Landnámabók - Fyrsti hluti

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif


Íslendinga sögur

Landnámabók
Fyrsti hluti


Guðni Jónsson

bjó til prentunar


1. Kapituli.

Þá er Ísland fannst ok byggðist af Nóregi, var Adríánus páfi í Róma ok Jóhannes eftir hann, sá er inn fimmti var með því nafni í postulligu sæti, en Hlöðver Hlöðvesson keisari fyrir norðan fjall, en Leó ok Alexander, sonr hans, yfir Miklagarði. Þá var Haraldr hárfagri konungr yfir Nóregi, en Eiríkr Eymundarson í Svíþjóð ok Björn, sonr hans, en Gormr inn gamli at Danmörk, en Elfráðr inn ríki í Englandi ok Játvarðr, sonr hans, en Kjarvalr at Dyflinni, Sigurðr jarl inn ríki í Orkneyjum.
   Svá segja vitrir menn, at ór Nóregi frá Staði sé sjau dægra sigling í vestr til Horns á Íslandi austanverðu, en frá Snæfellsnesi, þar er skemmst er, er fjögurra dægra haf í vestr til Grænlands. En svá er sagt, ef siglt er ór Björgyn rétt í vestr til Hvarfsins á Grænlandi, at þá mun siglt vera tylft fyrir sunnan Ísland. [Af Hernum af Nóregi skal sigla jafnan í vestr til Hvarfs á Grænlandi, ok er þá siglt fyrir norðan Hjaltland svá, at því at eins sé þat, at allgóð sé sjóvarsýn, en fyrir sunnan Færeyjar svá, at sjór er í miðjum hlíðum, en svá fyrir sunnan Ísland, at þeir hafa af fugl ok hval.] Frá Reykjanesi á sunnanverðu Íslandi er fimm dægra haf til Jölduhlaups á Írlandi [í suðr, en frá Langanesi á norðanverðu Íslandi er] fjögurra dægra haf norðr til Svalbarða í Hafsbotn. [En dægrsigling er til óbyggða á Grænlandi ór Kolbeinsey í norðr.]
   Svá er sagt, at menn skyldu fara ór Nóregi til Færeyja. Nefna sumir til Naddoð víking. En þá rak vestr í haf ok fundu þar land mikit. Þeir gengu upp í Austfjörðum á fjall eitt hátt ok sást um víða, ef þeir sæi reyki eða nökkur líkendi til þess, at landit væri byggt, ok sá þeir þat ekki.
   Þeir fóru aftr um haustit til Færeyja. Ok er þeir sigldu af landinu, fell snær mikill á fjöll, ok fyrir þat kölluðu þeir landit Snæland. Þeir lofuðu mjök landit.
   Þar heitir nú Reyðarfjall í Austfjörðum, er þeir höfðu at komit. Svá sagði Sæmundr prestr inn fróði.
   Maðr hét Garðarr Svavarsson, sænskr at ætt. Hann fór at leita Snælands at tilvísun móður sinnar framsýnnar. Hann kom at landi fyrir austan Horn it eystra. Þar var þá höfn. Garðarr sigldi umhverfis landit ok vissi, at þat var eyland. Hann var um vetr einn norðr í Húsavík á Skjálfanda ok gerði þar hús.
   Um várit, er hann var búinn til hafs, sleit frá honum mann á báti, er hét Náttfari, ok þræl ok ambátt. Hann byggði þar síðan, er heitir Náttfaravík.
   Garðarr fór þá til Nóregs ok lofaði mjök landit. Hann var faðir Una, föður Hróars Tungugoða. Eftir þat var landit kallat Garðarshólmr, ok var þá skógr milli fjalls ok fjöru.


2. kapituli.

Flóki Vilgerðarson hét maðr. Hann var víkingr mikill. Hann fór at leita Garðarshólms. [Þeir lágu í Smjörsundi. Hann gekk at blóti miklu ok blótaði hrafna þrjá, þá er honum skyldu leið vísa, því at þá höfðu hafsiglingarmenn engir leiðarstein í þann tíma í Norðrlöndum. Þeir hlóðu þar varða, er blótit hafði verit, ok kölluðu Flókavarða.] Þar mætist Hörðaland ok Rogaland. Hann fór fyrst til Hjaltlands ok lá þar í Flókavági. Þar týndist Geirhildr, dóttir hans, í Geirhildarvatni.
   Með Flóka var á skipi bóndi sá, er Þórólfr hét, annarr Herjólfr. Faxi hét suðreyskr maðr, er þar var á skipi.
   [Flóki sigldi þaðan til Færeyja ok gifti þar dóttur sína. Frá henni var Þrándr í Götu. Þaðan sigldi hann út í haf með hrafna þá þrjá, er hann hafði blótat í Nóregi.]
   Ok er hann lét lausan inn fyrsta, fló sá aftr um stafn, annarr fló í loft upp ok aftr til skips, inn þriði fló fram um stafn í þá átt, sem þeir fundu landit. Þeir kómu austan at Horni ok sigldu fyrir sunnan landit.
   En er þeir sigldu vestr um Reykjanes ok upp lauk firðinum, svá at þeir sá Snæfellsnes, þá ræddi Faxi um: "Þetta mun vera mikit land, er vér höfum fundit. Hér eru vatnföll stór".
   Síðan er þat kallaðr Faxaóss.
   Þeir Flóki sigldu vestr yfir Breiðafjörð ok tóku þar land, sem heitir Vatnsfjörðr við Barðaströnd. Þá var fjörðrinn fullr af veiðiskap, ok gáðu þeir eigi fyrir veiðum at fá heyjanna, ok dó allt kvikfé þeira um vetrinn. Vár var heldr kalt. Þá gekk Flóki upp á fjall eitt hátt ok sá norðr yfir fjöllin fjörð fullan af hafísum. Því kölluðu þeir landit Ísland, sem þat hefir síðan heitit.
   Þeir Flóki ætluðu brott um sumarit ok urðu búnir litlu fyrir vetr. [Þar sér enn skálatóft þeira inn frá Br(i)anslæk ok svá hrófit ok svá seyði þeira.] Þeim beit eigi fyrir Reykjanes, ok sleit frá þeim bátinn ok þar á Herjólf. Hann tók þar, sem nú heitir Herjólfshöfn. Flóki var um vetrinn í Borgarfirði. [Flóki kom í Hafnarfjörð. Þeir fundu hval á eyri einni út frá firðinum ok kölluðu þar Hvaleyri. Þar fundust þeir Herjólfr.] Þeir sigldu um sumarit eftir til Nóregs.
   Ok er menn spurðu af landinu, þá lét Flóki illa yfir, en Herjólfr sagði kost ok löst af landinu, en Þórólfr kvað drjúpa smjör af hverju strái á landinu, því er þeir höfðu fundit. Því var hann kallaðr Þórólfr smjör.


