra Valvenn ‘þú hin fríða jungfrú’ segir hann ‘þèr tókust þat á hendr, at þèr (eiguð) engum manni at gjalda ömbun fyrir skikkjuna, nema hreinlífi meydóms yðvars, svá at állir ok allar, er nú sjá yðvarn goðleik, játa yðr nú henni. Enn gjarna mundu þær mæla í móti, ef þær mætti finna þèr sannar sakir. Enn nú hefir at lögum til skipzt, at þeirra öfund ok angrsemi er þèr fagnaðr, þeirra harmr þèr huggun, þeirra svívirðing þèr virðing, þeirra glœpr mun þèr lof í hverju landi vaxanda.’ Þar næst tók sveinninn orlof af konungi ok vill með öngum kosti þar lengr dveljast ok eigi matast; heldr vill hann aptr skunda til sinnar frú ok fœra henni sitt eyrendi. Enn konungr settist þá til borðs ok öll hirð hans. Ok má þat með sönnu segja, at þar sat margr góðr riddari angraðr sakir sinnar unnastu. Enn Artus konungr lèt veita hirð sinni með svá miklum kostnaði, at hvergi hefir verit þvílík önnur veizla veitt nè þegin. Ok er hirðin var mett, þá gekk Karadin fyrir konunginn ok tók af hánum orlof til brottferðar; ok fór hann með unnastu sína, kátr ok glaðr. Enn skikkjuna lögðu þau til gæzlu í eitt múklífi. Enn nú er nýliga forvitnat um hana annat sinn. Ok segir svá sá er hana á, at hann skal hvervetna láta flytja hana til raunar fríðra meyja ok vænna kvenna. Ok væntum vær þess, at fár muni finnast þær er hana megi eiga. Ok því mun hón lengi ný vera. Enn sá er skikkjuna á ætlar at senda hana í allar hirðir, svá at allar hirðkonur ok hirðmeyjar skulu henni klæðast. Enn eigi vil ek vera sendimaðr at fylgja skikkjunni, at ek fá illt af þeim ríkum mönnum, er fyrir eru, fyrir þvílíka fórn. Nú rœði engi annat til þeirra, enn gott; því at betr sómir at leyna, enn upp at segja, þó at hann viti sannar sakir. Enn hver, sem í skikkjuna kemr, þá synir hón, hvílík hver er, sú er henni klæðist. Ok megum vær því góðar konur lofa at verðleikum - því at þær eru verðar frægðar ok fagnaðar. Nú endist hèr Möttuls saga; enn þèr lifið heilir marga góða daga. Amen.



Noter:

