Svaða þáttr ok Arnórs kerlingarnefs (Flateyjarbók)

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif Dansk.gif
Original.gif


Flateyjarbók


Þattr Suada ok Arnors Kellingarnefs


Mikil ok margfỏlld er miskunn allzsualldanda guds j ollum hlutum ok haleitr hans domr er hann lætr ỏngan godgerning firirfarazst helldr kallar hann elskuligri millde þa sem æigi kunna her adr til at nema skynia ok skilia dyrka ok elska sinn lausnara. sem uorr herra Jesus Cristus lifande guds son hefir synt j morgum frasỏgnum þo at ver munim fár tina. suo sem yfirbodan miskunnar tilkuomu ok fullkomins kristinsdoms a Jslande. synir gud j þeim frasognum sem eftir fara at hann stydr ok styrkir huert gott uerk þeim til gagnns er gera en hann onytir ok eydir illzsku ok grimd uondra manna suo at oftliga firirfarazst þeir j þeim snỏrum er þeir hugdu ỏdrum. Nỏkkuru eftir vtanferd Fridreks byskups ok Þorualldz Kodranssonar gerdizst a Jslande suo mikit hallæri at fiolde mannz do af sullti. Þa bio j Skagafirde nokkurr mikilshattar madr ok miog grimmr er nefndr er Suade þar sem sidan heitir a Suadastodum. þat uar æinn morgin at hann kallade saman marga fatæka menn. hann baud þeim at gera æina mykla grauf ok diupa skamt fra bæ sinum vid almannaueg. en þeir hinir fatæku urdu fegnir ef þeir mætti hafa amban erfuidis sins med nỏkkuru moti ok slokkua sinn sara hungr. ok um kuelldit er þeir hofdu lokit grafar gerdinne leidde Suade þa alla j æitt litit hus. sidan byrgde hann husit ok mællti sidan til þeirra er inni voru. gledizst þer ok fagni þer þui at skiott skal endir uerda a yduarre uesolld. þer skulut her bua j nott en a morgin skal ydr drepa ok iarda j þeirra myklu grof er þer hafit gert. En er þeir heyrdu þann grimma dom firir sitt starf er þeim var daude ætladr sidan toku þeir at æpa med sarligri sorg vm alla nottina. Þar bar suo til at Þoruardr hinn kristni son Spakbauduars for þa somu natt upp vm herad at eyrendum sinum. en læid hans la allsnemma um morgininn hea þui sama huse er hinir fatæku menn voru inne. ok er hann heyrde þeirra gratligan þyt spurde hann huat þeim væri at angri. en er hann uard uiss hins sanna mællti hann til þeirra. ver skulum æiga kaup saman ef þer uilit sem ek. þer skulut trua a sannan gud þann er ek trui a ok gera þat sem ek segi firir. þa mun ek frelsa ydr hedan. komit sidan til min ofan j Aas ok mun ek fæda ydr alla. Þeir sỏgdu sig þat giarnna uilia[1]. tok Þoruardr þa slagbranda fra dyrum en (þeir) foru þegar fagnandi med myklum skunda ofan j Aas til buss hans. En er Suade uard þessa varr |[2] uard hann hardla ræidr. bra vid skiott uopnade sig ok sina menn ridu sidan med ollum skunda eftir flottamonnum. uillde hann þa giarnna drepa. en j annan stad hugsade hann at giallda grimmu sina suiuirdu er hann þottizst af þeim bedit hafua er þa hafde leysta. en hans illzska ok uondskapr fell honum sealfum j hofut suo at jafnnskiott sem hann ræid huatt fram hea grỏfinne fell hann af baki ok uar þegar daudr er hann kom aa jord. ok j þeirre somu grỏf er hann hafde firir buit saklausum monnum uar hann sialfr sekr heidinge grafinn af sinum monnum ok þar med hundr hans ok hestr at fornnum sid. En Þoruardr j Ase let prest þann er hann hafde med ser skira hina fatæku menn er hann hafda leyst undan dauda ok kenna þeim hæilug frædi ok fæddi þa þar alla medan hallærit var. Þat segia flestir menn ath Þoruardr Spakbauduarsson hafui skirdr verit af Fridreke byskupe. en Gudlaughr munkr getr þess at sumir menn ætla hann skirdann verit hafa aa Æinglande ok hafua þadan flutt vid til kirkiu þeirrar er hann let gera aa bæ sinum. En modir Þoruardz Spakbauduarssonar het Arnnfridr dottir Slæitubiarnnar Hroarssonar. modir Sleitubiarnar uar Groa Herfinzdottir[3] Þorgilssonar Gormssonar herssis agætz manna ór Suiþiod. modir Þorgils Gormssonar uar Þora dottir Æireks konungs af Uppsỏlum. modir Herfinnz Eirekssonar[4] uar Helena dottir Burizlafs konungs ór Gaurdum austan. modir Helenu uar Jngibiorg systir Dagstyggs [riks mannz[5].