3. kapituli.

Björnólfr hét maðr, en annarr Hróaldr. Þeir váru synir Hrómundar Gripssonar. Þeir fóru af Þelamörk fyrir víga sakir ok staðfestust í Dalsfirði á Fjölum. Sonr Björnólfs var Örn, faðir þeira Ingólfs ok Helgu, en Hróalds sonr var Hróðmarr, faðir Leifs.
   Þeir Ingólfr ok Leifr fóstbræðr fóru í hernað með sonum Atla jarls ins mjóva af Gaulum, þeim Hásteini ok Hersteini ok Hólmsteini. Með þeim fóru öll skipti vel. Ok er þeir kómu heim, mæltu þeir til samfara með sér annat sumar.
   En um vetrinn gerðu þeir fóstbræðr veizlu sonum jarlsins. At þeiri veizlu strengði Hólmsteinn heit, at hann skyldi eiga Helgu Arnardóttur eða enga konu ella. Um þessa heitstrenging fannst mönnum fátt, en Leifr roðnaði á at sjá, ok varð fátt um með þeim Hólmsteini, er þeir skilðu þar at boðinu.


4. kapituli.

Um várit eftir bjuggust þeir fóstbræðr at fara í hernað ok ætluðu til móts við sonu Atla jarls. Þeir fundust við Hísargafl, ok lögðu þeir Hólmsteinn bræðr þegar til orrostu við þá Leif. En er þeir höfðu barizt um hríð, kom at þeim Ölmóðr inn gamli, sonr Hörða-Kára, frændi Leifs, ok veitti þeim Ingólfi. Í þeiri orrostu fell Hólmsteinn, en Hersteinn flýði.
   Þá fóru þeir Leifr í hernað. En um vetrinn eftir fór Hersteinn at þeim Leifi ok vildi drepa þá. En þeir fengu njósn af för hans ok gerðu mót þeim. Varð þá enn orrosta mikil, ok fell þar Hersteinn. Eftir þat dreif at þeim fóstbræðrum vinir þeira ór Firðafylki. Váru þá menn sendir á fund Atla jarls ok Hásteins at bjóða sættir, ok sættust þeir at því, at þeir Leifr guldu eignir sínar þeim feðgum.
   En þeir fóstbræðr bjuggu skip mikit, er þeir áttu, ok fóru at leita lands þess, er Hrafna-Flóki hafði fundit ok þá var Ísland kallat. Þeir fundu landit ok váru í Austfjörðum í Álftafirði inum syðra. Þeim virðist landit betra suðr en norðr. Þeir váru einn vetr á landinu ok fóru þá aftr til Nóregs.


5. kapituli.

Eftir þat varði Ingólfr fé þeira til Íslandsferðar, en Leifr fór í hernað í vestrvíking.
   Hann herjaði á Írland ok fann þar jarðhús mikit. Þar gekk hann í, ok var myrkt, þar til er lýsti af sverði því, er maðr helt á. Leifr drap þann mann ok tók sverðit ok mikit fé af honum. Síðan var hann kallaðr Hjörleifr.
   Hjörleifr herjaði víða um Írland ok fekk þar mikit fé. Þar tók hann þræla tíu, er svo hétu: Dufþakr ok Geirröðr, Skjaldbjörn, Halldórr ok Drafdritr. Eigi eru nefndir fleiri. En eftir þat fór Hjörleifr til Nóregs ok fann þar Ingólf, fóstbróður sinn. Hann hafði áðr fengit Helgu Arnardóttur, systur Ingólfs.
   Þenna vetr fekk Ingólfr at blóti miklu ok leitaði sér heilla um forlög sín, en Hjörleifr vildi aldri blóta. Fréttin vísaði Ingólfi til Íslands.
   Eftir þat bjó sitt skip hvárr þeira mága til Íslandsferðar. Hafði Hjörleifr herfang sitt á skipi, en Ingólfr félagsfé þeira, ok lögðu til hafs, er þeir váru búnir.


6. kapituli.

Sumar þat, er þeir Ingólfr fóru til at byggja Ísland, hafði Haraldr hárfagri verit tólf ár konungr at Nóregi. Þá var liðit frá upphafi þessa heims sex þúsundir vetra ok sjau tigir ok þrír vetr, en frá holdgan dróttins átta hundruð ok sjau tigir ok fjögur ár.
   Þeir höfðu samflot, þar til er þeir sá Ísland. Þá skilði með þeim.
   Þá er Ingólfr sá Ísland, skaut hann fyrir borð öndvegissúlum sínum til heilla. Hann mælti svá fyrir, at hann skyldi þar byggja, er súlurnar kæmi á land.
   Ingólfr tók þar land, er nú heitir Ingólfshöfði, en Hjörleif rak vestr fyrir land, ok fekk hann vatnfátt. Þá tóku þrælarnir írsku þat ráð at knoða saman mjöl ok smjör ok kölluðu þat óþorstlátt. Þeir nefndu þat minþak. En er þat var tilbúit, kom regn mikit, ok tóku þeir þá vatn á tjöldum. En er minþakit tók at mygla, köstuðu þeir því fyrir borð, ok rak þat á land, þar sem nú heitir Minþakseyrr.
   Hjörleifr tók land við Hjörleifshöfða, ok var þar þá fjörðr, ok horfði botninn inn at höfðanum. Hjörleifr lét þar gera skála tvá, ok er önnur tóftin átján faðma, en önnur nítján. Hjörleifr sat þar um vetrinn.
   En um várit vildi hann sá. Hann átti einn uxa, ok lét hann þrælana draga arðrinn.
   En er þeir Hjörleifr váru at skála, þá gerði Dufþakr þat ráð, at þeir skyldu drepa uxann ok segja, at skógarbjörn hefði drepit, en síðan skyldu þeir ráða á þá Hjörleif, ef þeir leitaði bjarnarins.
   Eftir þat sögðu þeir Hjörleifi þetta. Ok er þeir fóru at leita bjarnarins ok dreifðust í skóginn, þá settu þrælarnir at sérhverjum þeira ok myrðu þá alla jafnmarga sér. Þeir hljópu á brott með konur þeira ok lausafé ok bátinn. Þrælarnir fóru í eyjar þær, er þeir sá í haf til útsuðrs, ok bjuggust þar fyrir um hríð.
   Vífill ok Karli hétu þrælar Ingólfs. Þá sendi hann vestr með sjó at leita öndvegissúlna sinna. En er þeir kómu til Hjörleifshöfða, fundu þeir Hjörleif dauðan. Þá fóru þeir aftr ok sögðu Ingólfi þau tíðendi. Hann lét illa yfir drápi þeira Hjörleifs.


