Leiðarvísir
Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
---|---|---|---|---|---|---|
Denne teksten finnes på følgende språk ► | ![]() |
![]() |
Leiðarvísir[1]
AM. 194 8vo.[2]
Innhold
Sva er sagt, at umhverfis Island se 7 dægra sigling ath raudum byr, ok skiptiz sva sem þarf, þviat eigi ma eitt vedr hafa. Sva ok medal Islands ok Noregs er kallat iamlangt. Úr Noregi er fyrst at fara til Danmerkr i Ála-borg. Sva telia Romferlar, ath or Ála-borg se 2 daga fỏr til Vebiarga, þa er viku fỏr til Heida-bẻiar, þa er skamt til Sles-vikr, þa dag-fỏr til Ægis-dyra. Þar mẻtazt þessi lond Danmark ok Hollsetu-land, Saxland ok Vinland. Þa er dagfor i Heitsinna-bẻ ꜳ Hollsetulandi, þa ferr yfir Saxelfi til Stỏduborgar. Aa Saxlandi er þiod kurteisuzt, ok nema þar Nordmenn mart eptir ath breyta. I Stoduborg er biskups-stoll ath Mario kirkiu. Þa er 2 daga for til Ferdu-borgar. Þa er skamt til Nyioborgar. Þa er Mundia-borg, þar er byskups-stoll ath Petrs kirkio. Nu skiptazt tungur. Þa er 2 daga for til Pỏddu-brunna, þar er byskups stoll ath Liborius kirkiu, þar hvilir hann.
Þa er 4 daga fỏr til Meginzo-borgar, þar i milli er þorp, er Horus heitir, annat heitir Kiliandr, ok þar er Gnita-heidr, er Sigurdr va ath Fabni. Su er ỏnnur leid ór Stỏdu-borg ath fara ith eystra of Saxland til Horsafellz, þaþan til Valfoborgar, þadan til Hanabruin-borgar, þa til Hilldis-heims, þar er byskups stoll, þar hvilir enn helgi Gudhardus, þa til Gandurheims, þa til Fridla, þa til Arins-borgar, þa er eigi langt til Meginzoborgar sem adr foro ver. Þesar 2 þiod-leidir fara Nordmenn, ok kemr saman leidin i Meginzo-borg, ef þessar ero farnar, ok er þat flestra manna for. Su er ỏnnur leid til Roms ath fara or Noregi . . . til Deventar eda Trectar, oc taka menn þar staf ok skreppu ok vigslu til Rom-ferdar. Or Trekt er 6 daga for til Kolnis-borger, þar er erkibyskups stoll ath Petrs kirkiu. Af Kolnis byskupi skal keisari taka vigslo i þeiri kirkio er Aquisgrani heitir. Or Kolni ero 3 dagleidir upp med Rin til Meginzo-borgar, þar er erkibyskups stoll ath kirkiu Petri et Pauli. Þa er dag-for til Spiro, þar er byskups stoll ath Mario kirkiu. Þa er dagfor til Sels-borger. Þa er dagfor til Strans-borgar, þar er byskups stoll ath Mario kirkiu, þa 3 dagleidir til Boslara-borgar. Þa ferr fra Rin dagfỏr til Solatra. Þa er dag-for til Vivilsborgar, hon var mikil, adr Lodbrokar-synir brutu bana, enn nu er hon litil. Þa er dag-for til Fivizu-borgar, hon stendr vid Marteins-vatn, þar koma leidir saman þeira manna, er fara of Mundio-fiall sudr, Frackar, Flẻmingiar, Valir, Englar, Saxar, Nordmenn. Þa er dag-for til Mauricius-borgar, þar hvilir hann med allt lid sitt 6666 menn. Þar er Petrs-kastali. Fra Mauricius-borg ero 2 dagleidir til Biarnardz spitala, hann er kominn ꜳ fiall upp. Aa Mundio uppi er Petrs spitali, þar er opt ath Olafs messo á sumarit snær á grioti ok iss á vatni. Fyrir sunnan Mundio er Þrela-þorp. Þa er Augusta, god borg, þar er byskups stoll at Ursus kirkiu, þar hvilir hann. Þa er Marteins-kamrar. Þa er Ioforey, þar ero 2 dagleidir a millum ok Augusta. Þa er dagfỏr til Fridsẻlu, þar er byskups stoll ath Eysebius kirkiu, þar hvilir hann. Þa er dagfor austr af Roma-veg til Melans-borger. Ef þu ferr rettan Roma-veg, þa er dagfor til Papeyiar, þar er keisara-stoll ath Sirus kirkiu, þar hvilir hann, þar ox upp Martinus byskup, ok hann á þar hỏfut-kirkiu eina. Þa er dagfor til Plazinzo, þar er byskups stoll ath Mario kirkiu. Aa millum Papeyiar ok Plazinzo fellr á mikil, er Padus heitir. Þa kemr til þeirar leidar, er Ilians-veg foro. Sudr fra Plazinzo er dagfor til Domna-borgar, þar er Eiriks spitali á milli. Þa er á, er Tár heitir, hon er mikith vatn ok skirt, ok saurgaz hon alldri ne blaungaz, þiath þar saukkr til grunna hvert grand ok sauʀ, er a hana er kastat. Þar er Társ-borg fyrir sunnan. Þa skal fara yfir fiall, er Munbard heitir. Langbardaland heitir sunnan fra Munbardi ok nordr til Mundio. Annar endir Mundiofials kemr til siofar vestr ꜳ Styrio-landi, enn annar austr i Feneyiabotnum. A Munbardi er Crucis-markadr ok Fracka-skáli. Þa er Montreflar. Þa er dagfor til Mario-gilldis. Þa er Luna, þar ero Luna-sandar hia borginni, þar ero 10 milur ath fara of þa ena fỏgru sanda, ok ero ỏllum megin borgir, ok er þangat vid-synt. Aa millum Mario-gilldis ok Lunu er Stephanus-borg ok Mario-borg.
