Dunstanus saga

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Heilagra Manna Sögur


Dunstanus saga[1]


Gudbrand Vigfusson

Icelandic Sagas, Vol II.

London, 1887


Prologus

Holy Cross Monastery, West Park, New York:
Heilagr Dunstanus

Öllum góðum mönnum ok rétt-trúöndum þenna bækling heyröndum ok yfir lesöndum, sendir Bróðir Arne Laurentii eilífa heilsu-kveðju í Dróttni vórum Jesú Christo. Meðr því at nökkurir góðfúsir menn hafa beðit mik, at ek munda saman-setja í eina frásögu þat sem ek fynda í helgum ritningum af lífi ok jarteina-gjörðum sæls Dunstani, Kantarabyrgis erchibiskups. Enn af því at ek kennir mik til þessarar gerðar mjög vanfæran, hefir ek um stund í móti staðit at gjöra þenna þeirra vílja. Nú ef svá er, þá hefir ek undirstaðit, at fyrir sakir at bænir rísa upp af sannri góðfýsi við Guð ok þenna hinn heilaga biskup Dunstanum, því hefi ek saman lesit í fylgjandi frásögn þau æventyr sem mjög hafa staðit sundrdreift í imissum bókum af fyrr-nefndum Guðs vin ok vórum andligum feðr Dunstano. Biðr ek alla yðr ok sér hverja, at þér hlýðit til eptir-faranda efnis með góðfúsu lítilæti, ok bætið um með þolinmæði þó at mín orða-tiltæki sé nokkut svó atfyndilig eða leiðinda-fullt, eðr eigi svó listuligt sem þessu ágæta efni til heyrir, virðandi þar meir til volduga verðleika dýrðligs Dunstaní erchibiskups, enn mín orð ok allan framburð. Því at hann biðr því framar fyrir yðr til Guðs, sem þér veitíð hónum meiri sæmd ok heiðr í atstöðu ok hlýðing þessarra fáu æventýra, sem sagnameistarar hafa hónum til sæmðar gört enn oss til gleði ok andarligrar nytsemdar í ímissligum bókum eptir látin. Í fyrstu mun ek fram bera með Norænligu móður-máli er til heyrir svó vóttandi sem hér fylgir:-


2. MEðr því at vér höldum með hátíðligum vökum ok tíða-gjörðum heimferðar-dag sæls Dunstanni erchibiskups, á hverjum vér trúum hann hafa fram farit af þessu fallvalta lífi ok sorgar-fullum útlegðar-dal til lifandi manna jarðar, ok himneskrar föður-leifðar, byrjar oss, hinir kærustu bræðr, at skríða til jarðar Lausnara vórs, gangandi fótspor þessa ens blezaða biskups með góðum verkum ok andligri gleði. En því at vér erum stórliga þyngdir[2] af vórum syndum, sem vér trúum, í dauðligum líkam, munu vér saman bera þá hluti sem vér höfum fundit í lofsöngum ok ymnum ok öðrum heilögum ritningum af þessum Guðs játara herra Dunstano, ok með áeggjanligum hætti svó sem einn stiga saman setjandi, ok eptir þessum Guðs vin skundandi til himneskrar hæðar upp rísa. Er þat í fyrstu greinanda, at hann var getinn af mikils háttar mönnum ok kynferðugum at veraldar virðingu, sæmdum ok auðævum. En svó göfug sem hans feðgin vóru at heims mekt, vóru þau miklu göfgari í góðum siðum ok guðligri spekt. Var faðir hans ok móðir svó háleitum lifnaði ok heilagligum prýdd hér á jarðiríki, at eptir þeirra andlát öðlaðizt heilagr Dunstanus í andligum líkam skipaðr at sjá þau í millum engla-flokka í himinríki, sem eptir-faranda capitulum vóttar.


3. Á nokkurri nótt sem heilagr Dunstanus nærði sik til guðligrar þjónustu með náttúrligum svefni, var hans skynsemdar-andi gripinn upp til himneskrar sýnar eptir guðligri forsjó. Sýndizt hónum sem mikit hóf ok hátíðlig veizla færi fram í himinríkis höll. Undirstóð hann at þar var brúðkaups-veizla, ok þótti sem móðir hans væri brúðr hæsta konungs. Sýndizt hónum ok, sem at þessarri veizlu væri margir mektögir höfðingjar ok ótölulikt fjölmenni í óumræðiligri gleði ok óendiligum fagnaði. Sá hann þar ok föður sínn gleðjazt með öðrum konungs hirðmönnum. Þótti hónum öll sú höll listuliga þjóta með ymnum ok lofsöngum þessa konungs, ok organ, ok salterium ok cithara ok allzkonar hljóðberanligum strengfærum. Sem hann þessa hluti hugleiðandi gladdizt hann(!) af fáheyrðum fagnaði, gékk at hónum einn ungr maðr í hinum bjartazta búnaði svó segjandi: “Fyrir hví öllum mönnum fagnöndum ok sætliga lof Guði syngjöndum, enn þú einn saman þegir í svó háleitu brúðkaupi móður þínnar er samtengir [hana] með óleysiligu sambandi himneskum brúðguma, hvers fegrð sól ok tungl mikilliga undrazt.” Dunstanus andsvaraði, segjandi sik ekki makliga kunna til lofs at syngja svó háleitum ok voldugum dýrðar konungi. Hinn ungi maðr sagði: “Viltú at ek kenna þér hvat þú skalt syngja?” Dunstanus sagðizt þat feginsamliga vilja. Engillinn [talaði] þá enn til hans: “Syng þessa symphoniam eptir þeim orðum ok hljóða-greinum sem ek syng fyrir þér:” O rex gentium, dominator omnium, propter sedem maiestatis tuæ da nobis indulgentiam, rex Xe, peccatorem. Alleluia. Enn það þýðist svó: “Heyr þú Christe, konungr þjóða, dróttinn allra hluta, gef oss líkn synda fyrir sæti veldis þíns.” Saung heilagr Dunstanus ok optliga endrtók þessa Antiphonu er Guðs engill hafði kennt hónum, gleðjandizt mikilliga af sætleik hljóðanna ok mikilleik sýnarinnar. Sem heilagr Dunstanus vaknaði, mundi hann gjörla orð ok thon sagðrar antiphonu, látandi skrifa hana ok í heilagri kirkju syngja; ok görði Guði góðfúsar þakkir sem verðugt var, fyrir þessa anda-gipt ok gleði, er hann var hónum sýnandi sín feðgin millum engla flokka sætliga Guði lof syngjandi. En af því er hér eigi skrifaðr thon sagðrar anthifonu, at hon er eigi sungin í kirkjum.


