Vis kilden til Ármanns saga ok Þorsteins gála

{| class="toccolours" border="1" width="100%" cellpadding="4" style="border-collapse:collapse"
|- style="background-color:#e9e9e9"  
!align="center" valign="top" width="40%" | '''Velg språk''' !!align="center" valign="top" width="10%" | Norrønt !!align="center" valign="top" width="10%"| Islandsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Norsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Dansk !!align="center" valign="top" width="10%"| Svensk !!align="center" valign="top" width="10%"| Færøysk
|-
! Denne teksten finnes på følgende språk ► !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Ármanns saga ok Þorsteins gála]] !!  !!  !!  !!  !! 
|-
|}


<center>[[Íslendinga sögur]]<br><br><big>'''Ármanns saga ok Þorsteins gála'''</big>

'''[[Guðni Jónsson]]'''

bjó til prentunar</center>


'''1. Frá uppvexti Þorsteins'''

Á dögum Haralds konungs ins hárfagra byggðist mest Ísland, sem segir í sögum. En er landnámamenn höfðu numit land við sjó ok næstu héruð, tóku þeir at fryggja meginlandit þar eftir.
<br>&nbsp;&nbsp; Þar er fyrst frá at segja í þessum þætti, at maðr mikill, Ármann at nafni, bjó í felli því, er Ármannsfell heitir ok er skammt frá alþingi á Íslandi.
<br>&nbsp;&nbsp; Víkr nú sögunni til bónda þess, er bjó at bæ þeim, er Skálabrekka heitir. Hann var auðigr maðr ok kvongaðr. Hann átti syni þrjá. Er eigi þeirra nafna getit utan eins, er Þorsteinn hét. Hann var öðrum mönnum miklu stærri ok sterkligr, drungaligr ok digr, óhýr ok þumbligr, ok ekki mælti hann jafnaðarliga við aðra menn, þó þess væri á leit farit. Hann lagðist strax á unga aldri í eldaskála ok hirti hvorki um sið né sóma æðri manna. Alltjafnt var hann reiðubúinn at fremja soðningár ok kokkamennsku, þá við þurfti, ok var hann því taminn á eldastörf. Ekki höfðu menn álit gott á honum, því flestir héldu hann aulamenni mikit ok kváðu, at engi karlmennska mundi í honum vera. Varð hann samt mörgum nafnkunnigr af kokkréttunum, sem hann dagliga iðkaði. Þar með var klæðabúnaðr hans mjök breytiligr, svo menn gerðu þar af gys ok athlátr, því Þorsteinn var í víðum vaðmálsstakki ok veifaði báðum örmum út af sér, hvar er hann gekk, ok lét mjök lössaraliga. Á höfði hafði hann loðinn kálfsbelg, sem kræktr var um háls honum, en upp úr belgnum dinglaði rófa löng, sem náði allt ofan fyrir ásjónu hans. Fyrir þessar athafnir lengdu menn nafn hans ok kölluðu hann Þorstein gála. Ekki at síðr hætti hann eldastörfum sínum, allt þar til hann var nítján ára gamall. Var þat þá mál manna, at honum mundi einkis góðs auðit verða sakir fíflskapar hans.
<br>&nbsp;&nbsp; Bræðr Þorsteins vóru menn efniligir þegar á unga aldri, ok þótti öllum betri von á því, at þeir myndu nokkurn manndóm sýna. En sem þeir vóru fulltíða, söfnuðu þeir miklum auði ok ágóða, bæði í vopnum, góðum hestum ok öðru lausafé. Hér af þóttust þeir miklir menn ok létu djúgt yfir sér. Ok nær þeir sáu Þorstein gála, bróður sinn, sitjandi við öskustó, hæddu þeir hann ok gerðu honum svívirðing í öllum efnum. Ekki lét Þorsteinn sér neitt um þat finnast, heldr var samt at iðn sinni í eldavafstri.
<br>&nbsp;&nbsp; Faðir Þorsteins var mjök ríkr af kvikfénaði, svo hann hafði árliga sex hundruð sauðfjár á heimabúi sínu, þar með fjölda uxa ok kúa. En heimaland bónda kunni eigi allt kvikfét at annast. Skipar hann því þrælum at fara til ok skipta í sundr kvikfénaði ok færa á hin bú, því hann átti tvö annars staðar. Þat var gert, sem bóndi skipar, ok var þó eftir heima meir en nægiligt. Fekk hann nú fjármanni heimabúsmalann í hendr til vöktunar, ok tökst honum þat vel um skeið.


'''2. Hurfu sauðir Skálabrekkubónda'''

Þat bar til eitthvert sinn um sumarit, at sauðamaðr bónda var staddr hjá hjörð sinni. Veðr var blítt ok sólskinshiti mikill. Hann leggst niðr í einum skógarrunna ok sofnaði fljótliga. Skellti nú yfir þoku ok mistri, svo hvergi sá um kring. Lét smalamaðr mjök illa í svefninum ok dreymdi, at eitthvert harðsnúit hjá sér færi. Hann vaknaði ok sprettr á fætr ok vill vita, hvat í efnum er. Skyggnist hann at fé sínu ok sér þat þó hvergi nokkurs staðar nærri sér vera. Var þat allt í burt horfit, svo smalamann undraði næsta ok varð mjök bilt við þetta tilfelli. Hann hleypr nú af stað ok stefnir upp um fjöll ok hæðir ok finnr þó eigi fét at heldr. Leitar hann nú innan um skóginn, ok var þat ekki auðsótt, því skógrinn var bæði þykkr ok limahár. Komst hann nú í mikla mannraun af þessu efni ok gat þó enga bót á ráðit. Leið svo af nóttin ok dagrinn, at hann var í þessari eftirleit. Um síðir kom hann heim at Skálabrekku ok tjáði bónda frá sínu raunaefni ok var mjök þungbúinn í skapi.
<br>&nbsp;&nbsp; Bóndi varð fár við soddan tíðendi, sendir því skjótt af stað einn af þrælum sínum í eftirleit sauðanna ok fekk honum reiðskjóta dávakran. Þræll var fúss til þessarar farar ok tvílaði eigi neitt fyrir sér. Stefnir hann inn á þá leið, sem liggr til Ármannsfells, ok lét hestinn geisa sem mest mátti. Ekki var mönnum ljóst, hvat til tíðenda bar í ferðum hans, en af því honum varð eigi auðit aftrkomu, héldu menn, at yfir hann mundi hafa dunit eitthvert óskapadægr, ok sést hann eigi meir at sinni.
<br>&nbsp;&nbsp; Eftir þetta sendi bóndi af stað annan þræl sinn ok bað hann fara ok leita fjárins ok sagði honum mundi betr takast en hinum. Þrællinn gerir skipun húsbónda síns ok skundar af stað sem hraðast hann kunni, ok þó veit hann eigi, í hverja átt hann skal at fénu leita. Verðr þat þá at ráði fyrir honum, at hann stefnir sömu leið ok hinn, fyrir neðan Ármannsfell, ok heldr, at þangat muni hafa safnazt fé bónda, en þat vildi eigi svo til takast sem hann þenkti. Hann fann hvorki fét ok eigi kom sjálfr heim aftr.
<br>&nbsp;&nbsp; Nú verðr bóndi ok húsfreyja mjök syrgjandi af slíkum tilburðum ok fjárskaða, er þau fengit hafa. Hann skipar sonum sínum, at þeir fari at leita eftir fénu, fyrst þrælunum vinnst eigi auðna til ok þeir séu báðir dauðir. Nú mega bóndasynir reyna sína góðu hesta í sauðaleit þessari. Búast þeir nú at skjótu bragði til þessarar ferðar ok eru ókvíðandi öllum háskafundum, ríða svo heiman frá bænum sem þeirra leið til liggr.
<br>&nbsp;&nbsp; Annarr þeirra stefndi upp Ísólfsgötur ok hélt niðr Skjaldbreið. Var þar þá byggð mikil, þó nú sé afréttr fyrir óveðráttu ok sandfjúki, samt sjást þar tæftr margar. Hann kemr at bæ þeim, er réð fyrir bóndi sá, er Eiríkr hét. Hann var auðigr maðr ok kvongaðr ok átti mörg börn, bæði syni ok dætr. Bóndason stígr af hesti sínum ok berr at dyrum. Bóndi gekk til dyranna ok lauk upp, bauð honum inn með sér at ganga, ok þat þáði hann. Nú hafði þat spurzt víða um sveitir, at Skálabrekkubóndi hafði misst búsmala sinn, ok þótti mönnum þat mikilsvert, er synir bónda vóru nú sjálfir í eftirleitinni. Var því flestallra meining sú, at bóndason þessi, sem kominn var til bæjar Eiríks bónda, mundi þess erendis kominn vera at halda spurnum fyrir um sauðfé föður síns. En hann lét þat eigi á sér heyra í nokkurn máta, heldr var einungis hans erendi at skoða dætr Eiríks bónda ok skruma mikit af ríkdóm sínum. En margir gerðu hér af gys ok kímni, þó hljótt ætti at fara. Var hann þar í góðu yfirlæti um nóttina ok fór síðan heim aftr við svo búit. Var þá ok líka bróðir hans heim kominn, ok hafði hvorugr neitt gott afrekat. Vóx nú af slíku sorgarefni hjóna, ok undu þau illa við hag sinn.