I Lunu-sỏndum kalla sumir menn ormgard, er Gunnar var i settr. Þa er sudr fra Kioformunt. I Lunu koma leidir saman af Spani ok fra Jacobs. Dagfor or Lunu til Luku, þar er byskups stóll ath Mario kirkiu, þar er roda su, er Nichỏdemus lét gera eptir gudi sealfum, hon hefir 2 sinnum męllt, annat sinn gaf hon sko sinn aumum manni, en annath sinn bar hon vitni rẻgdum manni. Sudr fra Luko er borg su, er heitir Pisis, þangat hallda kaupmenn dromundum af Gricklandi ok Sikil-ey, Egipta-landz menn, syrlendzkir ok Affrikar. Þar fyrir sunnan er þorp, er Arnblackr heiter. Þa er Mattilldar spitali, þi leystiz hon af or Montakassin ath lata reisa spital ok skal hvern mann ala um nott. Þa er Sanctinus-borg. Þa er Martinus-borg. Þa er Semunt. Þa er Langa-syn, god borg, þar er byskups stoll ath Mario kirkiu, þar ero konur vẻnstar. Þangat ero 3 dagleidir or Luku, en dagfor þadan til Klerka-borgar, onnur til Hanganda-borgar. Þa ferr yfer fiall, er Clemunt heitir, þar er kastali ꜳ uppi, sa heitir mála mulier, þat kỏllum ver illa konu, þar er en versta þiod. Fyrir sunnan Clemunt er Hanganda-borg. Þadan heitir Ruscia nordr til Munbardz. Þa ero 12 milur til Kristino-borgar, þar hvilir hon, ok er þar spor hennar i steini. Þa ero 8 milur til Fla . . . s-borgar. Þa er dagfor til Boternis-borgar, þar er Þidreks-bad. Þadan ero 10 milur til Sutarans micla. Þa er dag-for til Sutarans litla, hann er hia Fegins-brecku, hon er vid Roma-borg fyrir nordan. Sva er sagt, ath Roma se 4 milur ꜳ leingd, en 2 ꜳ breidd. Þar ero 5 byskups stolar. Einn er ath Ions kirkiu baptiste, þar skal eingi messo syngia yfir há-alltari, sa er midr se vigdr en lydbyskup, þar er páfa stoll, þar er blod Christi ok klẻdi Mario ok mikill hlutr beina Iohannis baptiste, þar er umskurdr Christi ok miolk or briosti Mario, af þorn-giord Christz ok af kyrtli hans ok margir adrir helgir domar vardir i eino gullkeri miclo.
Annar byskups stoll er ath Mario kirkiu, þar skal pafi messo syngia iola-dag ok pascha-dag. Þridi er at kirkiu Stephani et Laurenti, þar skal pafi messo syngia enn 8. dag iola ok hatidir þeira sealfra. En austr þadan 2 milur er Agnesar kirkia, hun er dyrliguzt i allri borginni, hana lét gera Constantia dottir Constantini konungs, er hon tok fyrri tru en hann, ok bad hon leyfis ath lata gera Agnesar kirkiu, en konungr leyfdi henne utan borgar ath radi Silvestri pafa. Þadan ero 4 milur i borgina austan i hlid þat, er heitir anteportam latinam, þar er kirkia Iohannis postola. Fra kirkiu Iohannis er skamt til hallar þeirar. er atti Deoclecianus konungr. Þa er Mario kirkia. Þa er kirkia Iohannis et Pauli martirum, þeir voro hirdmenn Constancie. Þa er allra heilagra kirkia micil ok dyrlig ok er opin ofan sem Pulkro kirkia i Hierusalem. Vestr fra borginni er Pals kirkia, þar er munclifi ok borg um utan, er gengr or Roma. Þar er stadr sa, er heitir catacumbas. Þetta er allt fyrir utan Tifr, hon fellr i gegnum borgina Roma, hon hét fordum Albana. Crescencius-kastali er hẻstr i borginni fyrir hedan ána hardla rikr. Þa er kaup-hus Petrs postola hardla mikit ok langt. Þa er en gaufga Petrs kirkia hardla mikil ok dyrlig, þar er lausn ỏll of vandredi manna of allan heim, ok skal austan ganga i Petrs kirkio, ok alltari i midri kirkio, þar er Petrs ỏrk undir alltara, ok þar var hann i myrkvastofu.