7. kapituli.

Eftir þat fór Ingólfr vestr til Hjörleifshöfða, ok er hann sá Hjörleif dauðan, mælti hann: "Lítit lagðist hér fyrir góðan dreng, er þrælar skyldu at bana verða, ok sé ek svá hverjum verða, ef eigi vill blóta."
   Ingólfr lét búa gröf þeira Hjörleifs ok sjá fyrir skipi þeira ok fjárhlut.
   Ingólfr gekk þá upp á höfðann ok sá eyjar liggja í útsuðr til hafs. Kom honum þat í hug, at þeir mundu þangat hlaupit hafa, því at bátrinn var horfinn. Fóru þeir at leita þrælanna ok fundu þá þar, sem Eið heitir í eyjunum. Váru þeir þá at mat, er þeir Ingólfr kómu at þeim. Þeir urðu felmtsfullir, ok hljóp sinn veg hverr. Ingólfr drap þá alla. Þar heitir Dufþaksskor, er hann lézt. Fleiri hljópu þeir fyrir berg, þar sem við þá er kennt síðan. Vestmannaeyjar heita þar síðan, er þrælarnir váru drepnir, því at þeir váru Vestmenn.
   Þeir Ingólfr höfðu með sér konur þeira, er myrðir höfðu verit. Fóru þeir þá aftr til Hjörleifshöfða. Var Ingólfr þar vetr annan, en um sumarit eftir fór hann vestr með sjó. Hann var inn þriðja vetr undir Ingólfsfelli fyrir vestan Ölfusá, [þar sem sumir segja hann sé heygðr].
   Þau missari fundu þeir Vífill ok Karli öndvegissúlur hans við Arnarhvál fyrir neðan heiði.


8. kapituli.

Ingólfr fór um várit ofan um heiði. Hann tók sér bústað þar, sem öndvegissúlur hans höfðu á land komit. Hann bjó í Reykjarvík. Þar eru enn öndugissúlur þær í eldhúsi. En Ingólfr nam land milli Ölfusár ok Hvalfjarðar fyrir útan Brynjudalsá, milli ok Öxarár, ok öll nes út.
   Þá mælti Karli: "Til ills fórum vér um góð heruð, er vér skulum byggja útnes þetta."
   Hann hvarf á brott ok ambátt með honum.
   Vífli gaf Ingólfr frelsi, ok byggði hann at Vífilstóftum. Við hann er kennt Vífilsfell. Þar bjó hann lengi ok var skilríkr maðr.
   Ingólfr lét gera skála á Skálafelli. Þaðan sá hann reyki við Ölfusvatn ok fann þar Karla.


9. kapituli.

Ingólfr var frægastr allra landnámsmanna, því at hann kom hér at óbyggðu landi ok byggði fyrstr landit. Gerðu þat aðrir landnámsmenn eftir hans dæmum.
   Ingólfr átti Hallveigu Fróðadóttur, systur Lofts ins gamla. Þeira sonr var Þorsteinn, er þing lét setja á Kjalarnesi, áðr alþingi var sett.
   Sonr Þorsteins var Þorkell máni lögsögumaðr, er einn heiðinna manna hefir bezt verit siðaðr, at því er menn vita dæmi til. Hann lét sik bera í sólargeisla í banasótt sinni ok fal sik á hendi þeim guði, er sólina hafði skapat. Hafði hann ok lifat svá hreinliga sem þeir kristnir menn, er bezt eru siðaðir. Sonr hans var Þormóðr, er þá var allsherjargoði, er kristni kom á Ísland. Hans sonr var Hamall, faðir Más ok Þormóðar ok Torfa. [Sigurðr var sonr Más, faðir Hamals, föður Guðmundar, föður Þormóðs Skeiðagoða.]


10. kapituli.

Björn buna hét hersir ágætr í Nóregi, sonr Veðrar-Gríms hersis ór Sogni. Móðir Gríms var Hervör, dóttir Þorgerðar Eylaugsdóttur hersis ór Sogni.
   Frá Birni er nær allt stórmenni komit á Íslandi. Hann átti Vélaugu, [systur Vémundar ins gamla]. Þau áttu þrjá sonu: Einn var Ketill flatnefr, annarr Hrappr, þriði Helgi. Þeir váru ágætir menn, ok er frá þeira afkvæmi margt sagt í þessi bók.
   Þórðr skeggi hét maðr. Hann var sonr Hrapps, Bjarnarsonar bunu. Þórðr átti Vilborgu Ósvaldsdóttur. Helga hét dóttir þeira. Hana átti Ketilbjörn inn gamli.
   Þórðr fór til Íslands ok nam land með ráði Ingólfs í hans landnámi á milli Úlfarsár ok Leiruvágs. Hann bjó á Skeggjastöðum. Frá Þórði er margt stórmenni komit á Íslandi.


11. kapituli.