  1. Her synes det første Membranblad at have begyndt med Sagaens Begyndelse øverst oppe paa første Side. Men Skriften er i det hele taget saa udslettet paa denne Side, fornemmelig i Begyndelsen, at Ordene næppe lade sig skjelne. Det er derfor umuligt her nærmere at angive Varianterne.
  2. Her begynder ogsaa paa Membranbladet Sagaens andet Kapitel.
  3. Hdskr. har »enumm hinum«
  4. Her begynder paa Membranbladet et nyt Kapitel, altsaa det 3die, Der har været en Overskrift med røde Bogstaver, men den er nu ulæselig.
  5. Med dette Ord ender det første Membranblads første Side og anden begynder med »duelia lengi«; thi Ordene ere her noget anderledes i Membranen, end i Jon Erlendssons Papirhaandskrift, nemlig: »Eigi vilium ver (det Foregaaende dog utydeligt og usikkert) ydr duelia lengi ok segium ydr fátt af morgu sva at villdare bunadr (dette Ord tildeels utydeligt) var (dette Ord seer ud som det var forskrevet »v« = »við«) ekki i heiminvm« o. s. v.
  6. Her begynder Membranbladet et nyt (det 4de) Kapitel saaledes: »Nv er at roda« o. s. v.
  7. Gisning for Papirhaandskriftets »vopn ok hesta«.
  8. [ Gisning for Papirhaandskriftets »væita«. Men maaskee skal der læses »vætta« for »væita«.
  9. Her begynder Membranbladet et nyt (det 5te) Kapitel, saaledes: »Sem þeir höfdu« o. s. v.
  10. Paa Membranbladet fortsættes her kun det lige begyndte Kapitel, uden atter at begynde noget Afsnit.
  11. Gisning for »kvinnur«. Membr. har »kurteisa konv« for »friðar konur« (samt »ok fagran bunad« for »harla vel búnar«
  12. Gisning for »Gullfpona«. Membr. har rigtigt »gvllspanu« (tildeels noget utydeligt).
  13. Her begynder Membranbladet et nyt (det 6te) Kapitel.
  14. Membranen synes at have »valvein«.
  15. Membr. har »rædis manna«.
  16. Med dette Ord slutter første Membranblad.
  17. Gisning for »vndarligur«.
  18. Skrevet »leing«.
  19. Gisning for »hver vetna«.
  20. Gisning for »þn« (= þann).
  21. Med dette Ord begynder det andet Membranblad.
  22. Med dette Ord synes 2det Membranblads 1ste Side at slutte, men de to sidste Linier ere temmelig utydelige. 2den Side begynder med »þvi ath þar« o. s. v.
  23. Membr. har her foruden det røde Initial tillige havt en Overskrift med røde Bogstaver; men den er nu næsten udslettet.
  24. Med dette Ord ender det andet Membranblad.
  25. [Gisning for »þr sannfróder.«
  26. Rettelse for »hing«.
  27. Saaledes Haandskriftet.
  28. Med dette Ord begynder Fragmentet i den Stockholmske Membran, der indeholder Sagaens Slutning paa 1½ Blad, eller 3 Sider. Jfr. »Saml. utg. af Syenska Fornskrift-Sällskapet, Andra Delen, Häft 2—4«, indeholdende »Herr Ivan Lejon-Riddaren«, utg, af J. W. Liffman och George Stephens, Esq. Stockholm 1849. Indledningen S. GXXXVII.




Udtog af Mottulssaga


af Docent G. Brynjulfson.

Kjöbenhavn, 1878


Her begynder Sagaen om Mantelen.[1]


Cap. 1.

Kong Artus var den berømteste Høvding i enhver Henseende, og en mere vennesæl eller mere almindelig yndet Herre end han fandtes der ikke i hans Dage i Verden. Han var ikke alene den dygtigste i enhver Vaabenfærdighed, men ogsaa den gavmildeste og dog tillige den raadsnildeste og regjeringskyndigste Konge, mild imod de Gode, men haard imod de Onde, og saa fuldkommen i alt hvad der sømmer sig for en Høvding, at han Intet manglede i saa Henseende. Dette bevidnes om ham i sandfærdige Fortællinger og mange udmærkede Skrifter, der ere forfattede af dyre Klerker om hans mangfoldige Id, og undertiden indeholde Beretninger om en Mængde skjønne Tildragelser, der forefaldt ved hans Hof og paa mange Steder i hans Rige, og som ikke blot fortælle om tapper Ridderdaad, men ogsaa om andre vidunderlige Ting. Nu fortælles der i denne Saga om en saadan vidunderlig og morsom tildragelse, der forefaldt ved den berømmelige Kong Artus’ Hof, der uafhængig styrede hele England og Bretland; men jeg gjengiver kun paa Nordisk, for at underholde mine Tilhørere, de Tildragelser, som jeg har fundet i det vælske Sprog, eftersom den værdige Herre Kong Haakon Haakonson har befalet min Ukyndighed, at jeg af efterfølgende Stof skulde lave noget morsomt.


Cap. 2.