Ecclecia Petri 460 pedum a foribus longa ad sanctum alltare, sed lata 230 pedum, ok þi nær stod cros Petri, þa er hann var pindr, sem nu er ha-alltare. I þeim ero half bein Petri et Pauli guds postola, ok half hvortveggi ero i Pals kirkiu. I ha-alltara ero folgin 25 beina lẻrisveina Christz þeira er Petro fylgdu i Roma-borg. I Petrs kirkiu er alltari Silvestri pape, þar sem hann hvilir, Gregorius alltari er i Petrs kirkiu, þar sem hann hvilir, Petrs nal er hia úti fyrir vestan. Sva hafa retorder menn sagt, ath eingi se sva frodr, at vist se ath viti allar kirkior i Romaborg. Roma heiter fyrir nordan Tifr, en Latran fyrir sunnan, ok þo allt saman Roma-borg. Þadan ero 10 milur til Tı . . . am. Þa er dagfor til Florenciusborgar, ỏnnur til Separans borgar. Þar fellr áin Garileam, hon skilr Romveria-riki ok Sikileyiar, ok þar er Campania edr Pull fyrir utan, en Italia fyrir nordan. Þa er Qvinaborg 12 milur fra Separani, þa 6 milur til fialls Montakassin, þar er munclifi rikt ok borg um utan ok 10 kirkiur i, þar er ẻzt kirkia Benedicti, þar skolo eigi kỏnur koma i, þar er Martinus kirkia, er Benedictus lét gera, þar er fingur Mathei postola ok armleggr Martinus byskups, þar er Andreas kirkia ok Mario kirkia, Stephanus kirkia ok Nicholas kirkia. Þa ero 2 dagleider til Kapu. Germanus borg er næst Monta-kassin. Þa ero 2 dagleidir til Beneventar, hon er mest borg ꜳ Puli. I útsudr þadan er Salerni-borg, þar ero lẻknar beztir. Sepont hon stendr undir Michialsfialli ok er 3 milur á breidd, en 10 á leingd, ok er hon á fiall upp, þar er hellir Michaelis ok silkidukr, er hann gaf þangat. Þa er dagfor til Barlar, þa 6 milur til Traon, þa 4 til Bisseno-borgar, 4 til Malfeta-borgar, 4 til Ivent, þa 6 til Nicholaus i Bár, þar hviler hann. Su er ỏnnur ferd ith vestra til Kapu or Roma-borg til Albanus-borgar, þadan ferr til Flaians-bruar, hon er 3 vikna for ath endi-langri ger um fen ok skoga, ok er þat eth agietazta mannvirki, ok ferr of skoga fulla dagleid ok hvert fét ófært nema ath Flaians-bru. Þa er Terentiana, hana brutu Romveriar, ok er hon nu litil. Þa er Fundiana. Þa er Gaida. Þa er 2 daga for til Kapu. Þa ferr til Beneventar. Ut fra er Manupl, þa Brandeis. I hafs-botn þadan ero Feneyiar, þar er patriarcha stoll, þar ero helgir domar Marcus ok Lucas. Skamt fra Duracur er Mario-hỏfn. Þa er Visgardz-hỏfn. Þa er Engils-nes. Þa er skamt til eyiar Paciencia eda Sikil-eyiar, þar er iardelldr ok votn vellandi sem á Islandi. Þa er borg, er Martini heitir, hon er ꜳ Bolgara-landi. Þa er at sigla til eyiar, er Ku heitir, þar koma leidir saman af Puli ok af Mikla-gardi, verdr til land-nordrs á Pul, en ut i haf til Kritar. Ut fra Ku er ey, er Roda heitir.
Þa er ath sigla yfir til til Griklandz ok til Rauda-kastala. Þa er Patera. Þar var Nicholaus byskup fẻddr, ok stendr þar enn skoli hans. Þa er Miʀea-borg, þar var hann byskup. Þa er skamt til Ialanda-nes ꜳ Tyrklandi. Þa er 2 degra haf til Kiprar. Þar gengr hafs-botn, er Nordmenn kalla Átals-fiord, enn Grickir kalla Gullus Satalie. I Kipr er borg, er Beffa heitir, þar er Vẻringa seta, þar andadiz Eirikr Dana konungr Sveins son brodir Knutz ens helga. Hann lagdi fe til i Luku, ath hverr madr skylldi drecka vin okeypis ath ẻrnu af danskri tungu, ok hann lét gera spital 8 milum sudr fra Plazinzoborg, þar er hverr madr fẻddr. Honum veitti Paschalis papa ath fẻra erchistól af Saxlandi i Danmork. Fra Kipr er 2 dẻgra haf til Acrs-borgar, hon er a Iorsala-landi. Þa er Chafarnaum, hon het fordum Þolomaida. Þa Cesarea. Þa er Iaffa, hana kristnadi Baldvini Iorsala konungr ok Sigurdr konungr Magnus son Noregs konungr. Þa er Askalon, hon stendr ꜳ Serklandi ok er heidin. En austr fra Acrs-borg er Syr, þa Seth, þa Tripulis, þa Lic. Þar gengr inn hafs-botn, þann kỏllum ver Anþekio-fiord. Þar er Anthiochia i botninum, þar setti Petr postoli patriarcha stol sinn. Þessar borgir allar standa ꜳ Syrlandi. Galilea-herath er upp ꜳ land fra Akrs-borg. Þar er fiall mikit, er Tabor heitir, þar syndiz postolom Moyses ok Helias. Þa er Nazaret, þar kom Gabriel engill til motz vid Mario, ok þar var Cristr fẻddur 23 vetr. Þa er þorp, er heitir Gilin. Þa er Iohannis-kastali, er fordum hét Samaria, þar fanzt heilagr domr Iohannis baptista, þar er Iacobs brunr, er Cristr bat conuna gefa ser ath drecka af. Þa er Nepl micil borg. Þa er borg, er heitir Casal. Þa er Maka Maria. Þa er upp til Iorsala-borgar, hon er agiẻzt borga allra i heimi, of hana er hvervetna sungit um alla kristni, þviat þar ser enn stormerki pislar Cristz. Þar er kirkia su, er grỏf drottins er i, ok stadr sa, er cross drottins stod, þar ser glỏgt blod Christz á steini, sem ny-blẻtt sé, ok sva mun æ vera til doms-dags, þar na menn liosi a pascha aptan or himni ofan, hon heitir Pulkro kirkia, hon er opin ofan yfir grofinni. Þar er midr heimr, þar skinn sol iamt or himni ofan of Iohannis messo. Þar er spitali Iohannis baptista, sa er rikaztr i ỏllum heimi. Þa er Davids tiorn. I Hierusalem er templum domini ok Salomons musteri.