4. Þá er móðir heilags Dunstani var hafandi at barni sínu, ok hún gékk með sínn blezaða burð, bar svó til einn tíma Kyndils-messo-dag, þá er hún stóð í millum annarra kvenna haldandi á lifanda ljósi, sem allir aðrir menn, eptir því sem heilag kirkju er vön at gjöra á sagðri hátíð vórrar Frú; en á Grísku kallast sá dagr Ypapanti;[3] en þat þýðizt á Látínu representatio, þat köllum vér offran; þvíat á þeim degi var Guðs móðir í Gyðinga-musteri offrandi Guði sínn signaða son með þeim fórnum sem Moyses lög buðu:- Varð sá atburðr, at hvers mannz ljós sloknaði með Guðs bending ok tilvísan, án vind nokkurum eðr mannligum áblæstri, svó at öngvan varði. Nú sem allir stóðu mikilliga undrandi þessa fáheyrðu stórmerkis nýjung, vildi Guð birta hvat þetta tákn hefir at merkja. Af því vitjar hann móður heilags Dunstani með himneskum eldi, þvíat þat kerti er hún hélt á, kviknar á einu augabragði, ok berr á sér skært ljós með björtu logi. Ok sem fólkit sá þetta háleitt stórmerki, lofuðu allir makliga Guð, ok kveikti hverr sem hann vildi með fagnaði sítt ljós út af þessum heilags Anda eldi, er Guð sendi af himni móður heilags Dunstani, standandi síðan með sögðu ljósi þat sem eptir var messunnar. Meðr þessu æventýri megum vér merkja, hinir kærustu bræðr, at Guð hefir kosit ok valit sér þenna smá-svein þegar í móður-kviði, ok skipat hann þjónustu-mann eilífs ljóss, at með trúarinnar logbrandi skuli hann upp tendra þeirra manna hjörtu sem kólna eðr með öllu slokna í guðligum ástar . . . . . . . . . . . . . . (The middle of the leaf, about 20 lines on each side, is here cut off.)


5. . . . sú gjöf. Fyrir því sendir hann[4] fram fyrir hann á veg hans mikinn flokk helvízkra anda ok kumpana í hunda líki. Sem þeir sjá hvar þeirra hinn mesti óvin ferr, hlaupa þeir allir at honum í senn með gapanda gini ok greypiligri gnauð, grimmari en leonis eðr tigris, ætlandi at þegar at grípa hann kvikan ok slíta,[5] ok svá með sér heim til helvítis hafa. Enn guðlig myskunn skipar því á annan veg; því at þegar er Dunstanus sér á djöfla flokk, er sik hafði hulit ok skreytt með sjónhverfiligum ok hunda yfir-brögðum, kenna þeir mikinn hita hans heilagleiks, ok svipazt hann at þeim. Ok þó óvitugr hvat um leið, sve[i]flar hann fram fyrir sik limanum sem hann hélt á; fleyandi þeir ok ýlandi með afskræmeligum látum, ok niðr drekkjazt gegnum jörðina til helvítis hylja ok brennesteinsliga pytti. Nú sem Dunstanus kemr til múnklífis í Glastonia,[6] fann hann kirkju læsta. Fyrir því fór hann öruggliga upp á þá hjalla sem kirkjusmiðir höfðu sér til giorða upp reisa(!), ok komzt þar inn í kirkjuna öðru-megin þekjunnar, ok komzt þaðan til skala-dormsins bræðranna, leggjandizt síðan til svefns ok náttar-hvíldar, at hann vissi ekki hvat um hann leið. Um morguninn eptir þá bræðr finna hann þar vel heilan ok til reika, undrazt[7] þeir harðla mjög, eptir spyrjandi með hverjum hætti hann hefði þar komit, eðr hversu hann hefði sína heils[u] fengit. En sveinninn Dunstanus kunni þar ekki annat til at svara, enn hann hefði niðr lagizt útan klaustrs í herbergjum húsfreyjunnar er fyrr var getíð, krankr ok sjúkr ok mjög at dauða kominn. En með því at Guðs forsjá vildi þessa jarteign eptirkomandi mönnum sem nálægum viljandi kunnigt láta verða, bar[8] hún húsfrúin, er vér gátum fyrr, trúlynd þar ver[a]nda vitni þessu enn himneska tákni; þvíat hún hafði forvitliga um njósnat um brotthvarf Dunstani ok sér hverja hluti eptir því sem hún heyrði ok sá fram fara, sem fyrr var sagt. Meðr þvílíkri tákna-gjörð, sem nú hafi þér heyrt, prýddi Guð Dróttinn æsku-aldr síns einvala kers heilags Dunstani; þvíat svá sem óx skynsemdar-aldr, svá óxu ok hans verðleikar í Guðs augliti, sem enn með Guðs vilja man frá verða sagt síðarr í sögunni. Þessi hinn hreinlífi sveinn hegðaði svá sínu framferði með Guðs myskunn, at hann var bæði þekkr Guði ok mönnum. Þóttuzt allir vitrir menn undir-standa, af Guðs álfu ok Heilags Anda gipt, at hann mundi mikils háttar maðr verða, bæði fyrir Guði ok mönnum, sem bezt var.


6. Þó at heilagr Dunstanus væri af góðum ættum ok ríkra manna barn, vildi hann þó líkjazt í því Guðs postolum ok helgum höfuð-feðrum, at iðna stundum nytsamligt ok veralligt verk veraldar(!), at Fjándinn fyndi hann eigi iðjulausan, hugleiðandi þat sem Páll postoli segir, at sá sem ekki vill. . . . (here is the blank on the other side of the leaf)