Paa den Fest, som den hellige Kirke kalder Penteoksten, men Nordmændene Pikkisdage, kom der til Kong Artus mange dyre Høvdinger og Konger fra forskjellige Lande tillige med Hertuger og andre Hædersmænd, saaledes som det bevidnes i denne Saga saavel som mange andre, der ere skrevne om ham. Kong Artus var den videbegjærligste Mand og vilde gjærne have Underretning om alt, hvad der tildrog sig i hans Rige saa vel som i andre Lande, og derfor lod han udbasune allevegne, i Skovene, paa alle Hovedveje og Korsveje, at enhver Vejfarende skulde komme til hans Hof og Højtid. Med denne Indbydelse fulgte ogsaa den anden, at Enhver, som havde en smuk Fæstemø, skulde tage hende med, da hun vilde være ligesaa velkommen hos Kongen som han; og paa Grund heraf kom der ogsaa saa mange, at det var vanskeligt selv for den Viseste at sige, hvo blandt alle der var den mest høviske. Dronningen frydede sig over saa mange skjønne Damers Ankomst og lod dem anvise Herberge hendes egne Højeloftssale; selv var hun den skjønneste Kvinde og havde sin Fornøjelse af at tale med dem om alleslags Gjenstande. Lige som hun selv var prægtig klædt, saaledes forærede hun ogsaa Møerne de prægtigste Klædningsstykker af alle mulige Farver og fodrede saavel med Hermelin som Graaværk; men den, som skulde skildre al deres Pragt, han vilde sent blive færdig med sin Tale, og derfor ville vi kortelig kun sige, at deres Dragt var saaledes, at der ikke fandtes nogen kostbarere i hele Verden og ingen Kjøbmand var istand til at indkjøbe eller sælge en bedre. Men ikke nok hermed: Dronningen, der var i Besiddelse af alle de gode Egenskaber, der gjøre højbaarne Kvinder fortjente til den største Berømmelse, lod ogsaa frembære kostbare Syljer og prægtige Belter tillige med Fingerringe med alslags Ædelstene, og heraf kunde enhver Mø udvælge sig hvad bun helst ønskede. Det samme var ogsaa Tilfældet med den berømte Kong Artus selv; thi han skjenkede ikke mindre sine Hirdmænd end sine Gjæster saavel de kostbareste Gangklæder som Vaaben og Heste, der bleve sendte til ham fra Spanien, Lombardiet og Allemannien, saa at der ikke fandtes den fattigste, uden at han paa denne Maade blev prydet af Kongen; der uddeltes ikke ved noget andet Hof saa kostbare Gaver, og Kongen fortrod heller aldrig, hvad han bortgav, men lod som det Hele ikke kostede ham det Mindste, og han havde jo ogsaa nok at tage af. Det var Sædvane, at Løverdagen før Pintse samledes den hele store Hirdforsamling og morede sig først i Forening paa alle optænkelige Maader; men naar Natten faldt paa, da trak enhver sig tilbage til sit Herberge, hvor Skjoldsvendene redte deres Herrers Senge og hele Hirden begav sig til Ro.


Cap. 3.

Strax i Dagbrækning stode alle atter op og fulgte, efter at være paaklædte, med Kongen til Hovedkirken i Byen, hvor ogsaa Dronningen indfandt sig med alle sine Damer for at høre Messen. Men saasnart Gudstjenesten var ude, begav hele Hirden sig atter tilbage til Kongsgaarden, hvor Hofforstanderne havde nok at bestille med at forberede Maaltidet og dække Bordene med snehvide Duge, hvorpaa de lagde de prægtigste Sølv og Guldskeer samt Knive og Sølvtallerkener med Kjødmad - der manglede intet af de bedste Retter eller Drikke, som fandtes i hele Verden, og saaledes var alt beredt til Maaltidet. Men Kong Artus havde den Sædvane, at han var aldrig rigtig glad og aldrig vilde gaae tilbords førend han havde hørt nogen nye Tidender om Begivenheder fjærnt eller nær; og saaledes skete det ogsaa denne Gang, at der maatte ventes med at spise, skjøndt det allerede var Non[2], indtil Valven endelig fik Øje paa en ung Svend i det Fjærne, der i det stærkeste Ridt nærmede sig til Hallen, og nu meldte Kongen dette, idet han udbrød: »Gud være lovet, nu kunne vi da endelig begynde at spise.« Den unge Mand ankom i det samme, gav sin Hest til Tjænerne og traadte selv ind i Hallen; han var smuk og kraftig bygget, havde lyst Haar og forstod udmærket at tale for sig.