'''3. Þorsteinn reis úr eldaskála ok bjóst í sauðaleit'''

Þat var einu sinni, at húsfreyja gekk í eldaskála ok mælti við Þorstein gála, son sinn: "Svo er nú komit, Þorsteinn," segir hún, "at ek kann eigi lengr at veita þér uppfóstr, sakir þess at efnaskortr er nú orðinn í búi voru, ok þat, sem eftir er af matföngum, verðr at hagtæra atkomandi mönnum. Máttu því eta ösku einungis ok lifa við þat, sem þér til fellr í soðhúsi. Sé ek þat víst, at þú ert dugnaðarlauss til allrar framkvæmdar ok lyddumenni mikit. En þó er þat ráð mitt þér til handa, at þú skreiðist nú á fætr at leita eftir sauðfé föður þíns, því nú eru allir uppgefnir af lúa ok mæði, sem at því leitat hafa, ok svo búnir aftr komnir. Ok ef þér yrði auðit at finna þat, mundir þú fá mikinn forprís ok þitt nafn mundi lengi uppi vera hjá öllum."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn svarar móður sinni hýrliga ok segist gjarna vilja gera skipun hennar, skundar upp úr bælinu sem skjótast ok hristir dúða sinn. Verðr nú húsfreyja nokkut blíðari í máli við hann, gengr síðan fram ok sækir honum fæðu ok gefr at eta. Hér með þrífr hún belginn af kolli hans ok býr hann til ferða, sem bezt hún kunni, fekk honum annat höfuðfat sæmiligra. Var Þorsteinn þá hreinn ok bjartr á hár at líta, ok liðaðist þat niðr um herðar honum, en móðir hans var glöð við, er hún sá, at hann var sómasamligr ásýndar, ok óskaði honum allra heilla. Kveðr hann hana vinsamliga, ok skilja með blíðu. Síðan gengr hann af stað ok hafði birkistaf í hendi sér. Bræðr hans eru úti staddir ok sjá til ferða hans. Þeir hæða hann eftir vanda sínum, en hann sinnti eigi orðum þeirra at neinu ok lét sem sæi þá ekki.


'''4. Þorsteinn gisti hellinn ok dreymdi Ármann'''

Hann heldr rétta stefnu heiman frá bænum ok á þá leið, sem liggr til Ármannsfells, er nú mjök óvanr við göngur ok mæðist fljótliga. Líðr nú dagrinn, áðr Þorsteinn er kominn undir Ármannsfell, ok sér eigi neitt til sauða föður síns. Hann gengr í kringum fellit ok skyggnist vandliga at fénu ok finnr þó hvergi. Þá mjök er nú orðit kveldat, finnr Þorsteinn, at sik tekr at syfja náliga, svo hann getr sér varla upp haldit. Sér hann nú skammt frá sér einn helli ok skundar þangat ok vill þar láta fyrir berast um nóttina, því hann var orðinn þreyttr ok göngumóðr. Hann bograst nú inn um hellisdyrrnar ok veitir þat erfitt, því Þorsteinn var bæði hár ok digr, en dyrrnar þröngvar ok mjóar. Ok sem hann er inn kominn, sér hann, at hellir þessi er hálfr fullr af sauðataði.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá mælti Þorsteinn með sjálfum sér: "Ek vildi ek vissi, hvat orðit væri af fé föður míns, hvort heldr þat er á fjöllum uppi eða af tröllum heillat. En þat veit ek," segir hann, "at einhverr er sá, sem átt hefir þessa hjörð, sem hér hefir inni legit, hvar sem hann á byggð at stýra. Mun hann einhvers víss ok hygginn maðr vera ok í mörgum hlutum frægr ok forstandigr ok vel at sér um alla hluti."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan gekk Þorsteinn lengra inn í hellinn ok gerði at líta, hvar at stóð páll ok reka alryðug. Þorsteinn tók upp amboð þessi ok skoðaði ok leizt vel á þau. Hann hyggr nú með sér, at hann skuli prófa aflsmuni sína ok vita til, hvat hann fær orkat í erfiði, tekr til at stinga ok moka skarnit út úr hellinum af miklu kappi, ok vinnst honum þat vel. Hann finnr í taðinu dauðan mannsbúk ok kennir, at þat er sauðaþræll föður síns. Síðan mokar hann lengra innar eftir, ok verðr þá fyrir honum innst í hellinum inn annarr þrællinn. Hann þrífr þá báða upp á herðar sér ok kastar þeim út úr hellinum. Því næst gerði [hann] at hreinsa amboðin, þá af lokit hafði þessu starfi. Var hann þá bæði þreyttr ok mæddr, þyrstr ok svangr. Hann kastar sér flötum niðr á hellisgólfit ok sofnaði fljótliga.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok sem hann var sofnaðr, dreymdi hann, at maðr kom til hans í svefninum. Sá var tignarliga búinn.
<br>&nbsp;&nbsp; Hann heilsar upp á Þorstein ok mælti við hann: "Ertu komit hingat, eldafíflit frá Skálabrekku? Allt skyldi þér vel ganga ok lukkusamliga takast. Hefir þú nú unnit ok erfiðat óboðinn alla staði fyrir mína skuld, ok vil ek þat gjarna góðu launa þér. Þar með veit ek, at þú ert þyrstr ok svangr, þreyttr ok mæddr. Er þat því makligt, at þér sé matr gefinn, þar þú hefir allvel til hans unnit."
<br>&nbsp;&nbsp; Ok nú setr þessi maðr stórt kjötfat ok horn niðr á hellisgólfit hjá Þorsteini. Þorsteinn spyrr at, hverr þessi maðr sé, sem sér ókenndum sýni þvílíkt ágæti.
<br>&nbsp;&nbsp; Hinn nam segja: "Ármann heiti ek, ok er því kominn hingat at birtast þér ok láta þik vita þat, sem þér má til gagns koma. Er mér lánaðr allra handa vísdómr, svo ekkert má mér óvart koma. Skaltu þat vita, at þrælar föður þíns, sem hér voru inni, veittu mér lastmæli ok tillögðu alls konar háðungar. Þess vegna fengu þeir at kanna harðan heljar stig, ok dauðasvefninn sótti at beim, svo þeir kunnu aldri síðan út at komast. Vil ek nú eigi um sinn segja þér fleira. En at morgni, nær sólin skínn, vil ek vitja þín aftr."


'''5. Ármann vísaði Þorsteini til sauðanna'''

Hverfr nú Ármann í burtu, en Þorsteinn vaknar ok er mjök hugsandi um þenna fyrirburð. Sér hann, at hjá sér stendr borðfat stórt. Var dúkr yfir breiddr. Tekr Þorsteinn fatit, setr í kné sér ok ferr at snæða. Var þar á in bezta fæða ok feitustu réttir. Ok nú tók hann könnu ok vill prófa, hvat á er. Drekkr Þorsteinn ákafliga, því hann var mjök þyrstr. Finnst honum þetta gott ok dýrmætt öl, ok eigi hafði hann jafngott fyrr smakkat. Nú var Þorsteinn orðinn mettr, leggst því til hvíldar niðr aftr ok ferr at sofa. Vaknar hann eigi fyrr en sólin skínn inn á hellisdyrrnar, stendr nú upp sem skjótast, gengr út ok skimar víða í kringum sik.
<br>&nbsp;&nbsp; Hann gerir at líta, hvar maðr stóð í einni fagri lág. Sá var næsta tíguliga búinn ok glæsiligr ásýndar. Ok jafnskjótt hvarf þessi maðr frá augsýn Þorsteins. Var þat Ármann, þó reyndar hefði yfir sér hulinshjálm, því honum voru kunnar allar listir þær, sem tíðkanligar vóru í heiminum.
<br>&nbsp;&nbsp; Í þessu bili heyrir Þorsteinn, at mannsraust mikil kom upp úr jörðinni, svo dvergmálaði undir. "Ek er þetta Ármann, þinn hjálparmaðr, þó eigi sjáir þú mik. Vil ek nú enda orð mín við þik ok eitthvat gott til með þér leggja. Máttu því einhvers af mér óska."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn varð glaðr við þetta ok mælti: "Þess einungis óska ek, at þú vildir mér frá skýra, hvar niðr er komit fé föður míns."
<br>&nbsp;&nbsp; Ármann svarar: "Ekki er þér gagn at því, þó ek kunni þér þat at segja. Þar verðr eigi at heldr bót á ráðin, því fé þetta er heillat af flögðum, ok er eigi vinningr því aftr at ná. Máttu kallast mjök fávíss maðr, er þú vilt gefa þik í hendr flagða ok óvætta ok drepa svo sjálfan þik."
<br>&nbsp;&nbsp; Nú sitr Þorsteinn þegjandi ok hljóðr á ræðu Ármanns ok fellr þó eigi allt í geð.
<br>&nbsp;&nbsp; Um síðir mælti hann til Ármanns, svo segjandi: "Ek vil þó einskis annars þik biðja en þú segir mér, hvar fé þetta er niðr komit. Annars má ek enga hvíld né ró hafa."
<br>&nbsp;&nbsp; Ármann talar þá enn framar við Þorstein ok mælti: "Ef þér er svo mikit um þat gefit at berjast við flögð ok tröll, þá vil ek segja þér, at þrjár flagðsystr hafa heillat fé föður þíns. Heitir ein Flanka, Flanhildr önnur ok Flórsokka þriðja. Þær byggja einn helli skammt héðan. Flórsokka er stór, digr ok ill viðreignar. Hennar embætti er, at hún gaetir hjarðar þeirra systra. Hún hefir eina pípu, með hverri hún saman kallar fénaðinn í hvert sinn, þegar mjalta skal. Flanka ræðr fyrir búinu heima, ok er Flanhildr henni undirgefin. Þær raka saman bæði matföngum ok öðru, ok er alls kyns nægðir hjá þeim systrum. Nú hefi ek sagt þér it sanna, hvar þitt fé er niðr komit. En þú ert at öllu jafnnær, því þó þú sért mikill garpr, þá samt mun ein þeirra, sú in minnsta, þik fullsnöggt fá yfirbugat."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn svaraði: "Nú samt skal ek reyna til ok fara þangat, hversu sem takast vill. Hefi ek góða von, at þú munir mér lið sýna, þá á liggr."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir Ármann: "Eigi voga ek til við þau flögð at reyna, ok eigi heldr fylgi ek þér þangat, en þó samt máttu nefna mik, ef nokkut kann þér við liggja."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan vísar Ármann Þorsteini í þá átt, sem liggr til byggða flagðanna. Kveðr hann nú Ármann, ok skilja með blíðu.