Hallr goðlauss hét maðr. Hann var sonr Helga goðlauss. Þeir feðgar vildu eigi blóta ok trúðu á mátt sinn.
   Hallr fór til Íslands ok nam land með ráði Ingólfs frá Leiruvági til Mógilsár. Sonr Halls var Helgi, er átti Þuríði Ketilbjarnardóttur. Þeira sonr var Þórðr í Álfsnesi, er átti Guðnýju Hrafnkelsdóttur. Hallr bjó í Múla.
   Haraldr inn hárfagri herjaði vestr um haf, sem ritat er í sögu hans. Hann lagði undir sik allar Suðreyjar svá langt vestr, at engi [Nóregskonungr] hefir síðan lengra eignazt.
   En er hann fór vestan, slógust í eyjarnar víkingar ok Skotar ok Írar ok herjuðu ok ræntu víða.
   Ok er þat spurði Haraldr konungr, sendi hann vestr Ketil flatnef, son Bjarnar bunu, at vinna aftr eyjarnar. Ketill átti Yngvildi, dóttur Ketils veðrs hersis af Hringaríki. Þeira synir váru þeir Björn inn austræni ok Helgi bjóla. Auðr in djúpúðga ok Þórunn hyrna váru dætr þeira.
   Ketill fór vestr, en setti eftir Björn, son sinn. Hann lagði undir sik allar Suðreyjar ok gerðist höfðingi yfir, en galt enga skatta konungi, sem ætlat var. Tók þá konungr undir sik eignir hans ok rak á brott Björn, son hans.
   Helgi bjóla, sonr Ketils flatnefs, fór til Íslands ór Suðreyjum. Hann var með Ingólfi inn fyrsta vetr ok nam með hans ráði Kjalarnes allt milli Mógilsár ok Mýdalsár. Hann bjó at Hofi. Hans sonr var Víga-Hrappr ok Kollsveinn, faðir Eyvindar hjalta, föður Kollsveins, föður Þorgerðar, móður Þóru, móður Ögmundar, föður Jóns byskups ins helga.


12. kapituli.

Örlygr hét sonr Hrapps Bjarnarsonar bunu. Hann var at fóstri með inum helga Patreki byskupi í Suðreyjum. Hann fýstist at fara til Íslands ok bað, at byskup sæi um með honum. Byskup lét hann hafa með sér kirkjuvið ok járnklukku ok plenáriúm ok mold vígða, er hann skyldi leggja undir hornstafina. Byskup bað hann þar land nema, er hann sæi fjöll tvau af hafi, ok byggja undir inu syðra fjallinu, ok skyldi dalr í hvárutveggja fjallinu. Hann skyldi þar taka sér bústað ok láta þar kirkju gera ok eigna inum helga Kolumba.
   Með Örlygi var á skipi maðr sá, er Kollr hét, fóstbróðir hans, annarr Þórólfr spörr, þriði Þorbjörn tálkni ok bróðir hans, Þorbjörn skúma. Þeir váru synir Böðvars blöðruskalla.
   Þeir Örlygr létu í haf ok fengu útivist harða ok vissu eigi, hvar þeir fóru. Þá hét Örlygr á Patrek byskup til landtöku sér, at hann skyldi af hans nafni gefa örnefni, þar sem hann tæki land. Þeir váru þaðan frá litla hríð úti, áðr þeir sá land, ok váru komnir vestr um landit. Þeir tóku þar, sem heitir Örlygshöfn, en fjörðinn inn frá kölluðu þeir Patreksfjörð. [En Kollr hét á Þór. Þá skilði í storminum, ok kom hann þar, sem Kollsvík heitir, ok braut hann þar skip sitt.] Þar váru þeir um vetr, en um várit bjó Örlygr skip sitt. En hásetar hans námu þar sumir land, sem enn mun sagt verða.
   Örlygr sigldi vestan fyrir Barð, en er hann kom suðr um Snæfellsjökul á fjörðinn, sá hann fjöll tvau ok dal í hvárutveggja. [Þar fell útbyrðis járnklukkan ok sökk niðr.] Þar kenndi hann land þat, er honum var til vísat.
   Hann helt þá at inu syðra fjallinu, ok var þat Kjalarnes, ok hafði Helgi, bræðrungr hans, numit þar áðr. [En þeir sigldu inn eftir firði ok tóku þar land, sem nú heitir Sandvík á Kjalarnesi. Þar lá þá járnklukkan í þarabrúki].
   Örlygr var með Helga inn fyrsta vetr, en um várit nam hann land at ráði Helga frá Mógilsá til Ósvífrslækjar ok bjó at Esjubergi. Hann lét þar gera kirkju, sem mælt var.
   Örlygr átti margt barna. [Hjálp hét kona hans. Þeira sonr var Valþjófr, er fulltíða kom til Íslands með Örlygi], faðir Valbrands, föður Torfa. [Síðan átti Örlygr Ísgerði, dóttur Þormóðs Bresasonar. Þeira sonr var Geirmundr, faðir Halldóru, er átti Þjóstólfr, sonr Bjarnar gullbera. Þeira sonr var Þorleifr, er bjó at Esjubergi eftir Geirmund, móðurföður sinn]. Þeir Örlygr frændr trúðu á Kolumba, [þó at þeir væri óskírðir. Þorleifr var tröllaukinn ok tók þó kristni. Frá honum eru Esbergingar ok margt manna komit].
   Dóttir Örlygs ins gamla [ok Ísgerðar] var Vélaug, er átti Gunnlaugr ormstunga, sonr Hrómundar í Þverárhlíð. Þeira dóttir var Þuríðr dylla, móðir Illuga ins svarta á Gilsbakka.


13. kapituli.

Svartkell hét maðr katneskr. Hann [fór af Englandi til Íslands ok] nam land fyrir innan Mýdalsá milli ok Eilífsdalsár ok bjó at Kiðjafelli fyrst, en síðan á Eyri.
   Hans sonr var Þorkell, faðir Glúms, er svá baðst fyrir at krossi: "Gott ey gömlum mönnum, gott ey ungum mönnum." Hann var faðir Þórarins, föður Glúms [á Vatnslausu. Arnleif hét systir Svartkels, er átti Þórólfr viligísl, faðir Kleppjárns ins gamla ór Flókadal. Þeira dóttir var Hallgerðr, er átti Bergþórr Kollason].
   Valþjófr, sonr Örlygs ins gamla frá Esjubergi, nam Kjós alla ok bjó at Meðalfelli. [Þorbjörn kollr hét sonr hans, faðir Hallveigar, er átti Þórðr lambi. Þat er Valþýfinga kyn. Signý hét dóttir Valþjófs, er Signýjarstaðir eru við kenndir. Hana átti Grímkell, sonr Bjarnar gullbera. Þeira synir váru þeir Hörðr, er drepinn var í Geirshólmi, ok Gnúpr, faðir] Birnings, föður Gnúps, föður Eiríks Grænlendingabiskups.
   [Valbrandr hét annarr sonr Valþjófs, faðir Torfa, er fyrst bjó á Möðruvöllum. Þeir feðgar gerðu félag við Tungu-Odd. Af því bjuggu þeir síðan á Breiðabólstað í Reykjardal inum nyrðra. Torfi var faðir Þorkels at Skáneyju, er átti Arngerði, dóttur Þorkels Svartkelssonar].