Cap. 4.

Den ankomne ønskede strax at blive ført til Kongen og henvendte sig herom til Seneschallen Kæi. Han hilste med stor Høviskhed paa Kong Artus og fortalte ham, at han var udsendt af den skjønneste Kvinde, der anmodede Kongen om en eneste Bøn, som han ikke maatte afslaae hende. Da Kongen havde lovet dette, fremtog Svenden en prægtig guldvævet Silkemantel, der var vidunderlig deilig og ogsaa oprindelig vævet af en Alfekone, der dog tillige havde indrettet den paa den Maade, at den øjeblikkelig viste, om en Mø endnu var uskyldig eller ikke, eller en Kone tro imod sin Mand, idet den enten trak sig sammen eller udvidede sig, og saaledes aldrig kunde komme til at passe nogen, der havde tilstaaet sin Elsker altfor store Friheder, og dog forsøgte paa at passe den. Dette fortalte den unge Svend med lydelig Røst for hele Hirden, men føjede saa til, at den Bøn, som Damen stillede til Kongen, var, at han nu strax skulde befale, at alle Møer og Koner ved Hirden skulde prøve den. Alle bleve højligen forundrede herover; men Valven sagde, det var bedst strax at prøve den vidunderlige Mantel.


Cap. 5.

Kongen lod da Hr. Valven kalde paa Dronningen, der kun ventede paa dette Budskab for at gaae tilbords. Hr. Valven fortalte kun, at der var ankommen en Fremmed med en prægtig rød Mantel, som Kongen ønskede skulde tilfalde den af Hofdamerne, som den sad bedst, og derfor ønskede han, at Dronningen skulde komme strax med hele sit kvindelige Følge.


Cap. 6.

Dronningen fulgte strax Kongens Bud, og alle Damerne bleve strax indtagne i den sjældne Mantel, som Enhver ønskede at komme i Besiddelse af; thi Kong Artus tog sig vel ivare for strax at lade dem vide, hvorledes det egenlig hang sammen med den. Dronningen prøvede nu Mantelen først, og ønskede gjærne, at den maatte blive hendes; men det viste sig snart, at den i det mindste var en Alen for kort til hende; og endnu værre gik det den næste, der prøvede den, en Ungmø, der var forlovet med Kong Arti Søn, Aristes. Dronningen mærkede nu af de Ord, der faldt rundt om, at der maatte stikke noget under, og Kæi fortalte hende da ogsaa strax hele Sammenhængen, hvorover hun vistnok først blev vred, men dog strax fattede sig, slog det hele hen i Løjer og befalede, at nu skulde visselig alle Kvinderne prøve Mantelen. Men hertil vare de nu mindre villige, efterat de havde faaet Sandheden at vide.


Cap. 7.

Kongen sagde nu, da Ingen vilde prøve Mantelen mere, at det var bedst at give den tilbage til den unge Mand; men denne vilde paa ingen Maade modtage den før den var prøvet af alle, og Kongen maatte tilsidst give ham Ret. Men der var ingen blandt Kvinderne, der vovede at røre ved den, indtil endelig Seneschallen Kæi selv kaldte paa sin Fæstemø og befalede hende at tage Mantelen over sig. Hun undskyldte sig først, men maatte dog endelig bekvemme sig til det, da Kæi pralende sagde til hende, at de havde Intet at frygte af den, om det saa end gik alle de andre daarligt. Men Udfaldet blev et andet; thi da hun endelig tog Mantelen paa, naaede den hende knap ned til Knæerne, og Kæi maatte nu høre mange spottende og skadefroe Ord, da han ellers selv var bekjendt for at være den mest spodske blandt alle Kong Artus Mænd. Men han trøstede sig med, at det nok ikke vilde gaae de andre bedre.


