Af frú Olif ok Landres syni hennar

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Karlamagnús saga ok kappa hans

Af frú Olif ok Landres syni hennar

[Saga þessi er hér byrjast er eigi af lokleysu þeirri, er menn göra sér til gamans, heldr er hon sögð með sannendum, sem síðar man birtast. [Fann þessa sögu herra Bjarni Erlingsson or Bjarkey ritaða ok sagða í ensku máli í Skotlandi, þá er hann sat þar um vetrinn eptir fráfall Alexandri konungs. En konungdóminn eptir hann tók Margrét dóttir virðuligs herra Eireks konungs í Noregi, sonar Magnús konungs, en nefnd Margrét var dótturdóttir Alexandri. Var fyrir því herra Bjarni vestr sendr at tryggva ok staðfesta ríkit undir jungfrúna. En at mönnum [sé því ljósari ok megi því meiri nytsemi af hafa ok skemtan, þá lét herra Bjarni [han(a) snara or ensku máli í norrœnu. Megu menn ok hér í finna, hversu mikit skilja má at vera dyggr ok staðfastr til guðs, eðr hverja amban sá tekr er reynist [í svikum í öllum greinum, eðr hversu þat endist út þóat um stund þolist með djöfuligri áeggjan. Er þessi saga gör einkanliga af þeirri hœverskustu frú, er staðföstust hefir verit í þann tíma, ok af þeim versta níðingi, er til hefir verit ok hennar freistaði mikiliga, þóat í marga atburði greinist síðar.

1. [Saga þessi byrjast af einum ágætum konungi ok ríkum, er Hugon er nefndr ok þó öðru nafni kallaðr hertogi af þeim dal er Munon hét. Þessum konungi þjónaðu margir ríkir menn, jarlar, barúnar ok riddarar ok aðrir mikils háttar menn. Þessi konungr Hugon var vel kristinn ok flestir hans menn. Sá var einn riddari með konunginum, er Milon er nefndr ok bókin segir at guðs bannsetning hafi fengit af prestum ok persónum [ok öllum þeim er krúnur bera. Þessi konungr hafði fullsælu, utan þat at hann var eigi kvángaðr ok engan erfingja sér getit. Í þenna tíma réð fyrir Frakklandi virðuligr herra Pippin konungr, hann átti dóttur þá er Olif hét; hon var skrýdd ok prýdd mörgum góðum lutum einkanliga tryggleik ok þolinmœði [í þeim raunum er hennar líkami þoldi, sem síðar meir man birtast í sögunni. Olif var með mikilli tign upp fœdd, svá sem til heyrði. Þessi ríki konungr Hugon er vér byrjaðum söguna af spurði til þessarrar jungfrúr hinnar ágætu Olif; því gerir hann sendiboða til Pippins konungs þess erendis at biðja sér til handa jungfrúinnar Olif. Ok er þeir fram koma fyrir Pippin konung, birta þeir honum sín erendi, hverjum hann tekr sœmiliga ok birtir sendiboðum, at hann vill at Hugon konungr komi sjálfr. Fara sendiboðar aptr ok birta þetta konungi. En hann býr þegar sína ferð meðr sœmiligu föruneyti ok ríðr ríkuliga til Pippins konungs, ok er honum þar fagnat meðr allri tign ok virðing. Ferr Hugon konungr eigi fyrr þaðan en hann hefir festa jungfrú Olif dóttur Pippins konungs. Siðan ríðr hertoginn ok býst við sínu brúðkaupi ok sparir þar til enga luti, þá sem hans sœmd var þá meiri en áðr. Býðr hann nú til þessarrar veizlu múg ok margmenni um alt sitt ríki svá vítt sem þat var, ok koma þeir menn allir sem boðnir váru í nefndan tíma.

2. Pippin konungr af Frakklandi ok hans ríkismenn koma at ákveðinni stundu á hertogans garð, er þar í ferð jungfrúin Olif. Ríðr nú hertoginn út í móti þeim með sínum vildarmönnum, heilsar hann Pippin konungi harðla heiðarliga ok þeirri ágætu jungfrú Olif, [er þar var þá komin. Glöddust allir góðir menn, er hennar andlit sá með blíðu yfirliti, heilsaði hon öllum fagrliga ok blíðliga meðr kurteisligum orðum, ok því lögðu allir menn guðs blezan á hana. Meðr Pippin konungi váru ok í fylgð margir aðrir góðir menn, margir erkibyskupar ok ljóðbyskupar, jarlar ok barúnar. Var þetta hoffólk alt saman heiðarliga höndlat ok sœmiliga sett, ok var nú þetta hit bezta bruðkaup fyrir allra luta sakir. Engi maðr var þar svívirðr eðr skemðr, heldr váru þar allir sœmdir í stórum gjöfum. Margr leikari var þar kominn, ok þar mátti sjá mörg klæði gefin, ok margr dýrr réttr kom þar inn, trönur ok elptr ok páfuglar ok margar fagrar villibráðir aðrar, fylgjandi sœmiligr drykkr, í stórum gullkerum inn berandi hœverskir skutilsveinar, [margar tortísar ok önnur kerti mátti þar sjá. Ok er menn váru sem glaðastir ok á leið kveldit, var frú Olif til hvílu fylgt, slógu þá ungir menn fagra danza bæði í hallinni ok í svefnhúsinu. Gékk þá ok hverr annarra til síns herbergis meðr mikilli gleði. Endaðist sjá veizla með mikilli prýði, fór síðan hverr heim til síns garðs, skiljandist meðr mikilli vináttu. Konungrinn ok dróttningin váru litla hríð ásamt, aðr þau gátu sér son, [ok er at þeim tíma kom, fœddi hon sveinbarn mikit ok frítt. Urðu allir menn glaðir bæði innan hirðar ok utan af þessum getnaði, ok þessu næst var sveinninn til kirkju borinn ok skírðr ok kallaðr Landres at nafni. Ok er hann kom heim til mœðr sinnar, varð hon mikiliga glöð ok mælti: Landres son minn, segir hon, nú ertu kominn frá skirn ok guði signaðr, nú gef ek þér alla mína blezan. En þat þótti mönnum gott þann tíma at gefa barni sínu blezan til góðra luta. Líða nú svá fram nökkur ár.

3. Svá er sagt [eitthvert sinn, at Hugon konungr sat yfir borðum einnhvern dag, talaði hann svá til sinna manna, er í höllinni váru: Ek vildi fá einn þann mann í minni hirð at út fœri í dag í skóg at veiða mér eina hind, en utan alt kalls vil ek at þér vitit, at sakir skemtanar man ek fara sjálfr í morgin, ok þeir menn með mér sem þat þykkir betra en at vera heima ok boga kunni benda ok örum skjóta. Sem hertoginn hafði svá mælt, stóð upp einn ríkr riddari, er Jngelbert hét, hann var dróttningar hinn œzti vörðr [ok mælti: Herra konungr, ef ek skal með yðr til skógar fara, hverr skal þá þjóna minni frú dróttningunni ok geyma hennar, er þér elskit um alla luti fram. Konungrinn mælti: Herra Jngelbert, segir hann, þú veizt at ek hefir einn stivarð, er geymir allar mínar féhirðslur, hann heitir Milon, guðs reiði hafi hann, segir bókin, er hann skal þjóna dróttningunni, hann hefir ek jafnan reynt at dyggum dreng, segir konungr. En um morgininn þegar er ljóst var, bjuggust allir riddarar ok sveinar til þessa leiks í konungsins skóg til hans tigins veiðiskapar, ok svá görsamliga fór nú allr lýðr í brott, at engi maðr dvaldist eptir heima at þjóna dróttningu utan einn Milon svikari.

