Hrafns saga Sveinbjarnarsonar in sérstaka

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif


Sturlunga saga

Hrafns saga Sveinbjarnarsonar
in sérstaka

GUÐNI JÓNSSON

bjó til prentunar


1. Formáli.

Atburðir margir, þeir er verða, falla mönnum oft ór minni, en sumir eru annan veg sagðir en verit hafa, ok trúa því margir, er logit er, en tortryggja þat satt er. En fyrir því, at aftr hverfr lygi, þá er sönnu mætir, þá ætlum vér at rita nökkura atburði, þá er gerzt hafa á várum dögum á meðal vár kunnra manna, sem vér vitum sannleik til. Í þeim atburðum mun sýnast mikil þolinmæði guðs almáttigs, sú er hann hefir hvern dag við oss, ok sjálfræði þat, er hann gefr hverjum manni, at hverr má gera þat, sem vill, gott eða illt.


2. Frá ætt Hrafns.

Sveinbjörn hét maðr, sonr Bárðar svarta, Atlasonar, Höskuldssonar, Atlasonar, Högnasonar ins heppna, Geirþjófssonar, er nam Geirþjófsfjörð, Valþjófssonar ins gamla. Sveinbjörn bjó í Arnarfirði á þeim bæ, er á Eyri heitir. Hann átti konu þá, er Steinunn hét. Hon var Þórðardóttir, Oddleifssonar. Sveinbjörn var goðorðsmaðr ok vitr, ok mikill atferðarmaðr, læknir góðr.
   Atli, föðurfaðir hans hafði verit með Magnúsi konungi inum góða Óláfssyni í bardaga á Hlýrskógsheiði, þá er hann barðist við Vindi. Þá vitraðist Óláfr konungr Magnúsi, syni sínum, bað hann velja tólf menn af öllum herinum, þá er væri af inum beztum ættum, til þess at þeir bindi sár manna. En hann kveðst þat þiggja mundu af guði, at í hvers þeira kyni skyldi síðan lækning haldast, er þar væri til valdir sár manna at binda. En eftir bardagann skipaði hann þeim til at binda sár manna, því at fáir váru læknar í liði hans, en menn váru margir sárir orðnir. Þar batt Atli sár manna fyrsta sinn at boðorði Magnúss konungs ok var síðan algerr læknir sem allir þeir, er þar bundu sár manna. Svá kom lækning af guðs miskunn fyrsta sinn í kyn Bárðar svarta.
   Þau Sveinbjörn ok Steinunn áttu tvá sonu ok fimm dætr. Herdís hét dóttir þeira, er átti Hallr prestr ok lögsögumaðr, sonr Gizurar lögsögumanns. Helga hét önnur dóttir þeira. Hana átti Brandr Þórisson ok Helgu Jónsdóttur austan frá Svínafelli. Guðrún hét in þriðja dóttir þeira. Hana átti Sámr prestr Símonarson. Halla hét in fjórða. Hana átti Þórðr Arason. Birna hét in fimmta. Markús hét sonr Sveinbjarnar inn ellri, en Hrafn inn yngri.
   Markús var mikill maðr vexti ok ramr at afli. Svá var handleggr hans digr meðal axlar ok ölnboga sem lær manns væri. Hann var ungr til bókar settr ok síðan vígðr til prests. Á Eyri í Arnarfirði stendr steinn, sá er Markús bar þangat. Í þeim steini váru klappaðir fjórir koppar. Síðan er hann hafðr til þváttsteins ok er svá höfugr, at varla megu fjórir karlar hefja.
   En fyrir því at skömm eru áföll þessa heims, þá varð Markús eigi langlífr. Hann fór einn vetr ór Arnarfirði um heiði til Tálknafjarðar ok þeir fjórir saman. Ok á heiðinni gerði at þeim vánt veðr, svá at þeir fóru villt. Ok er minnstar vánir váru, þá brast undir þeim einn hengiskafl, ok í þessi skriðu týndist Markús prestr ok annarr maðr með honum, en sá komst í brott heill ór skriðunni, er óknástr var. Sá hét Árni, ok Húnþjófr hét annarr maðr, er á brott komst. Þessi atburðr varð þar, sem heitir Feitsdalr.


3. Frá Hrafni ok íþróttum hans.

Hrafn var á unga aldri snemmendis mikill atgervismaðr. Hann var völundr at hagleik, bæði at tré ok at járni, ok skáld, þó hefir hann fátt kveðit, svá at vér vitim, ok inn mesti læknir ok vel lærðr ok eigi meir vígðr en krúnuvígslu, lögspakr maðr ok vel máli farinn ok at öllu fróðr. Hrafn var mikill maðr ok réttleitr í andliti, svartr á hárslit, syndr vel ok við allt fimr, þat er hann hafðist at, bogmaðr mikill ok skaut manna bezt handskoti. Hrafn fór ungr brott af landi, ok fekk góða virðing í öðrum löndum af höfðingjum, sem vitni bar um þær gersimar, er Bjarni byskup sendi honum, sonr Kolbeins hrúgu ór Orkneyjum, út hingat, þat fingrgull, er stóð eyri, ok var merktr á hrafn ok nafn hans, svá at innsigla má með. Annan hlut sendi byskup honum, söðul góðan ok inn þriðja hlut steinklæði. Hrafn var utan einn vetr ok var á hendi tignum mönnum ok þótti mikils verðr, hvar sem hann kom, fyrir íþrótta sakir. Þá réð Sverrir konungr fyrir Nóregi. Annat sumar sigldi hann út hingat ok fór til bús með föður sínum á Eyri.


4. Utanför Hrafns ok frá lækningum hans.

Atburðr sá gerðist í Dýrafirði á várþingi, þá er Hrafn var þar, at rosmhvalr kom upp á land, ok fóru menn til at særa hann, en hvalrinn hljóp á sjó ok sökk, því at hann var særðr á hol. Síðan fóru menn til á skipum ok gerðu til sóknir ok vildu draga hvalinn at landi ok unnu engar lyktir á. Þá hét Hrafn á inn helga Tómas byskup til þess, at nást skyldi hvalrinn, hausfastar tennar ór hvalnum, ef þeir gæti nát hvalinn at landi fluttan. Ok síðan, er hann hafði heitit, þá varð þeim ekki fyrir at flytja at landi hvalinn.
   Þessu næst fór Hrafn í brott, ok kómu þeir skipi sínu við Nóreg. Þetta sannar Guðmundr Svertingsson í drápu þeiri, er hann orti um Hrafn:

 
Sviðr braut sinni öðru
sundr menbroti grundar,
brast glymfjöturr Gestils,
garðr, fyr knarrar barði,
áðr veðrlostinn vestan
veggöndur framir seggir,
meðr stigu glatt af græði
grund, við Nóreg bundu.[1]
 

Þann vetr var Hrafn í Nóregi, ok at vári fór hann vestr til Englands ok sótti heim inn helga Tómas erkibyskup í Kantarabergi ok færði inum helga Tómasi tennar, ok varði þar fé sínu til musteris ok fal sik undir þeira bænir. Þetta sannar Guðmundr Svertingsson:

 
Getk þess, es gekk at lúta
geðfastr inum helgasta
bölhnekkjandi af blakki
blás vandar Tómási.
Sökrennir bjó sína
suðr drengiligr lengra
för, sem fyrðar heyra,
fæti sál at bæta.[2]
 

Þaðan fór hann suðr um haf ok sótti heim inn helga Egidium í Ilansborg, ok er hann kom þar, þá minntist hann þess, er mælt er af alþýðu, at guð veiti hverjum manni, þeim er kemr til Egidium, eina bæn, þá er maðr vildi helzt biðja, af verðleikum Egidii. Þá bað Hrafn þess guð almáttkan, at af verðleikum Egidii skyldi hvárki fjárhlutr né þessa heims virðing svá veitast honum, at þeir hlutir hnekkti fyrir honum fagnaði himinríkis dýrðar. Ok þat hyggjum vér, at Kristr veitti honum þetta, því at Hrafn hafði nær alla hluti til þess, at hann mætti mikill höfðingi sýnast, en engi var sá orðrómr á af alþýðu manna hér á landi um hans virðing, sem oss sýndist hann til vinna, því at vér sjám nakkvara menn, þá er meiri virðing hafa af alþýðu, er minna unnu til virðingarinnar. Síðan fór Hrafn vestr til Jakobs, sem Guðmundr segir:

 
Ferð kom fleina rýrir
fram, jókeyris glamma
lýðr sá storma stríða
stund, til Jákobs fundar.[3]
 

Þaðan fór hann til Rómaborgar ok fal líf sitt á hendi guðs postulum ok öðrum helgum mönnum. Síðan fór hann sunnan frá Rómi ok varði fé sínu til helgra dóma, þar sem hann kom.
   Ok er hann kom í Nóreg, þá fór hann út til Íslands ok var um vetrinn á Þingvelli með Brandi, mági sínum. Þá fóru þeir Hrafn ok mágar hans, Hallr Gizurarson ok Brandr, í Kallaðarnes at biðja Hallkötlu Einarsdóttur til handa Hrafni, ok þat var at ráði gert. Hallkatla var Einarsdóttir, Grímssonar, Ingjaldssonar, Grímssonar glammaðar, Þorgilssonar errubeinsstjúps. Móðir hennar var Þórey Másdóttir. Síðan fór Hrafn vestr á Eyri, ok tók hann við fjárhlut þeim, er faðir hans ok móðir hafði átt, ok bjó á Eyri í Arnarfirði þaðan af, meðan hann lifði.
   Hrafn tók þá við goðorði því, sem faðir hans hafði átt, ok mannavarðveizlu. Þá réðu þeir Mögr ok Seldælir ok Hraunsverjar goðorð sitt undir Hrafn fyrir sakir vinsælda hans. Svá var bú Hrafns gagnauðigt, at öllum mönnum var þar heimill matr, þeim er til sóttu ok erenda sinna fóru, hvárt sem þeir vildu setit hafa lengr eða skemr. Alla menn lét hann flytja yfir Arnarfjörð, þá er fara vildu. Hann átti ok skip á Barðaströnd. Þat höfðu allir þeir, er þurftu yfir Breiðafjörð. Ok af slíkri rausn Hrafns var sem brú væri á hvárumtveggja firðinum fyrir hverjum, er fara vildi. Svá fylgdi hans lækningu mikill guðs kraftr, at margir gengu heilir frá hans fundi, þeir er banvænir kómu til hans fyrir vanheilsu sakir, sem hér segir:

 
Sótti Hrafn at hitta
höggusárr af fári
maðr eða meiddr at öðru
margr, hins þurfti bjargar.
Hverr gekk hodda stökkvir
heill, segik á því deili,
lóns ok leystr frá meinum
leygvarðanda ór garði.[4]
 

Til einkis var honum svá títt, hvárki til svefns né til matar, ef sjúkir menn kómu á fund hans, at eigi mundi hann þeim fyrst nökkura miskunn veita. Aldrigi mat hann fjár lækning sína. Við mörgum mönnum vanheilum ok félausum tók hann, þeim er þrotráða váru, ok hafði með sér á sínum kostnaði, þangat til er þeir váru heilir. Fyrir því væntum vér, at Kristr mun kauplaust veitt hafa Hrafni með sér andliga lækning á dauðadegi hans. Eigi at eins græddi Hrafn þá menn, er særðir váru eggbitnum sárum, heldr græddi hann mörg kynjamein, þau sem menn vissu eigi, hvers háttar váru.
   Þorgils hét maðr, er hafði meinsemi þá, at allr líkamr hans þrútnaði, bæði höfuð hans ok búkr, hendr ok fætr. Hann kom á fund Hrafns á förnum veg á einum gistingarstað, þeim er Hrafn hafði, ok bað hann lækningar, en Hrafn brenndi hann marga díla, bæði í kross fyrir brjósti ok í höfði ok í meðal herða. En hálfum mánaði síðar var allr þroti ór hans hörundi, svá at hann varð alheill.
   Kona sú kom á fund Hrafns, er mikit hugarválað hafði. Hon grét löngum ok var svá brjóstþungt, at nær helt henni til örvinglunar. Hrafn tók henni æðablóð í hendi, í æði þeiri, er hann kallaði þjótandi. En þegar eftir þat varð hon heil.
   Þorgils hét maðr, er tók vitfirring. Hann var svá sterkr, at margir karlar urðu at halda honum. Síðan kom Hrafn til hans ok brenndi hann í höfði díla nakkvara, ok tók hann þegar vit sitt, Litlu síðar varð hann heill.
   Í sveit Hrafns varð maðr þrotráða, er hét Marteinn ok var Brandsson. Hann hafði steinsótt, svá at því mátti hann eigi þurft sækja, er steinninn fell fyrir getnaðarliðu hans. Síðan tók Hrafn við honum ok hafði hann með sér lengi, ok létti hans meini með mikilli íþrótt. Ok svá sótti meinit at honum, at hann varð banvænn ok lá bólginn sem naut. Ok þá heimti Hrafn til sín presta sína ok þá menn, er vitrastir váru með honum, ok spurði, hvárt þeim þótti sjá maðr fram kominn fyrir vanmegnis sakir, en allir sögðu, at þeim þótti hann ráðinn til bana, nema atgerðir væri hafðar. En Hrafn sagði, at hann mundi til taka með guðs forsjá ok þeira atkvæði. Ok þá fór hann höndum um hann ok kenndi steinsins í kviðinum ok færði hann fram í getnaðarliðinn, svá sem hann mátti, ok batt síðan fyrir ofan með hörþræði, svá at eigi skyldi upp þoka steininn, ok öðrum þræði batt hann fyrir framan steininn. Ok þá bað hann, at allir skyldu syngja fimm pater noster, þeir er inni váru, áðr hann veitti atgerðina. Ok síðan skar hann um endilangt með knífi ok tók í brott tvá steina. Síðan batt hann viðsmjör við sárit ok græddi hann, svá at hann varð heill.
   Torvelt er at tína öll ágæti íþróttligrar lækningar hans, þeirar er guð gaf honum. En fyrir því má slíkt eigi undarligt sýnast, at guði eru engir hlutir ómáttugir, ok af guði er öll sönn lækning, svá sem Páll postuli segir: alii gratia sanitatum in eodem spiritu. Þat er svá at skilja: sumum mönnum er gefin miskunn heilags anda. Mörgum mönnum veitti Hrafn smíðir sínar, ok aldri mat hann þær fjár. Bæ sinn á Eyri byggði hann vel ok gerði þar mörg hús ok stór ok marga aðra bæjarbót, þá er mikil merki má á sjá.