14. kapituli.

Hvamm-Þórir nam land á milli Laxár ok Forsár ok bjó í Hvammi.
   Þórir deildi við Ref inn gamla um kú þá, er Brynja hét. Við hana er dalrinn kenndr. Hon gekk þar úti með fjóra tigu nauta, ok váru öll frá henni komin. Þeir Refr ok Þórir börðust hjá Þórishólum. Þar fell Þórir ok átta menn hans.
   [Þórólfr smjör, er fyrr var getit, var sonr Þorsteins skrofa Grímssonar, þess er blótinn var dauðr fyrir þokkasæld ok kallaðr kamban.
   Sonr Þórólfs smjörs var Sölmundr, faðir Þorsteins, þess er] nam land milli Botnsár ok Forsár, Brynjudal allan. Hann átti Þorbjörgu kötlu, dóttur Helga skarfs [Geirleifssonar, er nam Barðaströnd]. Þeira sonr var Refr inn gamli, [er bjó at Múla í Brynjudal], er Bryndælir eru frá komnir, [faðir Halldóru, er átti Sigfúss Elliða-Grímsson, þeira dóttir Þorgerðr, móðir Sigfúss, föður Sæmundar prests ins fróða].
   Nú eru talðir þeir menn, er búit hafa í landnámi Ingólfs, vestr frá honum.
   Maðr hét Ávangr, írskur at kyni. Hann byggði fyrst í Botni.
   Þar var þá svá stórr skógr, at hann gerði þar af hafskip [ok hlóð þar, sem nú heitir Hlaðhamarr].
   Hans sonr var Þorleifr, faðir Þuríðar, er átti Þormóðr Þjóstarsson á Álftanesi ok Iðunnar Molda-Gnúpsdóttur. Sonr Þormóðar var Börkr, faðir Þórðar, föður Auðunar í Brautarholti.
   Kolgrímr inn gamli, sonr Hrólfs hersis, nam land út frá Botnsá til Kalmansár ok bjó á Ferstiklu.
   Hann átti Gunnvöru, dóttur Hróðgeirs ins spaka. Þeira börn váru þau Þórhalli, faðir Kolgríms, föður Steins, föður Kvists, er Kvistlingar eru frá komnir. Bergþóra var dóttir Kolgríms ins gamla, er átti Refr í Brynjudal.


15. kapituli.

[Þormóðr inn gamli ok Ketill Bresasynir fóru af Írlandi til Íslands ok námu Akranes alt á milli Aurriðaár ok Kalmansár. Þeir váru írskir. Kalman var ok írskr, er áin er við kennd, ok bjó fyrst í Katanesi.
   Þeir bræðr skiptu löndum með sér, svá at Þormóðr átti fyrir sunnan Reyni ok til Kalmansár ok bjó at Hólmi inum iðra, en Ketill, bróðir hans, átti fyrir vestan Reyni ok fyrir norðan Akrafell til Aurriðaár. Bersi hét sonr hans, faðir Þorgests, föður Starra at Hólmi, föður Knattar, föður Ásdísar, er átti Klængr Snæbjarnarson, sonr Hafnar-Orms. Geirlaug var dóttir Þormóðs ins gamla, móðir Tungu-Odds.
   Jörundr inn kristni var sonr Ketils Bresasonar. Hann bjó í Jörundarholti, þat er nú kallat í Görðum. Hann helt vel kristni til dauðadags ok var einsetumaðr í elli sinni. Sonr Jörundar var Kleppr, faðir Einars, föður Narfa. Hávarr hét annarr sonr Klepps, faðir Þorgeirs.
   Eðna hét dóttir Ketils Bresasonar. Hon var gift á Írlandi þeim manni, er Konáll hét. Þeira sonr var Ásólfr alskik, er í þann tíma fór af Írlandi til Íslands ok kom út austr í Ósum í Austfjörðu]. Hann var frændi Jörundar í Görðum. Hann var kristinn vel ok vildi ekki eiga við heiðna menn, ok eigi vildi hann þiggja mat at þeim.
   [Þeir fóru tólf saman austan, þar til er þeir kómu at garði Þorgeirs ins hörzka í Holti undir Eyjafjöllum ok settu þar tjald sitt. En förunautar hans þrír váru þá sjúkir. Þeir önduðust þar, en Jón prestr Þorgeirsson, faðir Gríms í Holti, fann bein þeira ok flutti til kirkju.
   Síðan gerði Ásólfr sér skála því nær, sem nú er kirkjuhornit at Ásólfsskála, at ráði Þorgeirs, því at Þorgeirr vildi þá eigi hafa við hús sín.


16. kapítuli.