'''6. Þorsteinn ok Ármann unnu flögðin'''

Heldr Þorsteinn leið sinni um fjöll ok heiðar, ok var þar allt kvikt af sauðfénaði. Hann greiðir nú göngu ok öslar jörðina allt upp at ökla, til þess hann er kominn gagnvart fénu, tekr þá at hóa ok takka á þat með miklum hljóðum, svo dvergmálaði í hömrunum.
<br>&nbsp;&nbsp; Þetta heyrir hirðpíkan Flórsokka ok hefir sik af stað frá hellinum, takandi með sér hljóðpípu sína, skundar út ok sér til ferða Þorsteins ok verðr mjök ámátlig, þrífandi upp pípuna, hrínn ok blæss í ok rífr kjaftinn, svo hjörðin öll stökk saman í hópa. Nú verðr hún heldr nokkut skrefadrjúg ok stefnir á Þorstein með miklum tröllkonulátum, en hann hopar hvergi undan. Hún hleypr í fang honum ok vill strax koma honum undir sik. Mátti hér sjá mikinn atgang, svo allt gerði undan at hrökkva, er fyrir þeim varð. Sótti Flórsokka fast á Þorstein, svo hann hörfaði undan nokkut, en þó samt varðist hann vel ok karlmannliga ok stóð föllin af sér, þar til um síðir at Flórsokka gat mætt hann, svo honum var búit at springa. Hann nefnir nú Ármann til hjálpar sér, ok var hann þar strax kominn. Tók hann þá streng ok brá um fót henni. Féll hún undir, en Þorsteinn ofan á. Síðan tóku þeir báðir flagðit ok toguðu sundr milli sín, skiptandi henni í tvo parta, ok urðu þat hennar ævilok.
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn þakkar nú Ármanni góða fylgd ok liðveizlu ok vill af stað aftr at leita eftir hjörð sinni ok heldr til heiðar upp þaðan.
<br>&nbsp;&nbsp; Flanhildr hafði nú verit á flakki ok sét til helfarar systur sinnar. Verðr hún ákafliga reið, er hún sér Þorstein ganga um hlíðar uppi, ok rekr upp úr sér ógnarliga skræki, öskr ok óhljóð, svo ekkert kunni at standast. Ok með þessum flegðuhætti æðir hún eftir Þorsteini ok hafði þrjá faðma í hverju feti. Hér með hengu augun útbyrðis úr haus hennar ok leit mjök tröllsliga. Af þessu verðr Þorsteinn ákafliga hræddr, svo hann veit ekki sitt rjúkandi ráð, því flegða þessi var ófrýnilig at líta. Hann kallar nú á Ármann sér til liðveizlu, ok var hann þar kominn honum til hjálpar. Tóku beir um fætr á flagðinu ok rifu hana kvika í sundr, svo hún gekk öll úr augnakörlunum ok lét sitt líf með harmkvælum.
<br>&nbsp;&nbsp; Nú sitr Flanka eftir heima ok þykir mjök lengja systrum sínum, vill því vita, hvat í efnum er. Hún flanar af stað með skessulátum miklum ok stikar á hæðir upp. Sér hún, at fé allt er komit saman í hópatal, ok því næst gerir at líta, hvar Þorsteinn ferr, en systr hennar liggja dauðar þar á hæðunum. Henni bregðr svo við, at hún hamast nú ok ætlar vitit at missa með skringiligum óhljóðum, orgi ok emjan, veðr jörðina upp at knjám ok æðir at Þorsteini í ákafa miklum ok vill fyrir hvern mun hefna systra sinna. Verðr þeirra atganga allstórmannlig, svo allt gekk úr lagi. Þykist Þorsteinn nú hafa komizt í mesta aflraun, ok verðr hann orkuvana af hennar sviptingum, biðr því sér hjálpar af Ármanni, ok var hann þar nálægr. Urðu nú stórkostlig umbrot, hljóð ok háreysti í þessum viðskiptum, ok at endalyktum lét hún sitt auma líf með sömu atburðum ok systr hennar.
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn þakkar nú Ármanni góða liðveizlu ok vill á stað halda eftir fé sínu ok er engu kvíðandi.


'''7. Ármann spáði Þorsteini ok lagði honum ráð'''

Þá mælti Ármann við Þorstein: "Þat ætlar þú, at nú sé endaðar þrautir þínar?"
<br>&nbsp;&nbsp; "Víst er ég eigi þar um kvíðandi," segir Þorsteinn, "þó nokkut megi framar í dálpa, fyrst mér hefir unnizt at finna aftr fé föður míns."
<br>&nbsp;&nbsp; Ármann segir: "Eftir áttu enn meiri mannraunir en þessa, því at bræðr þínir munu leggja á þik öfundsþótta ok illviljaðir vera í öllu því, þeir megna. Kálfr kýrauga er maðr nefndr. Hann er góðr vinr föður þíns ok ættaðr af Hálogalandi. Hann mun hingat koma í sumar til kaupferða. Hann er versti maðr viðreignar ok ódæll við þræla sína. Bræðr þínir munu af hatri selja þik Kálfi til þrældóms. Hálfsystur á hann eina. Hún er drottning í Dölum ok inn mesti skörungr, svo í þeim byggðum er eigi hennar líki. Þangat mun Kálfr kýrauga þik senda, ok ertu mikill hamingjumaðr, ef þú kemst vel frá þessari hættuför, því drottning hefir þann siðvana, at hún setr þeim öllum þrautir, sem þangat koma, ok hefir sá engi enn nú fundizt, sem þær hefir unnit. Margan hraustan mann hefir hún til fengit bæði af Hálogalandi ok annars staðar at vinna þessi afrek, ok hafa þeir eigi annat þangat sótt en dauðann. Enga kann ek liðveizlu þér at sýna í framandi löndum, en þó samt máttu nefna nafn mitt, ef þér liggr nokkut við, ok mun þér at nokkuru gagni koma. Við því máttu búast, at Kálfr muni hafa þik til þrælkunar fyrst um nokkura tíð ok síðan þar eftir senda bik til systur sinnar. Er þat löng ok hættusöm ferð, er þú átt fyrir höndum, ok falla mörg vötn á þessari leið, sem ómöguligt er yfir at komast, en eru þó eigi ferjustaðir neinir á þeim. Þar er á meðal annarra eitt þat fljót, sem verst ok háskasamligast er yfirferðar vegna hárra hamra, sem þar báðum megin at standa. Þegar þú kemr at þessu fljóti, skaltu ganga fram með því, þar til þú sér þat rennr í einum fossi við gljúfrum. Þar muntu hitta einn helli fyrir þér. Í honum býr bróðir minn, sá er Grámann heitir ok er inn ágætasti maðr ok góðr vinum sínum, en við ókunnuga ok framandi er hann eigi svo skapfelldr. En hér er nokkut þat, sem þú skalt honum færa."
<br>&nbsp;&nbsp; Tók Ármann bá upp hnýtilskauta ok rakti innan úr því fingrgull eitt, - var þat mikil gersemi, - fekk Þorsteini ok mælti: "Þetta fingrgull skaltu vel forvara ok færa mínum bróður. Mun þér slíkt at gagni koma, nær þú finnr hann. Hann á klæði eitt, sem líðr í lofti. Á því er mikill meistaradómr, svo eigi má annat jafngott finna. Á þessu klæði mun hann þik flytja til byggða drottningar. Erum við bræðr þar upp aldir í þessum öræfum, sem eru á Bjarmalandi, hvar drottning þessi fyrir ræðr. Var faðir okkar einn inn mesti vísdómsmaðr ok kunni fornmanna dyggðir, átti ok marga gripi fáséna. Fór ek at kanna vestrálfu heimsins ok vildi ok prófa ýmissa landa gæði, ok flutti ek mik hingat til þessa lands á því klæði, sem minn bróðir á. Eru nú síðan seytján ár ek fór þaðan, ok nam ek hér staðar í þessu felli frá öðrum mönnum, því ek er eigi við alþýðu skaptr. Segðu kæra kveðju mínum bróður, Grámanni, ok ek biðji hann liðsinna þér í nokkuru. Kann ek eigi meira til með þér at leggja at sinni. En þú skalt breyta eftir mínum ráðum ok lát þeirra eigi getit verða, því þar á liggr þér stórmargt. Farðu nú vel með allri heill frá mér, ok sé lukkan þér meðfylgjandi á allan hátt."
<br>&nbsp;&nbsp; Þakkar nú Þorsteinn Ármanni alla liðveizlu ok hollar ráðleggingar, ok skilja með kærleika. Síðan tekr hann pípu þá, er átt hafði Flórsokka, ok blæss svo hátt, at hjörðin öll stökkr saman í hópa, rekr nú þenna mikla grúa undan sér heim at Skálabrekku. Varð mönnum mjök bilt við, er þeir sjá Þorstein aftr kominn með fét allt, einna mest bræðrum hans. En móðir hans fagnar honum ok bað hann velkominn ok gaf honum fæðu. Síðan leggst Þorsteinn aftr í eldaskála at vanda sínum. En faðir hans bað hann eigi þat gera framar ok bauð honum klæði sæmilig til brúkunar, en Þorsteinn vill þat eigi þekkjast. Bræðr hans fylltust af heift ok hatri ok sögðu hann væri orðinn trylltr ok gerðu honum allra handa svívirðing. Ekki gaf Þorsteinn sik neitt at því, ok fór nú svo fram um hríð.