4. En svá sem konungrinn var brott farinn, verðr hér sem víðar, at illr eldr ok vándr reykr má eigi svá lengi [hirðast inni, at eigi birtist [nökkut út af um síðir. Svá var ok þessum vándum svikara Milon, er hugsaði um þessa stund at hann féngi sínum vélum fram komit. En guð er aldri fyrirlætr sína menn, geymdi [ok varðveitti þessa hina góðu dróttning frá allri veraldligri skömm þeirri sem sjá hinn vándi níðingr vildi gört hafa. Milon hitnar nú af sinni illsku ok gengr til þess herbergis er dróttning var inni; ok er hann finnr dróttningina, mýktist hann í knjánum ok beygði þau, en hjartat ok vilinn [var upp yfir fult undirhyggju. Hann heilsar upp á dróttninguna með þessum orðum: Sitit heilar, mín frú Olif, tryggust allra kvenna ok hin fegrsta er nökkurn tíma var fœdd af holdi ok blóði. Lengi hefir ek yðr þjónat ok mikils hafi þér mik metit, en ek man yðr eigi svá lengr þjóna, þó at þat vildi yðvarr húsbóndi, er nú er gamall riddari, svá at hann má yðr ekki gleðja hvárki nætr né daga. En þér sjait, at ek er ungr ok listugr riddari, ok þér erut [ungar, frú mín, mikil gleði væri okkr saman at búa; skulu þér ok vita, at ek hefi undir minni hendi 15 riddara, ok svá mikit gull ok silfr á ek í mínum fjárhirðslum, at ek má eigi vita marka tal. Þessa alla hluti vil ek yðr gefa, [þar til at þér séð mín unnosta leyniliga. Heyrit nú andsvör dróttningar: Hvárt ertu Milon œrr orðinn eðr kantu ekki gott hugsa? Jesus Kristr Maríu son gefi, at ek heyrði slík orð aldri af þínum munni, ok þat skal guð vita, at í dag skaltu hengdr vera fyrir mínu garðshliði. Ok enn mælti hon: Dróttinn Jesu Kriste, þú veizt at ek hefi meira gull ok silfr en ek megi á [vág fœra, hví skylda ek svíkja minn kæra unnusta hertoga Hugon við verra mann en hann er, ok aldri man hann slíkr verða sem sjá illi þrjótr. Ok er Milon trúðr heyrði þvílík orð dróttningar, gékk hann brott sneyptr ok svívirðr, sem verðugt var, heim til síns herbergis. Hann lauk upp einni kistu sinni, þeirri sem í var gull ok gersemar, hann tók upp eitt mösurker fagrt meðr loki. Í þetta ker lét hann koma [þess háttar drykk er kalla má úlyfjan, ok er hann hafði um þenna drykk búit, sem honum líkaði, gengr hann þegar aptr til dróttningar ok fellr á kné fyrir hana ok hvíslaði með hana með sömum orðum sem fyrr hafði hann mælt. En hon frúin nú sem áðr snubbaði hann af sinni vándri eptirleitni. Hann umvendi þá sinni tölu ok mælti: Mín sœta frú, ek biðr yðr fyrir guðs sakir, at þau fólskuorð er ek talaði til yðvar áðan fyrirgefi þér, því at svá má ek þrífast, at ek görða þat eigi fyrir öðru en at reyna yðra [staðfasta elsku. Ok er dróttning Olif heyrði þessi hans orð, þá hló hon ok mælti: Milon, segir hon, ef þu görðir þat fyrir ekki annat en at freista mín með skemtan, þá vil ek blíðliga fyrirgefa þér. Ok er þessi vándi falsari heyrði þessi orð dróttningar neytti hann í huganum sinnar illsku, ok mælti: Nú hafi þér, mín frú, fyrirgefit mér þessi fólskuorð, ok af því biðr ek yðr, at þér sýnit mér yðvart lítilæti ok drekkit meðr mér af þessu keri, ok þá veit ek, at þér vilit eigi hrópa mér fyrir konunginum, er bæði er hœverskr ok mikils háttar. Dróttningin svarar: Vit þat Milon, segir hon, at ek kann enga pretta, ok því vil ek gjarna drekka með þér af þessu keri, til þess at þú heptir þik at tala slíka fólsku með mik optar. Milon mælti: Drekkit nú hálft til mín, frú, en ek man síðar drekka okkr til sátta. Dróttningin bað hann fyrri drekka. Ok þá tók Milon kerit, lypti sér til munns ok lét sem hann vildi drekka, ok kom honum þó ekki innan tanna þat er í var. Hann fær dróttningu kerit ok biðr hana drekka, sagðist nú hálft hafa drukkit. Dróttning tók með kerinu báðum höndum, en ekki var hugsandi nema gott, setr á munn sér ok drekkr af. Ok [sem hon hefir af drukkit, fellr á hana dauðasvefn svá harðr ok þungr, at hon vissi ekki til sín, ok engan sinn lim mátti hon hrœra. Síðan tekr Milon dróttningu ok fœrir hana af öllum klæðum, ok svá var hon nökt sem móðir bar hana í heim. Ok eptir þat tekr hann hana upp í fang sér ok berr hana í þat svefnherbergi, sem konungssængin var. Sú sæng var með ríkum klæðum búin, svá sem til heyrði þeim fagra líkama er Olif bar ok nú vildi svikarinn svívirða. En sakir guðs gæzlu þá kom hann því eigi fram nú heldr en fyrr, ok af þessu öllu saman fékk sá vándr trúðr bæði skömm ok harm. Hann gengr nú ofan af herbergi ok út í kaupstaðinn ok mœtir þar einum fátœkum manni þeim er eigi var fagr yfirlits, sakir þess at hann var allr kolblár á sinn líkama. Milon mælti til hans: Þú fátœki sveinn, segir han, gakk með mér, ok gef ek þér ríka amban, svá fagrt rautt gull sem legit hefir bezt í konungs féhirðslu, ok hér með fegrstu frú þér til unnostu er nökkurn tíma var fœdd. Þá svarar sjá bláleiti mann, er engi lutr var hvítr á utan tenn ok augu: Ef nökkurir dugandi manna synir líta mik hafa gull mikit, þá láta þeir mik skjótt moldu ausa; eru nú ok meir en 7 dagar liðnir síðan ek kendi mat eðr drykk, ok ljúfari er mér nú ein fylli matar ok drykkjar, en nökkut gull eðr kona. Milon tekr nú þenna blámann meðr sér til síns kastala, gefr honum síðan þann sœtasta mat, er hann mátti fá. Síðan tekr Milon þat sama ker, er dróttningin hafði áðr af drukkit, ok með þvílíkum drykk íveranda, ok gékk til blámannsins ok mælti þessum orðum: Fátœki sveinn, ver heill, af [þessu keri drekk ek hálft til þín. Blámaðr svarar: Guð þakki yðr herra, at þér virðizt at drekka til mín fátœks sveins. Milon setr nú kerit á munn sér ok lætr sem hann [drykki fyrri, fær síðan blámanninum, [ok hann viðtakandi kerinu sínum svörtum höndum setr síðan á munn sér ok drekkr alt af, því at hann var sárliga þyrstr ok drakk því svá mikit. Ok er kerit var frá munninum, féll þá þegar á hann dauðasvefn, svá at hann vissi engan lut til sín, ok eigi [mátti hann þaðan ganga né upp rísa. Milon lætr eigi minka sína illsku ok údáðir, tekr hann nú blámanninn ok flettir hann klæðum, ok svá var hann nöktr sem móðir bar hann. Ok síðan tekr hann þenna aumliga mann ok berr hann í þat herbergi sem dróttningin svaf í, ok leggr þenna blámann upp í sængina hjá dróttningu, ok tekr hans svörtu hendr ok leggr um hinn hvíta háls frúinnar, hann tekr ok hinar hvítu hendr frúinnar ok leggr um hinn svarta háls blámannsins. Látum þau nú þar liggja bæði sem dauð, en tölum nökkut um Hugon konnug.

5. Konungrinn kemr nú heim farandi til staðarins ok til sinna herbergja [berandi mikinn prís, lætr nú frambera fyrir sínar hallardyrr allskyns dýr, er hann hefir tekit. En þat váru þar lög í landi, er enn vilja halda ríkir menn [sumir ok fátœkir, at ef einn riddari kemr heim með nökkurn veiðiskap, þann er hann hefir veitt, skyldi hans unnusta vera fyrir honum ok taka við hans örum ok boga; en ef hann kœmi or annarri herferð, þá skyldi hon taka með hans spjóti ok skildi. Nú missir konungrinn sinnar frú Olif, þvíat hon var vön at mœta honum jafnan, er hann kom heim. Þá mælti konungrinn Hugon: Hvar er Olif mín sœta frú, hví kemr hon eigi inn í höllina millum annarra manna at fagna várri tilkvámu. Þá svarar Milon: [Gangit til herra ok takit handlaug ok síðan til borðs; þá er tími at ganga til dróttningar, er þér erut mettir. Konungrinn tók þegar handlaugar, ok sté undir borð ok allir hans menn. Ok af fyrsta rétt er konungrinn kennir af mat, þá gleymdi hann allri ást við dróttninguna, ok [flestir menn gleymdu elsku með hana, þeir sem í höllinni sátu. Ok er konungrinn var mjök svá mettr, þá mælti hann, svá at allir heyrðu: Hvar er Olif dróttning mín, hví kemr hon eigi til vár, eðr er hon víndrukkin eðr virkir hana í höfuð, eðr leikr hon við Landres son minn, svá at hon má eigi fyrir því af sínu herbergi ganga. Milon mælti: Eigi er hon víndrukkin, ok eigi virkir hana í höfuð ok eigi leikr hon við Landres son þinn, svá at eigi megi hon fyrir því til yðvar ganga, en Jesus Kristr Maríu son veit, at hon hefir annan brúðguma en yðr. En ef þér trúit mér eigi, þá komit til ok sjáit. Milon, segir konungrinn, má ek trúa þér af þessarri sögn, er þú segir mer? ok þat veit guð, ef þú lýgr þetta, at ek skal láta hengja þik við hit hæsta tré. Ok þegar í stað skýtr konungrinn fram borðinu frá sér svá hart, at öll kerin ok silfrdiskarnir hrutu á gólfit fram. Hann tekr sitt hit bitra sverð sér í hönd, ok gengr með honum bannsettr Milon hinn beinasta veg til þess herbergis er dróttningin svaf í. Ok er þeir koma fyrir sængina, lypti Milon upp silki er lá lyfir andliti dróttningar ok mælti: Sé nú herra, hversu þau liggja hér ok sofa. Ok er konungrinn sá þat, mælti hann: Hér er underlige helmingat af þessum ljóta blámanni ok þessi fögru frú er hér liggja, ok ekki trueg at þessi blámaðr hafi löngu komit til hennar sængr. Milon svarar: Herra, segir hann, hann hefir opt til hennar sængr komit, en eigi þorða ek fyrr at segja en þér sjálfir mættit sjá, því at ek hugði yðr eigi mundu elligar trúa mér utan þér sæit. Konungrinn mælti: Hví munu þau svá fast sofa, at þau kunnu ekki vakna? Herra, segir Milon: Árla váru þau uppi ok géngu út at skemta sér, þá tóku þau soppu af víni ok síðan géngu þau til sængr ok skemtaðu sér, því at þau hugðu yðra heimkvámu eigi svá skjóta vera. Olif, segir konungrinn, mikit hefir ek þik elskat, en illa hefir þú þat launat mér, en þó skal ek eigi í dag þinn banamaðr verða. Milon, segir konungrinn, tak nú þessa hvítu handleggi ok legg frá þessum svarta hálsi, því at nú í stað skal ek höggva þetta svarta höfuð. Milon görði svá. En konungrinn hóf upp sitt hit bitra sverð ok hjó höfuð af blámanninum; ok er blóðit út springr af sviranum, sér konungrinn af hverjum blóðdropa tendrast vaxkerti brennanda. Ok þá mælti konungrinn: Þat veit guð, Milon, segir hann, at þú hefir látit mik gera hann helgan af röngu. Nei, þat veit guð, segir Milon, hann er eigi heilagr maðr, heldr er hon svá mikil görningakona, at [grjótit fljóti en fjaðrar sökkvi til grunna. Ok af því, herra, at yðvart sverð er út dregit, höggit af henni sem fyrst höfuðit. Eigi skal svá vera, segir konungrinn.