5. Frá Markúsi á Rauðasandi.

Markús hét maðr. Hann var Gíslason, Þórðarsonar, Úlfssonar. Guðríðr hét móðir Markúss. Hon var Steingrímsdóttir. Ingibjörg hét kona Markúss. Hon var dóttir Odds af Söndum ór Dýrafirði. Þau Markús ok Ingibjörg fluttu sik af Söndurn ór Dýrafirði ok til Saurbæjar á Rauðasandi ok bjuggu þar ok áttu tvá sonu ok eina dóttur, svá at ór barnæsku kæmist. Gísli hét sonr þeira inn ellri, en Magnús inn yngri, en Hallbera dóttir. Loftr hét son Markúss. Hann var laungetinn. Ragnheiðr hét móðir hans. Hon var Bjarnardóttir.
   Markús var búþegn góðr ok mikill atferðarmaðr. Hann fór utan ok lét höggva í Nóregi kirkjuvið góðan. Síðan fór hann út hingat ok kom í Austfjörðu í Gautavík ok gaf kirkjuviðinn allan Sigmundi Ormssyni. Sú kirkja stendr nú austr á Valþjófsstöðum. Sigmundr var þá mestr höfðingi í Austfjörðum. Síðan fór Markús vestur á Rauðasand til bús síns ok bjó þar lengi síðan í góðri virðingu. Markús var eigi goðorðsmaðr ok var þó með öllu ríkr í heraði sínu. Svá lét hann bæ sinn húsa stórkostliga, at hans bær var svá húsaðr sem þeir, er bezt váru húsaðir í Vestfjörðum.
   Síðan andaðist Ingibjörg, kona Markúss, ok eftir hennar andlát fór Markús í brott af landi ok lét höggva í Nóregi kirkjuvið góðan. Hann fór suðr til Róms, ok er hann fór sunnan frá Róm, keypti hann klokkur góðar í Englandi ok hafði þær með sér í Nóreg. Síðan fór hann til Íslands með kirkjuviðinn ok klokkurnar. Ok er hann kom út hingat, lét hann gera kirkju göfugliga á Rauðasandi, ok til þeirar kirkju gaf hann klokkurnar ok Óláfsskírn, er hann hafði út haft. Sú kirkja var síðan vígð guði almáttkum ok heilagri Máríu dróttningu.
   Eftir andlát Ingibjargar var Markús óglaðr löngum af hugtrega þeim, er hann hafði af hennar andláti.


6. Frá deilum Markúss ok Inga.

Maðr hét Ingi. Hann var Magnússon. Hann bjó í Patreksfirði á þeim bæ, er hét at Hvalskeri. Ingi var mikill maðr vexti ok ljótr, grályndr ok gárfenginn.
   Á þeim bæ, er Ingi bjó, var bænahús. Þat lá undir þá kirkju, er á Rauðasandi var. En þat var boð ins heilaga Þorláks byskups, at hvergi skyldi bænahús niðr falla, þar sem áðr váru, ok ef bænahús hrörnaði eða felli niðr, þá skyldi af tóftinni gjalda sex aura til graftarkirkju þeirar, er bænahúsit lá undir. Á þeim bæ, er Ingi bjó, fell bænahús ofan, en þat hús lét Ingi eigi upp gera, ok eigi vildi hann gjalda af tóftinni. Þat fé heimti Markús at Inga, en hann galt eigi féit. Þaðan af óx óþykkt með þeim Markúsi ok Inga.
   Guðlaugr hét maðr. Hann var Valentínusson. Hann bjó á bæ þeim, er hét at Stökkum. Jólinn hét systir Guðlaugs. Hana átti Ingi.
   Þat var eitt haust, þá er sauðir váru reknir saman í rétt at Rauðasandi, at Markús lét draga sauði sína í hús til skurðar. Þá kómu þeir Guðlaugr ok Ingi til réttarinnar. Þeir fengu til mann þann, er Þormóðr hét, at draga sauð þann, er Ingi átti, til sauða Markúss, þeira er til skurðar váru dregnir, því at þeir vildu gefa Markúsi gagnsök í móti fjárheimtu þeiri, er hann heimti bænhústollinn at Inga. Síðan skildust menn at réttinni.
   En um morgininn eftir fekk Markús menn til at skera sauði þá, er inn váru dregnir. En er húskarlar Markúss váru at slátra, þá sendu þeir Ingi mann til fundar við þá at vita, hvárt þeir hefði skorit sauðinn, þann er Ingi hafði látit draga til sauða Markúss, en þeir Markús vissu enga ván til, at Ingi átti þar sauð inni með sauðum Markúss. Þá höfðu húskarlar Markúss skorit sauðinn. En þá er sendimaðr Inga kom þangat til, er þeir slátruðu, þá heilsuðu þeir honum, en hann tók kveðju þeira. Hann tók upp höfuð sauða þeira, er þeir höfðu skorit, ok finnr þar höfuð þat, er mark Inga var á, en þeir svöruðu ok kváðust eigi vitat hafa, at með því marki hefði verit. Sendimaðr Inga fór í brott ok kemr á fund þeira Guðlaugs ok segir, at húskarlar Markúss hefði skorit gelding, er Ingi átti.
   Nú er Markús varð þess varr, at húskarlar hans hefði skorit sauð þann, er Ingi átti, þá sendi hann mann til fundar við þá Inga ok Guðlaug ok bauð at gjalda fé fyrir sauð þann, vaðmál eða sauð þann annan, er þeir vildi, ef þeim þætti sér þat betr koma at hafa heldr en slátr þess sauðar, er skorinn var. Þeir svöruðu ok kváðust ekki vilja þat þiggja, er Markús bauð. Þeir sögðu þessa sök búna vera á hendr Markúsi um sauðaskurð á mót þeiri sök, er hann hafði á höndum Inga um bænahústoll. Ok síðan drógu þeir glott at ok mikit skaup, at Markús mundi eigi allt réttiliga fá til bús síns, ok höfðu mörg heimslig orð um þetta mál.
   Nú við þessi slög þeira ok illt orðalag þá reiddist Markús mjök ok kvaðst eigi lengi mundu nenna at sitja sér minnum mönnum slíkan ósóma, er þeir tóku upp.


7. Víg Markúss ok eftirmál.

Þá er þessi mál hófust, þá dreymdi þann mann draum, er Guðbrandr hét Gestsson. Hann dreymdi þat, at honum þótti maðr koma at sér, mikill ok svartr ok illiligr. Hann þóttist spyrja, hvat manna hann í væri. Sá svaraði ok kvað vísu:

 
Líðr gótt sumar gróðrar.
Gandrekr þrumir. Landa
heimr es með beztum blóma
birtr. Nú es ráð at hirtask.
Mjök es grimmliga glýjaðr,
gapir hann á sjöt manna
olmr und ægishjálmi,
Ingólfr kominn hingat.[5]
 

Þann draum hyggjum vér verit hafa fyrir þeim ófriði, er á Rauðasandi varð.
   En fyrir því at lítit er nef várt, en breiðar fjaðrar, þá óx óþykkt með þeim Markúsi ok Inga, svá at eigi var óhætt. Markús var þingmaðr Jóns Loftssonar, Sæmundarsonar, en Ingi ok Guðlaugr váru þingmenn Hrafns Sveinbjarnarsonar. Markús var frændi Hrafns, manni firnari en systrungr. Guðlaugr var ok skyldr Hrafni nökkut.
   Þat var eitt haust, at Ingi fór á kynnisleit til Stakka til Guðlaugs, ok var þar nökkurar nætr. En er Ingi skyldi heim fara, þá ræðst Guðlaugr í ferð með honum. Í þeiri ferð váru synir Inga, Arnórr ok Magnús. Ketill hét maðr, Árni ok Þormóðr, er í þeiri ferð váru. Þeir fóru um tún í Saurbæ.
   Ok er þeir váru komnir í túngarð, þá kom kona nökkur í stofu, sú er úti hafði verit, ok mælti: "Nú fara þeir Ingi hér í tún."
   Karlar váru at skinnleik margir, heimamenn Markúss. Loftr, sonr hans, var sjúkr, ok var hann því eigi at leiknum. Þeir Gísli ok Magnús váru börn at aldri.
   Nú er Markús heyrir sagt, at þeir Ingi fara þar um tún, þá tók hann öxi í hönd sér ok gekk út á hlaðit í móti þeim ok hjó þegar til Inga, ok kom höggit framan í enni honum, og varð þat sár ekki mikit, því at Ingi hjó í móti til Markúss ok hjó í sundr viðbeinat ok þar á hol, ok litlu síðar dó Markús.
   Ok er hann var fallinn, þá kómu húskarlar hans út. Maðr hét Sigurðr Þórðarson, ok var hann húskarl Markúss, ok er hann sá hann veginn, þá hjó hann til förunauts Inga, þess er Ketill hét. Hann fell við höggit ok dó þegar. Ok er Ketill var veginn, þá hjó Sigurðr þegar til Guðlaugs ok veitti honum sár mikit. Þá var Sigurði haldit.
   Var þá sögð Lofti tíðendin, þar sem hann lá sjúkr, at faðir hans var veginn. Þá reis hann upp þegar ok tók spjót í hönd sér ok gekk út, ok lagði til Guðlaugs ok veitti honum sár mikit, ok var Loftr þá tekinn ok haldinn.
   Maðr hét Bárðr. Hann var sonr Ingólfs Bárðarsonar ins svarta. Hann var vinr Markúss ok frændi, sviðr maðr ok góðgjarn. Hann beiddi Loft griða fyrir hönd þeira Guðlaugs ok Inga, sagði þá báða sára, kvað þá til einskis vera at vinna á þeim, en förunautr þeira einn veginn, kvað annat vera hjálpvænligt Markúsi, föður hans, en þá væri fleiri menn vegnir at sinni. Ok af þessum orðum Bárðar váru grið sett meðal manna, ok síðan fór Ingi ok hans félagar í brott.
   Þessir atburðir urðu tveim nóttum eftir allraheilagramessu. Svá bar ártíð Markúss ok Ketils. SÍðan var lýst vígi Markúss.
   Árni Surtsson, förunautr Inga, lét sem hann skyldi óhelga Markús.
   Þormóðr sá, er skotit hafði sauðnum til sauða Markúss, færði Lofti höfuð sitt um vetrinn eftir víg Markúss, en Loftr mælti, at hann skyldi sjálfr ráða fyrir höfði sínu. Um þat var kveðin vísa:

 
Hvatvetna grét,
hefk þat fregit,
býsn þótti þat,
Baldr ór helju.
Þó hefr hæra,
þás höfuð færði,
Þórmóðr þotit.
Þat es ólogit.[6]
 

Of várit næsta eftir víg Markúss var áttr sáttarfundr of þessi málaefni. Sá fundr var á Barðaströnd á þeim bæ, er at Haukabergi heitir. Fyrir þeim fundi réð Hrafn Sveinbjarnarson ok Jón prestr Brandsson ok Krákr Þórarinsson, Steinólfr prestr Ljótsson. Jón Brandsson var vinr mikill Lofts Markússonar, ok því bað hann Hrafn til at handsala fyrir Inga ok Guðlaug þingmenn sína eða fá menn til handsala.
   Gellir hét maðr Steinsson ok Jóreiðar Þórólfsdóttur. Gellir átti Vigdísi Sturludóttur, en Jón Brandsson átti Steinunni Sturludóttur, en þó var sínum megin hvárr þeira at þessu máli, því at Gellir hafði tekizt á hendr Inga ok varðveitt hann á laun á bæ sínum. Gellir var hávaðamaðr mikill ok heitrammr. En þá er Gellir vissi fund þenna, safnaði hann liði ok fór með fjölmenni til þessa fundar ok hafði með sér í för Árna, er óhelgat hafði Markús. Þeir fóru með mikilli gemsan. Ok er þeir váru á för komnir, þá sagði Gellir sik fleirum mönnum andvígan en einum. Um þat var kveðin sjá vísa:

 
Verða nadda Nirðir,
nú emk út kominn, lúta.
"Víst munk fimm it fæsta
fella einn," kvað Gellir.[7]
 

Ok er þeir kómu til fundarins, þá var Lofti mjök óþokkat um þeira gems. Því skaut hann spjóti í flokk Gellis. Af því spjóti fekk sá maðr sár, er Hólmsteinn hét. Hann fell við skotit ok varð lítt sárr. Ok síðan hljóp förunautr Lofts, sá er Óttarr hét, ok hjó í flokk Gellis, en maðr vildi stöðva höggit, sá er Örnólfr hét. Hann var húskarl Steinólfs prests. En Óttarr hjó Örnólf banahögg, ok síðan váru margir menn særðir förunautar Gellis. Síðan beiddu góðgjarnir menn griða, ok af því at margir góðir menn ok vitrir váru við staddir, þá var sætzt á þessi mál þeira í millum. Um víg Örnólfs ok áverka, er þar gerðist, skipuðu þeir Hrafn ok Jón Brandsson. Á þeim fundi var Eilífr Snorrason. Hann kvað þá vísu þessa:

 
Strendir hvöttu vápn vánd,
víða ferr Yggs líð,
Gellir vissi fyrir fall,
flatir skriðusk menn at.
Lofti vas sú gefin gift,
grjóti mætti hans spjót.
Jóan leyfði ok þá
öldum at líta skjöld.[8]
 