I ut-sudr fra Iorsala-borg er fiall þat, er heitir Synai, þar kom enn helgi andi yfir postola, ok þar matadiz Cristr skirdags aptan, ok stendr þar enn bord þat, er hann matadiz á. Fiorar milur sudr fra er Bethleem, litil borg ok fỏgr, þar var Cristr borinn. Þadan er skamt til Bethania kastala, þar reisti Cristr Lazarum af dauda. I landsudr fra Iorsala-borg er vátn þat, er heitir dauda-sioʀ, þar sỏkdi gud nidr borgum 2 Sodoma fyrir handan, en Gomorran fyrir hedan, þar fellr Iordan i gegnum ok blendz ecki vid vỏtnin, þviat hon er helgazt vatn. Austr fra borginni er fiall, er heitir mons oliveti, þar ste Cristr upp til himna. Aa medal fiallzins olivéti ok Iorsala-borgar er dalr sa, er heitir vallis Iosaphat, þar er grof Mario drotningar. Þa er long stund til Querencium fiallz, þar fastadi gud, ok þar freistadi diofull hans. Þar er Abraʜams kastali. Þar stod Hiericho. Þar ero Abrahams-veller. Þa er skamt til Iordanar, er Cristr var skirdr, hon fellr or landnordri i út-sudr. Þar fyrir utan ána er Rabita-land, enn fyrir hedan Iorsalaland, er þeir kalla Syrland. Aa árbackanum stendr ein litil kapella, þar for Cristr af klẻdum sinum, ok er þvi kapellan ger til vitnis þes stadar sidan. Ut vid Iordan, ef madr liggr opinn á slettum velli ok setr kne sitt upp ok hnefa á ofan ok reisir þumal-fingr af hnefanum upp, þa er leiþarstiarna þar yfir ath sea iafn-ha en eigi hẻʀa.
Utan fra Iordán er 5 daga fỏr mikil til Akrsborgar, en þadan 14 dęgra haf á Pul, þat er 18 hundruth milna, enn 14 daga ganga ór Bꜳr i Roma-borg, litil 6 vikna for sunnann til Mundio, enn 3 nordr i Heida-bẻ. Enn ith eystra Iliansveg er 9 vikna fỏr. Siau daga for or Heida-bẻ i Vebiorg. Þa er Scỏdu-borgar-ꜳ á midmunda. Ór Vebiorgum er 2 daga for til Álaborgar. Leidarvisir sea ok borga-skipan ok allr þessi frodleikr er ritinn ath fyrir-sogn Nicholas abota, er bẻdi var vitr ok vidfregr, minnigr og margfrodr, rádvis ok rettordr, ok lykr þar þessi frasogn.
Tekst med fotnoter
[Sva[3] er [sa]gt,[4] at umhverfis Island se VII [dægra] sigling ath [ra]udum[5] byr, ok[6] skiptiz sva[7] sem [þarf,[8] [þviat eigi] ma eitt ve[dr] [h]afa.[9] Sva [ok medal Island[s] [ok] No[regs] er kallat iamlangt.[10] [Úr Noregi[11] er fyrst a[t] fara[12] til Danmerkr i Ála-borg[13]. Sva telia Romferlar, ath or Ála-borg se II dag[a] [fỏr] til Vebiarga, þa er viku fỏr til Heida-bẻiar, þa er skamt til Sles-vikr, þa[14] dag-fỏr til Ægis-dyr[a]. Þar mẻtazt þessi lond Danmark ok[15] Hollsetu-land, Sax[-land] ok Vinland.[16] Þa er dagfor[17] i Heitsinn[a]-bẻ ꜳ Hollsetulandi, þa ferr[18] yfir Saxelfi til Stỏduborgar. Aa Saxlandi er þiod kurteisuzt, ok nema [þar Nordmenn[19] mart eptir ath breyta. I Stoduborg er biskups-sto[ll] ath Mario kirkiu. Þa er II |[20] daga for til Ferdu-borgar.[21] Þa er skamt til Nyioborgar. Þa er Mundia-borg, þar er byskups-stoll ath Petrs kirkio. Nu skiptazt tungur. Þa er II daga for til Pỏddu-brunna,[22] þar er byskups stoll ath Liborius kirkiu, [þar hvilir hann.[23] Þa er IIII daga fỏr til Meginzo-borgar, þar i milli er þorp, er Horus heitir, annat[24] heitir Kiliandr, ok þar er Gnita-heidr, er Sigurdr va ath Fabni.[25] Su er ỏnnur leid ór Stỏdu-borg ath fara[26] ith eystra of Saxland til Horsafellz, þaþan[27] til Val[f]oborgar,[28] þadan til Hana-[b]ruin-borgar,[29] [þ]a til Hilldis-he[ims], [þar er byskups stoll, þar hvilir enn helgi Gu[d]hardus,[30] þa til Gandurheims, þa til Fridla, þa til Arins-borgar, þa er eigi lan[gt] til [Me]ginzoborgar sem adr [foro ver.