Á fell við skála Ásólfs sjálfan. Þat var öndverðan vetr. Áin varð þegar full með fiskum. Þorgeirr sagði, at þeir sæti í veiðistöð hans. Síðan fór Ásólfr brott þaðan ok gerði annan skála vestar við aðra á. Sú heitir Írá, því að þeir váru írskir. En er menn kómu til árinnar, var hon full með fiskum, svá at slíkt undr þóttust menn eigi sét hafa, en brottu var allt ór inni eystri ánni. Þá ráku heraðsmenn þá brott þaðan, ok fór hann þá til ins vestasta skálans. Fór allt á sömu leið. Bændr kölluðu þá fjölkunnga, en Þorgeirr kveðst hyggja, at þeir mundu vera góðir menn.
   Um várit fóru fóru þeir brott ok vestr á Akranes. Hann gerði bú at Hólmi á kirkjubólstað. Hans sonr var Sölvi, faðir Þórhildar, er átti Brandr, sonr Þorgríms Kjallakssonar, þeira sonr Þorleifr, faðir Bárðar, föður Jófríðar, er átti Árni Torfuson, þeira dóttir Helga, er átti Arngrímr Guðmundarson.
   En er Ásólfr eldist, gerðist hann einsetumaðr. Þar var kofi hans, sem nú er kirkjan. Þar andaðist hann ok var grafinn at Hólmi.
   En þá er Halldórr, sonr Illuga ins rauða, bjó þar, þá vanðist fjóskona ein at þerra fætr sína á þúfu þeiri, er var á leiði Ásólfs. Hana dreymði, at Ásólfr ávítaði hana um þat, er hon þerrði fætr sína saurga á húsi hans, - "en þá munum vit sátt" segir hann, "ef þú segir Halldóri draum þinn."
   Hon sagði honum, ok kvað hann ekki mark at því, er konur dreymði, ok gaf ekki gaum at.
   En er Hróðólfr byskup fór brott ór Bæ, þar sem hann hafði búit um nítján ár, þá váru þar eftir munkar þrír. Einn þeira dreymði, at Ásólfr mælti við hann: "Sentu húskarl þinn til Halldórs at Hólmi ok kaup at honum þúfu þá, er á fjósgötu er, ok gef við mörk silfrs."
   Munkrinn gerði svá. Húskarlinn gat keypta þúfuna ok gróf síðan jörðina ok hitti þar mannsbein. Hann tók þau upp ok fór heim með.
   Ina næstu nótt eftir dreymði Halldór, at Ásólfr kom at honum ok kveðst bæði augu mundu ór hausi honum, nema hann keypti bein hans slíku verði sem hann seldi. Halldór keypti bein Ásólfs ok lét gera at tréskrín ok setja yfir altari.
   Halldórr sendi Illuga, son sinn, útan eftir kirkjuviði, en er hann fór út aftr, er hann kom millim Reykjaness ok Snjófjallness, þá náði hann eigi fyrir stýrimönnum at taka land, þar er hann vildi. Þá bar hann fyrir borð kirkjuviðinn allan ok bað þar koma, sem Ásólfr vildi, en Austmenn kómu vestr í Vaðil. En þremr nóttum síðar kom viðrinn á Kirkjusand at Hólmi, nema tvau tré kómu á Raufarnes á Mýrum. Halldórr lét gera kirkju þrjá tigu álna ok viði þakða ok helgaði Kolumkilla með guði].


17. kapituli.

Bekan hét maðr, er nam land í landnámi Ketils, frá Berjadalsá til Aurriðaár, ok bjó at Bekansstöðum.
   [Gufi hét annarr sonr Ketils. Hann vildi byggja á Nesi, en Ingólfr rak hann brott þaðan. Þá fór hann á Rosmhvalanes ok vildi byggja at Gufu(skálum). En þau Steinuðr keyptu saman, at hann skyldi á brott fara, en verm(anna)st(öð) skyldi vera ávallt frá Hólmi.
   Skorri hét þræll Gufu, er hann seldi í hendr konu sína ok fé, meðan hann færi í landaleitan. En þrællinn sagði konu hans vera dauðan, ok vildi hann ganga at eiga hana. Hon varð við stygg og vildi fara sér. Gufa var vetr inn fyrsta á Mýrum hjá Gufuá, annan á Snæfellsnesi at Gufuskálum, þriðja í Gufufirði. Þá líkaði honum vel ok fór þaðan aftr. Þá hljópst Skorri í brottu. Skorri var um vetr í Skorraholti á laun, annan í Skorradal. En Gufa fann hann um síðir í Skorraeyju fyrir Mýrum ok drap hann þar.
   Gufa bjó síðar í Gufudal. Hans sonr var Þorkell skeifr, faðir Arnórs, föður Kolla á Heynesi].
   Fiðr inn auðgi Halldórsson, Högnasonar, [fór ór Stafangri til Íslands. Hann átti Þórvöru, dóttur Þorbjarnar frá Mosfelli Hraðasonar]. Hann nam land fyrir sunnan Laxá ok til Kalmansár ok bjó at Miðfelli. Hans sonr var Þorgeirr, faðir Jósteins, föður Þórunnar, móður Guðrúnar, móður Sæmundar, föður Brands byskups. [Skeggi í Skógum var sonr Þórunnar, faðir Styrmis ok Bolla í Skógum.
   Hallkell, er nam Hvítársíðu, bjó fyrstr á Akranesi á Hallkelsstöðum, áðr Bresasynir ráku hann brott. En er hann fór eftir fé sínu, því er þar hafði sjálfala úti gengit, var hann drepinn ok er þar heygðr].
   Hafnar-Ormr nam lönd um Melahverfi út til Aurriðaár ok Laxár ok inn til Andakílsár ok bjó í Höfn. Hans sonr var Þorgeirr höggvinkinni, faðir Þórunnar, móður Þórunnar, móður Jósteins, föður Sigurðar, föður Bjarnheðins.
   Þorgeirr höggvinkinni var hirðmaðr Hákonar konungs Aðalsteinsfóstra. Hann fekk á Fitjum kinnarsár ok orð gott.
   Bræðr tveir bjuggu í landnámi þeira Finns ok Orms, Hróðgeirr inn spaki í Saurbæ, en Oddgeirr at Leirá. En þeir Finnr ok Ormr keyptu þá brott, því at þeim þótti þar þrönglent.
   Þeir Hróðgeirr bræðr námu síðan lönd í Flóa, Hraungerðingahrepp. Bjó Hróðgeirr í Hraungerði, en Oddgeirr í Oddgeirshólum. Hann átti dóttur Ketils gufu.
   [Hafnar-Ormr er þar heygðr í höfðanum fram frá bænum í Höfn, sem hann tók land].


18. kapituli.