Á þeim fundi var sætzt á víg Markúss ok víg Ketils ok áverka alla, þá er þar gerðust á þeim fundi. Jón Loftsson skyldi gera slíka fésekt sem hann vildi gert hafa. Þau fégjöld handsöluðu þeir Hrafn ok Krákr Þórarinsson, Helgi, bróðir Guðlaugs, Páll Surtsson, bróðir Árna. Þat var ok skilit undir sætt, at Ingi skyldi fara braut af landi ok koma aldrigi aftr. Guðlaugr ok synir Inga skyldu fara í brott ór Vestfirðingafjórðungi ok verða þar aldri síðan vistum. Árni Surtsson var ok heraðssekr um Barðaströnd ok Rauðasand, um Víkr ok Patreksfjörð.
   Ok um sumarit eftir á alþingi gerði Jón Loftsson um þessi mál, svá sem ætlat hafði verit. Þau fé öll, sem ger váru, guldust at máldögum. Ingi fór í brott af landi ok kom aldri aftr síðan. Guðlaugr ok synir Inga fóru í brott ór Vestfjörðum. Loftr gaf mörgum mönnum sakir, þeim er verit höfðu vinir Inga, ok tók fé af. Árni Surtsson var síðan í Tálknafirði.
   Þá var þat mælt af nökkurum mönnum fyrir Lofti, at Árni væri ills verðr af honum fyrir þat, at hann hafði óhelgat föður hans.
   Nökkurum misserum eftir víg Markúss fór Loftr ok sá maðr með honum, er Galti hét, í Tálknafjörð á þann bæ, er í Krossadal hét. Þeir hitta þar heimamenn ok spyrja, hvar Árni sé, en þeim var sagt, at hann var eigi heima. Þá fóru þeir í Selárdal ok váru þar nökkurar nætr. En er þeir fóru heim, þá fundu þeir Árna á götu, ok hjó Loftr þegar til Árna, en hann bar af sér höggit. Síðan sótti Loftr at honum, en hann varðist vel. Ok er Galta þótti Lofti seint sækjast, þá fór hann til ok vann á Árna, ok síðan vágu þeir hann. Þat víg varð inn næsta dag eftir Óláfsmessu.
   Þat víg mæltist illa fyrir, því at fé öll höfðu goldin verif fyrir Árna ok hann hafði sætt þá, er ger hafði verit á hendr honum, vel haldit við Loft. Síðan bætti Loftr frændum Árna fé, sem gert var á hendr honum af þeim mönnum, er til gerðar váru teknir.
   Loftr bjó nökkura vetr á Rauðasandi síðan ok varðveitti bú bræðra sinna, til þess er þeir höfðu aldr til at taka við fjárvarðveizlu sinni.


8. Frá Vatnsfirðingum.

Maðr hét Snorri. Hann var Þórðarson, Þorvaldssonar, Kjartanssonar, Ásgeirssonar, Knattarsonar. Sigríðr hét móðir Snorra, dóttir Hafliða Mássonar. Snorri var höfðingi mikill, ríkr ok fjölmennr, vitr ok stórráðr. Snorri bjó í Ísafirði á þeim bæ, er í Vatnsfirði heitir. Snorri var lítill maðr vexti ok vænn at yfirliti ok vel vaxinn. Hann átti margt barna, ok váru engi skírgetin.
   Hafliði hét sonr hans. Hann var vitr maðr ok vinsæll ok mikill umbótarmaðr, bæði með föður sínum ok öðrum, þeim sem hans ráð vildu hafa, því at Snorri þótti eigi í öllum stöðum jafnaðarmaðr vera, en sá ójafnaðr gekk aldri við, ef Hafliði var nær, fyrir gæzku sakir hans ok réttlæti. Af því var hann vinsæll við alla menn, at hann vildi öllum gott.
   Þat var einu sinni, at einn vinr Snorra ræddi fyrir honum um vinsældir Hafliða ok tjáði þat, hversu gott höfðingjaefni hann var.
   Snorri svarar: "Engar nytjar munu menn hafa Hafliða, því at hann er miklu betr at sér um alla hluti en ek sé verðr at njóta hans. Mun hann verða skammlífr, en þau börn mín munu lengr lifa, er mönnum mun minna gagn at verða, ok munu þar mín at því gjalda. Uggir mik, at menn munu meir hafa harm en huggan af minni kynslóð."
   Þetta mælti Snorri með mikilli áhyggju ok trúnaði fyrir sínum vin, ok sýndist mönnum síðan sem hann hefði þetta mælt af nökkurum spakleik, því at litlu síðar réðst Hafliði til skips ok fór í brott af landi, en þat skip týndist í hafi ok öll skipshöfn, sú er þar var á. Síðan tók Snorri sótt ok andaðist tveim nóttum eftir Mikjálsmessu.
   En eftir andlát Snorra tóku synir hans við staðfestu ok fjárhlut, Þórðr ok Þorvaldr. Bárðr, bróðir þeira, var þá barn at aldri. Þórðr var mikill vexti ok liðligr, en Þorvaldr var lítill maðr ok fráligr. Ok brátt er þeir höfðu við fjárhlut tekit, urðu þeir eigi ásáttir um fé. Þá fór Þorvaldr í Vigr um vetrinn eftir andlát Snorra ok var þar til várs.
   Maðr hét Sveinn ok var Þórólfsson. Hann var kvángaðr maðr, ok hét Þóra kona hans. Hon var Bárðardóttir, Snorrasonar, Bárðarsonar ins svarta. Móðir Þóru hét Jóreiðr. Hon var Oddleifsdóttir. Jóreiðr var móðir Þorvalds Snorrasonar. Sveinn var hávaðamaðr mikill ok ódæll. Hann gerðist fylgdarmaðr Þorvalds ok var í eynni Vigr með Þorvaldi. Jórunn hét dóttir Snorra. Hon var Jóreiðardóttir, systir Þóru, konu Sveins. Þat mæltu sumir menn, at Sveinn legði á hana þokka. En er Þórðr Snorrason frá þaðan orðróm, þá lagði hann óþokka á Svein fyrir allt saman, orðlag þat, er á var með þeim Jórunni, ok hávaða þann ok óspekt, er hann hafði. Þórðr Snorrason var eigi sammæddr við Þorvald. Steinunn hét móðir hans Ingjaldsdóttir.
   Um várit eftir andlát Snorra áttu þeir Þórðr ok Þorvaldr fund í Vatnsfirði at skilja með sér, hvárr hafa skyldi staðfestu eða goðorð. Til þess fundar kom Sveinn með Þorvaldi. Ok er Þórðr vissi þat, at hann var þar kominn, þá réð hann til mann at vinna á Sveini. Sá hét Gísli. Hann hjó á hönd honum upp við öxl. Þá hjó sá maðr, er Guðmundr hét, Gísla banahögg. Búi hét húskarl Þórðar. Hann hjó til Guðmundar. Af því sári fekk hann bana.
   Nú eftir þenna atburð hafði Þórðr staðfestu í Vatnsfirði ok mannaforráð. Þorvaldr var þá staðfestulauss nökkura vetr. Sveinn var færðr til lækningar þeim manni, er Þorbjörn hét, ok varð eigi græddr, fyrr en Hrafn græddi hann. Síðan fór Sveinn í brott af landi ok gerði bú á Hálogalandi ok kom eigi síðan til Íslands.


9. Frá Magnúsi presti ok vígi Ljóts.

Magnús hét prestr. Hann var Þórðarson, Þórissonar, er kallaðr var Tolla-Þórir. Magnús gerði eftir Jórunni Snorradóttur til Ísafjarðar ok hafði hana með sér í Dýrafjörð á Mýrar. Þar bjó sá maðr, er Mögr hét. Hann var Mögsson, en Magnús var þar heimaprestr með honum.
   Bergþórr hét maðr Sámsson, Brandssonar. Hann hafði nökkut verit fyrr í tíðleikum við Jórunni, ok er hann frá, at Magnús prestr hafði eftir henni gert, þá fór hann til Dýrafjarðar ok ætlaði at hafa Jórunni brott með sér. En fyrr en Bergþórr kæmi á Mýrar, þá var Magnúsi sögð för hans ok fyrirætlan. Þá lét Magnús prestr flytja Jórunni á þann bæ, er at Gnúpi heitir, ok var hon þar varðveitt á laun, meðan Bergþórr var þar í heraðinu.
   At Gnúpi bjó kona sú, er Sigríðr hét. Hon var Þórðardóttir. Hon var góð húsfreyja ok fengsöm.
   Bergþórr kom á Mýrar ok var þar við honum vel tekit. Þar var hann nætr nökkurar ok gat eigi upp spurt Jórunni. Magnús var við Bergþór allkátr ok gaf honum hund, er hann fór á brott. Bergþórr fór heimleiðis, ok var Jórunn eigi í ferð með honum. Þá kvað Magnús vísu þessa:

 
Sitr fimligt fljóð,
fram greiðik ljóð,
vex greppi sút,
und Gnúpi út.
En hafði heim,
þats hæfði þeim:
Vas hundr í för
með hjalma bör.[9]
 

Ok er Bergþórr frá þetta, at Magnús hafði kveðit vísu, hafði hann týgilig orð um, at eigi mundi svá búit sjatna. En þau orð spyrr Magnús prestr ok kvað vísu:

 
Margr mundi sá sendir
sókngífrs numinn lífi,
linna vangs, fyr löngu,
lundr, es nú rekr undan,
ef brynhríðar beiði
biti týgilig skýja,
niðr drepr skald, und skildi,
skeggi, mál sem eggjar.[10]
 

Ok eftir þat er þessar vísur váru kveðnar, þá söfnuðu þeir Þorvaldr ok Bergþórr liði ok gera til Magnúss. Ok er hann spyrr þetta, ferr hann á fjall þat, er Sölólfsfell heitir, ok þar eru þau í einum helli, meðan þeir Þorvaldr váru í firðinum. Rannsökuðu þeir víða bæi ok leituðu þeira Magnúss ok fóru við þat á braut af heraði, at þeir fundu þau eigi.
   Ok eftir þat snerist Jórunn í karlaföt ok fór með Magnúsi presti suðr á Eyrar á laun ok eftir þat af landi á braut. Ok er þau kómu í Nóreg, gerði hann boð til hennar at ráði Erlends múgamanns. Hann var hirðmaðr Sverris konungs ok frændi Jórunnar. Magnús var lengi í Nóregi ok gat margt barna við Jórunni.
   Kali hét maðr, hann var Halldórsson. Hann átti Ingiríði Snorradóttur. Hon fífldist frá Kala at þeim manni, er Ljótr hét. Hann var sonr Sela-Eiríks. Ok er þeir Þorvaldr ok Kali urðu þess varir, þá gerðu þeir sát fyrir Ljóti ok sá inn þriði maðr, er Þórðr hét ok var Kalason. Ok er þeir fundu Ljót, sóttu þeir hann þrír með vápnum, en hann varðist svá vel, at þeir gátu hann seint sóttan. Þá eggjaði Kali Þorvald, at hann skyldi sækja at djarfliga, ok sagði klæki vera, at þeir fengi eigi einn mann sóttan. Svá lauk þeira fundi, at þeir vágu Ljót. Um þat víg orti Eilífr vísu:

 
Kali bauð kjark at selja
kaldráðum Þorvaldi,
nýtik Fjölnis flýti-
feng, en til var engi.
Þórðr munat virðum virðask,
vann á dauðum manni,
áðr sló á hodda hlæði
hvikan, með spjót it mikla.[11]
 

Eftir þessa atburði fór Þorvaldr til fundar við Hrafn ok skoraði á hann til viðtöku, því at hann var þá félauss ok ráðstafalauss, en Hrafn var góðr viðtakna við mönnum ok skyldr at frændsemi Þorvaldi, manni firnari en næstabræðri. Hrafn tók við Þorvaldi vel ok hafði hann með sér nökkura vetr ok var til hans sem hann væri hans sonr eða bróðir.


10. Forspá Ragnheiðar ok andlát Þórðar í Vatnsfirði.

Ragnheiðr hét kona, dóttir Arons Bárðarsonar ins svarta, bræðrunga Hrafns. Hon var vitr kona ok spök. Hana hafði átta Ámundi Úlfsson. Þau Ragnheiðr ok Ámundi höfðu átt fjórar dætr, þær er ór barnæsku kæmist. Tófa hét dóttir þeira ok Margrét, Hallbera ok Birna.
   Ámundi andaðist, ok eftir andlát hans var Ragnheiðr gefin þeim manni, er Þórarinn hét Þorkdsson, Þórarinssonar, Auðunarsonar, Þorsteinssonar, Auðunarsonar af Auðunarstöðum, Ásgeirssonar frá Ásgeirsá. Þau Ragnheiðr ok Þórarinn áttu fjóra sonu ok tvær dætr. Krákr hét sonr þeira, er fyrr var getit. Eyvindr hét sonr þeira ok Tómas ok Halldórr. Guðfinna hét dóttir þeira ok Guðrún. Ragnheiðr gerði bú fimmtán vetra gömul ok bjó til elli góðu búi ok var hvers manns gagn, þess er hana sótti heim. Þórarinn andaðist fyrr en Ragnheiðr, ok eftir andlát hans bjó hon lengi í Selárdal.
   Nú er Þorvaldr var kominn til vistar með Hrafni, þá fór Hrafn í Selárdal, ok varð þeim Hrafni ok Ragnheiði rætt til Þorvalds, ok bað Hrafn, at hon skyldi leggja góðan hug á Þorvald.
   Ragnheiðr segir: "Enga stund mun ek á hann leggja, því at ek ætla, at þú hafir þar úlf at fæða, er hann er."
   Hrafn svarar: "Eigi veit ek, hví þú mælir svá, því at mér sýnist fáir mínir frændr þvílíkir."
   Ragnheiðr svarar: "Þat ætla ek, at eigi muni langt líða, áðr þér mun Þorvaldr engi gersemi sýnast. Gera máttu svá vel til Þorvalds sem þú vill, en eigi væntir mik, at þér verði gagn né virðing at honum."
   Þessi orð Ragnheiðar sýnast mönnum verit hafa af mikilli forspá, af þeim atburðum, er síðan gerðust með þeim Hrafni ok Þorvaldi.
   Þorvaldr var með Hrafni nökkura vetr, ok eftir þat fýstist Þorvaldr at fara af landi. Þá fekk Hrafn Þorvaldi vöru nökkura, vistir ok vatnkeruld ok húðfat ok reykjuklæði ok alklæðnað ok tók honum fari á skipi þvi, er uppi stóð í Dögurðarnesi.
   Þórðr Snorrason átti bú gott ok gagnauðigt í Vatnsfirði, svá at hann var hvers manns gagn, þess er til sótti. En fyrir því at hallæri var á landi hér, þá fór Þórðr á várum til fiskjar með mikit skip ok húskarla sína í Bolungarvík, af því at hann þóttist þá fleirum mönnum gagn gera.
   Þat vár, er Þorvaldr var ráðinn til utanferðar, var Þórðr róinn á fiski, ok gerði at þeim vánt veðr, svá at þeir gátu nauðiliga land tekit. Þórðr var ern maðr ok kappsfullr ok liðgóðr at öllu. Ok er þeir kómu at landi, þá var Þórðr þreyttr af mæði ok þyrstr þeim munum meir en förunautar hans, sem hann hafði liðbetri verit ok miðr hlíft sér. Ok er hann kom at landi, þá drakk hann ór læk nökkurum, ok er hann hafði drukkit, þá kenndi hann sér sóttar, ok sú sótt leiddi hann til bana. Þórðr var mörgum mönnum harmdauði fyrir vinsældar sakir hans ok drengskapar.
   Ok er Þorvaldr frá andlát Þórðar, þá seldi hann goðorð ok mannaforráð, þat er Þórðr hafði átt, í hendr Hrafni, meðan hann væri utan. Ok síðan fór hann í brott af landi ok var utan einn vetr. Ok er hann kom heim út hingat, kvángaðist hann ok fekk þeirar konu, er Kolfinna hét. Hon var dóttir Einars Þorgilssonar ok Salbjargar Ketilsdóttur. Ok síðan gerði hann bú í Vatnsfirði ok tók þá við goðorði sínu.