'''8. Bræðr Þorsteins seldu hann til þrælkunar'''

Þat bar til um sumarit, at skip kom af hafi ok lagði inn á Hvalfjörð. Bóndi reið til skips með syni sína báða til kauphöndlunar ok at vita, hverr fyrirliði sé skips þessa. Var þat Kálfr kýrauga frá Hálogalandi. Hann fagnar bónda ok sonum hans, því þeir vóru góðir vinir, ok skenkti þeim vín ok öl til drykkjar. Urðu synir bónda ölvaðir ok fréttu Kálf at, hvort hann vilji eigi kaupa þræla, ok bjóða honum fram Þorstein, bróður sinn. Segja þeir hann vel fallinn til þrælavinnu ok hann sé stórr ok sterkr, heimskr ok hrekkjóttr. Kálfr játar þessu ok kveðst skulu fá honum nóg at starfa. Ríðr bóndi ok synir hans heim aftr, ok er nú kyrrt um allt.
<br>&nbsp;&nbsp; Nú verðr Þorsteinn þess víss, at bræðr hans hafa selt hann Kálfi til þrældóms, ok lætr sér eigi þó neitt um finnast. Hann býst til ferðar á liðnu sumri ok bindr bagga sinn, vill síðan af stað halda. Gaf hann móður sinni hljóðpípu sína til ástarmerkis ok kvaddi hana með blíðum orðum, hún á móti bað honum allra heilla ok hamingju, lagði síðan baggann á bak sér ok gekk af stað. Er eigi getit um ferð hans, fyrr en kemr til skips í ákveðnum tíma, ok var þat þegar til búit til siglinga. Tók Kálfr við Þorsteini ok gerði hann þræl sinn, hélt síðan í haf, ok gaf þeim vel byr. Tóku þeir höfnum við Hálogaland snemma um haustit ok höfðu mikinn hluta fjár saman rakat í för þessari.
<br>&nbsp;&nbsp; Nú skipar Kálfr Þorsteini at fara til þræla sinna ok setr honum þat erfiði at höggva upp skógareikr þær, sem stærstar vóru, ok aka þeim saman á baki sér heim at hans garði. Ok þetta starf framdi hann allan vetrinn ok sýndi dugnað mikinn, reyndist ok röskr í öllu erfiði, svo hann yfirvann aðra þræla Kálfs í þeirra viðskiptum. Var hann þó samt illa haldinn af Kálfi ok dagliga hrakinn ok barinn, vegna þess at Kálfr var inn versti maðr við þræla sína ok sparði þeim ekkert vont. Leið svo af vetrinn.
<br>&nbsp;&nbsp; En at vori komnu bjó Kálfr skip sitt til siglinga, sem hann var vanr. Þá mælti hann við Þorstein: "Þú skalt fara til Bjarmalands á fund drottningar, systur minnar. Sú er rík ok mektug næsta ok býr yfir alls kyns auði ok nægtum. Hún mun kunna at láta þik fremja nokkurs konar erfiði. En hverninn þat til gengr, máttu sjálfr fyrir sjá. Ok þat vil ek segja þér, at líf þitt er í veði, ef eigi er gert sem henni líkar. Héðan skaltu ferðast um GandvíkrheiÖi ok svo um Bjarmalandsöræfi. Þar á vegi er lítill vatnslækr, sem auðvelt er yfir um at stökkva."
<br>&nbsp;&nbsp; Tók Kálfr þá einn vaðmálsstakk ok gaf Þorsteini, skildu at svo mæltu.


'''9. Þorsteinn kom til Grámanns'''

Nú bjóst Þorsteinn af stað ok batt bagga sinn. Hann hafði birkistaf í hendi sér ok hélt ferð sinni austr um Gandvíkrheiði. Þar koma á veg fyrir hann margar ok stórar ár, sem runnu úr skóginum ofan, ok var ómöguligt landveg yfir at komast. Höfðu menn sigling þar um kring einungis á hafskipum. Var þetta því in mesta forsending ok kom til af undirlagi bræðra Þorsteins við Kálf, at hann skyldi aldri mega sól sjá eða framar meir lífi halda. Hann stefnir beinleiði fram með öllum þessum stórfljótum ok leitaði yfir um at komast, þar sern þau vóru lygn, gerði sér flota af skógareikum ok fór svo yfir öll þessi vötn þar á. Naut hann nú þess gulls at, sem hann bar á sér ok Ármann hafði honum fengit, mátti þess vegna engri meinsemd mæta, hvar er hann fór. Þorsteinn bjó sér hvílu um nætr í eikum uppi ok skorti aldrei fæðu í dúk þeim, er Ármann gaf honum. At Þorsteinn ok drakk, nær sem hann hafði lyst til.
<br>&nbsp;&nbsp; Um síðir kemr hann at einni ákafligri móðu, sem rann ofan milli gljúfra ok fossa, ok var ofan í hana at sja sem svartan kolabotn. Þar yfir kunni engi skepna at komast nema fugl fljúgandi. Hún atskilr Bjarmaland ok Hálogaland. Þekkir Þorsteinn móðu þessa eftir tilvísan Ármanns ok heldr rétt fram með henni, þar til hann kemr á eina fagra ok slétta grund. Hann gerir at líta, hvar at stóð á bjargi hellir einn, ok var hurð fyrir, en eigi aftr lokuð. Hraðar nú Þorsteinn ferðinni sem fljótast mátti til hellisins ok kenndi hann þegar af tilsögn Ármanns, hefir því til reiðu gullhringinn, sem Ármann sendi Grámanni, bróður sínum. En sem hann var kominn at hellisdyrunum var hurðinni aftr lokat. Þorsteinn rétti fram hringinn, en Grámann leit á ok kenndi gull bróður síns ok varð glaðr við. Hér með ber Þorsteinn Grámanni kveðju hans bróður, Ármanns, ok segir, at - "hann bað þik mér gott til leggja ok hjálpa yfir móðu þessa ok vísa leið mína til drottningar þeirrar, sem er á Bjarmalandi."
<br>&nbsp;&nbsp; Fagnar Grámann Þorsteini ok bað hann velkominn ok mælti: "Hafi Ármann, minn bróðir, beðit mik þér liðsinna nokkuru, væri skylt ek gerði þat, ok heppinn máttu kallast, Þorsteinn, þar þú hefir slíkan mann í fylgd með þér sem Ármann er. Skaltu hér fyrst hjá mér dveljast í náðum. Síðan skal ek segja þér, hvat fyrir liggr."
<br>&nbsp;&nbsp; Þakkar Þorsteinn Grámanni vinsemdar tilboð sitt ok þekkist þat. Var hann þar um hríð í góðu yfirlæti ok hafði at eta allra handa kræsingar. En eftir afliðinn tíma vill Þorsteinn af stað halda. Grámann fylgir honum á veg ok segir hann skuli engu kvíðandi vera. Gengu þeir skammt frá hellinum ok kómu fram á einn háan hól. Þar var fagrt umhverfis at líta. Þeir staldra nú við um stundar sakir, ok tók hóllinn at opnast. Gekk Grámann inn í hólinn, en Þorsteinn beið úti á meðan. Síðan kom Grámann út aftr ok bar í fsngi sér eitt stórt skríni. Þat var fagrt at líta. Tók Grámann þá lykil ok lauk upp skríninu ok kom upp með klæði eitt. Var þat allt vafit utan með dúkum. Síðan rakti [hann] af því vafninginn, ok mátti sjá mikinn hagleik á þessu klæði. Þat var meira á lengd en breidd ok sló á heiðbláum lit. Átta gimsteinar vóru í þat settir allt um kring ok gylltir knappar umhverfis utan um steinana. Einninn var þat blysum sett til vinstri handar, með hverjum menn kunnu at lesa sik á því í loft upp ok lækka þat, eftir því sem bezt hentaði. Nú stígr Grámann á klæðit ok kallar á Þorstein með sér. En sem þat kenndi þunga mannsins, hafði þat sik í loft upp sem skip á bárum. Las Grámann blysin til vinstri handar ok stýrði klæðinu í austrloft upp yfir Bjarmaland. Fengu þeir at sjá ok líta af klæðinu nærri um öll lönd, eyjar ok annes ok allt til Íslands út. Höfðu þeir mikla skemmtun þar af.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok um síðir lét Grámann klæðit niðr síga yfir Bjarmalandsdölum ok mælti við Þorstein: "Nú skaltu segja mér, ef þat er nokkut framar, sem minn bróðir, Ármann, hefir mik beðit þér auðsýna til liðveizlu."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn svarar: "Eigi var þat annat en nú er fram komit, ok kalla ek fullvel efnt."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir Grámann: "Sjálfr vill hann þá veita þér fylgi sitt, ok mun þér þat hentugast vera, því nógar þrautir fær þú reynt hjá inni ríku drottningu í Dölum. Þarftu ok eigi at vera kvíðandi fyrir þeim, því Ármann, bróðir minn, er sá eini maðr, sem þik getr frá þeim leyst. Nú munum vér hér at skiljast, því ek get eigi meiri liðsemd þér veitt."
<br>&nbsp;&nbsp; Þakkar Þorsteinn Grámanni fylgi sitt, ok skildu með kærleika.