. . . undir gefinn tutori ok pedagogo, þat er vernd[ar]manni ok leiðtoga. Á hinum þríðja er maðr algörliga fæddr ok móður undirgefinn. Á hinum fjórða aldri verðr hann annarra verndari ok formaðr. Á hinum fimta aldri skyldi maðr vera af leik ok barnæsku ok hafa sik til fullkominnar siðsemdar. Á hinum sétta snýzt mannzins líf í dauða ok sorg ok mörg hatr-fáandi ok full leiðindi. Nú sem hinn heilagi Dunstanus var kominn á hinn þriðja aldr er heitir adolescentia, ok fyrr var getið, gékk hann út af klaustrinu Glastonia hvar hann hafði verit frá blautu barns-beini sæmiliga upp fæddr, ok góðfúsliga í allri guðfúsligri spekt ok mannligri vizku; þvíat hann hafði þar til skóla gengit, en eigi undir munks búnat, hafandi sig til erchibiskups Rodobernensem er hét Adelmus ok var fóstbróðir heilags Dunstani. Tók erchibiskup við honum vel ok sæmiliga, hafandi hann í sínni þjónustu ok heimoligum kærleikum. Nokkurn tíma, sem hann sá, at þessi hinn ungi maðr mundi vera fullr af Guðs myskunn, ok hafði mörg mörk óvorðinna hluta með sér, fékk hann hann í hendr til þjónustu Etelstano er þann tíma var einvaldz-konungr yfir Englandi, hvern Adelmus hafði krúnat ok til konungs vígt. Varð Dunstanus skjótliga kærr af konungi ok öllun hans mönnum, þvíat hann undirstóð af hans krapta-verkum, at hann mundi mjög kærr Guðs vin. En sem konungrinn Ethelstanus fór fram um almenneligan dauða-veg, tók ríkis-stjórn bróðir [hans] Ethvardus,[9] er var inn röskvasti riddari í bardögum, mjök vópn-djarfr. En síðan hann var einvaldzkonungr yfir öllu [Englandi], lagði hann allan hug á at auka ok styrkja Guðs kristni, ok sæma hans þjónustumenn. Fór hann mest fram um ríkis-stjórn eptir ráðum ok áeggjan sæls Dunstani ok Ethelvaldi Winthonar biskups, látandi eptir [þeirra ráð]e[10] ok áeggjan mörg klaustr ok kirkjur af konungligum thesaur endrnýja ok upp smíða þá . . . skipandi yfir sum klaustrin siðferðuga menn til ábóta ok ótöluliga flokka Guði til heiðrs . . . safnaði hann saman góðfúsum meyjum ok guðhræddum þeim leggjandi til borðz ok klæðnaðar . . . [sína]; at þessi klaustra-manna safnaðr mætti sem bezt samdi ok sæmiligast Guði at þjóna . . . klaustrin hefði kost, ok allir nauðsynligir hlutir til fengnir. Vitjaði þessi inn góði konungr sagðra munklífa . . . hann skyldi vera faðir ok forstjóri munklífanna þeirra nauðsynjum myskunsamliga fyrir sjándi. En hans dróttning skyldi vitja systra-klaustra, ok með vakri áhyggju móðurligrar umhyggju[11] . . . þá hluti sem þeim til heyrði, at karlmaðr karlmanni, en [kvinna] kvinnu mætti án nokkurri grunsemd vóndri viðrkvæmiliga við hjálpa. Konungrinn Ethvardus[12] átti þann son er hafði fengit nafn föður síns ok hét Ethwardus, en annan son átti hann er hét Ethelredus; hann átti hann við einni vóndri konu er Elfrídr hét. En með því at Ethwardus var þeirra ellri ok siðsamari, ok at öllu betr at sér gjörr, ok síns feðr meiri eptirlíkari í öllum góðum verkum, því skipar hann, at þessi sínn son skyldi taka ríkis-stjórn eptir hans dag. [Enn er] Ethwardus var fram liðinn kaus heilagr Dunstanus með nokkurum öðrum landz-mönnum ok þó góðum höfðingjum(!). Var son hans Ethwardu[s] til konungs tekinn eptir föður hans vilja ok ráðagörð. En þá er vígslan skyldi fram fara, stóðu sumir landz-menn í móti, haldandi með Ethelredo bróður hans. En heilagr Dunstanus er þann tíma var Kantara-byrgis erchihiskup stóð stóðfastliga með sínum kumpanum ok hélt með Ethwardo. Ok þá er hann skyldi vígja konunginn, greip hann heilagt kross-mark, þat sem vant var at bera fyrir hónum ok erchibiskups tign í Caneia til heyrði, setjandi þat fram á mitt gólf; ok u[ndir því] Guðs merki vígði hann öruggliga til konungs í Englandi fyrr-nefndan Ethwardum hinn unga með ráði ok samþykt ok atstoð sínna bræðra biskupanna ok nokkurra landz-höfðingja, elskandi sínn vígslu-son með föðurligri elsku, svó lengi sem hann lifði; því at frá barndómi hafði heilagr Dunstanus haldit þessum pilti undir sínum meistara-dómi, bæði skírt hann, ok kennt hónum Guð at elska ok hans réttlæti um fram aðra hluti, ok elskað hann sem sínn holligan son ok allt til dauða.


7. Nú sem Ethwardus hinn ungi konungr hafði stýrt sínu ríki vel ok guðréttliga um þrjú ár ok átta mánaði, gangandi fótspor föðurs síns í allri Guðs þjónustu, tærandi sína dóma með mildi ok myskun eptir ráðum heilags Dunstani, eptir því sem segir í sögu hans, vekr fjándinn hans stjúp-móður Elfríði með þeirri illsku ok öfund, at hon hugsar um nætr ok daga at drepa hann með ferligum dauða, ok af ríkinu reka sinn stjúps-son Ethwardum, en sínn son Ethelredum hafði hún til ríkis-stjórnar, ok vildi hann mest upp hefja. Getr hún svó sínni íllsku fram komit, at einn tíma sem konungrinn kom til hennar herbergja með öngvan svein at vitja bróður síns fyrr sagðs, því at þeir untuzt harðla mikit ok hjartanliga, gengr hann einn fyrir dæmdr af hennar sambandzmönnum. Ok sem konungrinn er þar kominn inn í þeirra herbergi, gengr hún fram fyrir konunginn bjóðandi hónum blíðan koss með eitrsamt brjóst sínnar djöfuligrar illsku sem Judas Skarioth görði vórum Herra. Ok sem þetta hit meinlausa lamb konungrinn Ethwardus tók hann pacem af þessum Guðs níðingi, þvíat þegar lagði hún í gegnum konungsins kvið með því saxi sem hún bölvað bar undir sínum mötli, svó at þegar lágu úti iðrin. Fór þessi konungr hinn ungi ok hinn réttvísi fóstr-son heilags Dunstani með þvílíkum píslar-vættis sigri til Guðs, eptir því sem hans píslar-saga vóttar suo fulluliga. Hvílir hans líkami í Englandi í nunnu-setri því er Uistunina(?) heitir, hvar er Guð giorir fyrir hans ver[rðleika] gjorði (sic) Guð margar [jarteinir].


8. Góðrar minningar Ethwardus(!) konungr hinn gamli, sem vér gátum fyrr, prýddi ok upp hóf heilagan Dunstanum til margra veraldar sæmda, skipandi hann föður ok forstjóra yfir klaustr Glastonia, hvar er Dunstanus var forðum upp fæddr í Guðs þjónustu, eptir því sem áðr var sagt; þvíat í þann tíma réðu[13] konungar í Englandi ok skipuðu, ok vígja létu biskupa til biskups-stóla, en abóta ok aðra regluliga menn til klaustranna; stóðu þau ólög ok óvani í allri Englandz Kristni þar til er hinn heilagi Thomas Chantarbyrgis erchibiskup keypti fagrliga með sínu bana-blóði þat frelsi[14] sem kirkjan átti at hafa með réttu eptir Guðs lögum yfir slíkum hlutum, sem þeim Heinreki konungi varð til sundr-þykkis. Sem heilagr Dunstanus var munkr orðinn ok vígðr ábóti yfir sögðu munklífi, lærði hann ok siðaði undir-gefna bræðr, kennandi þeim at þjóna Guði með öllum hreinleik andar ok líkama. En þat er hann vissi Guði gagn staðligt í þeirra framferðum svarf hann af svá algjörliga með myskunsamri . . . gerandi þá svó bjarta ok skíra í Guðs þjónustu, sem einn klókr gullsmiðr hreinsar . . gull eðr silfr, til dýrðligrar ok til góðrar gjörðar; því at svó sem ljóskerti móður hans þá er hún var . . . [kveiktu]zt út af þessu einu kerti allra þeirra manna ljós er vóru í kirkjunni, eptir því . . . uzt ok dreifðuzt yfir sjálfan Dunstanum, ok út af þessu munklífi fór um allt England . . heilags siðferðis ok heilaga speki heilags Dunstani (sic).