6. Nú viðr þessi orð svikarans vaknar frúin Olif viðr, þrjá illa atburði sjándi ok hina verstu er vere máttu: [þat hit fyrsta, at hon sá sín sængrklæði öll af blóði roðin; [þat annet, at hon sá blámanninn liggja dauðan í sinni sæng ok afhöfðaðan meðr lítilli prýði; [þat þriðja, at hon sá sinn herra ok húsbónda standa yfir sér meðr brugðnu sverði ok búinn at höggva hana; eðr hverr mætti hann um þat ávíta? En nú munu þér heyra orð dróttningar hin fyrstu er hon vaknaði: Kristr Jesus blezi oss ok hjalpi! eðr hví er þessi blámaðr hér í minni sæng? Þat veit guð, segir Milon, vánd púta, at þessi er þinn brúðgumi, ok þú hefir langan tíma minn herre konunginn svíkit. Dróttningin svarer: Þat veit guð herra himinríkis fyrir hverjum ekki leynist, at þú segir á mik mikinn hégóma. Eru hér ok sett lög í landi, at konur skulu til skírslu ganga ok undanfœrslu, ef á þær verðr logit. Herra konungr, segir hon, ek man gera þá undenfœrslu, [at Milon hefir logit á mik: látit gera mikit bál ok heitt af kopar þeim heitasta sem verit hefir, en ek skal vera nökkvið sem móðir bar mik í heim; látit mik sitja þat bál, svá djúpt at taki undir höku mér, ok eigi fyrri þaðan ganga en sá málmr er kaldr allt um mik. Nú ef ek komumst or því báli úbrend ok minn líkami úskemdr, þá megi þér sjá, herra, at logit er á mik ok ek er trygg kona. Konungrinn var optast vanr at játta því sem dróttning bað, en þetta vildi hann þó með engu móti göra eptir vilja hennar sakir hins vánda Milons. Ok er dróttning sá, at hon kom eigi þessu fram, mælti hon: Herra minn, segir hon, nú hefir ek boðit eina undenfœrslu, ok þér vilit hana eigi taka, en nú vil ek aðra bjóða. Yðrir hallarturnar eru mjök hafir, látit þagat bera eina digra valslöngu, en út á völlinn í frá látit setja niðr sem þykkvast sverð ok spjót, ok horfi upp oddarnir; síðan látit kasta mér niðr af þessum turn á þann sama völl yfir þau sverð ok spjót. Má ek svá fara á grasit, at mik saki ekki ok minn [líkama þessi vápn, ok rísa ek heil upp, þá megi þér sjá, herra minn, at ek er trygg kona ok á mik er logit. Ok enn fór svá at konungr vill með engu móti sakir hins vánda Milons, er hann aftaldi. Ok er dróttning sá þetta, vildi hon [með engu móti upp gefest. Hon mælir: Herra konungr, segir hon, nú hefir ek tvennar undanfœrslur boðit, ok vili þér hváriga taka, en nú býð ek yðr hina þriðju, þá at engri hœverskri konu var nökkurn tíma boðin at gera þvílíka. Látit taka bát einn góðan ok fáit þar menn til, kastit mér á þenna bát ok látit róa með mik langt á haf út, svá at hvergi megi til landa sjá. Síðan sé mér kastat í þann salta sjá, en þeir rói aptr til lands frá mér á þeim sama báti. Ok ef ek má heil til lands komast or þessu hafi utan nökkurs farkostar, þá megi þér sjá fyrir guðs miskunn, at ek hefi yðr trúliga elskat ok Milon hefir á mik logit sem leiðr svikari. Konungrinn vildi þetta með engu móti heyra, at hon væri trygg. Þá mælti hinn illi Milon: Hlýðit ekki á, herra, at hon geri slíka undanfœrslu; ek vil segja yðr, at hon er hin mesta görningakona, svá at hon flýgr í lopti utan nökkurra fjaðra, ok þó með engri dvöl at fara svá skjótt sem [hon vill. Þá hljóp upp einn riddari sem hét Engilbert af Dynhart, hann var dróttningarinnar hinn œzti vörðr; hann slær Milon fúlan níðing við augat svá hart, at hann féll [á miðjan eldinn, ok var því verr at hann komst upp, ok mælti: Þú vándr níðingr, segir hann, þú lýgr á mína frú sem leiðr háls, hon er eigi görningakona, sem þú segir, ok þar til býðr ek mik at gera þessu undanfœrslu fyrir mína frú nú í stað. Milon, segir Jngelbert, [gakk nú beint ok bú þik sem bezt með járni ok stáli ok öllum hinum beztum herklæðum, stíg upp á þinn bezta hest, at því djarfligar megir þú at ríða. En ek skal koma þar í móti á einum múl utan allra herklæða, ok vil ek hvárki hafa hosur né skúa, ok er þat þó hugkvæmligt einum riddara. Ek vil ok á mínum líkama ekki hafa nema skyrtu ok brœkr, ok eigi húfu á höfði nema með lausu hári. Ek skal engan lut í hendi hafa utan einnsaman [vaxinn teinvönd af viði. Ok ef mit komum saman ok má ek fella þik af þínum hesti, svá at minn herra ok hans riddarar megi þat sjá, þá má hverr maðr þat vita, at mín frú er frjáls af þessarri lygi. Ok er konungrinn heyrði þetta, mælti hann: Þenna leik vil ek sjá, ok skulu þit reyna.

7. Nú fara þessir tveir riddarar ok búa sína burtreið eptir því sem áðr var fyrir sagt. Ok er þeir koma út á völlinn undir kastalann, ríðr Hugon konungr út til þeirra ok hans riddarar, en annat fólk gengr í turna ok í vigskörð at sjá þessa atreið. Milon [hyggst nú skjótt munu sinn vilja gera ok setr fast spora [at hestinum ok ríðr fram sem harðligast, en herra Jngelbert [móti staðfastliga á guð trúandi. Ok svá varð hér sem í öllum stöðum, at sá sem á guð trúir öruggliga ok rétt fær jafnan sigr; því at í fyrstu samkvámu er þessir riddarar kómu saman, görði guð svá [með sinni miskunn, at Milon varð at steypast til jarðar af sínum hesti, sneyptr ok svívirðr af öllum mönnum. Ok er hann stóð upp, gékk hann [til konungs ok mælti til hans: Herra, segir hann, nú megi þér sjá þat er ek sagða yðr, hversu mikil görningakona hon er, þar sem ek gat eigi einn tíma mínu sverði út brugðit at höggva þenna níðing, ok varð ek niðr falla á jörð, þar sem ek hefig opt mik reynt millum röskra riddara ok sigr haft, sem þér hafit optliga sét ok sögn [haft til. Svá getr sjá hinn vándi níðingr af talt fyrir konunginum [meðr svikum þeim sem hann hafði áðr gört, at þenna góða riddara Jngelbert [gerir hann útlægjan ok fyrirbauð honum at koma í augsýn sér. Nú lætr konungr til sín kalla hina beztu menn er þá váru í staðnum, ok biðr þá alla um dœma, hvern dauða dróttningin skyldi hafa, því at konungrinn vill þat alt fyrir satt hafa er bannsettr Milon hafði sagt. Ok sakir hræzlu við konunginn þorði engi annat dœma né mæla [en hann vildi, báðu nú sumir brenna hana á báli, sumir hálshöggva, sumir báðu draga hana kvika sundr; sitt lagði hverr til, en fáir gott. Þá stóð upp hinn illi Milon, er guð gefi bæði skömm ok svívirðing, ok mælti svá: Engan þenna dóm skal hon hafa, er þér hafit nú nefnt, heldr biðr ek, konungr, at þér látit gera steinhús eitt með [lími ok grjóti, svá rúmt ok mikit ok hátt, at hon megi vel bæði sitja ok standa, lát hana síðan þar í, ok leiðum svá öðrum frúm at svíkja sína herra. Þá stóð upp einn riddari konungsins, sá er Arneis hét, hann var vitr ok hraustr til allra luta, hann mælti til konungs: Ek er skyldugr, herra, at ráða yðr heil ráð, sakir þess at ek er yðarr riddari. Drepi þér eigi dróttningu daglangt með þessum ráðum sem nú [er til lagit, hyggit [görla, at hon er komin af mikilli ætt, Pippin konungr er hennar faðir, er bæði er gildr ok ríkr, en Berta dróttning er hennar móðir, Magnús er hennar bróðir, ok margir aðrir góðir menn eru henni skyldir mágar ok vinir. Nú ræð ek yðr þat, herra konungr, at þér, [segir Arneis, sendit eptir þeim öllum ok biðit þá koma til yðvar sakir vináttu ok hœversku, ok fáit þar til góða sendiboða at gera þetta erendi. Ok ef þeir koma allir saman í yðra höll, látit þá framfara [eptir því sem þessir góðu menn leggja til ráðs. En ef þér drepit dróttningu, þá hafi þér úvináttu af þessum öllum hennar frændum. Nú sem konungrinn heyrði orð riddarans, tekr hann þat til ráðs, sem sjá tryggi maðr [réð honum, ok lét þegar bréf skrifa til Pippins konungs ok allra þeirra er nefndir váru, ok biðr þá fagrliga með blíðum orðum til sín koma ok segist mikiliga þurfandi þeirra tilkvámu, en um hvat þat var vildi hann þeim eigi [birta fyrr en þeir kœmi sjálfir. Með þessum orðum gerir hann sína sendiboða, ok gátu þeir allan sinn vilja sýslat í þessarri ferð.