'''10. Þorsteinn kom á fund Daladrottningar'''

Síðan ferðast Þorsteinn leið sína um Bjarmalandsdali, ok var honum vel tekit af bændum, er þar bjuggu, ok mikill greiði sýndr. Loksins komst hann heim á hofgarð drottningar innar digru ok gengr sem hraðast at sjálfu staðarportinu. Hlið vóru öll aftr læst, svo hvergi mátti inn ganga. Þorsteinn slær staf sínum á hurðina, ok var þegar upp lokit. Þar stóð í fordyrum smásveinn ok þjónustupíka drottningar. Þau hlaupa inn ok segja henni, at maðr sé kominn at portdyrum hennar, mjök ófríðr ásýndar, leiðr ok langr ok ljótliga búinn. Verðr mikit ys ok fum á drottningu, er hún heyrði fréttir þessar, ok kom nú mikil fýsn í hug hennar at vita, hverr hann væri, gengr því sjálf fram at porthliði, digr ok rembingslig. Heilsar Þorsteinn henni blíðliga með mikilli snilld ok kurteisi ok bar kveðju frá Kálfi kýrauga, bróður hennar.
<br>&nbsp;&nbsp; Hún tók vel kveðju bróður síns ok mælti við Þorstein: "Þik ætla ek vera einn þræl frá Íslandi, ok hefir Kálfr kýrauga, bróðir minn, sent þik hingat til mín."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn játar þat satt vera.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir drottning: "Alla þökk hafi sá, er mér sendir íslenzka menn hingat, því þeirhafa hér aldri fyrr komit, ok skaltu velkominn með oss vera. Liggr mér eigi annt á vinnu neinni, ok eigi er ek verkafrek. Þú £.kalt þjóna hjá mér í þrjá daga ok þar eftir vera frí ok frjáls sem aðrir mínir þénarar. En þó skal þat eigi vinna kallast, heldr einungis ómagaverk, sem ek set þér, en ef þú lezt þetta at gera, verðr þat þinn höfuðbani."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan var Þorsteini fylgt til hallarinnar, ok var borð upp sett fyrir hann með bezta réttavali ok gott öl til drykkjar fengit. En sem hann var mettr orðinn, gekk hann fyrir drottningu ok þakkar henni góðan viðrgerning, spyrr því næst at, hvat hann skal at morgni vinna.
<br>&nbsp;&nbsp; Drottning anzar: "Þú skalt á morgun leita upp kálfpeyja lítinn, er ek á. Hann er einhvers staðar hér um fjalladali, ok hafa eigi þrælar mínir getat fundit hann. Hann er gæfr ok spakr, svo hverr reiflingr fær hann vel höndlat. Horn hefir hann svo falleg, at eigi finnast önnur jafngóð. Þau eru hálf mjallhvít. Skaltu þau af skera ok flúra utan með hagligum skurði, því ek veit, at þú ert tamr á þá list. Kálfinum skaltu slátra ok húðina af flá, hér með skinnit elta ok færa mér ásamt með hornunum. Máttu vel til sjá, at þetta sé gert svo mér lyndi, annars er líf þitt í veði."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn sitr nú ok þrumdi við, gekk síðan frá drottningu til hvílu sinnar ok leggst niðr at sofa.


'''11. Fyrsta þraut Þorsteins - uxadrápit'''

En at morgni, nær lýsa tók, klæðist hann skjótliga ok hafði sik heiman frá garði, veit þó eigi, hvert stefna skal, ok vóru þrotin öll hans úrræði, kallar því á Ármann sér til liðveizlu, ok var hann þar kominn ok mælti: "Hvat vill Þorsteinn minn nú, eða kanntu eigi at eiga leik við kálfkrabba drottningar? Mun ok þessi þraut vera þér heldr við of. Skaltu þess at njóta, er þú hreinsaðir forðum sauðahelli minn, ok hét ek þér þá litlu at launa. Þú munt sjá í dag marga dali á vegi fyrir þér. Ertu þeim ókunnugr ok þekkir engan. Í einum dalnum eru uxar drottningar, í öðrum hestar ok stóðhross, í þriðja ok fjórða fé, kýr ok geitpeningr hennar, þar með fjöldi villidýra, sem þrælar geyma."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan vísar Ármann Þorsteini leiðina í þann dal, sem uxinn var, ok segir honum frá, hverninn honum sé háttat, at hann sé at vexti stærri öðrum nautum, en þó ekki nema átta ára gamall, grimmr ok illúðligr, mannskældr ok hverjum graðungi verri viðreignar. "Kann hefir margan þræl drottningar unnit, meitt ok drepit ok í gryfjur niðr fleygt. Hann skaltu stinga í hálsinn með þessum lindakníf ok undir eyrat, svo blóðit megi út fossa. Mun hann þá sefast nokkut, svo þér verðr auðveldara hann at yfirvinna."
<br>&nbsp;&nbsp; Nú gengr Þorsteinn leið sína eftir því, sem Ármann vísaði honum, ok kemr í dal þann, sem þessi vondi graðungr var. Þorsteinn sér til ferða hans, en boli tekr at róta upp jörðu ok steinum, er hann manninn lítr álengdar, ok lætr nú ófrýniliga með orgi ok öskr. Hefir Þorsteinn til reiðu kníf sinn ok æðir at nautinu í ákafa miklum, þrífr um hornin bæði, kemst upp á hausinn ok spennir fast báðum örmum um kverkarnar, stakk síðan með knífnum í höfuðit, svo inn gekk allt upp at skafti. Verðr nú boli ólmr við, er hann kennir sársaukans ok blóðit fossaði úr honum, hleypr með Þorstein aftr ok fram um dalinn ok lét grimmúðliga, þar til um síðir hann mæddist af mikilli blóðrás ok sefaðist við. Vann Þorsteinn þá loksins á honum at öllu leyti, svo lífit dvínaði.
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan býst hann til at slátra nautinu ok veitir þat erfitt næsta, nefnir því Ármann til hjálpar sér, ok var hann strax kominn þangat ok mælti við Þorstein: "Þú skalt flá aðra síðu á tarfinum, en ek mun til hjálpa um aðra."
<br>&nbsp;&nbsp; Tók Ármann þá at flá af húðina, ok vannst honum þat fljótliga, gaf eigi staðar, fyrr en skinnit var laust orðit frá kjötinu, en Þorsteinn var næsta atgerðalítill.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir Ármann við Þorstein: "Hraða skulum vit okkr at þessu, því mjök gerist áliðit dagsins. Eru því tveir kostir fyrir hendi, ok kjós þann, er þér betr líkar: sá einn, at þú skalt skinnit elta, eða í annan stað hornin út skera."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn svarar: "Ek mun freista til at elta húðina, hversu sem takast vill, því eldastörfin eru mér hentari en smíðar eða skurðr, ok hefi ek þar ekkert lag á."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir Ármann: "Ek skal hornin burt með mér hafa, en sjá þú til um skinnit, at vel sé elt, nær ek aftr kem."
<br>&nbsp;&nbsp; Hvarf Ármann frá augsýn Þorsteins, en hann tók at þukla á húðinni ok varð lítit ágengt. Leið nú at kveldi, ok var Ármann aftr kominn með hornin ok mælti við Þorstein: "Hér eru hornin, er þú mátt sjá, ok veit ek eigi, hversu þér líkar þau. Vona ek ok, at húðin muni vel vera elt, svo drottning þurfi eigi at at finna. En á hornum þessum er hagleiki mikill, sem sjá má, ok munu flestir prísa, at vel sé gert," - vóru svo á sik komin, at hringar af rauðu gulli vóru gerðir um stiklana, en hornin sjálf öll útskorin með mikilli snilli.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá leit Ármann á húðina, ok var enn þá hráblaut ok ómýkt at mestu leyti. Hann mælti: "Eigi vill hér dagr til hrökkva, en fáðu mér þó skinnit, ef ske kann ek megi nokkut um þat bæta. Skaltu bíða hér á meðan."
<br>&nbsp;&nbsp; Hvarf Ármann í burtu, en Þorsteinn sat eftir. Ok eftir lítinn tíma kom hann aftr með húðina ok fekk Þorsteini. Var hún þá svo mjúk sem einn silkidúkr ok saman vafin í eitt bindini.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir hann við Þorstein: "Þú skalt færa drottningu fyrst skinnit, en láta hornin hjá þér bíða, þar til þú ert mettr orðinn. Fær þú þar af prís mikinn, er hún sér þinn hagleik á þeim, ok verðr hún glöð við þik."
<br>&nbsp;&nbsp; Nú þakkar Þorsteinn Ármanni góða hjálp ok aðstoð í þessu efni, en Ármann segir, at hann skuli hraða ferð sinni, því mjök sé myrkt orðit. Skilja þeir enn um sinn, ok heldr Þorsteinn á rás heim at garði drottningar. Var þó eigi við honum búizt á neinn hátt, því allir kváðu hann dauðan vera ok allra helzt drottning. Dvaldi hún samt at hátta um kveldit ok sat við drykkju.
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn gengr heim at porti ok sló upp á hurðina, ok var henni þegar upp lokit. Portsveinar kunngera þat drottningu, at Þorsteinn sé aftr kominn, ok verðr henni næsta bilt við, skundar því sjálf fram ok vill vita, hvort satt reynist.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok sem hún sér, at hann er kominn, spyrr hún hann at ok brosti: "Fannstu kálfinn, Þorsteinn?"
<br>&nbsp;&nbsp; Hann svarar: "Þat var seint, en þó fann ek hann um síðir, ok máttu hér líta skinnit af honum. Höfum vit átt leik til samans í dag, ok var eigi um þat sýnt, at ek mundi hann sigrat geta."
<br>&nbsp;&nbsp; Drottning tók við skinninu, rakti í sundr, leit á ok mælti: "Auðsét er þat, at kálfrinn hefir eigi frammi haft leika sína í dag, er hann lét einn mann svo fljótt drepa sik. Skaltu þó hafa alla þökk fyrir verk þetta, ef hornin líka með fylgja."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn svarar: "Eigi vildi þat svo verkast fyrir mér, þó ek gerði þar á litla tilraun, ok skulum vit tvö ein síðar þar um tala. Vil ek nú þiggja mat ok hvíld fyrst um sinn."
<br>&nbsp;&nbsp; Drottning kvað þat strax til reiðu ok lét tilbúa honum máltíð sæmiliga. Settist Þorsteinn undir borð, át ok drakk sem hann hafði lyst til. En at máltíð endaðri gekk hann fyrir drottningu ok þakkaði henni góða saðning ok sýndi henni hornin. Hafðist þá upp önnur brún hennar, er hún leit á, ok skoðaði þau lengi. Þótti henni mikil prýði vera í verki þessu ok mælti við Þorstein: "Eigi hefir þú unnit þvílíka snilli, en þó samt skaltu kvittr um slíkt ok þökk ok heiðr í staðinn hafa."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn vill nú ganga til hvíldar ok frétti drottningu at, hvat hann skuli at morgni vinna.
<br>&nbsp;&nbsp; Hún svarar: "Þú skalt heima kyrr vera, en ek ætla mér á skóg at ríða ok elta dýr. Mun ek dveljast þar. Ek á kornsekk einn í hirzlum mínum, er þú skalt útbreiða ok þurrka. Einninn skaltu um þat hugsa, at kornit vökni ekki eða mæti spilling nokkurri, því ef vindr kemr, feykir hann því öllu í burt, svo þú munt illt bar af hljóta."
<br>&nbsp;&nbsp; Ok er þau höfðu hér um rætt, leggst Þorsteinn niðr til svefns. En drottning gekk til herbergja sinna ok síðan til hvíldar.