Arnorr frialsadi fatæka menn

A þeim sama tima sem nu uar adr fra sagt uar þat dæmt a samkuomu af heradsmonnum ok firir saker hallæris ok suo mikils sulltar sem a la uar lofat at gefua upp fatæka menn gamla ok væita ỏngua healp. sua þeim er lama var edr at nỏkkuru uanhæillr ok æigi skyllde herbergia þa. en þa gnude aa hinn snarpazsti uetr med hridum ok gnistande uedrum. Þa uar mestr hofdinge vt vm suæitina Arnnorr kellingarnef er bio a Myklabæ j Oslandz hlid. en er Arnnorr kom hæim af samkuomu þessi þa gek þegar firir hann modir hans dottir Refs fra Barde ok asakade hann miog er hann hafde ordit samþykkr suo grimmum domi. tiade hon firir honum med mikille skynsemd ok morgum sannligum ordum huersu oheyriligt ok afskapligt þat uar at menn skylldu selia j suo grimman dauda[6] fỏdr sinn ok modur edr adra nafrændr sina. nu vit þat firir vist segir hon þo at þu sealfr gerir æigi slika hluti þa ertu med ỏngu moti syknn edr hlutlauss af þessu glæpafullu manndrapi þar sem þu ert hofdinge ok formadr annare ef þu leyfir þinum undirmonnum at vthysa sinum fedginum edr frændum nanum j hridum ok jafnnuel þo at þu leyfir æigi ef þu stendr ekki j mot med ỏllu afli slikum odada. Arnnor skilde godfyse modur sinnar ok tok uel asakan hennar. giordizst hann þa miog ahyggiufullr huat er hann skyllde at hafazst. tok hann þa þat rad at (hann) sende þegar j stad sina menn um hina næstu bæi at safnna saman ỏllu gamalmenni þui er vt uar rekit ok flytia til sin ok let þar næra med allri liknn. Annan dag stefnnde hann saman fiolda bonda. ok er Arnnorr kom til fundarins mællti hann suo til þeirra. þat er ydr kunnikt at ver attum firir skommu almenniliga samkuomu. en ek hefui sidan hugsat af samæiginligri vorri naudsyn ok brotit(!) saman uit þa vmannligu radagerd er ver urdum allir samþykkir ok gefum leyui til at væita liftion gamalmenni ỏllu ok þeim ollum er æigi mega uinna ser til biargar med þui moti at uarnna þeim lifligri atvinnu. ok hirtr sannre skynsemd idrumzst ek miog suo illzskufullrar ok udęmiligrar grimdar. nu þar um hugsande hefui ek fundit þat rad sem uær skulum allir hafua ok hallda þat er at syna manndom ok miskunn uit mennina suo at huerrr healpi sinum frændum sem huerr hefir mest fỏng a einkanliga fỏdur ok modur ok þar vt j fra þeir sem betr mega firri[7] sullti ok lifshaska sina adra nafrændr. skulu uer þar til leggia allan uornn kost ok kuikende at ueita monnum lifsbiorg ok drepa til healpar uorum frændum faraskiota uora helldr en lata þa fara(z) af sullti suo at æinge bonde skal eftir hafa meira en tuo ross. suo ok æigi sidr sa mykli unande er her hefir framfarit at menn fæda fiolda hunda suo at margir menn mega lifa vid þann mat er þeim er gefinn. nu skal drepa hundana suo at fair edr ỏngir skulu eftir lifa ok hafua þa fędu til lifsnæringar monnum sem adr |[8] er uant at gefua hundunum. nu er þat skiotazst af at segia at med ỏngu moti leyfum uer at nokkur madr gefui upp fỏdur sinn edr modur sa er med einshueriu moti ma þeim healpa. en