[31] Þesar [II þiod-leid[ir][32] [fara] [Nor]dmenn, [ok] kemr saman leidin i Meginzo[-borg, ef [þess]ar ero farn[ar],[33] ok er þat [flest]ra manna for. Su er ỏnnur [leid[34] til Roms[35] [ath] f[ara] or [Noregi . . .[36] til Deventar eda[37] Trectar, oc taka[38] menn þar sta[f] [ok skreppu] ok vigslu til Rom-ferdar. Or Trekt er [[V]I dag[a][39] f[or] [til] K[oln]is-borger, þar er erkibyskups stoll [ath Petrs kirkiu. Af Kolnis [b]yskupi skal keisari taka vigslo i þeiri kirkio er Aquis[g]rani heitir. Or Kolni ero III dagleidir upp med Rin til Meginzo-borgar, þar er[40] erkibyskups stoll ath k[irkiu] [P]etri et Pauli.[41] Þa er dag-for til Spiro[42], þar er byskups stoll [ath Mario kirkiu.[43] Þa er[44] dagfor[45] til Sels-borger.[46] Þa[47] er dagfor til Strans-[bor]gar, þar er byskups stoll [ath Mario kirkiu,[48] þa[49] III dagleidir til Boslara-borgar.[50] Þa ferr fra Rin dagfỏr til Solatra. [Þa er dag-for[51] til[52] Vivilsborgar, [hon var mikil, adr Lodbrok[ar]-synir brutu bana, enn nu er hon litil.[53] Þa er dag-for til Fivizu-borgar,[54] hon stendr vid Marteins-vatn, þar koma leidir saman |[55] þeira manna, er[56] fara [of Mundio-fiall sudr,[57] [Frackar, Flẻmingiar, Valir, Englar, Saxar, Nordmenn.[58] Þa[59] er dag-for til Mauricius-borgar, þar hvilir hann med allt [lid sitt[60] VI þusundir ok VI hundrỏth [ok VI tigir manna[61] ok VI menn. Þar er [Pe]trs-kastali. Fra Mauricius-borg[62] [ero II dagleidir[63] til [Biarnar]dz spitala, hann er kominn ꜳ [fiall upp.[64] [[Aa Mun]dio uppi er Petrs spital[i],[65] þar er opt ath Olafs messo á sumarit snær á grioti ok[66] iss á vatni. Fyrir sunnan Mundi[o][67] er Þrela-þorp. Þa er Augusta, god bor[g], þar er byskups stoll at Ursus[68] kirkiu, [þar hvilir hann.[69] Þa er Marteins-kam[rar]. Þa er Ioforey, [þar ero II dagle[i]dir a millum ok A[u]gusta. Þa er dagfỏr[70] til Fridsẻlu, þar er byskups [stoll] [a]th Eysebius[71] kirkiu, þar[72] hvilir hann. Þa er dagfor [au]st[r] af Roma-veg[73] til Melans-borger. Ef þu ferr rettan [R]oma-v[e]g, þa er dagfor til Papeyiar, þar er keisara-stoll ath Sirus kirkiu, þar hvilir hann, þar ox upp Martinus byskup, ok hann á þar hỏfut-kirkiu eina. [Þa] er dagfor til Plazinzo, þar er byskups stoll ath Mario kirkiu. Aa millum Papeyiar ok Plazinzo[74] fellr á [mi]k[i]l, er Padus heitir. Þa kemr til þeirar leidar, er [Ilians-veg foro.[75] Sudr fra Plazinzo er dagfor til Domna-borgar, þar er Eiriks spitali[76] á milli. Þa er[77] á, er Tár heitir, hon er mikith vatn ok skirt, [ok saurgaz hon[78] alldri ne blaungaz, þiath |[79] þar saukkr til grunna hvert grand ok sauʀ, er a hana er kastat. Þar er Társ-borg fyrir sunnan. Þa skal fara yfir fiall, er Munbard heitir. Langbardaland heitir sunnan fra Munbardi[80] ok nordr til Mundio.[81] [Annar endir Mundiofials kemr til siofar vestr ꜳ Styrio-landi, enn annar austr i Feneyiabotnum.