9. [Eptir líflát] heilags Jatvarði hins yngra tók ríkisstjórn Ethelwardus bróðir hans, son hinnar íllu konu ok dróttningar . . . . dauða bróður síns; því at hann var með öllu hreinn ok hlutlauss af því vónda verki, er móðir hans h[afði gört, sem segir í sög]u fyrr sagðs píslar-vótts. Ok einn tíma er pilltrinn grét beiskliga dauða b[róður] . . . á móðir greip nokkur kerti ok barði piltinn mjök harðla, þvíat henni var þat næst hendi, heptandi með þessu hans grát ok kveinkan. Urðu hónum síðan svó leið kerti ok hatrsfull, at hann vildi aldri nær sjá þau eðr fyrir sér láta brenna. En þá er þessi sveinn var fæddr þá heyrði Dunstanus, sitjandi í klefa sínum ok um guðliga hluti hugsandi, ok engla raddir yfir sik í loptið heyrandi (sic) ok sætliga syngjandi: Pax Anglorum ecclesie! exorti nunc pueri et Dunstani nostri tempore: Hefir þat svó at segja: “Friðr sé Englands kristni á tíma vórs Dunstani ok tíma upp-runnins smá-sveins.” Var þat þessi konungr Ethelwardus, því at hann var friðsamr ok réttlátr mjúkr ok myskunsamr við alla góða menn þar sem þat hæfði.


10. Svó bar til, at einn erchibyskup(!) er hét Elfegus at hann var kallaðr til Guðs frá þeim stóli er heitir Winthonia. Var heilagr Dunstanus kosinn til biskups, ok valdr af öllum góðum mönnum. En hann vildi eigi samþykkjazt kosninginum. Á einni nótt birtizt hónum í svefni þrír Guðs postolar, Petrus, Paulus ok Andras, gefandi postuliga blezan, ok offrandi hónum hverr þeirra sverð ok Heilags Anda . . . . en þat má skiljazt Guðs orð ok biskuplig predicatio. Ok sem þeir höfðu allir heilsað hónum með guðligri blezan ok heilsu-kveðju, heyrði hann sælan Andreas postula mæla með blíðu andliti þessi guðspjallz-orð til sín talandi: Tollite jugum meum super vos, et discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Þat þýðizt svó: “Taki þér ok[15] mítt,” segir vórr Herra, “yfir yðr, ok nemit at mér, þvíat ek em mjúkr ok lítillátr í hjarta.” Enn blezaði Pétr postuli hafði í hendr sér palmatorium. Sem nokkur skóla-meistari bauð hann Dunstano fram rétta höndina. Ok sem hann fram rétti sinn lófa sem hlýðinn lærisveinn, gefr hann hónum plágu svó at skall við, svó segjandi: “Þetta skal vera þín pína fyrir þat er þú hefir neitað at vera Winthonar biskup, ok þetta skal þér til marks vera at þú dirfizt eigi þat at gjöra þá er þú ert til þvílíkrar sæmdar beðinn.” Við þetta plágunnar högg vaknar heilagr Dunstanus, gerandi Guði margfaldar þakkir fyrir þann heiðr enn háleita er hann veitti hónum, sendandi sína postola, veraldarinnar höfðingja ok dómara fyrr, vernda[16] præs . . . . því at hann undir-stóð af þessi vitran at þat mundi vera Guðs vili, at hann yrði Vinthonensis biskup; ok samþykkizt hann án dvöl sögðum kosningi, ok var síðan vígðr á viðrkæmiligum tíma með allri sæmð ok heiðr af sínum . . . . . . ok stól-settr biskup Vinthonie. En eptir nokkur ár resigneraði hann biskup [stól] sinn, ok var skipaðr af konunginum Ethgaro faðir ok forstjóri yfir biskups stóla . . . ok Vigornensen ok annan Lundunensem, skínandi fagrliga um nokkur ár í tvífaldri biskups tign um fram alla aðra biskupa í Englandi í þann tíma. Í þenna tíma görðuzt þau tíðendi, at erchibiskup anðaðizt sá er Oddr(!) hét ok féll frá sínum erchi-stóli. Var þá heilagr Dunstanus af leikum ok lærðum í Englandi til erchibiskups tekinn ok kosinn ok með Guðs vilja stól-settr í Cancia. En þá er heilagr Ethelvoldr Vinthonie biskup, lærisveinn ok fóstr-son heilags Dunstani, var fram farinn af heiminum, birtizt heilagr Andreas postuli í sýn helgum Dunstano erchibiskupi bjóðandi hónum at taka þar til biskups í hans stað ábóta er hét Elfegus sá sem fyrr var nefndr.


11. En sem hinn heilagi Dunstanus var orðinn Chantara-byrgis erchibiskup ok Primas allz Englandz, prýddi hann því framarr sítt líf með allzkyns kraptaverkum sem hann var skipaðr í hærra stétt af Guði ok annara, . . . því at svó sem hann var frábæriligr öðrum í sínum formannz-skap, lagði hann ok á þat heilagt kapp at vera öðrum framri í vizku ok heilugu siðferði, þvíat hónum birtizt optliga Guðs englar ok heilagir menn, sem fyrr var sagt, at þrysvar hafði Heilagr Andi birzt hónum í dúfu-líki á þann hátt sem hann birtizt Johanni baptista þá er hann skírði hann í Jórdan; hyggjum vér þó at lítill partr sé skrifaðr í þessum bæklingi af þeim mörgum táknum ok jarteignum er Guð hefir gjört fyrir verðleika heilags Dunstani. En þó höfum vér saman lesit þat sem vér höfum fremst fundit af hónum.