11. Utanför Hrafns með Guðmundi byskupsefni.

Sá atburðr gerðist norðr at Hólum at byskupsstóli, at Brandr byskup tók sótt ok andaðist fjórum nóttum fyrir Laurentiusmessu. Ok er hann var andaðr, þá var körinn til byskups af Norðlendingum Guðmundr, sonr Ara Þorgeirssonar, Hallasonar, Ormssonar, Gellissonar, Omssonar, Hallasonar ins hvíta. Móðir Guðmundar hét Úlfheiðr Gunnarsdóttir.
   Ok er hann var körinn til byskups, þá sendi hann orð Hrafni Sveinbjarnarsyni, at hann skyldi koma á fund hans norðr í Miðfjörð. Hrafn fór á fund byskupsefnis, svá sem hann sendi orð til, ok er þeir fundust, þá bað byskupsefni, at hann skyldi fara utan með honum, því at honum þótti hann bezt til fallinn þeirar ferðar fyrir vizku sakir ok vinsældar, er hann hafði utanlendis. Var þar ok in mesta vinátta með þeim Hrafni ok Guðmundi inum góða, ok því helt, á meðan þeir lifðu báðir. Frá þessu sagði Guðmundr Svertingsson:

 
Guðmundr bauð inn góði,
getk jafnan þess, Hrafni,
síð mun at enda óðar,
útferð með sér, lúta.
Farar leizk flotna stýri
fallinn bezt með öllu
geira veðrs til góðrar
gangnistir forvistu.[12]
 

Ok fyrir því at Hrafn var vinr Guðmundar, þá hét hann honum förinni, ok eftir þat fór Hrafn vestan ór fjörðum norðr til skips í Eyjafjörð á fund Guðmundar byskupsefnis. Í þeiri för var með Hrafni Tómas Þórarinsson, annarr maðr Þórðr Vermundarson, þriði Eyjólfr Snorrason. Byskupsefni varð feginn Hrafni ok hans förunautum. Ok er sldp var búit ok veðr gaf til, þá létu þeir í haf. Þeim byrjaði erfiðliga um sumarit ok váru lengi úti. Rak þá suðr í haf, svá at þeir höfðu fogl af Írlandi.[13]
   Allir vinir Hrafns urðu honum fegnir, er hann kom heim, en hann valdi sínum ástvinum, þeim er hann fundu, góðar gjafir. Svá segir Guðmundr:

 
Hverr gekk hyrjar þverrir
hodda brjót at móti,
hrings es heim kom slöngvir,
haukstrandar fagnandi.
en menfergir mörgum
mótrunn frömum spjóta,
æ sé efri skýjum
ókvalðr, gjafar valði.[14]
 

Ok er Hrafn hafði eigi lengi heima verit, þá fór hann í Vatnsfjörð at heimboði Þorvalds ok þá af honum stóðhross góð. Þeir mæltu þá enn af nýju til vinfengis með sér. Nökkuru síðar fór Þorvaldr á Eyri at heimboði Hrafns ok þá af honum góðar gjafir, ok var þá vinfengi þeira ít bezta.


12. Frá hvalreka ok frá Víga-Hauki ok Lofti.

Í Selárdal kom reyðarhvalr góðr ok mikill á land þat, er Ragnheiðr átti. Ok er Þorvaldr frá þat, fór hann í Selárdal ok bað Ragnheiði, at hon skyldi selja honum nökkurar vættir hvals, en Ragneiðr lét hann hafa tólf vættir hvals ok mælti, at hann skyldi gjalda henni jafnmikinn hval síðar, þá er ræki á fjörur hans. Fyrir þann hval galt Þorvaldr aldri síðan.
   Ok er hann fór á brott ór Selárdal með hvalinn, gisti hann í Lokinhömrum, ok er hann var þar um nótt, þá var stolinn í brott sumr hvalrinn. Sá stuldr reyndist á hendr þingmanni Hrafns, þeim er bjó á Sléttanesi.
   Ok er Hrafn varð þess varr, varð hann skjótr til ok bauð honum at gjalda fyrir þingmann sinn slíkt fé sem Þorvaldr vildi gert hafa fyrir hvaltökuna. En Þorvaldr vildi eigi þiggja at Hrafni fébætr.
   Ok litlu síðar fór Þorvaldr ok rænti þann mann, er tekit hafði hvalinn, ok þaðan af tók Þorvaldr at ganga á hendr þingmönnum Hrafns at öðru hváru.
   Maðr hét Haukr, er kallaðr var Víga-Haukr, sonr Orms Fornasonar. Hann var norðlenzkr at ætt. Hann kvángaðist vestr á Rauðasand ok fekk Hallberu, dóttur Markúss Gíslasonar, ok fór þangat vistfari til Lofts.
   Þá er Gísli Markússon var fulltíða at aldri, þá beiddi hann Loft at gjalda fé þau, er hann hafði at varðveita, er þeir Markússynir áttu, ok Loftr galt féin af hendi, svá sem Gísli beiddi, bæði lönd ok lausa aura.
   Nú er Loftr var staðfestulauss, þá fór hann norðr í Dýrafjörð á Mýrar. Þar bjó Mögr, er fyrr var getit. Hann var á gömlum aldri ok auðigr at fé. Hann var þingmaðr Hrafns, ok átti hann mála á Mýralandi. Loftr keypti landit at Mög, svá at hann spurði ekki Hrafn at, ok fór þangat búi sínu. Víga-Haukr réðst þangat til fylgdar með Lofti á Mýrar.
   Nú er Hrafn spurði, at Loftr var kominn á Mýrar búi sínu, þá mislíkaði Hrafni við Loft um landskaupit ok búgerð, því at Loftr var hávaðamaðr mikill ok ódæll, en þingmenn Hrafns váru nábúar Lofts ok hugðu eigi gott til. Hafði Loftr ok nökkvat týgilig orð við Hrafn ok þingmenn hans, kveðst eigi undir þykkja, hvárt þeim þætti vel eða illa hans byggð.
   Þá safnaði Hrafn liði ok fór á Mýrar með fjölmenni.
   Þá kom þar Þorvaldr Snorrason með sex menn ok bauð Hrafni lið sitt ok gekk í flokk Hrafns. Síðan leituðu menn um sættir milli þeira, en Loftr var tregr til sættar við Hrafn. Þá fóru þeir Hrafn til ok veittu á brott læk þann, er inn fell í húsin á Mýrum. Ok er þeir höfðu þat gert, þá grunaði þá Loft, at þeir mundu ætla at bera eld at húsum ok brenna bæinn. Þá tók Haukr at leita um sættir, ok þat varð at lyktum, at þeir sættust á þat, at Sighvatr Sturluson skyldi gera á milli þeira Hrafns ok Lofts.
   Eftir þenna fund ýfðust þeir Loftr við Þorvald fyrir þat, er hann hafði gerzt berr í liðveizlu við Hrafn. Eftir þenna atburð gaf Hrafn Þorvaldi góða breiðöxi, silfrrekna ok barskefta, áðr þeir skildust á Mýrum, ok mæltust þá enn vel við. Of sumarit eftir á afþingi gerði Víga-Haukr hlaupafar til Þorvalds. ok hjó milli herða honum, en Þorvaldr skeindist ekki, því at hann var í brynju. Þá hjó Haukr til förunauts Þorvalds, þess er Teitr hét ok var sonr Árna rauðskeggs. Þat högg kom á hönd Teiti á hreifann, ok var kallat ekki mikit sár, en höndin fell síðan af honum í hreifanum, þá er Þorvaldr Bjarnason skyldi græða hann.
   Á þau mál var þar þegar sætzt á þinginu.
   En þat kom upp síðan, at þeir Loftr ok Gísli höfðu verit í fjörráðum við Þorvald ok þeir hefði heitit at halda upp fébótum fyrir Hauk, ef hann hefði unnit á Þorvaldi. En er Loftr vissi, at Þorvaldr hafði ekki skeinzt, þá vildi hann eigi fébótum upp halda, sem þeir höfðu heitit. Svá gerði ok Gísli, en Hauki þóttu þeir eiga at efna mælt mál við sik, þar er hann hafði ráðit til Þorvalds, þótt hann hefði eigi skeinzt. En því vildu þeir eigi fé gjalda, er Þorvaldr hafði ekki skeinzt af tilræði Hauks.
   Þá sýndist Lofti óvarligt vera sér at sitja í Dýrafirði fyrir ófriði Þorvalds, ok fyrir því fór hann á brott, brátt er menn kómu af þingi, suðr um land til Eyjólfs goða Þorsteinssonar, mágs síns, föður Álfdísar, konu hans, ok var þar um sumarit ok öndverðan vetrinn.
   Þetta sumar fór Þorvaldr vestr { Dýrafjörð til leiðar at vitja fégjalda þeira, er gjaldast skyldu fyrir Hauk, en féin kómu þar eigi fram. Þá beiddi Þorvaldr Hrafn, at hann skyldi fara með honum á Mýrar at ræna bú Lofts fyrir þat, er fégjöld kómu eigi fram fyrir Hauk. En Hrafn vildi eigi í þeiri för vera, kveðst veita mundu Þorvaldi til laga, en eigi til ólaga, mælti, at Þorvaldr skyldi sækja Loft til laga eða Gísla um fjörráð eða fjárhald, ok kvaðst veita honum mundu til þess.
   Eftir þat fór Þorvaldr á Mýrar ok rænti þar mörgu fé ok lagði ámæli til við Hrafn, er hann vildi eigi í þeiri för vera. Of þetta rán orti Heinrekr, þingmaðr Þorvalds, vísu þessa:

 
Rækir, frák, at ræki,
ráð vas þat mikit, dáða,
kynnisk kappgirnd manna,
kýr tuttugu af Mýrum.
Nú hefr hrynbirkis hvárki
hlynr, veitk á því skynjar,
illr mun kostr sá kallaðr,
kýr né land á Mýrum.[15]
 

Loftr kom eftir jólin vestr á Mýrar í Dýrafjörð at ráði Sighvats Sturlusonar ok Eyjólfs Þorsteinssonar.
   Ok er Þorvaldr frá, at Loftr var kominn á Mýrar, safnaði hann liði ok fór á Mýrar með fjölmenni.
   Til þeirar farar spurðu vinir Lofts, ok söfnuðu þeir liði ok kómu á Mýrar, þá er Þorvaldr var kominn þar, ok leituðu um sáttir á milli þeira Þorvalds ok Lofts. Ok fyrir því at Þorvaldr sá, at Loftr hafði þar fleiri fulltingsmenn, þá sættist hann við Loft ok fór í brott síðan.
   Ok er hann var í brott, treystist Loftr eigi at vera á Mýrum, því at honum þótti einskis örvænt fyrir Þorvaldi um tiltektir. Loftr fór þá til Hrafns á Eyri ok bað, at hann skyldi taka við honum, kvað Sighvat hafa sent honum orð til ásjá við sik, en í þann tíð var Sighvatr mikill vinr Hrafns. Nú fyrir því at Hrafni var leitt at kveða nei við þeim, er hans þurftu, þá varð þat, at hann tók við Lofti. Um þat sannar Guðbrandr:

 
Betr vill ægis otra
oft, tók Hrafn við Lofti,
raun sannar þat, rennir
ráðgjarn hafa en aðrir.[16]
 

Ok er Þorvaldr frá, at Hrafn hafði tekit við Lofti, þá mislíkaði honum við Hrafn sín tiltekja fyrir óþykktar sakir þeirar, er milli þeira Lofts váru. Eftir þat sendi Þorvaldr Hrafni orð, at hann skyldi koma til fundar við hann í Dýrafirði á þann bæ, er á Granda hét.
   Þangat kom Hrafn við inn þriðja mann fyrr en Þorvaldr ok beið hans inni. Ok er Þorvaldr kom, við marga menn, þá sendi hann orð Hrafni, at hann skyldi út ganga. Þá gekk Hrafn út ok hans förunautar, Tómas Þórarinsson ok Sturla Bárðarson. Þá höfðu þeir Þorvaldr skipazt fyrir dyrrnar ok gerðu kví at Hrafni ok förunautum hans, en Þorvaldr stóð stund frá durunum ok hafði sverð í hendi ok brugðit á miðjar slíðrar, ok Hrafn hvarf til hans, en Þorvaldr tók kveðju hans, ok síðan settust þeir niðr ok hjöluðu, ok varð Þorvaldi ekki at orðum við Hrafn, ok þat þótti Hrafni undarligt, ok eigi sá Hrafn erendi Þorvalds við sik í því sinni. Af þeim fundi fór hvárr þeira til síns heimilis.
   Loftr keypti síðan bæ þann á Rauðasandi, er at Stökkum hét, ok gerði þar bú á. Þat ætluðu margir menn, at Eyjólfr Þorsteinsson, mágr Lofts, mundi rétta hluta hans ok þeir Sunnlendingar fyrir þingvistar sakir um ránit við Þorvald, en þat varð ekki. Þá var kveðin vísa þessi:

 
Víst eru farnir flestir
fálu hests it mesta,
þótt lýðir böl bíði,
bræðendr at harðræðum.
Menn eru seinir sunnan,
slíkt heyrik oft, með Lofti
stála strangra éla
stefni ráns at hefna.[17]
 

Víga-Haukr ok Hallbera, kona hans, fóru í brott af landi, fyrst í Nóreg ok síðan til Grænlands, ok þótti Haukr mikilmenni, hvar sem hann kom.
   Magnús Markússon fór ok til Grænlands, ok kom ekki þeira aftr.
   Guðmundr hét maðr. Hann var Hallsson. Hann var einhleypingr ok hávaðamaðr. Hann gerðist fylgdarmaðr Gísla Markússonar.
   Galti hét vinr Lofts. Hann átti hest góðan. Þann föluðu þeir Gísli ok Guðmundr, en Galti vildi eigi selja hestinn ok gaf síðan Lofti. Ok er Guðmundr vissi þetta, þá gerði hann eftir hestinum ok ætlaði hjá garði, ok fór eftir honum við inn fjórða mann. Gestr hét maðr ok Gunnarr, Galti inn þriði. Þessir menn fylgdu Lofti. Þeir Loftr ok Gunnarr vágu Guðmund.
   Þat vígsmál var lagt undir Sighvat Sturluson, því at hann var kallaðr vinr hvárstveggja þeira, Lofts ok Gísla. Gísla þótti sér mjök misboðit í vígi Guðmundar. Fyrir víg Guðmundar gerði Sighvatr Loft á braut ór Vestfjörðum ok förunauta hans, þá er til vígsins fóru, ok þar á ofan fégjöld mikil.
   Þá fór Loftr í brott ór Vestfjörðum ok suðr um land til handa Eyjólfi, mági sínum, ok var síðan lengi undir áraburði Oddaverja.


13. Hrafn færði ómaga.

Í þann tíma tók at vaxa mjök misþykki með þeim Hrafni ok Þorvaldi af þeim ágangi, er Þorvaldr tók at hafa á hendr þingmönnum Hrafns.
   Þorvaldr færði ómaga þingmanni Hrafns, þeim er Bárðr hét. Hann bjó í Reykjafirði í Arnarfirði. Þorvaldr setti þar niðr ómagann at Bárðar ok fór brott síðan, en Bárðr fór á fund Hrafns ok bað, at hann skyldi færa ómagann af hendi honum.
   Hrafn safnaði liði ok fór við átta tigu manna norðr til Ísafjarðar ok færði ómagann þeim manni, er Jósepr hét. Hann bjó á þeim bæ, er í Súðavík hét.
   Þorvaldr varð varr við för Hrafns, ok tóku þeir skútu nökkura þar í Súðavík ok lögðu henni þar í einn leynivág ok váru þar, meðan Hrafn var í Súðavík. Hrafn lét þar eftir ómagann. Um þat kváðu förunautar Hrafns kviðling þenna:

 
Færum gildan
grepp Jóseppi.
Sá skal ráða
ríkr Súðavík.[18]
 

Hrafn fór heim aftr eftir þat, en Þorvaldr færði aldri síðan þann ómaga á hendr þingmönnum Hrafns.


14. Frá fyrirburðum.

Sá atburðr varð í Skagafirði, þá er Guðmundr byskup hafði fimm vetr at stóli verit, at þeir Kolbeinn Tumason ok menn byskups börðust í Víðinesi í Hjaltadal. Tókst þar meir at guðs fyrirætlan en at líkendum fyrir liðfjölda sakir. Fell Kolbeinn þar, en byskupsmenn sigruðust.
   Þann vetr inn næsta eftir gerðu þeir Þorvaldr Gizurarson ok Sighvatr Sturluson menn til allra höfðingja á Íslandi ok báðu liðveizlu þeirar at fara at Guðmundi byskupi. En í þetta mál gengu allir höfðingjar nema Þórðr Sturluson ok Hrafn Sveinbjarnarson.
   Þorvaldr Snorrason gekk ór Vestfjörðum með þrjá tigu manna norðr til Hóla. Varð þar sá fundr, at sex fellu af þeim, er til kómu, en níu af byskupsmönnum. Var byskup tekinn með valdi. Hafði Snorri Sturluson hann með sér í Reykjaholt. Eftir þetta þóttist Hrafn ok hans vinir kenna nökkurn kulda af ráðum Sighvats í skiptum þeira Þorvalds.
   Þá urðu í Vestfjörðum mörg kyn bæði í sýnum ok draumum. Einu sinni, þá er Hrafn hafði verit at heimboði í Selárdal, fór hann í brott snemma um morgin ok tveir menn með honum. Ok er þeir váru komnir skammt frá garði, sá þeir ljós mikit ór austri frá bænum á Eyri. Hrafn sá í ljósinu þrjá menn. Þar þóttist hann kenna sik sjálfan ok tvá menn aðra. Þá sýn sagði hann fám mönnum, ok þótti honum mikils um vert.
   Þórðr hét maðr. Hann var heimamaðr í Selárdal. Hann sofnaði eitt kveld ok dreymdi, at maðr kom at honum svartr ok illiligr. Þórðr þóttist spyrja, hverr hann væri. Hann segir:

 
Faraldr ek heiti,
ferk of aldar kyn,
emka ek sættir svika.
Döprum dauða
ek mun drengi vega
ok nýta mér nái.[19]
 

Hann vaknaði ok sagði drauminn.
   Guðbrandr hét maðr, er fyrr var getit. Hann dreymdi, at maðr kom at honum mikill ok illiligr. Hann þóttist spyrja, hvat manna hann væri.
   Sá svaraði: "Hér er nú Ingólfr, sá inn sami, er þér vitraðist fyrir vígi Markúss."
   Guðbrandr spurði: "Hvárt ferr þú með jafnillum tíðendum sem þá?"
   Hann svarar: "Hygg at vísu þessi:

 
Fagnak því, es ógnir,
ymr þjóðar böl, glymja.
Allr tekr svarmr at svella.
Svellr þats mannkyn hrellir.
Fara munk suðr it syðra,
snákranns, of lið manna,
verit hefk norðr it nyrðra,
návaldr, of far aldar."[20]
 

Guðbrandr vaknaði ok mundi vísuna. Eyjólfr hét maðr ok var Snorrason. Hann bjó at Haukabergi á Barðaströnd. Hann dreymdi um nótt, at hann þóttist sjá tungl svá mörg sem stjörnur væri, sum full, en sum hálf, sum meir en sum minnr vaxandi ok þverrandi. Ok er hann undraðist þessa sýn, þá sá hann mann hjá sér, ok kvað vísu:

 
Sé þú, hvé hvarfla
heima í milli
syndauðigra
sálir manna.
Kveljask andir
í orms gini.
Skelfr rammr röðull.
Ræðk þér at vakna.
 

Þá vaknaði hann ok mundi vísuna.
   Jón hét maðr. Hann var Þorsteinsson. Hann var húskarl á þeim bæ, er á Kúlu heitir. Þar bjó sá maðr, er Kjartan hét.
   Maðr hét Símon. Hann var Bjarnason. Hann var heimamaðr Hrafns á Eyri. Símon átti barn ok byrgiskonu á Kúlu. Jón fífldist at þeiri konu.
   Einn helgan dag fór Símon til fundar við fylgjukonu sína ok sat á tali við hana, en Jón gekk at honum ok hjó hann banahögg.
   Fyrir þat víg gerði Hrafn Jón sekjan skógarmann.
   Nökkuru síðar færði Jón Hrafni höfuð sitt, en Hrafn gaf Jóni upp höfuðit, en hann þakkaði Hrafni höfuðit ok launaði illu illt höfuð, sem síðan mun sagt verða. Hrafn bætti síðan fé fyrir víg Símonar frændum hans ok færði sjálfr fram sýknu hans.


15. Atför Þorvalds við Hrafn.

Þat var eitt vár, at Þorvaldr fór með fjölmenni norðan ór Ísafirði til Arnarfjarðar, ok er þeir kómu ofan á heiðarbrún í Arnarfjarðarbotni, þá sá sú kona för þeira, er Ástríðr hét. Hon var Gunnarsdóttir, Bárðarsonar, bræðrunga Hrafns. Hon bjó at Borg. Ok er hon sá för margra manna saman, þá sendi hon son sinn út á Eyri til fundar við Hrafn at segja honum mannaferð.
   Ok er Hrafn spurði þetta, þá sendi hann menn til Selárdals, at Ragnheiðarsynir kæmi til fulltings við hann með svá marga menn sem þeir fengi til, ok þeir söfnuðu at sér mönnum ok flotuðu skipum.
   Þorvaldr kom litlu síðar á Eyri en Hrafn hafði sent menn yfir fjörð. Þá er Hrafn hafði sanna frétt af ferð Þorvalds, þá bað hann sína menn búast við eftir föngum brennu þeira Ísfirðinga. Hrafn skipaði mönnum fyrir í húsum með vápnum ok lét vera opnar dyrr allar ok skaut í slám. Hrafn hafði boga ok skaut. Þorvaldr bar eld at húsum, þegar er hann kom, ok kveikti fyrir þeim durum, er honum þótti minnst vörn fyrir verða, en þeir, er inni váru, báru í vatn ok sýru í eldinn ok slökktu svá sem þeir máttu.
   Hrafn spurði, hverr fyrir eldinum réði.
   Þorvaldr svarar ok segir, at hann réð fyrir.
   Hrafn spyrr, hvat hann gæfi honum at sök, er hann bar eld at húsum hans.
   Þorvaldr kvað margt til saka.
   Hrafn spurði, hvat þat væri.
   Þorvaldr svarar, kvað Hrafn hafa verit í fjörráðum við sik, þá er hann færði ómagann í Súðavík.
   Hrafn kvað eigi þat satt vera, "því at ek vissa, hvar skip þitt var eða þú, þá er ek var í Súðavík, ok hafða ek svá mikit fjölmenni, at ek átta alls kost við þik, þess er ek vilda. Svá vissa ek, er þú vart í Holti í Önundarfirði, ok hafða ek þá enn ærit fjölmenni at gera slíkan þinn hlut sem at ek vilda. Nú er á hitt at líta, hvat vér skulum til þess vinna, at þú brennir eigi bæinn."
   Þorvaldr svarar: "Þú skalt handsala mér sjálfdæmi fyrir þá hluti alla, er ek vil gera á hendr þér. Skaltu járn bera fyrir þat, at þú vildir eigi bana minn í Súðavíkrför."
   Hrafn sagðist eigi mundu selja honum sjálfdæmi, — "fyrir því at mér mun eigi skortr liðveizlu af bragði."
   Þeir háðust þar við um stund, ok gátu þeir Þorvaldr eigi brenndan bæinn fyrir varnar sakir þeira manna, er fyrir váru. Þá sá þeir Þorvaldr, hvar skip fóru utan eftir firðinum, skipuð mönnum ok vápnum.
   Þorvaldr spurði þá Hrafn, ef hann vildi þeira mál í nökkurs manns gerð leggja, en Hrafn gerðist til þess tregr, því at hann vissi sér þá liðs ván.
   Þá áttu margir menn hlut í, at þeir skyldi sættast, ok skyldi Hrafn hafa þá nefnu um þetta mál, er honum þætti góð. Þorvaldr var þá fúss til sætta, er hann sá lið vápnað fara til fulltings við Hrafn. Þat urðu málalok þessa fundar, at Þórðr Sturluson skyldi gera milli þeira Hrafns ok Þorvalds bæði um heimsókn ok allt þat, er honum þætti gerðar þurfa í milli þeira.
   Þegar er þessi sætt var handsöluð, fór Þorvaldr í brott með skyndingi, ok er Þorvaldr var skammt í brott farinn, þá dreif mikit lið at Hrafni, bæði Seldælir ok margir aðrir. Þeir váru margir vinir Hrafns, er mæltu, at þá skyldi gera eftir Þorvaldi ok drepa hann, svá berr sem hann gerðist í fjörráðum við Hrafn, er hann vildi brenna hann inni. En þat sýndist oft, at Hrafn var ógrimmr maðr ok hann vildi heldr deyja fyrir tryggðar sakir en fyrir ótryggðar. Nú vildi hann eigi gera eftir þeim Þorvaldi né drepa hann, svá sem hann átti kost, ef hann vildi, því at hann vildi eigi vinna þat til fára vetra virðingar, sem oft kunnu manna ráð verða, heldr vildi Hrafn hafa svívirðing af mönnum í orðlagi fyrir guðs sakir ok hætta svá lífi sínu til eilífrar miskunnar almáttigs guðs. Fyrir þessa tryggð Hrafns ámæltu honum margir menn, fyrir þat, er hann hafði látit Þorvald undan ganga, svá sem Guðmundr skáld Galtason segir Guðrúnu, systur Hrafns, þá er hon spurði, hvat hann heyrði rætt um málaferli þeira Hrafns. Hann sagði ok kvað vísu:

 
Heyrik Hrafni fjarða
hyrtælendr ámæla,
þjóð es til lymsk á láði,
línspöng, of atgöngu.
Raun mun segja sína
seimhrjóðandi góða:
Vígs es Ullr at öllu
eitrþvengs fyrirleitinn.[21]
 

Þá er Þorvaldr kom í Ísafjörð, þá sagði hann allt annat um fundi þeira ok hver sætt verit hafði en var.
   Of sumarit eftir riðu þeir Hrafn ok Þorvaldr með miklu fjölmenni báðir til alþingis. Á þingi var kníat mál þeira Þorvalds ok Hrafns. Váru í fyrstu öll vitni borin í hag Hrafni, svá sem málaefni váru til. En er Þorvaldr knokaði sína menn til ljúgvitna ok eftirmælis við sik, þá drógust þeir í málinu ok mæltu þá eftir Þorvaldi allir nema einn maðr. Sá hét Vermundr. Hann var sonr Þórðar Halldórssonar. Hann bar öll vitni eftir því, sem Hrafnsmenn báru ok verit hafði. Þar varð ekki gert um mál þeira Hrafns ok Þorvalds, því at Þorvaldr helt ekki þat, er þeir höfðu á sætzt sín í milli.