[82] A Munbardi er Crucis-markadr[83] ok Fracka-skáli. Þa er Montreflar. Þa er dagfor til Mario-gilldis. [Þa] er Luna, þar ero Luna-sandar hia borginni, þar ero X mi[lur] ath fara of[84] þa ena fỏgru sanda, ok ero ỏllum megin borg[ir], [ok e[r] [þ]angat[85] vid-synt. Aa millum Mario-gilldis ok Lunu er Stephanus-borg ok Mario-borg. I Lunu-sỏndum kalla sumir menn ormgard, er Gunnar var i settr. Þa er sudr fra Kiofor[m]unt. I Lunu koma leidir saman af Spani ok fra Jacobs. Dagfor or Lunu til Luku, þar er byskups stóll ath Mario kirkiu, þar er roda su, er Nichỏdemus lét gera eptir gudi sealfum, hon hefir II sinnum męllt, annat sinn gaf hon sko sinn aumum manni, en annath sinn bar hon vitni rẻgdum manni. Sudr fra Luko er borg su, er heitir Pisis,[86] þangat hallda kaupmenn dromundum af Gricklandi ok Sikil-ey, Egipta-landz menn, syrlendzkir ok Affrikar. Þar fyrir sunnan er þorp, er Arnblackr heiter. Þa er Mattilldar sp[it]ali, þi leystiz hon af or Montakassin ath [l]ata reisa spital ok skal hvern mann ala um nott. Þa er Sanctinus-borg. Þa er Martinus-borg. Þa er [Semunt. Þa er Langa-syn,[87] god borg, þar er[88] byskups stoll ath Mario kirkiu, |[89] þar ero konur vẻnstar. Þangat ero III dagleidir or Luku, en dagfor þadan til Klerka-borgar, onnur til Hanganda-borgar. Þa ferr yfer fiall, er Clemunt[90] heitir, þar er kastali ꜳ uppi, sa heitir mála mulier, þat kỏllum ver illa konu, þar er en versta þiod. Fyrir sunnan Clemunt er Hanganda-borg. Þadan heitir Ruscia[91] nordr t[il] [Munbardz]. Þa ero XII milur til Kristino-borgar, þar hvilir [hon, ok er þar spor] hennar i steini. Þa ero VIII milur til [Fla . . . [s]-borg[ar].[92] Þa er dagfor til Boternis-borgar, þar er Þidreks-b[ad]. [Þaðan] ero X milur til Sutarans micla. Þa er dag-for til Sut[ara]ns litla, hann er hia Fegins-brecku, hon er vid Roma-borg fyrir nor[dan]. [S]va er sagt, ath Roma se IIII milur ꜳ leingd, en [II] [a]a breidd. Þar ero V byskups stolar. Einn er ath Ions kirkiu baptiste, þar skal eingi messo syngia yfir há-alltari, sa er midr se vigdr en lydbyskup, þar er páfa stoll, þar er blod Christi ok klẻdi Mario ok mikill hlutr beina Iohannis baptiste, þar er umskurdr Christi ok miolk or briosti Mario, af þorn-giord Christz ok af kyrtli hans ok margir adrir helgir domar vardir i eino gullkeri miclo.
Annar byskups stoll er ath Mario kirkiu, þar skal pafi messo [sy]ngia iola-dag ok pascha-dag. Þridi er at kirkiu Stephani et Laurenti, þar skal pafi messo syngia enn VIII. dag iola ok hatidir þeira sealfra. En austr þadan II milur er Agnesar kirkia, hun er dyrliguzt i allri borginni, hana lét gera Constantia dottir Constantini konungs, er hon tok |[93] fyrri tru en hann, ok bad hon leyfis ath lata gera Agnesar kirkiu, en konungr leyfdi henne utan borgar ath radi Silvestri pafa. Þadan ero IIII milur i borgina austan i hlid þat, er heitir anteportam latinam, þar er kirkia Iohannis postola. Fra kirkiu Iohannis er skamt til hallar þeirar. er atti Deoclecianus konungr. Þa er Mario kirkia. Þa er kirkia Iohannis[94] et Pauli martirum, þeir [voro hird]menn Constancie.[95] Þa er allra heilagra kirkia micil ok d[yrlig] [ok er] [o]pin ofan sem Pulkro kirkia i Hierusalem. Vestr fra bor[ginni] er Pals kirkia, þar er munclifi ok borg um utan, er gengr or Ro[m]a. [Þar] er stadr sa, er heitir catacumbas. Þetta er allt fyrir utan Tifr, hon fellr i gegnum borgina Roma, hon hét fordum A[lban]a. Crescencius-kastali er hẻstr i borginni fyrir hedan ána [hard]la rikr. Þa er kaup-hus Petrs postola hardla mikit ok langt. Þa er en gaufga Petrs kirkia hardla mikil ok dyrlig, þar er lausn ỏll of vandredi manna of allan heim, ok skal austan ganga i Petrs kirkio, ok alltari i midri kirkio, þar er Petrs ỏrk undir alltara, ok þar var hann i myrkvastofu.