'''12. Önnur þraut Þorsteins - kornþurrkunin'''

At morgni komandi ríss drottning árla upp, gekk til Þorsteins, fylgdi honum í aldingarð sinn ok fekk í hendr kornsekkinn ok mælti: "Þú skalt vandliga gæta at þessu korni, því ek hefi vissa tölu á því, svo ef eitt eða tvö upp á vantar, er í veði líf þitt."
<br>&nbsp;&nbsp; Eftir þetta svo talat reið drottning á skóg með sveina sína. Var veðr blítt ok logn gott, þar með himinninn allr hreinn ok klár. Þorsteinn breiddi nú út kornit drottningar ok vaktaði sjálfr upp á. En þegar sólin skein sem heitast úr suðri, kom þvílíkr ógnarligr bylr rétt úr lofti ofan sem eitt reiðarslag ok fleygði öllu korninu klárt á burt upp úr garðinum, svo eigi varð eitt eftir. Hafði drottning þetta gert með kynngjum sínum, svo Þorsteinn skyldi lífinu tapa.
<br>&nbsp;&nbsp; Hann gerðist nú mjök hljóðr við þetta tilferli, ok eigi veit hann annat til ráða en kalla á Ármann, hjálparmann sinn. Ok því næst var hann honum þar nálægr ok mælti við Þorstein: "Hefir kornit drottningar frá þér fokit?"
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn játar þat satt vera. Síðan kom hægr vindblær úr ýmsum áttum ok bægði saman öllu korninu í garðinn aftr. Taldi Ármann þá í sekkinn, ok vantaði eigi á töluna, en Þorsteinn sat ok horfði á.
<br>&nbsp;&nbsp; Hér næst segir Ármann við Þorstein: "Þú skalt taka fimm korn úr sekknum ok geyma þau hjá sjálfum þér. Síðan skaltu fá drottningu sekk sinn ok vita, hvort hún saknar þess, er á vantar. Hygg ek hún verði brigðlynd nokkut við þik, er á vantar töluna, en þó samt óspör at veita þér. Þú skalt fá henni korn þessi, sem þú geymir, í kvöld, áðr en þú gengr til sængr, ok mun hún þér kunna at segja, hvat fyrir höndum liggr, því eftir áttu þriðju þraut, sem þessara er verst ok ómöguligt er at framkvæma."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá svarar Þorsteinn ok mælti til Ármanns: "Ek hefi góða von á þér, at þú munir hjálpa mér í öllum þrautum, sem drottning þessi selr mér at vinna, því þú veizt allt af þínum vísdómi, hvat um mína hagi líðr."
<br>&nbsp;&nbsp; Skildu þeir nú tal sitt, ok hvarf Ármann frá Þorsteini.
<br>&nbsp;&nbsp; En sem liðit var á dag, kom drottning heim af skógi ok sveinar hennar. Hún spyrr strax at, hvar Þorsteinn er.
<br>&nbsp;&nbsp; En hann nam anza henni ok sagði: "Hér er ek."
<br>&nbsp;&nbsp; Hvessti hún þá brýnnar ok heimtaði kornsekkinn ok sagðist vilja sjá hann, - "því í dag," segir hún, "kom bylr svo mikill, at mönnum ógnaði."
<br>&nbsp;&nbsp; Rétti Þorsteinn fram sekkinn, ok sýndist henni hann fullr vera ok skipar honum at bera hann í herbergi sitt. Sló hún nú frá sér reiðinni ok bauð, at til sé reidd virðulig máltíð fyrir Þorstein. Síðan gekk drottning til síns herbergis ok settist í hásæti, tók upp sekkinn ok fór at vigta hann.
<br>&nbsp;&nbsp; Því næst tók at lækka brún hennar, ok mælti við Þorstein: "Hér vill nokkut á vanta."
<br>&nbsp;&nbsp; "Hvat mikit er þat?" segir Þorsteinn.
<br>&nbsp;&nbsp; "Fimm korn," sagði drottning, "ok fær þú mik eigi blindat í slíku."
<br>&nbsp;&nbsp; Tók Þorsteinn þá upp kornin, sem á vöntuðu, ok rétti at henni. Hún tók við ok blíðkaðist aftr skap hennar, þakkar honum nú inniliga ok sýndi virðing mikla. Hér með lét hún til búa aðra betri máltíð fyrir Þorstein ok inn bera á sitt eigit borð ok gekk sjálf til matar með honum.
<br>&nbsp;&nbsp; Nú sem máltíð var enduð, spurði Þorsteinn drottningu at, hvat hann skuli á morgun at hafast.
<br>&nbsp;&nbsp; Hér við varð hún hljóðlynd næsta, ok stukku tár af augum hennar. Þar með gerði hún svo at inna: "Þat vekjast upp harmar í hjarta mínu, er ek hlýt frá at skýra sorg þeirri, sem mér hefir til fallit. Ek átti forðum einn elskuligan ektamann, sá eð var af fylkiskónga ættum ok bar rausn ok metorð fram yfir marga kónga aðra. Hér með áttum við góða ok fáséna gripi í gulli, silfri, herklæðum ok öðru viðlíku, svo ekkert vantaði. Var þó einn gripr sá allra ágætastr, er við til samans áttum, gulltaflit góða, svo var kallat, ok mikit kóngsgersemi, svo eigi mátti viðlíkt finna á öllum Norðrlöndum eða þó lengra leitat væri. Vóru á því mætur svo miklar, at þat lék sér sjálft at öllu leyti, ok hverjum var þat minnistætt, er hann sá þetta hnoss. Þess vegna ágirntust þat allir ok vildu ná því. En sem dauðinn kippti í burt mínum ektamanni, hvar af ek leið mikla hjartans sorg, þá fýsti mik at halda í siglingar, ok vildi ek upp leita gull ok gimsteina ok létta svo angri mínu. Héldum vér síðan um haf fram rétta leið, ok kom yfir mik ok mína menn þoka ok hafvillur, svo allt um gerði. Vórum vér lengi í þessu sjóvolki ok kunnum eigi rétta línu at halda. Gerði þá linviðri ok logn mikit, svo vér urðum segl at fella. Því næst heyrðum vér einu sinni hafmeyja söng, svo allir svæfðust, sem á skipinu vóru, utan ek vakti lengst eftir. Tóku þá hljóðin at aukast margvísliga, svo ek svæfðist við þau um síðir. En sem ek vaknaði aftr, var þetta góða tafl mér burt horfit ok skipit hrakit í harðan straum, svo við lá, at vér mundum þar deyja verða. Hlaut ek þetta svo búit at þola. Gátum vér loksins seglum við komit, ok sigldi heim aftr í mitt ríki. Hefi ek nú, Þorsteinn, sagt þér raunasögu mína, ok skaltu hér á bót vinna, annars liggr líf þitt við. Ok aftr, ef þú orkar þessu tafli aftr at ná, þá sver ek þat upp á trú mína, at ek skal þér þat allvel launa."
<br>&nbsp;&nbsp; Sitr Þorsteinn ok hlýðir á ræðu drottningar, ok er ókvíðandi við þraut þessari, því hann treysti hjálp Ármanns, drakk lengi á nótt fram með drottningu ok gekk síðan til hvíldar ok saf um nóttina.