12. Nokkurr jarl á Englandi hafði fest ok fengit sér til húsfrú ok eigin-konu eina sína frændkonu. En heilagr Dunstanus minnti hann opt á með föðurligum kærleik, at hann skyldi konuna upp gefa, ok eigi lifa í hórdómi ok frændsemis-spellum. En af því at hann anzaði ekki um síns föður áminningar ok hirtingar, þá dró heilagr Dunstanus, ok þó tregr, ór sliðrum erchibiskupligt sverð, ok sneið þenna Fjándans lim með bit . . . með öllu af Guðs líkama ok heilagra kirkju samlagi, eigi óttandizt hans makt eðr ríkdóm . . . . . . þetta er erkibiskupinn hefir gjört, ferr þegar með allri skynding á konungsins fund Ethgari . . [heila]gan Dunstanum hversu greypiliga hann hafði fram farit viðr hann, ok bað hann skyldu . . . . Sem konungrinn bað jarlinum lausnar, eða enn heldr bauð, fékk hann þvílík andsvör . . . : “Langt sé burt frá mér,” segir hann, “at ek fyrir líta svó Guðs lögmál, at ek leysa nokkurn bannsettan mann fyrir bæn eðr kröf nokkurs veralligs höfðingja.” Sem jarlinn heyrði hans einarðlig andsvör er erchibiskupinn sagði konunginum, at hann vildi ekki víkjazt eptir hans bænar-stað, tók hann annat ráð ok sér hjálpsamligra, þvíat myskun Guðs tendraði hann upp til myskunar ok sannrar iðranar ok yfirbótar. Fyrir því af lagði hann venjuligan búnað, farandi í vaðmálsklæði, ok sótti á fund heilags Dunstani berfættr, húðstríkjandi sik með þeim líma er hann bar með sér, ok féll til fóta heilögum Dunstano þar sem hann sat á einu biskupligu þingi mjök fjölmennu, biðjandi sér líknar, lágr ok lítill með mikilli iðran ok lítilæti, viljandi heldr þola kinn-roða með Marie Magdalene fyrir veraldar fjölmenni, enn ævinliga skemd á dómsdegi fyrir Guðs dómstóli ok öllum helgum mönnum. Fann hann þá erchibiskupinn mjúkan ok myskunsaman, sem til heyrði, ok var þá leystr af bannsetningar áfelli, sem Guðs lög bjóða.


13. Á nokkurum tíma vóru gripnir þrír myntr-meistarar, er falsat höfðu peninga slag; ok sann-próvaðir at þeirri óðygð var þeim dæmd sú pína, sem til er sett í Ensku lögmáli ok á kveðin, at af þeim skal höggva hendr ok fætr fyrir sína vönda gjörð. Sem heilagr Dunstanus varð þessa víss, spurði hann eptir, áðr hann fór til messu á sjálfan Hvíta-sunnudag, hvórt lögmálit væri fyllt við sagða glæpa-menn. Hónum var svarat, at fyrir sakir hátíðar væri pínan dvöld ok undan dregin til annars dags. Heilagr Dunstanus svaraði: “Þat skal vera með öngu móti, ek skal eigi fyrr til altaris ganga at offra Guði feðr lífs fórnir enn þessir eru af lífi teknir, ok fengit makliga pínu eptir Guðs lögum, þvíat þetta fyrir dæmda verk heyrir oss til at hirta.” Vóru þessir menn undir valdi erchibiskupsins í Caneia. Nú sem erchibiskupsins justisar, ok þeir er volduligt ok veralligt vald réttinda höfðu í hendi, sem þeirra baróna(!) til heyrði, undir-stóðu erchibiskupsins vilja, létu þeir án dvöl á fyrsögðum hátíðar-degi roincharana(?)[17] háls-höggva þá eptir laganna dómi; hvat heilagr Dunstanus snart fréttandi þat gékk síðan glaðr til heilags altaris svó segjandi: “Nú treysti ek fullkomliga, at Guð Dróttinn mínn muni þiggja mítt offr ok líta mína fórn af sínu veldis-sæti.” Fór hann at segja glaðr messu embætti, steypandi út mörgum hjartaligum tárum í Guðs augliti, biðjandi með sönnu góðfysi fyrir áðr greindum mynturum; sýnandi þat, at hann gjörði þetta meir fyrir laganna vandlæti ok öðrum til viðrsjónar, enn hann gleddizt af pínu fordæmdra, sem at sjálfr guð bar vitni um; þvíat í öðrum laga-söng sem hann sagði þessi orð: ecclesiam tuam pacificare, et cetera, steig Heilagr Andi í venjuligri líking gallans[18] (sic) fugls snjó-hvítrar dúfu niðr yfir erchibiskupinn mönnum ásjaundum, breiðandi sína vængi út yfir erchibiskupinn alla vegna, sitjandi þar hljóðliga þar til er úti var messan. En sem hann gékk í sanctuarium at af skrýðazt, varð klerkum heldr tíðrætt um þenna atburð ok háleita sýn Heilags Anda, at þar var einginn hjá honum í þann punkt er hann steypti aptr af sér höklinum at taka með honum, þá sýndi Guð enn aðra jarteing(!) hónum fyrir hans verðleika, þvíat þá er erchibiskupinn lét lausan hökulinn, ok eingi varð til at taka við hónum, hékk hann í lopti móti öllum líkindum, svá at hvergi nam jörð, þar til er þjónustu-menn kómu til, at þat mátti hræra eðr rugla Guðs mann af sínni ástundan. Varð þat eptir líkindum at Guð vildi eigi láta þat klæði á jörð koma eða á duptugt gólf niðr falla, er svó heilagr maðr hafði borit ok helgat í vórs Herra líkam heldr optliga.


14. Nokkurn tíma þá er heilagr Dunstanus fór um syslu sína at hirta ok bæta siðu manna ok annat biskupligt embætti at gjöra, kom hann í eitt þorp at vígja kirkju Guði til þjónustu, eptir bænar-stað nokkurs voldugs baróns, er hana hafði gjöra látið. Ok þá er allir nauðsynligir hlutir, þeir sem kirkjuvígslu til heyrði, var allt til borit, ok þangat komnir, var vatn eigi svó mikit sem hafa þurfti; hvar fyrir at Dunstanus sá, at burgeisinn ruglaðizt ok stygðizt á sína þjónustu-menn. Því renndi hann með fáum orðum sínu hugarfari til Guðs, ok stakk síðan niðr bagals-stönginni í kirkju-gólfit. Spratt þar jam-skjótt upp hinn skærasti brunnr með fögrum vatz-æðum allt til þessa dags, ok gjörir frægt nafn heilags Dunstani. - Aðra kirkju vígði heilagr Dunstanus þá er hónum þótti eigi réttiliga horfa sem hónum þætti hæfa svó sem til austrs. Þá gékk hann at kirkju-vegginum, þrýstandi undir smám ok smám herðum ok blezuðum bol, svó snúandi henni með krapta-styrk meirr enn með líkamligu afli, svó fulluliga til austr-ættar sem hónum þótti til heyra. Sannaðizt þat í þessu æventýri sem Vórr Herra segir í Guðspjallinu til sínna lærisveina: “Ef þér hefðið trú sem mustarðz-korn,[19] ok þér mundið segja einu fjalli, ‘brott sér þú borit, ok sett í haf!’ þá mundi þat þegar at sönnu verða.” Svó er ok sagt [at] sakir vandlætis heilagrar trúar ok guðligs lögmáls, hafði heilagr Dunstanus þolat fyrir Guðs Kristni af vóndum mönnum svó sem ofsókn nokkura, ok var rekinn með rangindum af biskupsstólinum ok í grimma útlegð keyrðr. En sá Guð, er aldri fyrir lætr sik elskanda mann, . . .[20] þenna inn blezaða biskup með heilagra manna náveru þá er hann var í útlegðinni, þvíat optliga sendi Guð hónum sína helga menn til styrktar ok gleðilig viðrmælis; ok einkanliga birtizt hónum Guð fyrir hinn sæla Andream postula sem fyrr var sagt.