8. Hertugi Hugon lætr nú búa til mikilar veizlu móti öllu þessu liði ok stórmenni. Ok er sá tími kom en þessir allir váru komnir, ríðr konungrinn út í móti þeim með öllum sínum mönnum, ok leiddi hann Pippin konung ok alt hans föruneyti sœmiliga í sinn garð. Ok er þeir váru þar komnir, var höllin sœmiliga skipuð, borð sett ok allr matr til reiðu. Þar næst tók konungarnir handlaugar ok settust upp yfir borðin, var þá höllin skipuð sem þröngast mátti af hinum ríkastum mönnum. Þar var inn borinn [alls kyns drykkr skenktr í stórum gullkerum ok dýrir réttir [framsettir af sœmiligum þjónostumönnum, piment ok clare [ok hit bezta vín skorti þar eigi, ok af fyrsta rétti [af mat er þeir átu, görði sjá hinn vándi Milon svá, at allir gleymdu sínum vinskap er höfðu haft til dróttningar Olif. Ok er konungarnir váru mjök svá mettir, [ok allir aðrir er í váru höllinni, þá mælti konungr Pippin: Hvar er vár dóttir frú Olif, hví kemr hon eigi inn í höllina at tjá sik ok gleðja þetta fólk, er hér er komit? Ok er hinn illi Milon heyrði þessi orð, gékk hann út um dýrr ok dvelst um stund. Ok er Pippin konungr vænti at frú Olif mundi koma með sœmiliga meyjaskara, þá kom hon í höllina einsaman, [nú megi þér hlýða hvat ek segir yðr, hon kom vist éinsaman inn, svá sem hon væri sprungin út or steini. Hon var í einum þunnum kyrtli af kamelet, at menn mætti kenna at þat var einnar hœverskrar konu líkami, hon var berfœtt [á því sama grjóti sem höllin var þilin með, hennar hár var vafit um höfuð utan skaut eða húfu. Frú Olif stóð á hallargólfinu svá sem hon væri til þess rekin at vera fól öllum til hlátrs. Milon trúðr vaktar enn sína illsku, ok gengr þar til sem hann vissi blámannsins líkam liggja, tekr hann upp ok berr inn í höllina, þar sem frúin stóð, ok kastar niðr fyrir fœtr henni svá hart, at allar æðarnar brustu upp með blóðrás. Þá mælti sá útryggi háls Milon, [sem guð gefi skömm: Þat veit guð, segir hann, vánd púta, at þessi var þinn brúðgumi, ok leyndir þú lengi minn herra konunginn þessu úráði. Ok er þetta heyrðist í höllinni, þögnuðu allir menn ok hugðu þetta satt vera. Þá mælti Hugon konungr: Hér er mörgum góðum mönnum skipat í þessa höll ok hingat komnir eptir mínu boði. Segir ek yðr þat með sannindum, at þenna blámann fann ek liggjanda í sæng hjá Olif yðvarri dóttur, Pippin konungr, ok vil ek yður ráð við hafa ok allra annarra góðra manna, hvern dóm hon skal hafa. [Betr hefir sá, segir bókin, er gott efni kann til handa bera ok eigi verðr fyrir lognu af vándum mönnum; en þó er sá sæll er rétta sök hefir at verja ok guð er með, því at æ kemr upp um síðir, hvat sem maðr gerir gott eðr ilt, þó at nökkura stund þolist. Nú þeir frændr [sem Olif sá hötuðu hana allir, ok sá er áðr var hennar faðir vildi nú eigi vera hennar frændi, ok allir hennar náskyldir frændr kallast nú enga ætt [við hana eiga at telja. Svá var hon nú öllum leið, at engi maðr vildi henni nökkura huggan gera. Þessi trygga kona frú Olif sá nú görla, at allir hennar frændr ok vinir hötuðu hana, ok vissi hon eigi hvat hon skyldi at hafast. Gengr hon þó innar ok sezt niðr fyrir fœtr föður síns Pippins konungs. Ok er hann sá þat, varð hann svá reiðr, at hann skaut henni með sínum fœti svá hart á hallargólfit, at sundr géngu tvau rif í hennar síðu. Landres son hennar var þá ok inni í höllinni ok lék sér á gólfinu. Milon sá hvat Pippin konungr görði, at hann skaut Olif hart frá sér á gólfit, hann vildi eigi þá sína illsku hepta, ok gengr at sveininum Landresi ok sló með einu refði á brún honum, svá at hon sprakk í sundr, ok æfinliga mátti sjá þat örr meðan hann lifði. Nú biðr enn Hugon konungr, at allir skuli hér um dœma, hvern dauða hon skyldi hafa. En allir þögðu ok þótti vant til at leggja.

9. Þá mælti Karl bróðir hennar, er síðan varð Karlamagnús keisari, hann var vitrastr allra þeirra: Þat ræð ek þér, Hugon konungr, at þú lát flytja hana í þat sama steinhús, sem þit Milon hafit látit gera, 12 mílur brott af borginni. Ekki skal henni til fœðu fá utan einn sáðahleif ok eitt ker með vatn, látit þetta vera mjök vánt hvártveggja. Síðan látit hana þar sitja eina samt sjau ár full eðr meir, ef guð vill at hon lifi, ok er þessi tími er út liðinn, ok sé hon þá lifandi ok vel fœr kona, þá veit þat guð ok góðir menn, at ek hygg [yðr hafa logit á hana. Þá segir hinn illi Milon: Þessa tillögu vilju vér hafa; en þó vantar enn nökkut, [þagat skal samna til þessa húss öllum ormum ok pöddum ok eitrkykvendum, [ok skolu þau öll vera inni hjá henni, hvar sem þau finnast í holtum eðr skógum eðr hreysum. Ok allir játtuðu, at svá skyldi vera, [ok síðan var til farit at gera húsit með sterkum steinum ok lími. Ok er [þat var albúit ok dróttning skyldi til vera leidd, þá mælti hon til konungs: Herra, segir hon, nú ætli þér mik til þessa húss at flytja, sem þér hafit gera látit, ok mik þar í setja, ok því biðr ek, at þér látit mik ná at kyssa Landres son minn. Konungrinn veitti henni þetta. Síðan kyssir hon son sinn ok mælti svá: Vei er mér, ljúfi son, at ek skal skilja við þik, ok þat er mér nú mestr harmr. En ef svá má verða með guðs vilja, at ek sjái þik nökkurn tíma, þá má ek þik fullvel kenna, sakir þess at þitt brúnarbein er nú lamit, er mér er útkastat. Hinn illi Milon mælti við konunginn: Látit þessa konu eigi dvelja stundina ok tala við Landres son sinn í allan dag. Dróttning mælti: Nú hafa allir mínir frændr ok vinir mik fyrirlátit, hvert man ek flýja nema til þín, dróttinn Jesu Kristr, er engan fyrirlætr þann er þik elskar; þér eru kunnigar mínar sakir, þær sem á mik eru bornar, dœm þú, dróttinn minn, alt mitt mál, ok lát hit sanna upp koma um minn hag fyrir þitt heilaga nafn, svá at ek megi eigi undir fótum troðast þessa illa svikara Milons né mitt afspringi. Lát hér svá fullan dóm á koma, at þitt hit dýra nafn lofist því öllu meir, sem þetta [spyrst ok sannprófast víðara um kristnina. Ok er hon hafði þetta mælt, var hon fœrð til hússins ok þar innsett í, henni var fénginn einn hleifr af hinum verstum sáðum, ok eitt ker af vándu vatni fult. Síðan var húsit aptr byrgt sem sterkligast, váru þar engar dyrr. Látum hana nú liggja þar sem dauða, meðan guð lofar, en víkjum rœðunni til Hugons konungs ok hins illa Milons.

10. Litlum tíma héðan frá liðnum lætr Hugon konungr til sín kalla alla mest háttar menn síns ríkis, ok sem þeir eru þar komnir, talar konungrinn við þá um lög ok landstjórn. En Milon hugsar nú enn meðan sinn vándskap; hann kallar einn dag alla þessa ráðgjafa konungs er þar váru komnir í sitt herbergi, ok talaði svá við þá: Góðir herrar, kvað hann, [yðr er nú kunnigt, at minn herra konungrinn er nú kvánlauss, ok er þat mitt ráð, at vér segim honum, at hann fái sér dróttningu sem fyrst, ella skiljumst vér við hann. Þetta ráð samþyktu þeir, ok báðu þann illa svikara fram bera af þeirra hálfu. Ok einn dag er konungrinn hafði kallat þá í eina stofu, stendr Milon upp ok mælti til konungs: Herra, segir hann, þessir góðir menn, sem hér sitja, hafa beðit mik tala sitt erendi ok segja svá, at þeir vilja við yðr skiljast utan þér fáit yðr dróttningu sem fyrst, því at landit stendr erfingjalaust, ef þér kunnit frá at falla. Þá svarar konungrinn Hugon: Ek mundi víst þat ráð taka, ef ek vissi at frú Olif væri dauð. Svikarinn sór um at hon var löngu dauð. En ek vil at þér vitit, at ek á eina dóttur, hon hefir ágætt fóstr, [hon er harðla fögr jungfrú er nökkurn tíma var sköpuð af holdi ok blóði, hon heitir Aglavia; gefi guð henni skömm, segir bókin; ek hefi undir minni hendi 15 [riddara land, ok svá mikit gull ok silfr at ek veit eigi sjálfr. Vil ek, minn herra, þetta gefa alt með minni dóttur. Svá gat hinn illi Milon um talit fyrir konunginum, at hann hlýðir á ok samþykkir [þessu úráði, festir hana ok heim leiðir úforsynju. Allir þeir er við hana töluðu géngu með illum orskurð frá henni, ok er hon kom til staðarins, lögðu allir illa blessan á hana. Nú lætr Milon búa til bruðlaups þess hins versta, er frá hefir verit sagt, því at allir þeir er þangat kómu váru mikiliga skemdir, ok er at kveldi kom géngu konungr ok dróttning í sína sæng, ekki eptir því sem guðs lög buðu heldi eptir ráðum hins illa Milons. Þar þóttust allir oflengi dveljast at því brúðkaupi, ok varð því hverr feginn, er fyrr kom heim til sinna heimkynna.