Úlfr hét maðr, sonr Brunda-Bjálfa ok Hallberu, dóttur Úlfs ins óarga ór Hrafnistu. Úlfr átti Salbjörgu, dóttur Berðlu-Kára. Hann var kallaðr Kveld-Úlfr. Þórólfr ok Skalla-Grímr váru synir þeira.
   Haraldr konungr hárfagri lét drepa Þórólf norðr í Álöst á Sandnesi af rógi Hildiríðarsona. Þat vildi Haraldr konungr eigi bæta.
   Þá bjuggu þeir Grímr ok Kveld-Úlfr kaupskip ok ætluðu til Íslands, því at þeir höfðu þar spurt til Ingólfs, vinar síns. Þeir lágu til hafs í Sólundum. Þar tóku þeir knörr þann, er Haraldr konungr lét taka fyrir Þórólfi, þá er menn hans váru nýkomnir af Englandi, ok drápu þar Hallvarð harðfara ok Sigtrygg snarfara, er því höfðu valdit. Þar drápu þeir ok sonu Guðþorms Sigurðarsonar hjartar, bræðrunga konungs, ok alla skipshöfn þeira nema tvá menn, er þeir létu segja konungi tíðendin. Þeir bjuggu hvárttveggja skipit til Íslands ok þrjá tigu manna á hváru. Stýrði Kveld-Úlfr því, er þá var fengit.
   Grímr inn háleygski Þórisson, Gunnlaugssonar, Hrólfssonar, Ketilssonar kjölfara, var forráðamaðr með Kveld-Úlfi á því skipi, er hann stýrði. Þeir vissust jafnan til í hafinu.
   Ok er mjök sóttist hafit, þá tók Kveld-Úlfr sótt. Hann bað þess, at kistu skyldi gera at líki hans, ef hann dæi, ok bað svá segja Grími syni sínum, at hann tæki skammt þaðan bústað á Íslandi, er kista hans kæmi á land, ef þess yrði auðit. Eftir þat andaðist Kveld-Úlfr, ok var skotit fyrir borð kistu hans.
   Þeir Grímr heldu suðr um landit, því at þeir höfðu spurt, at Ingólfr byggði sunnan á landinu. Sigldu þeir vestr fyrir Reykjanes ok stefndu þar inn á fjörðinn. Skilði þá með þeim, svá at hvárigir vissu til annarra. Sigldu þeir Grímr inn háleygski allt inn á fjörðinn, þar til er þraut sker öll, ok köstuðu þá akkerum sínum. En er flóð gerði, fluttust þeir upp í árós einn ok leiddu þar upp skipit, sem gekk. Sú á heitir nú Gufuá. Báru þeir þar á land föng sín.
   En er þeir könnuðu landit, þá höfðu þeir skammt gengit út frá skipinu, áðr þeir fundu kistu Kveld-Úlfs rekna í vík eina. Þeir báru hana á þat nes, er þar var, ok hlóðu at grjóti.


19. kapituli.

Skalla-Grímr kom þar at landi, er nú heitir Knarrarnes á Mýrum. Síðan kannaði hann landit, ok var þar mýrlendi mikit ok skógar víðir, langt á milli fjalls ok fjöru.
   En er þeir fóru inn með firðinum, kómu þeir á nes þat, er þeir fundu álftir. Þat kölluðu þeir Álftanes.
   Þeir léttu eigi fyrr en þeir fundu þá Grím inn háleygska. Sögðu þeir Grími allt um ferðir sínar ok svá, hver orð Kveld-Úlfr hafði sent Grími, syni sínum. Skalla-Grímr gekk til at sjá, hvar kistan hafði á land komit. Hugðist honum svá, at skammt þaðan mundi vera bólstaðr góðr.
   Skalla-Grímr var þar um vetrinn, sem hann kom af hafi, ok kannaði þá allt herað. Hann nam land útan frá Selalóni ok it efra til Borgarhrauns ok suðr allt til Hafnarfjalla, herað allt svá vítt sem vatnföll deila til sjóvar. Hann reisti bæ hjá vík þeiri, er kista Kveld-Úlfs kom á land, ok kallaði at Borg, ok svá kallaði hann fjörðinn Borgarfjörð. Síðan skipaði hann heraðit sínum félögum, ok þar námu margir menn síðan land með hans ráði.
   Skalla-Grímr gaf land Grími inum háleygska fyrir sunnan fjörð á milli Andakílsár ok Grímsár. Hann bjó á Hvanneyri. Úlfr hét sonr hans, faðir Hrólfs í Geitlandi.
   Þorbjörn svarti hét maðr. Hann keypti land at Hafnar-Ormi inn frá Selaeyri ok upp til Forsár. Hann bjó á Skeljabrekku. Hans sonr var Þorvarðr, er átti Þórunni, dóttur Þorbjarnar ór Arnarholti. Þeira synir váru þeir Þórarinn blindi ok Þorgils orraskáld, er var með Óláfi kváran í Dyflinni.
   Skorri, leysingi Ketils gufu, nam Skorradal fyrir ofan vatn ok var þar drepinn.
   Björn gullberi nam Reykjardal inn syðra [frá Grímsá til Flókadalsár] ok bjó á Gullberastöðum. Hans sonr var Grímkell goði í Bláskógum. Hann átti Signýju Valbrandsdóttur, Valþjófssonar. Þeira sonr var Hörðr, er var fyrir Hólmsmönnum. Björn gullberi átti Ljótunni, systur Kolgríms ins gamla. Svarthöfði at Reyðarfelli var annarr sonr þeira. Hann átti Þuríði Tungu-Oddsdóttur, þeira dóttir Þórdís, er átti Guðlaugr inn auðgi. Þjóstólfr var inn þriði sonr Bjarnar, fjórði Geirmundr.
   Þorgeirr meldun þá lönd öll at Birni fyrir ofan Grímsá. Hann bjó í Tungufelli. Hann átti Geirbjörgu, dóttur Bálka ór Hrútafirði, þeira sonr Véleifr inn gamli.
   Flóki, þræll Ketils gufu, [bróðir Skorra], nam Flókadal [allan á milli Flókadalsár ok Geirsár ok bjó í Hrísum] ok var þar drepinn.


20. kapituli.