Cap. 8. De to sidste, der prøvede Mantelen, vare først Valvens Fæstemø og dernæst en Datter af Kong Urien. Men begge vare meget uheldige og Mantelen vilde paa ingen Maade passe dem, hvorfor de ogsaa maatte høre mange Haansord. De bleve meget vrede herover, men Kæi trøstede dem og anviste dem spottende Plads ved Siden af sin egen Fæstemø.


Cap. 9.

Nu kom Touren til Paternas’ Fæstemø; men hende gik det ikke bedre, saa at endog Kongens Nar, Gerfler, fik Lejlighed til at gjøre spydige Bemærkninger. Ideus Fæstemø, som derpaa prøvede Mantelen, gik det endnu værre, og hun blev ogsaa under Haan og Latter ført hen til de andre. Men Kæi fik nu Lejlighed til at gjengjælde hendes Elsker den Spot, han før havde maattet høre af ham.


Cap 10.

Man behøver nu ikke at gjengive Enkelthederne; thi det gik saaledes med alle, at Mantelen passede ikke for nogen, den var enten for kort eller for lang bag eller foran eller paa den ene Side. Da blev der efter den fremmede Svends Ønske, undersøgt, om der ikke skulde mangle nogen, og Narren Gerfler fandt da ogsaa i en af Loftsalene en ung, højbaaren Mø, som dog ikke havde skjult sig der af Frygt, men fordi hun ikke var rask. Hun var dog strax villig til at følge med ham til Hallen, og her prøvede hun ogsaa Mantelen, skjøndt ikke med hendes Elsker Karadins bedste Vilje. Men Udfaldet blev nu dog et hélt andet, end man havde ventet; thi til denne unge og uskyldige Pige passede Mantelen i enhver Henseende saa fortrinlig, at selv dens Overbringer maatte tilkjende hende Prisen og tilstaae, at den nu tilhørte hende med Rette. Han føjede til, at han knap havde ventet et saadant Resultat; thi naar han skulde sige Sandheden, saa havde han allerede før bragt den samme Mantel til flere Hoffer, og den var der bleven prøvet af mere end Tusinde saakaldte Møer, uden at han endnu havde fundet en eneste, der kunde passe den. Og herefter tilkjendte Kongen hende ogsaa Mantelen.


Cap. 11.

Alle de andre Kvinder misundte nu vistnok den unge Pige, der endelig havde vundet Mantelen; thi de ønskede dog alle at komme i Besiddelse af den, skjøndt den havde gjort dem saa megen Fortræd; men de kunde nu Intet sige, da hun virkelig havde fortjent den. Overbringeren tog derpaa Orlov af Kongen for at fortælle sin Frue, hvorledes det hele var gaaet til. Og efterat hele Hirden endelig var gaaet tilbords, hvor dog mange vare bedrøvede paa Grund af det skete, og havde spist, tog ogsaa Karadin Afsked tillige med sin Fæstemø. Mantelen lod de opbevare i et Kloster, hvor man nu igjen nylig atter har hørt om den. Og dens nuværende Ejer har erklæret sig villig til at udlaane den til alle Hoffer for atter at sætte Hofdamerne paa Prøve. »Men jeg vil ikke gjerne være Overbringeren« siger den, som har skrevet Fortællingen og hermed ender Sagaen om Mantelen.


Noter:

  1. Som ved Tristramssaga er det her kun Overskriften og det første Capitel, der er omtrent ordret oversat; Resten er kun gjengiven en meget forkortet Skikkelse.
  2. D. e. Kl. 3 Eftermiddag, hora nona efter romersk Regning.