11. Konungr ok dróttning váru litla stund [áðr ásamt en þeim varð sonar auðit, ok var sá engi [at þat lofaði eða vel þœtti í konungs húsi. Sjá sveinn var til kirkju borinn ok skírðr ok kallaðr Malalandres at nafni. Þat þótti öllum skaði, at sú skrœfa vóx skjótt ok þróaðist, ok er hann var missaris gamall, görðist hann undarliga kyndugr, hann skreið aptr ok fram með stokkum ok beit í fœtr mönnum ok leggi, ok svá sem hann var ellri, var hann æ því verri, við ríkra manna sonu vildi hann eigi dagliga berjast, en við fátœkra manna sonu vildi hann jafnan ilt eiga, ef hann mætti því fram koma. Jafnan kunni hann at klóast um ok svá at bíta, alt þat er hann sá með sínum augum þá vildi hann eiga, svá vandist [sjá skrœfa lítt í öllum lutum. Nú vaxa þeir báðir upp konungs synir í hans garði Landres ok Malalandres, ok líðr svá fram nökkura tíma. Ok þat bar til einn dag, sem opt kunni til bera, at Hugon konungr sat í höllinni með sínum riddarum, en Milon trúðr gengr aptr ok fram at gleðja fólkit, ok var hann spurðr, hvárr af konungs sonum væri röskari eða ellri. Milon segir Landres ellra en Malalandres sinn dótturson röskara. Milan heyrir at Landres er meir lofaðr í öllum lutum en hans dótturson, ok eirir honum þat illa. Ok einn dag gengr hann til konungs ok mælir: Hversu lengi vili þér þenna blámanns son uppfœða á yðrum garði? Svá hjálpi mér guð, at hann var aldri af yðr getinn, ok ræð ek af því at þér látit hann brott frá yðr, þér megit vel glaðir vera, meðan Malalandres yðvarr son lifir. Svá gat sá hinn vándi níðingr talat fyrir konunginum, at hann biðr Landres son sinn í brott verða or sinni augsýn ok eigi aptr koma. Ok er hann heyrir þessi orð föður síns, varð hann mjök hryggr ok gengr út af höllinni, hugsandi hvert hann skyldi fara. Hann minnist nú á sína fóstrmóður, þá er hann hafði fóstrat fyrr. Hon var ein gömul kona vitr ok margkunnig, hon [var kölluð Siliven at nafni, átti hon einn garð ok gótz mikit, var sá garðr nálægr konungs hallinni. Hann snýr þangat nú férðinni ok fram komandi til sinnar fóstrmóður heilsar hann upp á hana með þessum orðum: Guð geymi yðvar, Siliven mín fóstrmóðir. Ek vil yðr kunnigt gera, at konungrinn faðir minn hefir mik frá sér rekit ok fyrirboðit mér optar í sína augsýn at koma. Ok er hon heyrði þetta, mælti hon: Þú ert velkominn Landres, segir hon, minn fóstrson, ok alt þat gott sem ek má, skal ek þér veita, ok því yrðag fégnust, at þinn þroski yrði sem mestr ok þik mætti margt gott henda. Landres dvaldist þar nú um 7 ár full, ok görði Siliven alla luti [eptir því, sem honum mátti bezt líka. Ok einn morgin er Landres snemma uppi ok ætlaði at skemta sér at riddaraskap, því at hann kunni hann harðla vel, ok er hann var út kominn, mœtti honum Siliven hans fóstrmóðir. Hon heilsaði honum fagrliga ok mælti: Ljúfi fóstrson Landres, þú ert fagr maðr ungr ok vitr ok hinn fríðasti, er [nökkut sinn sá manns auga, gjarna vilda ek gott til þín vita [ok hvat manna þú mant verða. Ek man segja þér tíðendi: á morgun skal vera leikr undir kastala föður þins, þar skulu saman koma margir ungir menn. Þeir hafa einn svöpp at leika með, ok sá sem rekit fær þrysvar í samt þenna svöpp, svá at engi nái í milli, hann berr prís ok heiðr af öllum. Ok þar skaltu Landres til fara ok reyna, hvert hjarta þú hefir eðr hraustleik. Ok er Landres heyrði þetta, mælti hann [svá: Hjálpi mér guð, fóstrmóðir, at ek skal á morgin koma til þessa leiks ok reyna mik.

12. Nú leið dagr, en nóttin kom, ok ferr hann í sína sæng at sofa. Ok er dagrinn kom, reis hann upp í sín klæði ok býr sik til leiksins. Ok er hann var búinn, gengr hann til sinnar fóstrmóður ok gaf henni góðan dag, ok mælti síðan: Kæra fóstrmóðir, segir hann, ek vil nú fara til leiks þess er þér sögðut mér frá í gær, man ek koma þegar aptr er ek má. Hon gékk þá brott frá honum litla stund, ok [þegar kom hon aptr ok bað hann bíða sín. Hann snerist þá við henni. Hon mælti þá: Svá vil ek þrífast, Landres, segir hon, at þú skalt hafa erendi mitt til leiks þessa. Hon hefir þá upp sína hœgri hönd ok setr þann pústr undir hans vanga, at hann hugði sín bæði augu út mundu springa, svá var hann mikill. Hon mælti: Til þess gaf ek þér, Landres, segir hon, þessa minning, at ek býðr þér í nafni guðs ok frú sancte Marie, at þú takir aldri pústr af karlmanni né konu utan föður þínum ok móður. En ef nökkurr annarr dirfist þvílíks at gera, þá gjalt grimliga ok gör þat í mína minning. Landres ferr nú heiman frá sinni fóstrmóður ok léttir eigi fyrr en hann kemr undir kastala föður síns á þá völlu sem þar váru. Hann sér þar fyrir sér marga sveina leikandi meðr [einum digrum sveppi. Landres stígr niðr af sínum hesti ok bindr hann viðr eitt tré, gengr síðan fram til leiksins ok þröngvist fram á meðal manna, ok kemr þar nú sem mest var þröngin um svöppinn, ok eigi léttir Landres fyrr en hann kemr höndum á svöpp þenna ok berr út frá þeim. Ok er hann hafði þetta gört, kastar hann annan tíma inn í miðja þröngina ok hleypr eptir sjálfr ok getr enn náð [annat sinn. Þá mælti Landres: Hefða ek brott haft svöppinn fyrsta sinn, er ek fékk hann, mætti þér hafa sagt, at ek hefða rangliga unnit þenna leik, því at ek er úkunnigr yðr flestum öllum, en nú hefir ek unnit leikinn tveim sinnum; því vil ek honum enn inn kasta millum allra yðvar, ok ef ek fær hann [fengit hit þriðja sinn hér út frá yðr, þá viti þér allir, at ek hefir unnit leikinn meðr réttu en eigi með falsi. Nú kastar Landres þriðja sinn inn þessum sveppi, þar sem mest var þröngin, ok á lítilli stundu getr hann honum náð ok út borit frá þeim, ok varð nú harðla glaðr. Ok svá sem Landres er útkominn af mannþrönginni, mœtir honum Malalandres bróðir hans ok þótti illa er hann gat tekit böllinn, [ok hefir upp sína hœgri hönd ok slær Landres bróður sinn svá gildan pústr, at honum þótti syngja at eyrunum. Hann mintist þá hvat fóstrmóðir hans hafði mælt við hann ok gört, áðr hann fór heiman, ok nú hefir Landres upp sína hœgri hönd ok slær Malalandres svá hart, at [alt hans kinnarbein klofnar í sundr, ok svá sterkr var sá pústr, at mestr þori tannanna er í hans höfði váru, féllu niðr á jörðina. Ok þá mælti Landres: Þat veit guð, bróðir, segir hann, at þessi pústr er ek gaf þér, er verðr við hina þrjá er þú gaft mér.