sa er æigi hefir lifsnæring til at uæita sinum nafrændum edr fedginum fylgi hann þeim til min a Myklabæ ok skal ek fæda þa. en hinn er ma ok uill æigi healpa hinum nanozstum frændum þa skal ek grimmu geallda med hinum mestum afarkostum. nu þa minir kæruzstu uinir ok samfelagar helldr en undirmenn fremium j alla stade manndom ok miskunn uit uora frændr ok gefum ekki færi til vvinum uorum þui oss at brigsla at ver gerim med ofmikille fauitzsku vid uora naunga suo umannliga sem ahorfizst. nu ef sa er sannr gud er solina hefir skapat til þess at birta ok verma uerolldina ok ef honum likar uel millde ok rettlæte sem uer hỏfum heyrt sagt þa syni hann oss sina miskun suo at uer megim profa med sannyndum at hann er skapari manna ok at hann megi stiornna ok styra allri uerolldu. ok þadan af skulu uær a hann trua ok ongan gud dyrka vtan hann æinn saman rikianda j sinu uallda. Ok er Arnnorr hafde þetta talat þa uar þar Þoruardr Spakbauduarsson uit staddr ok segir suo. þat er nu synt Arnorr at sa hinn sami gud er þu kuadder at þinu male hefir sinn helgann anda sent j þitt briost til at byria suo blezsadan manndom sem þv hefir monnum nu tiat j tolu þinne. ok þat hygg ek ef Olafr konungr hefde þig heyrt slik ord segia at hann munde gera gude þakkir ok þer firir suo fagran framburd. ok þui trui ek at þa er hann spyrr þuilika hluti at hann uerde forkunnar feginn ok vist er oss þat mikill skade at uær skulum hann æigi mega sea edr heyra hans ord sem mer þikir ugganda at huorke uerde. En er allir þeir er þar voru saman komnir letu ser þetta allt uel vileat er hann hafde talat þa slitu þeir med þui þinginu. þa var hinn snarpazste kulde ok frost sem langan tima hafde adr verit ok hinir grimmuzstu nordanvindar. en suelli ok hinu hardazsta hiarnni uar steyft yfir jord suo at huergi stod upp. en a næstu nott eftir þenna fund skiptizst sua skiott vm med gudligri forsio at vm morguninn eftir uar a brottu allr grimmlæikr frostsins en kominn j stadinn hlær sunnanvindr ok hinn bezsti þeyrr. georde þadan af hæga uedrattu ok blidar solbradir. skaut upp jordu dag fra degi suo at af skỏmmu bragde fek allr fenadr nogt gras af iordu til vidrlifnadar. glỏdduzst þa allir menn med myklum fagnade er þeir hỏfdu hlytt þui miskunnar rade er Arnnorr hafde til lagt med þeim ok toku þegar j mot suo gnogan uelgerning gudligrar giafar at firir þa skylld geingu allir þingmenn Arnnors karllar ok konur fliott ok feginsamliga undir helga sidsemi rettrar truar med sinum hofdingia er þeim uar litlu sidar bodit. þuiat a farra uetra fresti uar kristni logtekin vm allt Jsland. Arnnor kellingarnef var son Biarnnar Þordarsonar fra Hofda. modir Biarnnar het Þorgerdr dottir Þoris imu ok Þorgerdar dottur Kiaruals Jra konungs. Hỏfdaþordr uar son Biarnar byrdusmiors Hroallzsonar hroks Aslakssonar Biarnnarsonar jarnnsidu Ragnarssonar lodbrokar.




Fotnoter:

  1. þat tilf. Cd.
  2. 226
  3. Hrafnsdottir Cd.
  4. r. Þorgilssonar
  5. [r. Risa konungs
  6. daudan Cd.
  7. firir Cd.
  8. 227