Ecclecia Petri CCCCLX pedum a foribus longa ad sanctum alltare, sed lata CCXXX p[e]dum, ok þi nær stod cros Petri, þa er hann v[ar] pindr, sem nu er ha-a[ll]t[ar]e. I þeim ero half bein Petri et Pauli guds postola, ok half hvortveggi ero i Pals kirkiu. I ha-alltara ero folgin XXV beina lẻrisveina Christz |[96] þeira er Petro fylgdu i Roma-borg.[97] I Petrs kirkiu er alltari Silvestri pape, þar sem hann hvilir, Gregorius alltari er i Petrs kirkiu, þar sem hann hvilir, Petrs nal er hia úti fyrir vestan. Sva hafa [retorder menn[98] sagt, ath eingi se sva frodr, at vist se ath viti allar kirkior i Romaborg. Roma heiter fyrir nordan[99] Tifr, en Latran [f]yrir s[unnan], ok þo allt saman Roma-borg. Þadan ero X milur til Tı . . .[100] [am. Þa] er dagfor til Florenciusborgar, ỏnnur til Separans [borgar].[101] [Þar fellr] áin Garileam, hon skilr Romveria-riki ok Sikileyiar, ok [þar er] Campania edr Pull fyrir utan, en Italia fyrir nordan. Þa [er] . . [qvi?]naborg[102] XII milur fra Separani, þa VI milur til fialls [Mo]ntakassin, þar er munclifi rikt ok borg um utan ok X kirkiur i, þar er ẻzt kirkia Benedicti, þar skolo eigi kỏnur koma i, þar er Marti[n]us kirkia, er Benedictus lét gera, þar er fingur Mathei postola ok armleggr Martinus byskups, þar er Andreas kirkia ok Mario kirkia, Stephanus kirkia ok Nicholas kirkia. Þa ero II dagleider til Kapu. Germanus borg[103] er næst Monta-kassin. Þa ero II dagleidir til Beneventar, hon er mest borg ꜳ Puli. I útsudr þadan er Salerni-borg, þar ero lẻknar beztir. Sepont hon stendr undir Michialsfialli ok er III milur á breidd, en X á leing[d], ok er hon á fiall upp, þar er hellir Michaelis ok silkidukr, er hann gaf þangat. Þa er dagfor til Barlar, þa VI milur til Traon, þa IIII til Bisseno-borgar, IIII til Malfeta-borgar, IIII til Ivent, þa VI til Nicholaus i Bár, þar hviler hann. Su er ỏnnur ferd ith vestra til Kapu or Roma-borg til Albanus-borgar,[104] |[105] þadan ferr til Flaians-bruar,[106] hon er III vikna for ath endi-langri ger um fen ok skoga, ok er þat eth agietazta mannvirki, ok ferr of skoga fulla dagleid ok hvert fét ófært nema ath Flaians-bru.[107] Þa er Terentiana, hana brutu Romveriar, ok er hon nu litil. Þa er Fundiana. [Þ]a er [Ga]ida. Þa er II daga for til Kapu. Þa ferr til Beneventar. [Ut fra er] Manupl, þa Brandeis. I hafs-botn þadan ero Fe[neyiar, þar er] [p]atriarcha stoll, þar ero helgir domar Marcus ok Lucas. Ska[mt fra] [D]uracur er Mario-hỏfn. Þa er Visgardz-hỏfn. Þa er Eng[ils-n]es. Þa er skamt til[108] eyiar Paciencia eda Sikil-eyiar, [þar] er iardelldr ok votn vellandi sem á Islandi. Þa er borg, er Martini heitir, hon er ꜳ Bolgara-landi. Þa er at sigla til eyiar, er Ku heitir, þar koma leidir saman af Puli ok af Mikla-gardi, verdr til land-nordrs á Pul, en ut i haf til Kritar. Ut fra Ku er ey, er[109] Roda heitir. Þa er ath sigla yfir til til Griklandz ok til Rauda-kastala. Þa er Patera. Þar var Nicholaus byskup fẻddr, ok stendr þar enn skoli hans. Þa e[r] Miʀea-borg, þar var hann byskup. Þa er skamt [t]il Ialanda-ne[s] ꜳ Tyrklandi. Þa er II degra haf til Kiprar. Þar gengr hafs-botn, er Nordmenn kalla Átals-fiord, enn Grickir kalla Gullus[110] Satalie. I Kipr er borg, er[111] Beffa[112] heitir, þar er Vẻringa seta, þar andadiz Eirikr Dana konungr Sveins son brodir Knutz ens helga. Hann lagdi fe til i Luku, ath hverr madr skylldi drecka vin okeypis ath[113] ẻrnu af danskri tungu, ok |[114] hann lét gera spital VIII milum[115] sudr fra Plazinzoborg, þar er hverr madr fẻddr. Honum veitti Paschalis papa ath fẻra erchistól af Saxlandi i Danmork. Fra Kipr er II dẻgra haf til Acrs-borgar, hon [er] a Iorsala-landi. Þa er Chafarnaum, [hon het fordum Þolomaida.[116] Þa Cesarea. Þa er Iaffa, hana kristnadi Baldvini Iorsala konungr ok Sigurdr konungr Magnus son Noregs konungr. Þa er Askalon, hon stendr ꜳ Serklandi ok er heidin. En austr fra Acrs-borg er Syr, þa Seth, þa Tripulis, þa Lic. Þar gengr inn hafs-botn, þann kỏllum ver Anþekio-fiord. Þar er Anthiochia i botninum, þar setti Petr postoli patriarcha stol sinn. Þessar borgir allar standa ꜳ Syrlandi. Galilea-herath er upp ꜳ land fra[117] Akrs-borg. Þar er fiall mikit, er Tabor heitir, þar syndiz postolom Moyses ok Helias. Þa er Nazaret, þar kom Gabriel engill til motz vid Mario, ok þar var Cristr fẻddur [III vetr ok XX.[118] Þa er þorp, er heitir Gilin. Þa er Iohannis-kastali, er fordum hét Samaria, þar fanzt heilagr domr Iohannis baptista, þar er Iacobs brunr, er Cristr bat conuna gefa ser ath drecka af. Þa er Nepl micil borg. Þa er borg, er heitir Casal. Þa er Maka[119] Maria. Þa er upp til Iorsala-borgar, hon er agiẻzt borga allra i heimi, of hana er hvervetna sungit um alla kristni, þviat þar ser enn stormerki pislar Cristz. Þar er kirkia su, er grỏf drottins er i, ok |[120] stadr sa, er cross drottins stod, þar ser glỏgt blod Christz á steini, sem ny-blẻtt sé, ok sva mun æ[121] vera til doms-dags, þar na menn liosi a pascha aptan or himni ofan, hon heitir Pulkro kirkia, hon er opin ofan yfir grofinni. Þar er midr heimr, þar skinn sol iamt or himni ofan of Iohannis messo. Þar er spitali Iohannis baptista, sa er rikaztr i ỏllum heimi. Þa er Davids tiorn.[122] I Hierusalem er templum domini ok Salomons musteri.