13. Konungrinn ok hans riddarar stóðu upp í kastalanum ok sá ofan till leiksins, ok þótti vera hin mesta skemtan. Þar var ok hinn bannsetti Milon hjá konunginum ok sér á þeirra viðrskipti brœðranna, ok hann mælti til konungs: Herra, segir hann, sjái þér, at yðvarr hjákonuson sló yðvarn eiginkonuson, nú látit kalla þá báða fyrir yðr sveinana, síðan látit taka þann vánda mann, er yðvarn son sló, ok setja í myrkvastofu. Konungrinn lætr kalla Landres ok með honum aðra sveina, ok er hann kom inn, mælti konungrinn til sveina sinna: Upp skjótt, segir hann, ok takit þenna níðing ok leggit í bönd, síðan kastit honum í myrkvastofu. Þá mæltu sumir, at hann skyldi taka, en sumir mæltu í móti, at hann skyldi pína. Landres mælti þá, er bæði var vitr ok fagr: Þat veit guð Maríu son, ef þér talit þat lengr faðir, segir hann, at ek skuli fara í myrkvastofu, at fyrr skal ek taka þér í skegg svá hart, at í minni hendi skal þat eptir dveljast ok [í brott fylgja svörðrinn. Ok því næst gengr Landres út um dyrr, svá at engi maðr þorði hendr á honum at festa. Lét þá faðir hans segja honum [annat sinn, at hann skyldi eigi optar í hans augsýn koma. Ferr nú Landres brot þaðan ok til sinnar fóstrmóður, heilsar henni vel ok sagði: Eigi þori ek lengr hér at vera, því at faðir minn er mér reiðr, ok vil ek eigi at þú verðir þess gjaldandi, ef hann spyrr at ek dveljumst hér. Sveinninn tekr nú boga sinn ok örvar í hönd sér ok kyssir síðan fóstru sína. En hon var mikiliga harmandi hans vesöld ok biðr hann nú vel fara, iðugliga grátandi ok dróttin biðjandi, at hann vísaði honum þangat sem honum væri mestr fagnaðr í. Sveinninn gengr nú brott á skóg ok ferr nú aptr ok fram um skóginn ok finnr engan mann ok enga bygð, ok í þeim klæðum sem hann gékk á daginn í þeim lá hann á nóttina. [Eina íþrótt hafði þessi ungi maðr, þá sem ek vil nökkut af segja, hann kunni vel skjóta fugla til matar sér. En þá er hann skyldi þessa matar neyta, þá hafði hann engan eld at steikja fyrir sik. Nú þó at hungrinn gengr fast at honum, þá vildi hann þó eigi hrátt eta, því at hann hafði því eigi vanizt. Hann mæltist þá við einnsaman: Hvat skal ek nú at hafast, ljúfari væri mér nú ein fylli matar ok drykkjar en alt þat gull sem liggr í míns feðr garði. Heyr mik nú, dróttinn minn almattigr, ok leys mik af þessum vanda, ok lát mik eigi lengr pínast, heldr vísaðu mér í nökkurn þann stað, at ek megi hjálpast af þessum hungri. Sveinninn gengr nú [brott ok fram í skóginn. Hann kemr þá fram í háfan skóg, ok mátti þar sjá langt ífrá sér, því at þar var einn sléttr völlr undir niðri. Ok er hann kemr undir eitt hátt tré, heldr hann upp hœgri hendi fyrir augu sér, því at sólin skein [á móti honum. Hann sér þá fram á völlinn fyrir sik, hvar sátu fjórir dvergar ok mötuðust, [ok er hann hafði þat sét, varð hann harðla glaðr, því at hann vænti sér þar af nökkurs bata. Stillir nú fram sem hógligast [tré undan tré, ok nemr stað skamt frá þeim. Hann heyrir þá einn dverginn mæla til annarra kompána sinna: Etit fast, mínir vinir, því at af þessu handklæði má ek gefa oss allan þann bezta kost er vér kunnum beiðast, ok or várum potti allan þann drykk sem vér viljum beztan hafa. Landres mælti þá: Þessir lutir eru mér nú allnytsamligir, dróttinn minn, segir hann, at hafa ok eiga. Hugsar nú, at annathvárt skal hann hafa nógan mat eðr skjótan dauða fyrir þessum dvergum. Herðir nú hug sinn ok hleypr sem harðast fram[. Sem hann kemr at dvergunum, grípr hann sinni hendi hvárt handklæðit ok pottinn. Ok er dvergarnir líta hann þar kominn [svá skjótt sér á úvart, urðu þeir svá hræddir, at hverr hljóp í sína holu, ok flýðu brott af augliti Landres.

14. Svá sem Landres hafði náð sögðum potti ok handklæði, þá vissi hann görla hvat hann skyldi at hafast. Settist hann þá niðr ok lagði fram fyrir sik handklæðit; [allr sá matr er hann vildi hafa ok hann til lysti var honum til reiðu, á því handklæði, svá ok eigi síðr [allr sá drykkr er hann vildi hafa var honum til reiðu í þeim potti. Þikkist hann nú hafa vel sýst ok er harðla glaðr í hjartanu. Ok er hann er vel mettr ok drykkjaðr, brýtr hann saman handklæðit sem bezt ok knýtir í skyrtublaði sínu, en pottinn bindr hann undir belti sér, fyrir því at hann man hans optar þurfa. Ok er hann ætlaði brott at ganga, kómu út af sínu inni tveir dvergar ok æptu á hann: Heyrðu Landres, fagr maðr ok vitr, gef oss aptr handklæði várt ok pott, fyrir því at þú ert nú fullvel mettr ok drykkjaðr. Nei, segir Landres, [viti guð, at þér fáit hvárki af mér þetta handklæði né pott, ef ek má ráða. Þá segir annarr dvergrinn til annars: Ljúfi bróðir, segir hann, látum hann fara veg sinn, því at ek hefir enn önnur 2 handklæði ok aðra tvá potta. En ek veit, segir dvergrinn, at hann kemr skjótt til þeirrar ljúfastu konu er nökkurn tíma var fœdd. Hver er sú? sagði annarr dvergr. Hon heitir frú Olif, segir hann, hin tryggasta kona ok er móðir Landres. Ok er sveinninn heyrði þetta nafn, vissi hann er hann vóx upp heima móður sína svá nefnda, en þat vissi hann aldri, at hon sæti í styrkri myrkvastofu. Landres mælti þá: Þér er kunnigt Jesu Kriste, at ek vissi þat eigi fyrr, at mín móðir [væri svá nauðugliga stödd, at hon [væri í nökkurri myrkvastofu. Nú biðr ek þik, dróttinn minn, sakir þíns heilaga nafns, at þú vísir mér til hennar í dag ok til þess sama húss, er hon er í sett. Landres gengr nú or þeim stað ok í þann mikla skóg, válkast þar nú aptr ok fram. Hann kom þar niðr um síðir, sem hann leit einn myrkvan stað ok þar finnr hann eitt hús af steini gört ok lími, slíkt sá hann aldri fyrr jafnmyrkt. Hann gengr umhverfis húsit ok hyggr görla at ok finnr engar dyrr á þvi, svá var þat sterkliga aptr byrgt. Hann sér at hér er ekki opit á utan einn lítill gluggr, hann sér í þessum sama glugg sitja einn lítinn fugl ok syngja harðla fagrt, svá at lysti á at heyra. Þetta hafði verit öll hennar gleði [er hon hafði haft, síðan hon var sett í þetta hús. Landres bendir nú boga sinn ok ætlar at slá fuglinn. Hann skýtr inn í glugginn, er á var húsinu, ok kom á brjóst móður hans kólfrinn svá hart, at hon kvað við [ok œpti: Jesus Kristr miskunna mér, segir hon, eðr hverr er þessi er mik slær svá sárliga, at aldri fékk ek slíkt skot. Oflengi hefir ek nú verit í þessum skógi, at maðr skal hafa mik fyrir skotspán, ok skýtr at mér með boga ok kólfi. Ok er Landres heyrði þessi orð, mælti hann til hennar: Hvat manna ertu, er hér liggr inni? þú mant lifa hér við lítinn mat [bæði fœðslu ok drykkjar. En ef þú ert kominn af nökkurri góðri ætt, þá kasta út kólfi mínum. Ok þá mælti frúin: Ek biðr at þú segir mér fyrir þína kurteisi, hverr þú ert eðr hverrar ættar, ok ef þú segir mér, þá vil ek senda þér út kólfinn. Landres mælti þá: Þú biðr mik fyrir kurteisis sakir segja þér hvaðan ek er, en ek vil því eigi leyna. Ek er af húsi hertogans Hugons, er á dalinn Munon, ok af hans herskap flýða ek hingat. Ljúfi maðr, segir frúin, ef þú ert af þess hertoga húsi, þá bið ek, at þú segir mér, ef son hans lifir, sá er Landres heitir, ok at þú heilsir hann fullkomliga af minni hálfu, því at hann er minn eiginn son, ok seg honum, ef ek mætti jafnvel frjáls vera ok liðug ganga sem hann, skyldag sjá hann með mínum augum. Þá segir Landres: Svá vil ek vera utan allra skemda, at ek vil eigi mínu nafni leyna fyrir þér. Menn kalla mik Landres son Hugons konungs. Frúin mælti: Fullvel mætta ek kenna þik, ef þú værir minn son, fyrir því at þá er mér var hér inn kastet, var lamit brúnarbein hans af hinum vánda Miloni. Ok svá sem Landres heyrði þetta, [ok skildi at hon var hans móðir, er þar var inni í þessu húsi, hugsar hann um hvat hann skal til taka eðr hversu hann skyldi henni þaðan í brott koma; því at hann hafði hvárki járn né sleggju eðr þau önnur tól, at steinsmíði mætti fyrirkoma. Hann gengr þá út í skóginn ok leitast um, ef hann mætti finna þat tré er linore kallast, en þat er svá hart sem [hit harðasta járn. Gengr hann nú í einn myrkvan stað ok finnr skjótt þetta sama tré ok gerir þat til feginsamliga með sínum knífi, gengr síðan aptr til hússins er móðir hans sat í, ræðr þegar til ok pjakker sem hann getr fastast vegginn, þar til er hann kemr or einum steini, ok síðan hvern eptir annan, þar til at hann gat sét móður sína ok í nóg var ljóst í myrkvastofunni. Ok nú er hann vildi inn ganga, sér hann marga orma ok pöddur ok önnur eitrkykvendi í húsinu hjá móður sinni, at hann þorði at síðr inn at ganga, at hann [þorði varla sjá sína móður sakir þessarra eitrkvikvenda, er umhverfis hana lágu. Hon mælti þá til Landres: Ljúfi son, ver ekki hræddr fyrir þessum eitrkykvendum, [þau vilja þér engan skaða gera, [því at þessir ormar er hér eru, bæði langir ok smáir, ok önnur eitrkykvendi er hingat váru til mín send mér til skaða, þá er ek var í þetta hús sett, nú [skaltu vita fyrir víst, at guð hefir veitt mér svá mikla miskunn [af þessum kvikendum, at um daga hafa þau kropit út í gras sér at mat, en um nætr hafa þau lagzt umhverfis mik ok hulit minn líkama frá öllum kulda, ok ef þessir ormar hefði hér eigi verit, munda ek fyrir löngu dauð. Dróttningin stóð þá upp ok gengr til sonar síns ok kyssir hann ok mælti: Landres, segir hon, vel ertu kominn minn son; hvat hefir þú hér gört í þessum skógi, er þú férr svá einnsaman uten [nökkurs sveins. Landres svarar: Mín kæra móðir, ek vil eigi leyna þik, hvat því veldr. Faðir minn hefir útlægt mik af sinni augsýn, ok því þorig eigi þar at vera. Frúin mælti: Ljúfi son, segir hon, gjarna vilda ek nú fá mat ok drykk, ef til væri. Mín kæra móðir, segir hann, þat má ek með guðs lofi veita þér, því at ek gat fengit í dag af dvergum nökkurum eitt handklæði ok þar meðr einn pott, er yðr skal fullvel fœða. Leggr hann þá fram handklæðit ok svá pottinn fyrir sína móður frú Olif, ok allra handa kostr meðr vænasta drykk [var þar til reiðu, ok harðla sœmiliga matgört. Ok er frúin var vel mett ok drykkjuð, talar hon við Landres son sinn: Nú vantar mik klæði, sonr minn, segir hon. Móðir mín, segir hann, ek skal fá þér minn kyrtil ok syrkot, ok öll mín klæði önunr vil ek þér fá nema skyrtu ok [svá brœkr, þat skal ek eptir hafa. Megi þér hér af gera yðr klæði, ok fá betri [þá er guð vill. Ok er frúin hafði meðr tekit nefndum klæðum, þá mælti hon: Sonr minn, segir hon, lifir Siliven þín fóstra? Já, guð veit, [segir hann, hon lifir vist ok hefir gört mér margt gott, ok hjá henni hefir ek verit um mörg ár. Minn góði son, segir frúin, far nú aptr sem tíðast til þinnar fóstrmóður ok heilsa hana sem bezt minna vegna, ok seg henni at ek [em lifandi ok bið hana kenna þér [nökkur goð ráð af þessi álygi, er vér erum í stödd. En ek man [hér við hafast, meðan þú ferr sem verða má. Gjarna vil ek, segir Landres, alt þat gera eptir yðrum vilja. Hann leggr nú eptir hjá móður sinni hvártveggja handklæði ok pott, ok bað hana vel lifa. Síðan tekr hann boga sinn ok gengr brot ok léttir eigi fyrr en hann kemr aptr til sinnar fóstrmóður, heilsar henni þegar með blíðum orðum. Ok er hon sá hann, varð hon harla fegin ok glöð við hans kvámu, ok þá mælti Landres: Olif mín sœta móðir bað mik heilsa þik mikiliga af sinni hálfu, svá bað hon ok at þú skyldir nökkut ráð á leggja, at hon mætti frelsast af þeirri ljótu lygi, er hon hefir fyrir vorðit, ok at þat mætti af þvást um síðir. Kæri fóstrson, segir hon, þegi þú skjótt, ok ger þik eigi galinn, svá má ek heil vera, at þú minnir mik á þá sorg, sem ek hefir mesta beðit á mínum lífdögum, fyrir því at fyrir mörgum árum var hon dauð. Fóstrmóðir, segir Landres, ek segir þér með sannendum, at hon lifir ok er heil, en ef þú trúir mér eigi, far ok sjá hana með þínum augum. Fóstrson minn, segir Siliven, af því at þú segir þetta með svá miklum sannindum, þá vil ek trúa þér, ok ek skal góð ráð á leggja sem framast kann ek.