Óleifr hjalti hét maðr göfugr. Hann kom skipi sínu í Borgarfjörð ok var inn fyrsta vetr með Skalla-Grími. Hann nam land at ráði Skalla-Gríms milli Grímsár ok Geirsár ok bjó at Varmalæk. Hans synir váru þeir Ragi í Laugardal ok Þórarinn lögsögumaðr, er átti Þórdísi, dóttur Óláfs feilans, þeira dóttir Vigdís, er átti Steinn Þorfinnsson. Sonr Raga var Guðþormr, faðir Gunnvarar, móður Þórnýjar, móður Þorláks, föður Runólfs, föður Þorláks byskups.
   Ketill blundr ok Geirr, sonr hans, kómu til Íslands ok váru með Skalla-Grími inn fyrsta vetr. Þá fekk Geirr Þórunnar, dóttur Skalla-Gríms.
   Um várit eftir vísaði Grímr þeim til landa, ok námu þeir upp frá Flókadalsá til Reykjadalsár ok tungu þá alla upp til Rauðsgils ok Flókadal allan fyrir ofan brekkur. Ketill bjó í Þrándarholti. Við hann er kennt Blundsvatn, þar bjó hann síðan.
   Geirr inn auðgi, sonr hans, bjó í Geirshlíð, en átti annat bú at Reykjum inum efrum. Hans synir váru þeir Þorgeirr blundr ok Blund-Ketill ok Svarðkell á Eyri. Dóttir Geirs var Bergdís, er Gnúpr átti Flókason í Hrísum. Þeirar ættar var Þóroddr hrísablundr.
   [Krömu-Oddr hét maðr ágætr, nam Reykjadal inn nyrðra ok alla tungu á milli Reykjadalsár ok Hvítár ok upp til Deilargils. Hans sonr var Önundr, er átti Þorlaugu Þormóðsdóttur. Þeira sonr var Tungu-Oddr, er bjó á Breiðabólstað].
   Önundr breiðskeggr var sonr Úlfars Úlfssonar Fitjumskeggja, Þórissonar hlammanda. Önundr nam tungu alla milli Hvítár ok Reykjadalsár ok bjó á Breiðabólstað. Hann átti Geirlaugu, dóttur Þormóðar á Akranesi, systur Bersa. Þeira sonr var Tungu-Oddr, en Þórodda hét dóttir þeira. Hennar fekk Torfi, sonr Valbrands Valþjófssonar, Örlygssonar frá Esjubergi, ok fylgði henni heiman hálfr Breiðabólstaðr ok Hálsaland með. Hann gaf Signýju, systur sinni, Signýjarstaði, ok bjó hon þar.
   Torfi drap Kroppsmenn tólf saman, ok hann réð mest fyrir drápi Hólmsmanna, ok hann var á Hellisfitjum ok Illugi inn svarti ok Sturla goði, þá er þar váru drepnir átján Hellismenn, en Auðun Smiðkelsson brenndu þeir inni á Þorvarðsstöðum. Sonr Torfa var Þorkell at Skáney.
   Tungu-Oddr átti Jórunni Helgadóttur. Þeira börn váru þau Þorvaldr, er réð brennu Blund-Ketils, ok Þóroddr, er átti Jófríði Gunnarsdóttur, þeira dóttir Húngerðr, er átti Svertingr Hafr-Bjarnarson. Dóttir Tungu-Odds var Þuríðr, [er átti Svarthöfði, ok Jófríðr], er Þorfinnr Sel-Þórisson átti, ok Hallgerðr, er Hallbjörn átti, sonr Odds frá Kiðjabergi. Kjölvör var móðursystir Tungu-Odds, er bjó á Kjölvararstöðum, móðir Þorleifar, móður Þuríðar, móður þeira Gunnhildar, er Kali átti, ok Glúms, föður Þórarins, föður Glúms at Vatnlausu.


21. kapituli.

Rauðr hét maðr, er nam land upp frá Rauðsgili til Gilja ok bjó at Rauðsgili. Hans synir váru þeir Úlfr á Úlfsstöðum ok Auðr á Auðsstöðum fyrir norðan á, er Hörðr vá. Þar hefst saga Harðar Grímkelssonar ok Geirs.
   Grímr hét maðr, er nam land it syðra upp frá Giljum til Grímsgils ok bjó við Grímsgil. Hans synir váru þeir Þorgils auga á Augastöðum ok Hrani á Hranastöðum, faðir Gríms, er kallaðr var Stafngrímr. Hann bjó á Stafngrímsstöðum. Þar heitir nú á Sigmundarstöðum. Þar gagnvart fyrir norðan Hvítá við sjálfa ána er haugr hans. Þar var hann veginn.
   Þorkell kornamúli nam Ás inn syðra upp frá Kollslæk til Deildargils ok bjó í Ási. Hans sonr var Þorbergr kornamúli, er átti Álöfu elliðaskjöld, dóttur Ófeigs ok Ásgerðar, systur Þorgeirs gollnis. Börn þeira váru þau Eysteinn ok Hafþóra, er átti Eiðr Skeggjason, er síðan bjó í Ási. Þar dó Miðfjarðar-Skeggi, ok er þar haugr hans fyrir neðan garð. Annarr sonr Skeggja var Kollr, er bjó at Kollslæk. Synir Eiðs váru Eysteinn ok Illugi.
   Úlfr, sonr Gríms ins háleygska ok Svanlaugar, dóttur Þormóðar af Akranesi, systur Bersa, nam land milli Hvítár ok suðrjökla ok bjó í Geitlandi.
   Hans synir váru þeir Hrólfr inn auðgi, faðir Halldóru, er átti Gizurr hvíti, þeira dóttir Vilborg, er átti Hjalti Skeggjason.
   Annarr sonr hans var Hróaldr, faðir Hrólfs ins yngra, er átti Þuríði Valþjófsdóttur, Örlygssonar ins gamla. Þeira börn váru þau Kjallakr at Lundi í Syðradal, faðir Kolls, föður Bergþórs. Annarr var Sölvi í Geitlandi, faðir Þórðar í Reykjaholti, föður Sölva, föður Þórðar, föður Magnúss, föður Þórðar, föður Helgu, móður Guðnýjar, móður Sturlusona, [Sighvats ok Þórðar ok Snorra. Sonr Sighvats var Sturla, faðir Þuríðar, er herra Rafn átti, þeira börn Jón korpr, Hallkatla ok Valgerðr og Þorgerðr. Synir Hallkötlu ok Jóns Pétrssonar váru þeir Sturla ok Pétr ok Steinunn dóttir, er átti Guðmundr Þorsteinsson, Skeggjasonar].
   Þriði sonr Hrólfs var Illugi inn rauði, er fyrstr bjó í Hraunsási. Hann átti þá Sigríði, dóttur Þórarins ins illa, systur Músa-Bölverks. Þann bústað gaf Illugi Bölverki, en Illugi fór þá at búa á Hofstöðum í Reykjadal, því at Geitlendingar áttu at halda upp hofi því at helmingi við Tungu-Odd. Síðast bjó Illugi at Hólmi iðra á Akranesi, því at hann keypti við Hólm-Starra bæði löndum ok konum ok fé öllu. Þá fekk Illugi Jórunnar, dóttur Þormóðar Þjóstarssonar af Álftanesi, en Sigríðr hengði sik í hofinu, því at hon vildi eigi mannakaupit.
   Hrólfr inn yngri gaf Þorlaugu gyðju, dóttur sína, Oddi Ýrarsyni. Því réðst Hrólfr vestr til Ballarár ok bjó þar lengi síðan ok var kallaðr Hrólfr at Ballará.