15. Nú með því at vér höfum yfir farit þá hluti sem vér höfum fundit at Guð hefir gjört fyrir verðleika sæls Dunstani meðan hann var í dauðligum líkama, þá munu vér nú segja af hans lífláti ok heilagri heiman-för til himeríkis á þann hátt sem hér fylgir:-

Nokkurr klerkr, Alvernus at nafni, Kantara-byrgis kirkju fyrir-söngvari, er öllum mönnum í Englandi var fróðari í þann tíma at sönglist ok allra handa klerkdómi, hefir með þvílíkum orðum skrifat af anláti ok framför heilags Dunstani svó segjandi:- Á nökkurn tíma, þá er yfir stóð hátíðar-dagr Dróttinligrar uppstigningar, var Heilagr Dunstanus eptir óttusöng einn saman á bænum í höfuð-kirkjunni í Caneia, þá sá hann útöluligan skara snjó-hvitra manna, berandi á sínum höfðum skínandi kórónur, með óætlanligum bjartleik inn þysja í kirkjuna, standandi í einn kranz fyrir sér, heilsandi hann með þvílíkum hætti, svó segjandi sem eins mannz munni: “Heill þú, Dunstanus vórr, heílsar þér son Guðs, hvern er þú elskar með sannri ást ok heitri girnd; hann býðr þér, at ef þú ert búinn, þá kom þú ok hátíðliga haldir þessa hans hátíð með oss til hvers fagnaðar þú girnizt at fara.” Heilagr Dunstanus varð við þessa sýn mjök óskjálfanligr ok spurði hverir þeir væri. Þeir svöruðu: “Vár erum Cherubin ok Seraphin; gef oss skýr andsvör hvat þú villt.” Svarar heilagr Dunstanus: “Í dag er mikil hátíð, ok heyrir mér til at fæða lýðinn með himnesku brauði, ok sýna þeim hversu þeir skulu koma til fagnaðar þessa hátíðar-haldz; ok af því man hér í Caneia mikill fjöldi fólks saman koma; heyrir mér eigi þat til, at blekkja þá, ok því verð ek eigi búinn at sinni at fara með yðr.” Þá talaði fyrr-nefnt fylki Cherubin ok Seraphin við sælan Dunstanum: “At vísu skaltú búinn vera á næsta Laugardag at fara með oss til Róma-borgar, ok syngja eilífliga, Sanctus, Scs, Scs fyrir enum hæsta biskupi.” Þessu samþykti erchibiskupinn. En hónum hurfu engla-fylkin at sýn. Nú sem morguninn kom ok guðspjall er lesit í messunni, sté erchibiskupinn upp á einn predicara-stól venjuligan, talandi svó snjállt ok góðfúsliga fyrir lýðnum, sem hann hafði áðr aldri svó vel predicat; hvarf hann síðan aptr til altaris ok messu-embætti fram hélt. En svó sem komit var at blezan, gékk hann annan tíma frá altarinu ok predikaði annan tíma fyrir fólkinu, svó at allir ætluðu heldr engil Guðs enn dauðligan mann talat hafa. Þá gékk hann aptr til altaris, ok at gefinni benedictione fólkinu fór hann til at predika í þriðja sinni. En svó sem hann lauk upp sínn munn, skein hans ásjána ok yfirlit með svó mikilli birti, at eingi maðr mátti í móti sjá. Sagði hann þeim þá fyrir, at hans andlátz-dagr mundi skjótt til nálgazt, játandi fyrir fólkinu, at þó at hann skildizt við þá líkamliga, skyldi hann jafnan þeim nálægr vera andaliga. Gékk erchibiskupinn þá enn aptr til Guðs borðz at neyta líkamligum krásum, holdi ok blóði vórs Herra Jesu Christi. En eptir messuna svó sem hann gékk frá borði, sýndi hann sínum mönnum ok til skipaði þann stað er hann vildi sínn líkam jarða láta. Ok eptir svó gört, greip hann krankleiki mikill, ok í fyrstu seint ok blíðliga. En á Frjádaginn eptir Uppstigningar-dag, at krankleikanum vaxanda, lagðizt hann í sæng, ok talaði þat fyrir öllum er hans vitjaði, at þeir skyldu ganga Kristz fótspor, ok allan hug á leggja Guð at elska um fram annat, ok hans vilja gjöra í öllum sínum framferðum. Nú sem Laugardagr kom, á hverjum heilagr Dunstanus skyldi búinn vera at fara með Cherubin ok Seraphin, sem fyrr var greint, tók heilagr faðir Dunstanus Dróttinliga þjónustu, er kallazt vegfarandi manna hjálpsamligt götu-nest, hafandi þar til öruggan hlífðarskjöld móti andligum óvinum er í loptinu vefjazt. Ok sem hann beið glaðr sínna síðustu líf-stunda ok þó öruggr, var sængin með honum gripin upp í efri hluti hússins þar til at bitar tóku við, en síðan linliga niðr settr með öllum sængrinnar umbúnaði. Fór svó hit sama annat sinn ok þríðja tíma, at erchibiskupinn með sínni sæng var léttliga til þver-treánna upp lyptr ok í hvert sinn hógliga niðr settr. Eptir þetta fal heilagr Dunstanus sik Guði á hendi, ok þá kristni sem hann hafði hónum til stjórnar gefit ok í hendr fengit, leysandi fólkit með postuligri rögsemd af öllum syndum, gefandi þeim sína blezan með mikilli ástsemd, ok þar með friðar-koss í síðustu heilsu-kveðju, ok svó talandi við umstanðandi menn: “Nú siáe þér, inir kærustu bræðr ok synir, hvert ek em kallaðr, ok ef þér vilit með mér til einnar gistingar koma, þá gangit þann veg sem ek hefi yðr sýnt ok fyrir farit. En sá Guð, er mik til sín kallar, græði yður hjörtu ok stýri í friði yðrum likömum at gjöra sínn vilja.” Ok sem allir at-standandi menn sögðu Amen, gaf [heilagr Dunstanus] í Guðs vald ok háleitt föruneyti fyrr-sagðra engla fylkja, Cherubin ok Seraphin, sína flekklausu sál, er nú gleðzt með Guði í óumræðiligum fagnaði í himneskri Jerusalem útan enda. Amen.