'''13. Þriðja þraut Þorsteins - sótt gulltaflit'''

En sem dagr var kominn, klæddist Þorsteinn at bragði ok hélt til sjávar ofan með miklum forgangi, kallar enn á Ármann til hjálpar sér, ok var hann þar kominn ok mælti við Þorstein: "Svo er nú komit sem ek hefi sagt þér um þessa þraut, at hana er öllum ómöguligt at vinna eða leysa, því ek hygg, at engi viti nokkura vissa braut at fara í undirdjúp, þar tafl þetta er niðr komit. En þó má ek samt þessa freista, hversu sem takast vill. Skaltu hér bíða allt at kveldi fram, ok sé ek eigi þá aftr kominn, er dauðinn þér víss af drottningu."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan gekk Ármann frá Þorsteini ok kannaði undirdjúpin. Komst hann af sínum mikla vísdómi til byggða hafmeyjanna. Vóru þær þrjár systr, er áttu einn sal í undirdjúpinu ok héldu bústað sinn í honum.
<br>&nbsp;&nbsp; Nú bar þat til, er Ármann var þangat kominn, at svefn mikill kom yfir þær, svo hver ok ein þeirra lagðist fyrir at sofa. En eftir lítinn tíma vaknaði yngsta systirin ok varð eigi gott við þann atburð, er skeðr var, því ungbarn lítit skreið um kríka hennar. En sem hún leit á þat, var þat sveinn svo fríðr, at eigi mátti henni um slíkt fyrnast. Vakti hún upp hinar systrnar ok mælti til þeirra: "Nú hafa guðirnir auðsýnt oss stórt eftirlæti, því ek hefi fætt þenna fríða svein, sem þér sjá megið, svo mik undrar slíka hluti, er ske kunna í svefninum, þó án manna tilverknaðar."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá svaraði in önnur ok sagði: "Hvat vissir þú, hver vorra hann fæddi?"
<br>&nbsp;&nbsp; Ok in þriðja mælti: "Þat sástu, at mér stökk í dag blóð ór nösum, ok er því víst, at ek eigi hann."
<br>&nbsp;&nbsp; Höfðu þær nú langa þrætu hér um ok vildu allar sveininn eiga, en vóru þó samt jafnglaðar við barnit.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá mælti ein af þeim: "Ek á hann eflaust, því hann skríðr undir klæðafald minn."
<br>&nbsp;&nbsp; Nú gátu þær með engu móti huggat barnit fyrir hrinum ok óhljóðum, sem þat hafði, svo því lá við spring.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir ein þeirra: "Sækjum vér gulltafl vort it góða ok fáum þat barninu til skemmtunar. Mun því þá minnka harmrinn."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan gekk yngsta frúin ofan ok sótti taflit, kom aftr með ok fekk barninu, ok þagnaði þat jafnskjótt. Síðan báru þær innar allra handa beztu þing ok fásénustu gripi sína ok fengu barninu at skemmta sér við þetta. Tók nú at vaxa kæti ok gleðskapr á meðal beirra.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok þegar mælti ein systirin ok sagði: "Nú sækir mik svefn mikill. Hefi ek fullkomna von þar á, at guðirnir munu mér eitthvert gott hlutskipti ætla. Væri ok þat mikill happatími, ef ek fæddi einn svein ok þú annan ok kunnum svo upp ala niðja vora."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá sagði yngsta systirin: "Mik syfjar ok einninn. Eigi má þat fortaka, hvat guðirnir vilja veita, ok skyldi mér eigi illa líka, þó ek fæddi aftr at nýju einn annan svein."
<br>&nbsp;&nbsp; Eftir þetta sofnuðu þær allar, en barnit tók til leika sinna ok hljóp í burt frá þeim ok í hús þat, er þær höfðu eldagerð inni. Þar hangdi uppi yfir eldinum fleskistykki stórt. Felldi barnit þat ofan í eldinn, svo þegar kviknaði bál mikit. Kunni nú barn þetta smáleiki þessa at sýna, því Ármann var þat reyndar með sínum listum ok vísdómi. Hér næst hafði hann sik á burt sem hraðast með taflit góða. En systr vakna nú af svefni sínum ok þó við vondan draum, er barnit var frá þeim horfit. Þær æða með gráti ok harmi miklum fram í eldhúsit, ok var þat allt logandi. Jókst þá enn meiri sorg fyrir þeim, svo náliga myndu þær út af springa, ok kváðu, at barnit hefði brennt sik þar. Gaf nú hver annarri harða ásökun af slíku efni, ok því næst stukku þær allar út í bálit ok brunnu til ösku, ok varð þat endalykt á barnaleikum Ármanns.
<br>&nbsp;&nbsp; Hann kemr nú aftr til Þorsteins með taflit góða ok segir honum frá öllu, sem komit var, ok at hafmeyjar hafi á báli brunnit.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok því næst gerði hann svo at inna: "Nú eru endaðar allar þrautir þínar, Þorsteinn, sem drottning in digra hefir þér sett, ok ertu nú orðinn frjáls ok frí maðr, svo þú mætir aldri neinum hrekkjum héðan í frá. Muntu nú drekka með henni í þrjá daga ok hafa alla virðing, þá sem hún mest veita kann, svo ekkert mun þik á skorta. Þar með máttu kjósa þér í kaupit hjá henni, hvat helzt sem þú girnist. En ef þú vilt at mínum ráðum fara, þá skaltu þat eina þér til sjá, er hún berr í barmi sér. Þat skaltu láta hana sýna þér, ok mun þér vænt þykkja á þat at líta. Er þat skip eitt ok jómfrú ein á því, mjök dæilig. Hefir drottning þetta til sín leyst með konstum sínum. Veit þó engi, hvar hún hefir þess orkat, en þó hefir hún þat lengi með sér borit. Kann ek þér eigi meira um sinn at segja. Gerist nú mjök áliðit nætr, en drottning lætr dvelja vöku eftir þér í nótt langt. En at morgni mun ek þín aítr vitja, ok þá fleira við ræðast. Skaltu þá sjá mik ok þaðan í frá jafnan."
<br>&nbsp;&nbsp; Nú halda þeir heim at garði drottningar ok hraða nrjök ferðinni, því náttmyrkr var gífrligt. Gerðu þeir hark mikit við porthliðin ok fóru mjök stórmannliga. Því næst heyrðist þetta í staðinn sjálfan, ok þegar var hliðinu upp lokit, ok kenndu menn Þorstein. Var Ármann þá burt horfinn. En drottningu var tilkynnt, at Þorsteinn væri aftr kominn, skipar því strax, at sveinar leiði hann til hallar sinnar ok sýni honum alla virðing. Var hann þegar í stað inn leiddr með sköruligri frægð ok ljós undan honum borin. Skorti nú ekkert, sem til virðingar vera mátti upp á síðu Þorsteins.
<br>&nbsp;&nbsp; Hér eftir kom fram drottning sjálf í tíguligum búnaði, gekk fyrir Þorstein ok kvaddi hann vinsamliga ok bað hann velkominn. Þar með sagði hún, at hann mundi geta hugsvalat geði sínu. Hann á móti tók kveðju hennar mjök blíðliga ok rétti fram taflit góða. En drottning tók við með hýrligu yfirbragði ok þakkaði Þorsteini með inniligum ástarkossi ok kvað hann allvel þessa þraut unnit hafa, síðan segir honum í té aila þá æru, virðing ok heiðr, er hún kann honum auðsýna, ok bað, at hann skyldi þar í landi staðfestast. Var nú borð upp sett fyrir Þorstein ok máltíð in allra bezta fram reidd með alls kyns handa dýrmætustu kræsingum. Sat drottning sjálf at borði ok hennar vildustu þénarar ásamt Þorsteini. Var hann af drottningu mest metinn ok prísaðr fyrir sín afreksverk ok á allan hátt heiðr til lagðr,. Var nú fríliga drukkit fram yfir miðnætti ok í frammi höfð skemmtan ok gamanleikar. Síðan gekk hverr til sinnar sængr. En Þorsteini var skipat æðra hvílurúm í herbergjum drottningar ok jafnaðarliga í heiðri ok virðingu haldinn þaðan í frá.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok fór nú svo fram um hríð.