16. Þorvaldr varð sekr um hvaltöku.

Eftir um vetrinn kom hvalr norðr á Strandir á land Hrafns, en sá maðr, er fann hvalinn, fór ok sagði Þorvaldi hvalkvámuna.
   Þá gerði Þorvaldr þat ráð, at sá, er fundit hafði hvalinn, skyldi segja, at hvalrinn hefði komit á almenninga ok hefði hann þar fest lögfesti hvalinn. En þat gegndi engu. Þá fór Þorvaldr til með sína menn ok lét skera hvalinn ok flutti heim til sín, en sumum hvalnum skipti hann með mönnum sínum.
   Nú er Hrafn spurði þetta, þá sendi hann menn suðr um land til fundar við Hall, lögsögumann, mág sinn, ok Þorvald, bróður hans, ok hafði ráð við þá, hversu hann skyldi þetta mál leiðrétta við Þorvald. En þeim sýndist þat ráð, at Þorvaldr væri sóttr ok þeir menn, er tekit höfðu hvalinn, ok Hrafn byggi til mál á hendr þeim til Dýrafjarðarþings ok sækti þá þar at lögum.
   Sendimenn Hrafns kómu aftr til fundar við hann með þeim ráðum, sem þeir höfðu til lagt.
   Um sumarit eftir bjó Hrafn mál til um hvaltökuna á hendr Þorvaldi ok þeim mönnum öllum, sem at hvalskurðinum höfðu verit ok neytt höfðu hvalinn. Sturla hét maðr, sonr Bárðar Snorrasonar ok Þórdísar Sturludóttur. Hann hafði mál á hendi. Á því þingi varð Þorvaldr sekr ok níu menn aðrir, er at hvaltökunni höfðu verit.


17. Önnur atför Þorvalds við Hrafn.

Eftir um sumarit reið Þorvaldr til þings með fjölmenni.
   Þat sumar fór Hrafn eigi til þings. Sturla Bárðarson fór til þings fyrir hönd Hrafns ok var í flokki Þórðar Sturlusonar ok sagði til sektar Þorvalds at Lögbergi ok þeira manna annarra, er sekir höfðu orðit um hvalmál. Þat sumar fór Hrafn norðr í Ísafjörð ok tók upp sektarfé fyrir þeim mönnum, er sekir höfðu orðit.
   Þá er Þorvaldr kom heirn af þingí, safnaði hann mönnum um allan Ísafjörð ok fekk hundrað manna. Margir fóru nauðigir í þá för með Þorvaldi. Kolbeinn hét fylgdarmaðr Þorvalds. Hann fór at sendingum þessum ok nökkurir menn með honum til fundar við þann mann, er Ámundi hét. Ámundi var fátækr maðr ok bjó, þó hann ætti mikla ómegð. Hann var Þorkelsson ok þingmaðr Hrafns. Þorvaldr mælti svá við Kolbein ok hans förunauta, at þeir skyldi beiða Ámunda at fara at Hrafni með þeim, en ef hann vildi eigi fara, þá mæki Þorvaldr, at þeir skyldi vega hann. Þeir Kolbeinn fundu hann á heyteigi, er hann sló, en kona hans rakaði ljá eftir honum ok bar reifabarn á baki sér, þat er hon fæddi á brjósti. Þeir Kolbeinn beiddu Ámunda, at hann færi með þeim á Eyri til Hrafns, en Ámundi kveðst í engri þeiri ferð vera mundu, er Hrafni væri til óþykktar. Þá hljópu þeir at honum ok vágu hann. Síðan fóru þeir til fundar við Þorvald ok sögðu honum vígit, en hann lastaði eigi verkit.
   Þá er þeir Þorvaldr kómu í Dýrafjörð, þá fór kona nökkur með skyndingi á Eyri til Hrafns ok sagði honum til fara þeira Þorvalds. Ok er Hrafn heyrði þau tíðendi, þá sendi hann menn til Selárdals til fundar við Eyvind ok bað hann safna liði ok fara til fundar við sik. Hrafn sendi ok menn til Barðastrandar til fundar við Steinólf prest Ljótsson ok Gelli Þorsteinsson ok bað þá koma til liðveizlu við sik. Þeir Gellir kómu á Eyri með þá menn, er þeir fengu til. Hrafn hafði gert virki mikit ok gott ór grjóti um bæ sinn.
   Heimamenn Hrafns bjuggust við kvámu Þorvalds eftir öllum slíkum föngum sem til váru. Þeir menn, er eigi höfðu bolhlífar aðrar, skáru sér stakka ór þófum. Þá kvað Sturla Bárðarson vísu:

 
Hlífðu hamri þæfðar
hjaldrborðs viðum forðum,
þjóð bjósk Þróttar klæðum
þings, gráskyrtur hringa.
Nú skerr margr í morgin
mótrunnr of sik spjóta,
mjótt verðr mér at hitta
mitt hóf, söðulþófa.[22]
 

Þá var með Hrafni Guðmundr Galtason. Hann var skáld gott ok ódæll maðr ok heldr óargr viðskiptis. Þat hafði Hrafn mælt, at honum þótti þat líkast í hýbýlum Guðmundr skáld og hundr sá, er Rósta hét, og því reiddist Guðmundr. Hann bjó sik við þessum fundi frá því, sem aðrir menn. Hann tók eina nautshúð hráblauta ok skar á rauf ok fór í ok gyrði at sér með reipi, eina öxi mikla í hendi, ok gekk út ok inn ok kvað:

 
Skalk með skjaldar runni,
skapaðr erumk aldr, at gunni,
koma mun geira gjósta,
ganga fram sem Rósta.
Okkr þurfut nú, ella
þeirs oft á mik skella,
sýnt munk seðja hrafna,
saman of allt at jafna.[23]
 

Þorvaldr kom á Eyri með hundrað manna, ok er hann sér viðrbúning Hrafns, bæði virkit ok fjölmenni mikit, þá sýndist honum óárenniligr bálkr þeira. Síðan settist Þorvaldr niðr á brekku einni skammt frá virkinu.
   Eyvindr Þórarinsson hafði safnat liði um Tálknafjörð ok Dali í Arnarfirði ok fór skipaliði til Eyrar.
   Nú er Þorvaldr sá, hvar skipin fóru, þá fór hann ofan til sjóvar með flokk sinn ok ætlaði at vera á ströndu fyrir, er þeir Eyvindr kæmi at landi.
   Eyvindr sá, hvar flokkrinn Þorvalds var í fjörunni fyrir. Hann mælti við sína förunauta, at þeir skyldi eigi at landi leggja skipin.
   Þorvaldr kallaði á skipamennina ok spurði, hverr fyrir réði, en honum var sagt, at Eyvindr Þórarinsson réði fyrir.
   Þorvaldr kallaði á Eyvind ok mælti, at hann skyldi leggja at landi skipin, — "því at ek vil tala við þik."
   Eyvindr svarar: "Ef þú átt nökkut vanmælt við mik, þá mæl þú þaðan, sem nú ertu kominn, en ek mun heðan svara, sem ek er kominn, því at ek á ekki vanmælt við þik."
   Þá svaraði Þorvaldr engu.
   Þá sá þeir, er í virkinu váru, flokk Þorvalds ok skipamennina, hvar þeir kölluðust á. Í virkinu váru bræðr Eyvindar tveir, Tómas ok Halldórr, ok er þeir sá, hvar Eyvindr var kominn skipum sínum, þá ganga þeir ór virkinu með miklum flokki á móti Eyvindi, ok er Þorvaldr sá för þeira, þá gengr hann á braut ór fjörunni.
   Þá leggja þeir Eyvindr at landi ok ganga í flokk þeira bræðra sinna ok fara með þeim í virkit til Hrafns. Þá hafði hann þrjú hundruð manna í virkinu. Þá fóru nökkurir menn ór flokki Þorvalds á þann bæ, er á Tjaldanesi heitir.
   Þá mæltu sumir menn við Hrafn, at þeir skyldu ganga at Þorvaldi ok drepa hann, kváðu eigi mundu Hrafn komast í betra færi. En Hrafn vildi eigi þat, því at hann kveðst vilja virða til inn heilaga Jakobum postula ok berjast eigi við Þorvald, ok hann kveðst aldri mundu um líf hans sitja. Sjá ræða Hrafns var um kveldit fyrir Jakobsmessu.
   Þá kallaði Þorvaldr á Steinólf prest Ljótsson, at hann skyldi koma á hans fund, ok Steinólfr fór ór virkinu ok á fund Þorvalds ok töluðu lengi hljótt. Síðan fór Steinólfr aftr í virkit ok leitaði þaðan af um sættir milli þeira Hrafns ok Þorvalds. Um morgininn eftir kom Áli Oddsson inn auðgi á Eyri með nökkura menn ok leitaði um sættir með Steinólfi, ok þá sættust þeir Þorvaldr ok Hrafn.
   Sú var sætt þeira, at gera skyldi um öll þeira málaferli Þórðr Sturluson ok Þorvarðr Gizurarson.
   Ok þá er þeir höfðu handsalat þessa sætt, þá þakkaði Þorvaldr öllum mönnum, er um sættir höfðu leitazt: "Em ek þessu feginn orðinn, er vér erum sáttir, því at mér sýnist svá, frændi, sem vit sém eigi uppnæmir fyrir einum höfðingja, ef vit erum at einu ráði báðir."
   Þá bauð Hrafn Þorvaldi ok öllu föruneyti hans til matborðs. Þá hafði Þorvaldr ok flokkr hans dögurð á Eyri. Hrafn lét skera húð til skúa förunautum Þorvalds, því at þeir váru mjök skólausir, er langa leið höfðu farit þangat. Hrafn fekk Þorvaldi ok förunautum hans fararskjóta norðr yfir heiði til Dýrafjarðar. Þorvaldr mælti marga vega fagrt til Hrafns, er þeir skildu, ok hvarf til hans.
   Þá váru málaefni þeira kyrr þaðan frá um sumarit ok svá um vetrinn eftir.
   Um várit eftir fór Hrafn suðr til Borgarfjarðar í Reykjaholt til sáttarfundar þess, er þeir Þorvaldr höfðu sett með sér. Til þessa fundar kom Þorvaldr eigi. Þar kom Þórðr Sturluson ok Þorvaldr Gizurarson, er gera skyldu um þetta mál, en þeim sýndist sem ekki mundi stoða at gera um þetta mál, þar er Þorvaldr var eigi við staddr. Sýndist þeim Þorvaldr rjúfa sætt, er hann kom eigi til þessa fundar, sem ákveðit var.
   Um haustit eftir sendi Þórðr Sturluson orð Þorvaldi ok Hrafni, at þeir skyldi koma á Skarðsströnd í Fagradal, ef þeir vildi sættast.
   Til þessa fundar kom Hrafn, en Þorvaldr eigi. Þá þóttust menn sjá, at Þorvaldr vildi enga sætt við Hrafn.
   Þá fór Hrafn á Barðaströnd í Haga til brúðkaups þess, er Haukr Þorgilsson gekk at eiga Oddnýju, dóttur Steinólfs prests. At því boði var ok Eyvindr Þórarinsson.
   Ok er lokit var boðinu, þá var Hrafn eftir í Haga, en Eyvindr fór um heiði til Arnarfjarðar ok förunautar hans. Ok er þeir fóru út með Forsfirði til Dufansdals síð um kveld, þá sá þeir eld brenna á sjávarbrekkunum fyrir utan Dufansdalsá. Þeim sýndist eldrinn bjartr ok víðr sem stakkgarðsvídd væri. Þeir sá lengi eldinn ok ætluðu at fara ok vita, hverju gegndi, en flóð var í ánni niðri, ok máttu þeir þar eigi yfir komast, fara upp með ánni ok sá jafnan eldinn. Áin var ill yfirferðar ok upp gengin af frosti. Fjúk var á ok snækváma. En er þeir kómu yfir ána, hugðu þeir at eldinum, ok var þá horfinn eldrinn. Þeir fóru til húss í Dufansdal ok váru þar um nóttina ok sögðu þar sýn eldsins, en engi þóttist vita, hví sjá sýn mundi gegna, er þeir sá.