16. Svó segja sumir Enskir sagna-meistarar, at um morguninn fyrir sagðan Laugardag eptir sagðan óttusöng, lét heilagr Dunstanus saman safna ok til sín kalla allra klaustra-manna lifnað ok conventuna í Cantia, biðjandi þá at biðja fyrir sér til Guðs; segjandi hann svó, eptir vórs herra holdtekju ok görvar Guði þakkir, þessi orð Guðs eðr Davíds konungs síðast talat hafa: “Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator eseam dedit timentibus se. . . . Þat hefir svó at skilja í Norænu: “Minning görði Guð sínna dásamligra hluta, ok Dróttinn myskunnsamr myskunnari gaf fæðu sik óttandizt mönnum.” Millum hverra orða þeir segja hann gefit hafa sínn heilagan anda í Guðs vald, þar til leggjandi: Þá er hans signaða sál var af líkamligu herbergi út gengin, heyrðu þeir margir í loptið upp þvílíkan líks-fylgju-söng, er englarnir offruðu með sætum hljóðum heilug Þrenning(!) fyrir hans sál, svó segjandi: “Kirieleison” eptir því sem nú er sungit nær um alla Kristni, ok margir menn kalla “Dunstanus-kirie.” Gékk þessi inn góði biskup með þvílíkum hætti inn í eilífa dýrð síns Dróttins sam-jafn patriarchum ok spámönnum, þvíat Guð görði hann makligan hér í veralligu lífi at vera forspár ok samvitugr um marga hluti óvorðinna í himeríki. Ok því trúizt hann nú þeirra tölu samjafn ok samtengdr vera, með því at hann hafði postuligt vald í Guðs kristni, ok stýrði því eptir Guðs lögmáli; því lifir hann með Kristi gleðjandizt eilífliga í postuligri sveit himneskra öldunga. Eigi er heilagr Dunstanus ræntr píslar-vættis sigri ok samlagi, heldr heim óleysiliga samtengdr, því at hann fagrliga stundaði at vera Guðs fórn, lifandi með dagligu ok viljugu píslar-vætti munkligs harðlífiss. Þvíat þat greina heilagar ritningar, at með fleirum[21] hlutum verðr píslar-vætti enn með blóðs-úthellingu i játara flokk: Hefir hann orðit makligr at vera Guðs sam-arfi, þvíat um alla sína daga stóð hann trúlyndr þjónn staðfastliga í játning heilagrar Þrenningar ok almenniligrar trúar. Þessi hinn heilagi Guðs [vin] Dunstanus lifði hér á jarðríki sem Guðs englar í himenríki. Skínn ok af hans birti bjartr sem sól í meyja-flokki (sic), þvíat hann var góðr geymslu-maðr eilífs skírlífiss; var æ jafn hreinn skærasti sveinn ok jungfrú í guðs augliti. Blómgaðizt heilagr Dunstanus fagrligum jarteignum ok skein í Englandi; ok fyrst ábóti í Glastonia sem fyrr segir; síðan biskop í Winthonia, ok skjótliga þar eptir var hann erchibiskup í Cantuaria, mikils máttar ok myskunnar fyrir Guði. Enn er liðit var frá hingatburð vórs Herra Jesu Christi tólf árum minnr enn þúshundrat ára, ok þá er hann hafði verit erchibiskup í Cancia xxx. ára ok þrjú ár, eptir því sem sá meistari segir, er diktat hefir Speculum Historiale. En þá vóru liðnir frá fæðing sæls Dunstani með öllu sjautigir ára, þá leið hans en blezaða önd fram af líkamanum, burt farandi ór þessa heims útlegð ok sýtiligum sorgar-dal til himneskrar föður-leifðar ok lifandi manna jarðar. Til þess fagnaðar ok eilífrar dýrðar, er Guð hefir sínum þar fyrir búit, leiði oss ok laði fyrir sína mildi ok myskunnsemi ok volduga verðleika hins dyrðliga Dunstani erchibiskups, lifandi Guðs son vórr Herra Jesus Christr, sá er með Feðr ok Syni (sic) ok Helgum Anda lifir ok ríkir per omnia secula seculorum. Amen.