15. Nú skaltu búa þína férð sem skjótast til Karlamagnúsar konungs móðurbróður þíns, því at nú er dauðr Pippin konungr móðurfaðir þinn, ok létt nú eigi fyrr en þú finnr Karlamagnús, ok seg honum at þín móðir frú Olif lifir ok þú hefir hana fundit, seg honum ok grein á öllu hvat fram hefir farit síðan. Ek skal gefa þér eitt fagrt ers, þar til góð klæði ok góð vápn, at þú megir þitt erendi gera vel ok skjótt. Ok sem Landres er búinn, tekr hann sitt ers ok biðr vel lifa fóstrmóður sína, ok ríðr þar til er hann kemr í einn villiskóg syngjandi ok gleðjandi sik mikiliga. Ok er hann kom fram á eitt fagrt láð hjá einu stöðuvatni, sér hann [fram fyrir sik sitja einn pílagrím, ok sýnist honum [at vera líkr Jórsalafara, því at palmr hans lá þar hjá honum. Pílagrímr sjá mataðist, ok er Landres kom fram at honum, mælti pílagrímrinn: Fagr sveinn, sagði hann, stíg niðr af þínu ersi ok sit hjá mér, ok snæðum báðir samt, en ers þitt má vel bíta meðan. Landres hugði alt þetta prettalaust ok sté niðr af sínu ersi ok settist hjá pílagrímnum sakir þess at hann var ekki mettr ok þó lystugr. Nú er Landres skyldi til matar taka, var þessi pílagrímr allr í brott af hans augsýn, svá allr matrinn ok hans góða ers, er þar hafði staðit hjá honum. Eigi síðr var í brottu öll hans klæði, ok svá nöktr sat hann eptir á vellinum sem móðir bar hann í heiminn. Þá mælti Landres: Nú hefir mik þá mestu skömm hent, sem nökkurn tíma hefir [mann hent, ok ef nú kœmi til mín einn vændismaðr ok hefði lurk í hendi, [hann mætti reka mik um alt land, fyrir því at ek hefir engi klæði né vápn. Nú meðr því at Landres hafði lítit til at taka, þá sneri hann aptr til fóstrmóður sinnar, því at þar af hafði hann jafnan huggan fengit. Hann [stendr þá upp ok snýr aptr ok kemr heim til hennar nú nökkviðr, en áðr hafði hann riðit brott sœmiliga klæddr ok á fögrum hesti. Ok er hann ferr at garði, sitr Siliven úti í dyrum ok sér Landres kominn sinn fóstrson. Hon talar til hans: Gef þér ekki um, fóstri minn, því ek veit þetta miklu gör en þú, hverr þik hefir gabbat, ok svá alla atburði. Nú bið ek þik eins hlutar ok haf þat jafnan í þínu minni, lát aldri vin þinn eðr frænda, ef þér þikkir hann góðr, fastandi frá þér fara, [fyrir því þat má þik eigi gabba þá. En þessi fýla er þik gabbaði var þín stjúpmóðir, sú er [í nóg kann mart í kyndugskap, gefi guð henni skömm. Nú vil ek gefa þér eitt ers gott, þat sem þér skal vel duga í allar þrautir, ok þar með góð klæði ok góð vápn, sverð at gyrða þik meðr, er Mimungr heitir, en ersit heitir Klemingr. Nú ef þú ríðr á stræti eðr annan veg, ok vill nökkurr léttr maðr [við þik tala eðr þik dvelja, þá tak í beisl þitt ok snú ersi þínu, svá at þú megir sjá hvat kyndugum meistaramanni [þat man vera, ok ef ers vill gnaga beislit fast með sínum tönnum, gá þess sem bezt, ok lát þat hlaupa sem vill, en drag sverðit or skálpinum, ok ef sú vánda vættr sér þat, sú er þér vill mein gera, [allr hennar kraptr man at engu verða. Nú tekr Landres með því góða ersi ok þeim fögrum klæðum, er fóstra hans gaf honum, ok ríðr brott annat sinn harla glaðr. Hann kemr um síðir fram á einn mó, þar var eitt djúpt vatn, hann sér standa eina kirkju litla hjá þessu vatni ok kór fagran af görfan, einn gamall karl gengr út af kirkju á móti honum í svörtum slagningi. Hann mælti til Landres: Viltu taka af ersi þínu ok létta þér svá at ganga í kirkju ok hafa messu, ekki man þér at verr til takast um þína férð. Sem Landres hafði heyrt orð þess gamla manns, tekr hann í beisl sitt ok hleypir fram at kirkju sem hann gat mest, ok er hann hugðist at kirkju kominn á sínu góða ersi, var hann kominn heldr fram í einn stríðan straum ok djúpan, svá at þaðan hefði hann aldri til lands komizt, ei eigi hefði hans ers svá sterkt ok frœkit verit. Ok er hann kom á land, er horfin kirkja ok svá karlinn, ok ekki sá hann þar þá utan sléttan völl. Hann ríðr nú brott þaðan ok kemr um síðir á fagra völlu, hann mœtir flokki riddara ok finnr þar fagra skjöldu lagða niðr á völlinn. Riddararnir buðu honum þar at vera, en þeir riðu at honum or öllum áttum, sumir fóru at honum austan, sumir vestan, sumir norðan, ok um síðir kom einn gamall karl móti honum, ok var hann í svörtum búningi. Hann sat á hesti svörtum ok öll hans vápn váru svört, hann bar í sinni hendi eitt digrt tré ok langt. Sá gamli karl mælti til Landres: Svá séðu heill, turna þínu ersi til mín ok halt eitt dust með mik, þá mantu reyna hverr reystimaðr þú mant verða eptir okkart viðskipti. Landres tekr nú þeger í sitt beisl ok snýr sínu ersi at þeim gamla karli at sjá hvat [kyndugum meistaramanni hann væri. Ersit tekr nú þegar tönnum beislit, hleypr sem skjótast at karlinum gamla; því at þessi skrœfa var yfrit klók ok kunni hölzti mart, bregðst hon or þeirri mannligri líkneskju, er áðr var hon í, ok varð nú at einum digrum ormi, ok hafði svá ætlat at drepa Landres. En því at hans ers var svá gamalt í sínum vitrleik, ok guð hafði sent honum þat til hjálpar móti þessum görningum, steðjar ersit sem fastast á orminn ok lemr í sundr öll hans bein með sínum fótum. Ok þá hafði þessi bannsetta kona ekki annat efni en heim at krjúpa vesaliga, sem [verðugt var, til sinna herbergja, ok þá kallar hon á Milon föður sinn ok Malalandres son sinn ok mælti við þá: Ek hefir at segja ykkr mikil tíðendi ok ill, því at ek er svívirðliga leikin af Landresi, sem nú megi þit sjá, ok mikit ilt man hann oss gera öllum, ok hugsa um þat faðir, at þú megir halda lífinu, því at Landres er nú farinn at finna Karlamagnús konung frænda sinn ok alla sína beztu frændr, af því gerum ráð at hann verði drepinn þá er hann vitjar hingat, ok gangit báðir móti honum á stræti ok látit hann eigi fram komast. Gakk þú faðir þá framan at honum ok halt beislinu fast, ok lát sem þú vilir tala við hann, en Malalandres gangi at aptan ok höggi svá snart, at Landres standi aldri síðan upp. Látum nú þessar skrœfur með talast þat er þeim líkar, en víkjum til Landres þar sem hann gerir sín erendi.