'''14. Þorsteinn kaus sér laun af drottningu'''

Þat var eitthvert sinn, at drottning kvaddi Þorstein á tal við sik ok mælti: "Nú skaltu kjósa þér laun af mér, eftir því sem þér sjálfum líkar, því þú hefir allvel til unnit, ok lát skjótliga heyra, hvers þú vilt til mælast."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir Þorsteinn: "Alltíð kann ek at kjósa, því at ek hefi til launa unnit. En með því þér viljið mér slíkt ágæti sýna, þá kýs ek mér þat eina, sem þér berið í barmi."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá mælti drottning: "Þat máttu eigi kjósa þér, heldr vil ek launa þér þat með gáfum ok skenkingum gulls ok silfrs, en þetta er óráð mesta."
<br>&nbsp;&nbsp; Þorsteinn segist einskis annars vilja þá til mælast ok engi önnur laun þiggja, ef hann fái eigi þetta.
<br>&nbsp;&nbsp; Varð drottning hér við hljóðlynd ok blæss þungan. Ok því næst gerði hún svo at mæla: "Nú hefir þú, Þorsteinn, mik yfirunnit af vizku þinni, ok hlýt ek þetta svo búit at þola. Skulum vit ganga til sjávar ofan, en allir aðrir skulu eftir sitja ok bíða á meðan ok þar á eftir vitja okkar þangat ok heim aftr fylgja."
<br>&nbsp;&nbsp; Ganga þau nú bæði ofan at sjávarströndu, ok leysti drottning þar skikkju sína, ok kom út úr barmi hennar margt brögðótt. Þar tók hún út skipkorn eitt, mjök fagrt at líta, ok var búit með alls kyns skrauti ok fegrð ok lét þat fljóta þar á höfninni. Þessu skipi stýrði ein ágæt ok fögr jómfrú, hverja drottning hafði með konstum til sín seitt.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok því næst talar hún við jómfrúna ok mælti: "Nú eru endaðar sorgir þínar ok ánauðir, er þú hefir um stundir hjá mér þolat, ok máttu nú lausn eiga."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan sagði hún við Þorstein: "Þessi mey þóttist of góð mér at þjóna, ok því hefi ek hana leyniliga hulit, svo hún skyldi þess síðr lausn eiga burt frá mér at komast. Er hún bó í raun ok sannleika afbragð annarra meyja, þar með komin af ypparligri slegti. Gef ek þér hana, Þorsteinn, með öllum þeim fjárhluta, sem henni til heyrir, ok er þat eigi alllítill auðr."
<br>&nbsp;&nbsp; Þakkar nú Þorsteinn drottningu vinsamliga gjöfina ok varð glaðr við. Naut hann hjálpar Ármanns í þessu ok öllu öðru. Héldu þau nú heim af staðnum aftr, ok kom hofgarðsfólkit þeim á móti ok fylgdi heim í staðinn með alls kyns strengjaleikum, hljóðfærum ok lúðragangi. Því næst var til drykkju gengit ok undir borð setzt, ok drukku menn lystugt ok höfðu í frammi skemmtan mikla.


'''15. Brúðkaup Þorsteins ok Ármanns'''

Þorsteinn gekk undan borðum ok út fyrir porthlið staðarins. Hann gerir þegar at líta, hvar Ármann, sinn hjálparmaðr, sitr á einni sléttri grund á gullbúnum stóli. Þangat skundar Þorsteinn með miklum flýti, ok urðu fagnaðarfundir með þeim. Ármann spyrr Þorstein almæltra tíðenda ok hvort hann hafi fengit sér festarmey til handa. Þorsteinn játar þat satt vera ok kvaðst allt gott af hans vísdómsráðum hlotit hafa.
<br>&nbsp;&nbsp; Þá segir Ármann: "Munt þú vilja mér þat nokkuru góðu launa, ef ek kann eitthvat til skilja, ok framfylgja efnum mínum sem bezt þú kannt? Vil ek þú hafir upp bónorð mín vegna við drottningu ok komir mér í kærleika við hana, ok kynni slíkt at takast, vildi ek hana festa mér til handa. Ok stæði þessi brullaup bæði undir eins, þá yrði þetta hóf vel skipat ok ekkert skyldi á vanta, er til sæmdar horfast mætti."
<br>&nbsp;&nbsp; Öllu þessu játar Þorsteinn glaðliga ok kveðst fram fylgja skyldi á frekasta hátt, skundar með hasti heim í staðinn ok hittir drottningu at máli ok segir, at hér sé kominn rnaðr sá einn, er hann vilji allt gott auðsýna, ok at honum sé sæmd ok æra mikil, - "því hann er," segir Þorsteinn, "um fram alla aðra prýddr hefð ok heiðri, speki ok vísdómi, heill ok hamingju. Ok er þat hans erendi hingat at biðja yðar sér til handa, ok bað hann mik þess á leit fara við yðr, ok vil ek gjarna þiggja gott andsvar af yðr hér upp á."
<br>&nbsp;&nbsp; Þá svarar drottning: "Víst er þat satt, sem þú segir, Þorsteinn, af þessum manni, at hann hefir mennt ok vísdóm til at bera. Er hann ok líka þinn hjálparmaðr ok hefir þér vel reynzt. Skal hann hér velkominn með oss vera ok hafa sæng ok sæti eftir sem honum bezt líkar. Þó kann ek eigi svo fullsnöggt svar til gefa upp á hans einkamálaleitun. Er þess ok eigi heldr synjat."
<br>&nbsp;&nbsp; Síðan gekk Þorsteinn frá drottningu, en Ármann var í staðinn inn leiddr með allri virðing ok sóma. Var nú drukkit fagnaðaröl ok gerðust menn kátir ok var í frammi hafðr alls kyns gleðskapr. Sat drottning sjálf at veizlunni ok var in kátasta,
<br>&nbsp;&nbsp; Hér næst hóf Ármann at nýju upp sitt bónorð við drottningu með mikilli snilli, ok gáfu allir á því góðan róm.
<br>&nbsp;&nbsp; En drottning tók því seinliga með þat fyrsta ok kvaðst ellifu ár lifat hafa í sínum ekkjudóm ok tæki nú at gerast hnigin á efra aldr: "Vil ek þó eigi," segir hún, "neita vinfengi góðra manna, heldr láta til leiðast fyrir þeirra orð ok tillögur."
<br>&nbsp;&nbsp; Varð þessi málalyktun, at Ármann festi drottningu til handa sér ok Þorsteinn líka í sama máta jómfrú sína fríðu, er drottning gaf honum. Vóx nú af slíku glaumr ok gleði allra á milli, ok vóru þeir inir vildustu þénandi Þorsteini ok Ármanni með hvers kyns hæversku ok snilli. Síðan vóru brúðkaupin sett bæði undir eins ok boðsmenn til kvaddir úr öllum áttum þangat at ríða. Ok at ákveðnum tíma kómu saman allir landshöfðingjar, múgr ok margmenni hófit at sækja. Þar kom ok líka inn göfugi Grámann, bróðir Ármanns. Fór veizlan fram með allri virðing ok sóma, ok skorti ekkert þat, sem til heiðrs horfa mátti. Drukku menn glaðir ok lystugir ok skemmtu sér með fögrum dæmisögum ok æfintýrum. Hér með prísuðu allir vizku ok snilli Ármanns ok kváðu hans líka eigi vera á öllu Bjarmalandi.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok at veizlunni endaðri vóru menn með gjöfum út leystir, ok fór svo hverr til sinna heimkynna. Gaf drottning festarmeyju Þorsteins alla Bjarmalandsdali, ok var þat mikill partr lands. Settist Þorsteinn at þessum eignum ok gerðist stjórnarherra í stað drottningar.
<br>&nbsp;&nbsp; En hún fylgdi Ármanni hingat aftr til Íslands, ok settist hann at felli sínu hér ok bjó í náðum með drottningu sinni allt til æviloka. Átti hann einn óskastein ok aðra fáséna gripi, ok kunni honum engi maðr nokkurt mein gera þess vegna.
<br>&nbsp;&nbsp; Ok lýkr hér svo þessum söguþætti af Ármanni ok Þorsteini gála.

{{DEFAULTSORT:Armanns saga ok Thorsteins gala}}

[[Kategori:Alfabetisk indeks]]
[[Kategori:Íslendinga sögur]]
[[Kategori:Tekster på norrønt]]
[[Kategori:Guðni Jónsson]]