17. Nú sem hinn heilagi Dunstanus Chantarabyrgis erchibiskup var fram farinn af þessa heims lífi til eilífs lífs, sem fyrr var greint, var sú vígð persona til erchibiskups í Caneia er Lanfrankus hét. En á nokkurum hátíðar-degi, sem fyrr-nefndr erkibiskup söng messu heima at erchi-stólinum í Cancia, bar svó til, sem einn ungr bróðir hafði evangelium, ok hann bar erchibiskupinum patenam ok þó eptir, at hann sá reiðiligar ásjónur helvízkra blámanna þar nær altarinu. Við þessa sýn at hann var(!) mjög hræddr ok ótta-sleginn, at hann greip til erchibiskupsins; en hann á Guðs líkama haldandi, kreistandi hann mjök sterkliga millum sínna armleggja, með hárri röddu hræðiliga æpandi ok svó segjandi: Christus regnat, Christus vincit, Christus imperat. Þat þýðir svó: Kristr ríkir, Kristr sigrar, Kristr býðr yfir. Allir þeir sem heyrðu, urðu mjök hræddir, en hann bróðirinn vitlauss var borinn eptir messuna af nokkurum riddarum í leyniligt studium erchibiskups. Síðan vóru bræðr saman kallaðir allir á capitulum; ok er hinn óði bróðir sterkliga bundinn millum þeirra fram leiddr. Herra Lanfrankus gjörir þá sermonem, ok predikar fyrir inum óða bróður ok öllum öðrum, ok býðr at þeir skuli biðja til Guðs fyrir inum óða bróður. Ok sem allr bræðra samfnaðr var á bænum, ok sem þeir höfðu beðit um stund, varð hann heill, at því er öllum sýndizt, sagðrar meinsemdar, ok því [næst] var hann leiddr til legs heilags Dunstani erchibiskups, at gjöra þar Guði margfaldar þakkir, fyrir við tekna heilsu-gjöf. En þá er bræðr vóru at náttsöng, var hinn vitlausi bróðir gripinn ór sínu sæti, ok slöngt upp á priorinn, er Heinrekr hét; en priorinn reisti hann upp ok leiddi hann til sængr. En um miðnætti æpir hann upp, ok gjörir bræðrunum miklar ónáðir. Var hann þá enn leiddr til grafar heilags Dunstani, þó at nauðigr væri, þvíat hann stóð fast í móti með öllum sínum öflum. Nú sem hann kom þar, leysir hann alla tauma sínna ærsla, ok spýr ór sér allt til morguns ótölulig guðlastanar orð í móti vórum Herra Jesu Christo ok hans ástvin Dunstano, hver diktat hafði sá inn vóndi níðingr, er fyrir innan bjó, ok harðliga hertekit þessa Guðs skepnu. Um morguninn var hann borinn inn í infirmarium,[22] þat er krankra manna herbergi, ok var hann þar geymdr um marga daga. En hverr sem einn maðr er þangat kom til hans, ok væri í hofuðsyndum staddr ójátuðum, þá opinberaði hann þá hvern sem einn óbættan þeirra glæp með þeirri grein ok hætti sem fallit var; svó at hverr mátti sítt mark á kenna, ok sögðu at þeir mundu hónum annars heims samteingjazt í eilífum kvölum. Þessum hans orðum trúðu margir menn, ok skriptuðuzt þegar án dvöl skjótt, ok við skylduzt með sannri góðfýsi ok iðran þær syndir sem þeir höfðu áðr leynt eptir sér. Ok svó sem þeir kómu inn fyrir hann í annan tíma, kenndi hann þá ekki, ok spurði hverir þeir væri eða [hvaðan] þeir væri at komnir, eðr með hverjum hætti þeir hefði svó skjótliga hreinsat sik ok þvegit, samtengdan kumpanaskap upp sagt ok sundr-slitið. Má af þvílíkum hlutum marka hverr ok einn vitr maðr, hversu nauðsynligross er h[eilagr] skriptar-gangr,[23] eðr hversu mikit hann má í Guðs augliti, eða hann af már vórar syndir af því máldaga-bréfi eilífrar fyrirdæmingar, er Fjándinn endr-nýjar óaflátiga með vórum illgjörðum. Sættir skriptar-gangr oss við almáttigan Guð ok samtengir, en skilr oss frá Fjandanum ok vóndra manna samlagi. Nú sem hinn æri bróðir var settr í milli margra þeirra heilagra dóma sem vórn í höfuðkirkjunni í Chancia, fylltizt hann upp með svó miklu afli ok fjándans krapti, ok springr upp ok grípr sængina er hann lá í, ætlandi at flýja Guðs krapt ok þeirra manna er hvíldu í Cantarabyrgi. En svó sem hónum var haldit nauðgum þar, kennir hann bróðirinn í sínum kviði at fjándinn er mjök ókyrr í sínum líkama, ok hleypr upp ok ofan í hans kviði, svó mikill sem smá-rakki at vexti, ok vildi í burt fara, stundum um munninn enn stundum um bak-hlutinn; ok finnr at öll port á hans líkama eru svó sterkliga aptr byrgð, at þar fyrir má hann eigi út ganga af sínu herbergi. Eptir þetta fóru bræðr til borðz, en einn góðr bróðir ok guðhræddr var eptir látínn hjá hónum í kirkjunni. Hann var mjök góðfúss í þjónustu-görð ok allri virðing við hinn heilaga Dunstanum. Þar fyrir tekr hann kross þann sem heilagr Dunstanus lét bera fyrir sér á meðan hann var hér á jarðríki, ok lagði yfir hinn djöful-óða bróður, treystanðizt í Guði ok þessa ins heilaga mannz verðleikum, ok kallaði hátt með tárum svá segjandi: Sancte Dunstane, succurre! En þat þýðizt svó: “Heilagr Dunstanus, hjálpa þú.” Sem fjándinn, er í var smá-rakka líking, heyrir þar sem hann var, nafn heilags Dunstani, bregðr [hann] við skjótt, ok á rás, ok finnr sér maklig útgöng, þvíat hann ferr með skemd ok hneyking rétt hit leiðiligasta port kviðarins ok aptr-hlutinn hans bróðurins. Nú sem hann bróðirinn finnr, at hans húsbóndi er út genginn af myrkva-fullum helli kviðarins, hefr hann upp sín augu til himinsins ok segir þessi orð með mikilli tára skúr svó segjandi: “Þakkir gjöri ek þér, heilagr faðir, Dunstane, ok þér mínn elskulegasti sambróðir, því at fyrir þína volduga verðleika, mínn sæti herra Dunstane, ok með þinni ástsamligri bæn, mínn kæri bróðir, er ek nú fagrliga frelstr af óvina valdi.” Allir þeir sem sáu þessa jarteign ok til frágu, lofuðu makliga Guð ok hans ástvin hinn dyrðliga Dunstanum erchibiskup.


18. Eptir þetta bar svó til, at einn biskup af þeim stað er Baiocensis (sic) heitir ok fyrr hafði verit jarl í Cantarabyrgi, hrærði nokkurar bækr ok hégómligar ásakanir upp á erchibiskupinn Lanfrankum ok yfir nökkurum jörðum kirkjunnar. Nú sem sá dagr kom sem erchibiskupinn ok fyrr-nefndr jarl koma á plaz[24] ok parlament, ok tala um sín mála-efni, kallaði erchibiskupínn á hinn heilaga Dunstanum sér til arnaðar-orðz. Á þeirri sömu nótt sá erchibiskup sælan Dunstanum í svefni standa fyrir sér svó segjandi: “Heyr Lanfranze, ruglazt eigi í þínu hjarta; ek mun vera með þér ok styrkja þik. En ef þú sigrar[25] þína mótstöðu-menn á morgin, þá vit fyrir víst at ek er Dunstanus er talar við þik, en eigi annarr.” Um morguninn eptir sem Lanfrankus erchibiskup kom til ákveðinnar stefnu, eyddi hann með svó vitrligum greinum ok hvössom skynsemdum öllum hégómligum mótköstum sínna óvina, er allir hjá verandizt menn undráðuzt mikilliga[26] hans málsnild ok virðuligan framburð. Því fékk hann í þessum mála-ferlum sæmd ok heiðr, en hans óvinir svívirðuliga fyrirlitning ok makliga hneyking. Amen, finem habemus.




Fotnoter:

  1. Compiled by Arne Laurentiusson, a Benedictine monk of Thingore, in Iceland, of the beginning of the 14th century. (From Cod. Arna-Magn. 180, fol., a vellum of the 15th century.)
  2. Conjecture; þynd, Cd.
  3. d' add. Cd.
  4. or hún.
  5. slikta, Cd.
  6. Glaskonia, Cd.
  7. hundraz, Cd.
  8. emend.; bað, Cd.
  9. It should be Edgar.
  10. The edge of the leaf is lacerated.
  11. The verb is here missing.
  12. i. e. Edgar
  13. ræddu, Cd.
  14. frelsa, Cd.
  15. hoc, Cd.
  16. i. e., veranda.
  17. Corrupted from some Romanic word.
  18. Somehow corrupt, galla-lauss?
  19. emend.; meistra bºn, i.e. meistara börn(!), Cd.
  20. A verb, “huggaði,” or the like, is here left out.
  21. fleiri, Cd.
  22. Emend., primarium, Cd.
  23. skriptar-ganga, Cd.
  24. plazt, Cd.
  25. eigi, add. Cd.
  26. mikileika, Cd.