16. Nú ríðr Landres þar til er hann finnr Karlamagnús konung móðurbróður sinn, ok tekr konungrinn sœmiliga við honum. Segir Landres frænda sínum Karlamagnúsi öll sín erendi. En hann kallar til sín marga góða menn ok mikils háttar, birtandi þeim þau tíðendi, sem Landres frændi hans hafði honum flutt, at frú Olif lifir. Ok er menn heyrðu þetta, þökkuðu þeir mikiliga guði sína heilaga miskunn, ok báðu nú konunginn gott ráð á leggja með sínum frænda. Karlamagnús konungr játtaði því ok mælti svá: Landres frændi minn man eiga litla dvöl hjá oss at sinni ok skal ríða snemma í morgin heim til föður síns ok birta honum mína þarkvámu, en vær skolum ríða litlu síðar allir samt til [Hugons konungs. Þegar um morgininn er ljóst var, stóð Landres upp ok klæddist ok bjóst til brottreiðar. Ok þegar hann var mettr ok búinn at öllu tekr hann orlof af Karlamagnúsi keisara, þiggjandi af honum sœmiligar gjafar. Stígr hann síðan upp á sitt góða ers ok ríðr brott af garðinum, margir sœmiligir menn fylgðu honum í veg ok skildust svá með hann. En Landres ríðr nú sem fljótast má hann ok léttir eigi fyrr en hann kemr heim í staðinn, þar at ríðandi sem þeir standa fyrir frændr Milon ok Malalandres á stræti. Ok er Landres kom at þeim, gengr Milon trúðr at honum ok tekr í beisl hans ok segist vilja tala með hann, en Malalandres gengr at aptan með hvössu sverði ok ætlar at höggva hann. Nú var sem fyrr, at þat góða ers, er guð hafði sent honum, hóf upp sína báða fœtr eptri ok sló Malalandres svá hart í hans höfuð, at haussinn brotnaði, en heilinn or hans höfði lá á fótum ersins. Ok er Milon sá þetta, lét hann laust beislit, ok varð svá hræddr, at hann hljóp í sín herbergi. En Landres eptir þessa atburði hleypir fram eptir strætinu ok mœtir þar næst sinni stjúpmóður, hefir upp sverðit ok slær af henni höfuðit, ok mælti: Guð veit, segir hann, at aldri optar skaltu mik svíkja.

17. Karlamagnús keisari kemr nú meðr sinn skara. Heilsar Landres konunginum sœmiliga ok ganga síðan til hallarinnar, ok þar mœtir Karlamagnús Hugon mági sínum með nökkurum riddarum. Ok er þeir fundust, heilsar hvárr öðrum blíðliga ok bauð Hugon hertogi Karlamagnúsi þar dveljast svá lengi sem honum gott þœtti, géngu nú síðan inn í höllina báðir samt með sínum mönnum. Ok svá sem þeir váru inn komnir, fundu þeir þar sitjandi Milon trúð á einum stóli á hallargólfinu, ok þegar hann sá Landres, kallar hann hárri röddu ok mælti: Miskunna mér Landres ok drep mik eigi í guðs nafni ok frú sancte Marie. Þá mælti Landres: Milon, segir hann, ek játtar þat guði, at þú skalt grið hafa fyrir mér ok öllum öðrum daglangt. En þat vil ek, at þú segir at öllum áheyrandum, hversu til hefir borit um þá miklu álygi, er mín móðir hefir af þér féngit, eðr hversu þat byrjaðist í fyrstu. Ok þá gáfu allir menn hljóð í höllinni, ok Milon hóf upp sanna sögu ok sagði alt [svá sem farit hafði í fyrstu, hversu hann vildi lokka dróttningu til saurlifnaðar við sik, ok hver andsvör hon gaf þar í mót; því næst frá því at hann sveik hana í drykk, ok þá hversu hann lagði blámanninn í sæng hjá henni. Ok er hann hafði upptalt allan sinn vándskap, þann er sá leiðr svikari hafði gört við dróttninguna, þá bað Karlamagnús alla þá menn er inni váru um þat dœma, hvat við þenna vánda svikara skyldi gera. Sumir báðu brenna hann, sumir hengja, sumir hálshöggva, sumir báðu at hann væri dreginn kvikr í sundr, en allir samþyktu þat at hann skyldi hinn verste dauða þola, er finnast mætti. Þá mælti Landres: Góðir herrar, ek vil at Milon hafi engan þenna dauðdaga er þér hafit enn um rœtt, hvárki af mér né öðrum mönnum, heldr vil ek at hann hafi þann sama dóm, er hann gaf minni móður, ok skal flytja hann í [þá sömu myrkvastofu er mín móðir hefir í setit, er honum gott eðr ilt, í þá sömu skal hann fara ok þar sitja sjau vetr eðr betr, ef hann man svá lengi lifa, síðan skal hann festa upp á galga. Ok þetta samþyktu allir, er inni váru. Var nú Milon leiddr í hörð járn ok fœrðr síðan til [myrkvastofu þeirrar er var 12 mílur brott frá staðnum, ok er þeir koma þar, finna þeir [þar hina tryggva konu frú Olif, svá vel hafða sem þann tíma er hon kom þar eðr betr. Þeir taka nú þá hina [tryggva konu dróttning Olif vel ok sœmiliga, ok þökkuðu guði mikiliga sem vert var, at þeir máttu finna hana heila ok úskadda fyrir svá mörgum eitrkykvendum sem þar váru. Þeir tóku þá Milon trúð ok setja hann í myrkvastofu ok byrgja síðan aptr sem fastast. Ok áðr þeir fóru í brott frá myrkvastofunni, heyrðu þeir Milon œpa hörmuliga ok segja, at þá lögðu eitrkykvendin at honum ok átu hold hans niðr at beini, ok lýkr þar nú frá Miloni at segja.

18. Þeir taka nú þá tryggu dróttningu ok fœra hana heim med mikilli gleði til konungs herbergja þess er hennar fékk í fyrstu meyjar. Ok er frúin kom í garðinn, gengr konungr sjálfr móti henni ok allir hans menn meðr mikilli blíðu, ok er þau frúin ok konungr fundust, mælti hann: Olif, segir hann, svá feginn verðr ek þér, sem ek mætti þá verða, er guð sjálfr kœmi, ok mikiliga eigu mið honum at þakka, at hann hefir okkr leyst or þvílikum vanda, því at eigi munu dœmi til finnast, at svá hafi mönnum verit fyrr gört sem okkr báðum. Ok þá svarar frúin: Lof sé guði allsvöldugum, at hann hefir mik leyst. En eigi fór yðr þat herraliga, at þér trúðut framar svikaranum en mér, ok [hefði dróttinn minn eigi framar sýnt mér miskunn en þú, væra ek löngu dauð, hefir nú ok Landres son minn með guðs vilja rekit minna harma. Nú vil ek, at [þat viti herra Karlamagnús minn kæri bróðir ok minn ljúfi son Landres ok allir aðrir, þeir sem heyra mitt mál, at ek ætlar at ráðast í klaustr ok þjóna þar guði, meðan ek lifir, ok launa [þar guði þat frelsi sem hann hefir mér gefit af þeirri lygi, sem á mik var login, gera slíkar ölmusur sem guð skýtr mér í hug. Fór þat ok svá til, at frú Olif gékk í nunnuklaustr ok endaði þar fagrliga sína æfi. En Karlamagnús konungr fór heim í sitt ríki með sœmd ok sóma gœdd góðum gjöfum. En Hugon konungr andaðist litlu síðar, ok tók Landres ríki eptir hann ok stýrði vel ok lengi ok þótti ágætasti höfðingi, ok lýkr hér nú þessarri frásögu [meðr þeim formála, at Jesus Kristr signi þann er skrifaði ok svá þann er sagði ok alla þá sem heyrðu ok sjá ok gaman vilja sér hér af fá.

---

Fotnoter