18. Frá fyrirburðum.

Í Selárdal varð sá atburðr, at húskarlar Ragnheiðar váru rónir á sjó. En er þeir váru mjök langt komnir frá landi, þá sá þeir á sjónum út til hafs eld upp brenna ok skjótt hverfa. Þeir sá allir þessa sýn ok eigi meir senn en tveir, en þeir sá svá oft, at þó sá þeir allir.
   Eftir þessa sýn sá þeir blóð á klæðum sínum, þat er þeir vissu eigi, hvaðan var komit. Um kveldit, er þeir kómu at landi, sögðu þeir mönnum þessi tíðendi. Öllum þótti þessi atburðr undarligr.
   Þat var enn í Selárdal, at sást í kirkju á sönghúspöllum ok á gólfinu utar frá blóð þat, er menn vissu eigi, hvaðan at var komit. Öllum þótti þessi sýn undarlig, er sá.
   Oddleifr hét maðr Jónsson á Skálmarnesi í Breiðafirði. Hann sá enn blóð á klæðum sínum einhvern dag, er hann var úti staddr. Hann undraðist ok vissi eigi, hvaðan at var komit. Slíka sýn sá húskarl Oddleifs þar á Skálmarnesi ok vissi eigi, hvaðan þat blóð var at komit.
   Þorbjörn hét maðr. Hann var Magnússon. Hann bjó í Valþjófsdal í Önundarfirði. Hann gekk út um nótt ina næstu fyrir Ambrosiusmessu um vetrinn þann sama, er Hrafn var veginn. Ok er Þorbjörn var út kominn, sá hann í landsuðr í loftinu, hvar eldr fór ór landsuðri í vestr, en eftir eldinum sá hann mann ríða hvítum hesti. Hann hafði skjöld hvítarí ok hjálm á höfði. Hann var gyrðr sverði ok hafði höggspjót mikit í hendi ok lagði spjótit fram milli eyrna hestinum. Hann sá, at spjótit tók lengra fram en hestrinn. Þar eftir sá hann mann ríða. Sá hafði rauðan hest ok hálflitan skjöld, hálfan rauðan, en hálfan hvítan. Sá hafði ok hjálm á höfði ok gyrðr sverði ok mikit spjót í hendi ok fór svá með sínu spjóti sem sá, er fyrr reið. Þar eftir sá hann mann ríða inn þriðja. Sá hafði brúnan hest ok dökkvan skjöld. Sá var gyrðr sverði ok mikit spjót í hendi ok bar þann veg sem inir fyrri. Hann hafði á höfði því líkast til at sjá sem byskupsmítr væri, þann veg litt sem kolsvört klæði, ok svá sýndist honum öll hans klæði, þau er hann hafði. Þessir menn ríða allir ór landsuðri ok vestr eftir loftinu því nær skjótt sem fugl flygi. Þessa sýn sá Þorbjörn svá gerla, at hann sá allan fótaburð hestanna ok svá þat, at menninir stóðu í stigreipum. En þenna atburð sá hann gerr en eðli manns er til at sjá.
   Þann vetr inn sama varð sá atburðr á Eyri at Hrafns inn átta aftan jóla, at maðr sá, er Þórarinn hét Höskuldsson, Þorbjarnarsonar, ok Birnu Ámundadóttur, hann sá mann standa fyrir matborði Hrafns. Sá var mikill vexti ok hafði hjálm á höfði ok sverð brugðit í hendi ok studdi niðr á borðit blóðreflinum fyrir Hrafni. Hann stóð um stund ok gekk á braut síðan. Þórarinn sat it næsta Hrafni innar frá. Þá sá Þórarinn þessa sýn, en engir aðrir, þeir er í stofunni váru.
   Þann vetr inn sama sá Hallkatla Einarsdóttir, — hon var at kirkju, — ljós heim undir virkinu, ok horfði annarr endir ljóssins upp í loft, en annarr niðr til jarðar. Henni þótti þetta undarligt ok vissi eigi, hverju gegndi.
   Steingrímr hét maðr. Hann var Óláfsson, heímamaðr Hrafns. Hann sá ok ljós undir virkinu, sem Hallkatla hafði sét, ok fleiri menn sá þessa sýn þann vetr inn sama undir virkinu.
   Um vetrinn eftir fóru þeir Pétr ok Sturla Bárðarsynir norðr í Súðavík ok tóku höndum þann bónda, er Jóseppr hét, ok son hans, er Einarr hét. Þeir höfðu sekir orðit um hvalmál. Þeir höfðu þá heim á Eyri til Hrafns, en hann gaf þeim líf báðum, Jóseppi ok Einari, ok kunni enga þökk þeim Pétri fyrir þat þeir höfðu þá þangat flutt. Um þenna Jósepp kvað Eilífr Snorrason vísu þessa:

 
Sekr gekk hodda hnykkir
hringeygr af várþingi.
Áðr beið illt ok síðan
Jóseppr af hvalfjósum.[24]


19. Þorvaldr tók Hrafn af lífi.

Þat var um langaföstu it sama vár, at Þorvaldr fór norðan ór Ísafirði með tvá menn ins fjórða tigar. Í þeiri för váru með Þorvaldi: Bjarni djákn Finnsson, Aðalsteinn djákn Reinallsson, Ögmundr Sveinsson, Þorgils Austmaðr, Steingrímr Ásgeirsson, Kolbeinn Bergsson, Þórðr Gunnarsson, Þórðr Steinsson, Bárðr Bárðarson, Sölvi Þóroddsson, Kormákr Ásbjarnarson, Ormr Skeggjason, Eiríkr Þorvarðarson, Eiríkr Hrafnkelsson, Þórðr Þorbjarnarson, Ullr Þorbjarnarson, Þórðr Högnason, Helgi Magnússon, Svertingr Högnason, Óláfr Þorsteinsson, Óláfr Helgason, Ásgeirr Kalason, Tyrvi Starrason, Ími Þorkelsson, Jón Þorsteinsson, Snærir húskarl Heinreksson, Glúmr Helgason, Þorleifr gjafleifi, Björn Þorkelsson, Þorgrímr Þormóðsson, Sighvatr Þorkelsson. Þeir fóru Glámuheiði til Arnarfjarðar. Ok er þeir kómu ofan í fjörðinn til byggða, þá bundu þeir alla menn á bæjum, þar sem þeir kómu, at engi væri njósn borin fyrir þeim til Eyrar, en þeim, er í böndum váru, þótti þung sín ævi, en börn grétu, er bundin váru, en mæðr eða feðr máttu eigi duga þeim, þar er allir váru bundnir.
   Á einum bæ, þar er menn váru bundnir, hétu þeir á Þorlák byskup til þess, at þeir skyldi lausir verða. Þeir hétu söngum. Ok er þeir höfðu fest heitit, þá spruttu bönd af einum þeira, ok leysti sá alla, ok síðan fóru þeir á bæi, er menn váru bundnir, ok leystu menn ór böndum.
   Hrafn var vanr at láta vaka yfir bæ sínum ok halda vörðu, en þat kveld, er þeir Þorvaldr höfðu komit af heiðinni, spurði Hrafn heimamenn sína, hvárt þeir vildi eigi halda vörð, en þeir svöruðu ok kváðu eigi mundu þurfa vörð at halda, er fjúk var úti, sögðu ok, at eigi mundu menn gera til þeira um langaföstu.
   Hrafn sagði: "Þat þykkir mér ráð, at haldinn sé vörðr í nótt."
   Þangat til hafði vörðr haldinn verit hverja nótt, en þá nótt var eigi vörðr haldinn, er þeir Þorvaldr kómu.
   Þá er Hrafn var kominn í rekkju, mátti hann eigi sofna. Hann mælti við mann, þann er Steingrímr hét, at hann skyldi kveða Andreasdrápu. Hann kvað drápuna, ok eftir hvert erendi talaði Hrafn margt um þá atburði, er gerzt höfðu í písl Andreas postula.
   Þá nótt dreymdi Tómas prest Þórarinsson, at hann þóttist sjá písl Andreas postula. Þat sama dreymdi hann alla nóttina, jafnan er hann sofnaði.
   Þá nótt kom Þorvaldr á Eyri. Ok er þeir kómu at virkinu, þá settu þeir mann þann, er Bárðr hét, á skjöld ok lyftu skildinum upp á spjótaoddum á virkit. Síðan tók hann til við lás duranna ok renndi frá slánum, þeim er váru á virkishurðunni, ok lauk upp virkinu. Þá gekk Þorvaldr í virkit ok förunautar hans.
   Við því bili reis Hrafn upp, því at hann mátti eigi sofa, ok gekk út. Ok er hann lauk upp hurðunni, sá hann, at menn váru komnir í virkit með vápnum. Hrafn lauk aftr hurðunni ok skaut loku fyrir ok gekk inn ok sagði, at menn váru komnir mjök margir í virkit með vápnum, — "ok hafið þér eigi vel vörð haldit í nótt."
   Nú risu menn upp hvatliga ok vápnuðú sik.
   Þeir Þorvarðr viðuðu þegar fyrir dyrr allar ok lögðu eld í þekjuna víða.
   Þá er menn Hrafns váru komnir í klæði sín, þá gengu þeir til dura, ok spurði Hrafn, hverr fyrir eldinum réði, en honum var sagt, at þeir réði fyrir, er kveikti, en Þorvaldr væri höfðingi þeira.
   Hrafn spurði, ef Þorvaldr vildi nökkurar sættir af þeim taka, kvað hann ráða skyldu sjálfan fyrir, ef hann gæfi bænum frið, en þeim öllum grið, er þar váru fyrir með honum.
   Menn Þorvalds kváðu Hrafn ok hans menn ómakligan sætta.
   Þorvaldr svarar engu, en menn hans höfðu mörg heimslig orð um þetta mál.
   Hrafn spurði, hvar Þorvaldr væri eða hví hann svari engu. Hrafn segir, at hann kveðst at Þorvaldi bezt vænta, "því at ek þykkjumst af honum góðs eins makligr."
   Þorvaldr svarar engu.
   Þá mælti Hrafn við prest sinn, þann er Valdi hét, ok klerka þá, er með honum váru, at þeir skyldu syngja óttusöng, ok Hrafn söng með þeim óttusönginn, en menn hans, þeir er ólærðir váru, vörðu húsin með vatni ok sýru, slíkt er þeir máttu at gera. Svá höfðu þeir Þorvaldr óvart komit, at engi pati hafði farit af ferð þeira. Þetta sannar Guðmundr skáld:

 
Óþokki þreifsk ekka
andærligum blandinn.
Fjón greri ljótlig ljóna,
liðak fátt of þat miðlum.
Beittr vas bragna sættir,
brandél þrifusk, vélum.
Stóð, þanns stýrði lýðum,
stolaherr skörung errinn.[25]
 

Þá er lokit var óttusöng, gerðist mikill reykr í húsunum. Eldi sóttu þeir bæinn, en eigi með vápnum.
   Þá gekk Hrafn til dura ok beiddi Þorvald, at hann gæfi grið konum ok börnum til útgöngu, "en vil ek bjóða þér fyrir mik þat, sem þú vill hafa."
   Þorvaldr svarar engu.
   Hrafn mælti: "Þat vil ek bjóða þér at fara í brott af landi ok ganga suðr til hjálpar hvárumtveggja okkrum ok koma aldri aftr til Íslands, ef þér þykkir þinn sómi meiri en áðr."
   Þorvaldr neitaði þessu.
   Þá bauð Hrafn at gefa sik upp til friðar öllum mönnum öðrum, þeim er þar váru í bænum, at hann væri eigi brenndr.
   Þá svarar Þorvaldr: "Ek mun lofa öllum mönnum út at ganga, ef þér selið af hendi vápn yður öll ok leggið þá á mitt vald, hvat ek vil af hverjum gera. Þetta váttar Guðmundr skáld:

 
Bauð til friðkaups fróðum
folkprýðandi lýðum,
hann bað sveit fyr sinni
snjallri, einn at falla.[26]
 

Þá seldu þeir af hendi vápn sín öll ok gengu út síðan, karlar ok konur.
   Þá er Hrafn kom út, var hann tekinn ok haldinn. Sturla Bárðarson, systursonr Sturlusona, var ok haldinn, þriði maðr Þórðr Vífilsson, en allir menn aðrir, konur ok karlar, váru leiddir í kirkju ok byrgðir þar.
   Þá lýsti Þorvaldr yfir því, at Hrafn skyldi taka af lífi.
   Ok er Hrafn heyrði þann dóm, þá beiddist hann at ganga til skriftar ok taka þjónustu, ok hann gekk til þjónustu við Valda prest ok mælti skriftagang ok tók corpus domini ok fell til bænar ok felldi tár með mikilli iðran.
   Þá kvaddi Þorvaldr Kolbein Bergsson at vega Hrafn, en hann kveðst þat eigi vilja. Þá mælti Þorvaldr við Bárð Bárðarson, at hann skyldi vega Hrafn. Þá lagðst Hrafn niðr á kné ok ölnboga ok lagði hálsinn á eitt rekatré, ok Bárðr hjó af honum höfuð þar við trénu. Hrafn hrærði hvorki hönd né fót, er hann sæfðist, heldr lá hann á knjánum ok ölnbogunum, sem hann var vanr at liggja til bænar.
   Sá atburðr varð undir virkinu, þar sem ljósit hafði sézt um vetrinn áðr. Þar var þá leir, er Hrafn var höggvinn, en um sumarit eftir var þar grænn völlr.
   Þorvaldr lét höggva fót undan Sturlu Bárðarsyni ok Þórði Vífilssyni.
   Þessir atburðir urðu annan dag viku í annarri viku langaföstu, átta nóttum eftir Matthíasmessu.
   Þá rænti Þorvaldr bæinn á Eyri öllu lausafé, því er innan veggja var, vápnum ok klæðum, húsbúnaði, búsgagni ok mat. Í því ráni tóku þeir sólarstein góðan ok kyrtil brúnaðan með búnaði. Þá gripi hafði Guðmundr byskup átta ok gefit Hrafni. Þeir tóku ferju eina, er kirkjan átti, ok báru þar á þann fjárhlut, er þeir ræntu. Ok er þeir váru á braut farnir með skipit ok fjárhlutinn, þá fundu heimamenn á Eyri sólarsteininn þar, er þeir höfðu eykinn búit, því at þeir höfðu honum í brott kastat ok kölluðu vera hégetil. Svá ok kyrtilinn höfðu þeir eftir látit ok kölluðu vera vaðmálsslopp, ok eigi fengu þeir sét á búninginn. Þenna atburð virðu menn svá, at því mætti þeir þessa gripi eigi í brott hafa, er Guðmundr byskup hafði átt.
   Þat vár it sama fór Þorvaldr eftir páska í annat sinn í Arnarfjörð ok rænti þá marga þingmenn Hrafns.
   Pétr Bárðarson lét drepa þingmann Þorvalds, þann er Hermundr hét. Sá hafði verit í andskotaflokki við Hrafn.
   Þorvaldr sendi orð Kár munki Geirmundarsyni, at hann skyldi leita um sættir við frændr Hrafns. Þá var settr sáttarfundr þessa málaferla at ráði Þórðar Sturlusonar ok Kárs munks á Þingeyri í Dýrafirði. Þá var sætzt á þessi mál á þann veg, at Þórðr Sturluson skyldi gera um þessi mál öll, þann veg sem hann vildi. Tólf menn handsöluðu fyrir Þorvald fégjöld, svá sem Þórðr vildi gera, ok til þeirar sýknu Þorvalds, sem Þórðr vildi vera láta.
   Annat sumar eftir á alþingi sagði Þórðr upp gerðunum. Sú var gerð hans á hendr Þorvaldi, at hann skyldi fara utan þá samsumars ok vera utan fimm vetr, nema hann færi á fund páfa ok sættist við hann ok fengi þat af honum, at hann væri utan þrjá vetr. En er hann kæmi út ok hefði svá í brott verit, þá væri heimil vist hans í Vatnsfirði, bústaðr ok þingmannavarðveizla, en Þorvaldr skyldi vera óheilagr milli Vatnsfjarðar í Breiðafirði ok Stiga í Ísafirði ok allir þeir menn, er fóru til aftöku Hrafns, ok skyldu aldri koma í þetta takmark, nema þeir yrði sæhafa nauðgir, þá skyldu þeir fara á brott fullum dagleiðum. Allir menn skyldu vera ór þingi frá Þorvaldi, þeir er byggðum váru í Súgandafirði ok vestr þaðan, í því takmarki, sem áðr var tját. Þessir fjórir menn skyldu utan fara ok koma aldrigi út: Þorgils Austmaðr, Steingrímr Ásgeirsson, Þórðr Gunnarsson, Bárðr Bárðarson, ok vera ór Vestfirðingafjórðungi at inum næsta hálfum mánuði þaðan frá, er þeir spyrði gerðina. Þeir Bjarni djákn ok Kolbeinn Bergsson skyldu vera sekir um allt land nema í Austfjörðum. Ormr Skeggjason skyldi eigi vera í Dýrafirði ok eigi í Ísafirði. Þórðr Steinsson skyldi ok svá sekr sem Ormr. Allir menn aðrir skyldu hafa slíka sekt sem Þorvaldr án utanför ok gjalda þó fé, þrjú hundruð fyrir mann, til þess at þeim sé landvært. En með þessum mannsektum gerði Þórðr fyrir víg Hrafns hundrað hundraða. Þat fé skyldi gjalda í gulli eða silfri, en því at eins annat fé, ef þeim, er við tæki, þætti þat eigi verra. Fyrir afhögg við Sturlu váru gervir þrír tigir hundraða, fyrir afhögg Þórðar Vífilssonar þrír tigir hundraða, fyrir fjörráð við Pétr Bárðarson þrír tigir hundraða. Fyrir aðild vígsakar eftir Hrafn váru gervir þrír tigir hundraða til handa Magnúsi Þórðarsyni, systursyni Hrafns, er vígsakaraðilinn var, því at synir Hrafns váru þá svá ungir, at þeir máttu eigi vera vígsakaraðilarnir. Þessi tvau hundruð hundraða guldust eftir því, sem Þórðr Sturluson vildi. Rán þat, er Þorvaldr rænti á Eyri, ok önnur þau, er þeir ræntu í Arnarfirði, váru aftr goldin, svá sem skyldi.
   Þorvaldr fór utan ok gekk suðr til Róms ok var utan þrjú ár, en meðan Þorvaldr var utan, lét Pétr Bárðarson drepa Íma Þorkelsson, en höggva fót undan Jóni Þorsteinssyni, því at þeir höfðu farit með Þorvaldi til aftöku Hrafns ok höfðu eigi fé fyrir sik bætt.
   Þorvaldr kom út, þá hann hafði þrjá vetr utan verit ok gengit suðr, ok bjó síðan í Vatnsfirði, meðan hann lifði.


20. Frá niðjum Hrafns.

Þessi váru börn Hrafns Sveinbjarnarsonar ok Hallkötlu Einarsdóttur, þau er ór barndómi kómust: Einarr ok Grímr, Sveinbjörn ok Krákr, Steinunn ok Herdís, Hallgerðr ok Þuríðr.
   Einarr ok Grímr týndust við Grímsey af kaupskipsbáti. Sveinbjörn ok Krákr fellu á Örlygsstöðum með Sturlu ok Sighvati.
   Steinunni Hrafnsdóttur átti Oddr Álason, ok var þeira sonr herra Hrafn, Óláfr ok Guðlaugr. Herdís var ok dóttir þeira Odds ok Steinunnar, er átti Svarthöfði Dufgússon.
   Herdísi Hrafnsdóttur átti fyrr Eyjólfr Kársson, ok var þeira sonr Eyjólfr, er fell á Þverárfundi, inn vaskasti maðr. Síðan átti Herdísi Sigmundr Gunnarsson. Þeira sonr var Sveinbjörn, faðir herra Eiríks, Krákr ok Steinunn.
   Hallgerði Hrafnsdóttur átti Víkarr Þorkelsson. Þeira sonr var Grímr, faðir Einars, Más ok Víkars, ok Hrómundr læknir, faðir Kráks læknis í Hvallátrum ok Víkars ok Þórðar.
   Þuríði Hrafnsdóttur átti Helgi Sveinsson, er fell á Örlygsstöðum. Þeira börn váru: Guttormr, Gautr, Vilhjálmr ok Einarr, Margrét ok Gunnhildr. Guttormr átti Þorgerði Þorláksdóttur, systur Árna byskups. Vilhjálmr átti Marínu Þorkelsdóttur, Margrétu átti Valdi, Gunnhildi átti Steinólfr Ísleifsson, faðir Þorsteins ok Magnúss ok Jóns ok Herdísar, móður Einars Bergssonar.




Kvæðaskýringar:

  1. Sviðr menbroti braut öðru sinni grundar garð sundr. Gestils glymfjöturr brast fyrir barði knarrar, áðr framir seggir bundu veðrlostinn veggöndur vestan við Nóreg. Meðr stigu glatt grund af græði: Hinn vitri höfðingi sigldi yfir hafið í annað sinn. Særinn brast fyrir stefni skipsins, áður en hinir hraustu garpar bundu skip sitt, veðurbarið í utanförinni, við Noreg. Menn gengu glaðir á land af sjónum.
  2. Getk þess, es geðfastr bölhnekkjandi gekk af blakki blás vandar at lúta inum helgasta Tómási. Drengiligr sökrennir bjó för sína lengra suðr fæti at bæta sál, sem fyrðar heyra: Eg get þess, að hinn staðfasti andstæðingur hins illa gekk af skipi til þess að sýna heilögum Tómasi lotningu. Hinn drengilegi mótstöðumaður syndanna bjó för sína lengra suður fótgangandi sér til sálubótar, svo sem menn mega heyra.
  3. Fleina rýrir kom ferð fram til fundar Jákobs. Lýðr glamma jóreyks sá stríða storma stund: Hermaðurinn komst alla leið á fund Jakobs. Menn sæfarans hrepptu ákafa storma langa stund.
  4. Margr maðr, höggusárr af fári eða meiddr at öðru, hinns þurfti bjargar, sótti at hitta Hrafn. Hverr hodda stökkvír gekk heill ok leystr frá meinum ór garði lóns leygvarðanda. Segik deili á því: Margur maður, þungt haldinn af sjúkdómi eða meiddur að öðru leyti, sá er þurfti bjargar við, leitaði á fund Hrafns. Sérhver maður gekk heill og leystur frá meinum sínum úr garði hins auðuga manns. Eg skýri rétt frá því.
  5. Líðr gróðrar gótt sumar. Gandrekr þrumir. Landa heimr es birtr með beztum blóma. Nú es ráð at hirtask. Ingolfr es kominn hingat, mjök grimmiliga glýjaðr. Hann gapir olmr und ægishjalmi á sjöt manna: Hið gróðursæla sumar er liðið. Stormur blæs í sífellu. Jörðin ber hinn blómlegasta ávöxt. Nú er ráð að hirta sjálfan sig. Ingólfur er kominn hingað grimmdarglaður. Hann starir ólmur með agishjálm á heimkynni manna.
  6. Allir hlutir grétu Baldur úr helju. Eg hefi frétt það. Það þótti undur. Þó hefir Þormóður grátið hærra, þegar hann færði höfuð sitt. Það er engin lygi.
  7. Nadda Nirðir verða lúta. Nú emk út kominn. "Víst munk einn fella fimm it fæsta," kvað Gellir: Bardagamennirnir verða að lúta í lægra haldi. Nú er eg kominn út. "Vissulega mun eg einn fella ftmm menn hið fæsta," sagði Gellir.
  8. Strendir hvöttu léleg vopn, — víða fer vísa mín, — Gellir vissi fyrir mannfall. Menn skriðu hvorir gegn öðrum á maganum. Loftur var svo lánsamur, að spjót hans kom í grjót (þ. e. stein — Hólmstein). Jón leyfði mönnum þá einnig að sjá skjöld sinn.
  9. Hin mjúklega vaxna kona situr heima úti undir Niípi. Eg yrki vísu. Manninum vex áhyggja. En hann hafði það heim með sér, sem hæfði honum: Hundur var í för með kappanum.
  10. Margr mundi sá sókngífrs sendir numinn lífi fyr löngu, lundr linna vangs, es nú rekr undan, ef týgilig mál biti brynhríðar skýja beiði und skildi sem eggjar. Skald drepr skeggi niðr: Margur hraustur drengur mundi fyrir löngu sviptur lífi, maður minn, sá sem nú er heill á húfi, ef stóryrði bitu skildi búinn hermann sem sverðseggjar. Skáldið drúpir höfði.
  11. Kali bauð at selja kaldráðum Þorvaldi kjark, en engi var til. Nýtik flýtifeng Fjölnis. Þórðr munat virðask virðum, vann á dauðum manni með it mikla spjót. Áðr sló hvikan á hodda hlæði: Kali bauðst til að selja hinum kaldráða Þorvaldi kjark, en hann var enginn til. Eg yrki fljótgerða vísu. Þórður mun ekki hljóta virðingar manna, því að hann vann á dauðum manni með hinu mikla spjóti sínu. Áður hafði maðurinn verið hikandi.
  12. Guðmundr inn góði bauð Hrafni útferð með sér. Getk jafnan þess. Síð mun lúta at enda óðar. Flotna stýri leizk geira veðrs gangnistir með öllu bezt fallinn farar til góðrar forvistu: Guðmundur hinn góði bauð Hrafni utanför með sér. Eg get þess oftlega. Seint mun kvæðið enda. Höfðingjanum leizt bardagamaðurinn (Hrafn) að öllu leyti bezt fallinn til fararinnar til góðrar forustu.
  13. Hér er sleppt úr kafla, sem áður er kominn í Guðmundar sögu í II. bindi.
  14. Hverr haukstrandar hyrjar þverrir gekk fagnandi at móti hodda brjót, es hrings slöngvir kom heim. En menfergir valði gjafar mörgum frömum spjóta mótrunn. Æ sé ókvalðr efri skýjum: Hver maður gekk fagnandi á móti hinum örláta manni, er hann kom heim. En hann valdi gjafir mörgum hraustum bardagamanni. Lifi hann ætíð ókvalinn ofar skýjum.
  15. Vísan er skýrð hér að framan á 352. bls.
  16. Ráðgjarn ægis otra rennir vill oft hafa betr en aðrir. Raun sannar þat. Hrafn tók við Lofti: Hinn heilráði sæfari vill oft koma betur fram en aðrir. Reynslan sannar það. Hrafn tók við Lofti.
  17. Víst eru flestir bræðendr fálu hests farnir it mesta at harðræðum, þótt lýðir bíði böl. Menn eru seinir sunnan at hefna með Lofti stefni strangra stála éla ráns. Slíkt heyrik oft: Vissulega eru flestir menn að mestu leyti duglausir til karlmennskuverka, þótt fólk verði fyrir tjóni. Sunnanmenn eru seinir að hefna á bardagamanninum ránsins með Lofti. Slíkt heyri eg oft.
  18. Vísan er skýrð áður á 355. bls. hér að framan.
  19. Vísan er skýrð hér að framan á 356. bls.
  20. Vísurnar eru skýrðar á 357.–358. bls. að framan.
  21. Vísan er skýrð á 361. bls. hér að framan.
  22. Hamri þæfðar hringa gráskyrtur hlífðu forðum hjaldrborðs viðum. Þjóð bjósk Þróttar þings klæðum. Nú skerr margr spjóta mótrunnr í morgin söðulþófa of sik. Mjótt verðr mér mitt hóf at hitta: Hringabrynjur hlífðu forðum bardagamönnunum. Menn færðu sig í brynjur. Nú sker margur maður í dag söðulþófa sér til hlífðar. Mér verður vandratað meðalhófið.
  23. Skalk ganga fram með skjaldar runni at gunni sem Rósta. Skapaðr erumk aldr. Geira gjósta mun koma. Þurfut nú þeirs ella skella oft á mik, at jafna okkur saman of allt. Munk sýnt seðja hrafna: Eg skal ganga fram með bardagamanninum í orrustunni eins og Rósta. Aldur minn er ákveðinn. Bardagi mun koma. Nú þurfa þeir ekki, sem kasta annars oft til min orði, að jafna okkur saman um alla hluti. Eg mun vissulega vega menn.
  24. Hringeygr hodda hnykkir gekk sekr af várþingi. Jóseppr beið illt af hvalfjósum áðr ok síðan: Hinn hringeygði maður gekk sekur af vorþingi. Jósef hafði illt af renginu bæði fyrr og síðar.
  25. Óþokki þreifsk blandinn andærligum ekka. Ljótlig fjón greri miðlum ljóna. Liðak fátt of þat. Bragna sættir vas beittr vélum. Brandél þrifusk. Stolaherr stóð errinn skörung, þanns stýrði lýðum: Óvild magnaðist, blandin fjandsamlegri beiskju. Ljótt hatur óx meðal manna. Eg tala fátt um það. Sættir manna var beittur svikum. Bardagar mögnuðust. Leyniher kom að óvörum hinum hrausta skörungi, sem hafði forráð manna.
  26. Folkprýðandi bauð at falla einn til friðkaups fróðum lýðum. Hann bað fyrir snjallri sveit sinni: Sá fyrirmyndarmaður bauðst til að láta líf sitt einn til þess að kaupa öðrum mönnum frið. Hann bað fyrir sinni snjöllu sveit.