I ut-sudr fra Iorsala-borg er fiall þat, er heitir Synai,[123] þar kom enn helgi andi yfir postola, ok þar matadiz Cristr skirdags aptan, ok stendr þar enn bord þat, er hann matadiz á. Fiorar milur sudr fra er Bethleem, litil borg ok fỏgr, þar var Cristr borinn. Þadan er skamt til Bethania kastala,[124] þar reisti Cristr Lazarum af dauda. I landsudr fra Iorsala-borg er vátn þat, er heitir dauda-sioʀ, þar sỏkdi gud nidr borgum II Sodoma fyrir handan, en Gomorran fyrir hedan, þar fellr Iordan i gegnum ok blendz ecki vid vỏtnin, þviat[125] hon er helgazt vatn. Austr fra borginni er fiall, er heitir mons oliveti, þar ste Cristr upp til himna. Aa medal fiallzins olivéti ok Iorsala-borgar er dalr sa, er heitir vallis Iosaphat, þar er grof Mario drotningar. Þa er long stund til Querencium fiallz, þar fastadi gud, ok þar freistadi diofull hans. Þar er Abraʜams kastali. Þar stod Hiericho. Þar ero |[126] Abrahams-veller. Þa er skamt til Iordanar, er Cristr var skirdr, hon fellr or landnordri i út-sudr. Þar fyrir utan ána er Rabita-land, enn fyrir hedan Iorsalaland, er þeir kalla Syrland. Aa árbackanum stendr ein litil kapella, þar for Cristr af klẻdum sinum, ok er þvi kapellan[127] ger til vitnis þes stadar sidan. Ut vid Iordan, ef madr liggr opinn á slettum velli ok setr kne sitt upp ok hnefa á ofan ok reisir þumal-fingr af hnefanum upp, þa er leiþarstiarna þar yfir ath sea iafn-ha en eigi hẻʀa.
Utan fra Iordán er V daga fỏr mikil til Akrsborgar, en þadan XIIII dęgra haf á Pul, þat er XVIII hundruth milna, enn XIIII daga ganga ór Bꜳr i Roma-borg, litil VI vikna for sunnann til Mundio, enn III nordr i Heida-bẻ. Enn ith eystra[128] Iliansveg er IX vikna fỏr. Siau daga for or Heida-bẻ i Vebiorg. Þa er Scỏdu-borgar-ꜳ[129] á midmunda. Ór Vebiorgum er II daga for til Álaborgar. Leidarvisir sea ok borga-skipan ok allr þessi frodleikr er ritinn ath fyrir-sogn Nicholas abota, er bẻdi var vitr ok vidfregr, minnigr og margfrodr, rádvis ok rettordr, ok lykr þar þessi frasogn.[130]
Noter:
- ↑ Utdrag fra Alfræði Íslenzk I.
- ↑ Text i klammer er udfyldt efter AM. 766b 4to, afskrift av Arne Magnusson.
- ↑ Til 1326-1611 svarer en parallel i AM. 736 II, 4to (her betegnet 736*), fra hvilken tekst samtlige varianter anføres.
- ↑ af froodum siglinga monnum tilf. 736*.
- ↑ hraudum 736*.
- ↑ ef 736*.
- ↑ vedr 736*.
- ↑ hentar 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ [langt er ok i millum Islands ok Noregs kallat 736*.
- ↑ [Nu ef þu vilt fara til Roms ur Noregi þa 736*.
- ↑ sudr tilf. 736*.
- ↑ ála-sund eda Ala tilf. 736*.
- ↑ er tilf. 736*.
- ↑ udel. 736*.
- ↑ Vindland 736*.
- ↑ ein tilf. 736*.
- ↑ er faret 736*.
- ↑ [Nordmenn þar 736*.
- ↑ 11v
- ↑ Frudu-borgar 736*.
- ↑ Fỏdu-bruna 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ ok annat er 736*.
- ↑ Fofni 736*.
- ↑ faret er 736*.
- ↑ dagleid(?) tilf. 736*.
- ↑ Frudu-borgar 736*.
- ↑ Habrunni-borgar 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ [var sagt 736*.
- ↑ [tvennar 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ lei cd.
- ↑ [faur 736*.
- ↑ [Efter nōr̄ er i cd. c. 3 bogstavpladser bortsmuldrede, derefter ses resten af et under linjen gående bogstav (ſ?) og spor til 1-2 bogstavpladser, hvorefter linjen ender med e(n?)da. Svarende hertil har 736*: til Frijslandz.
- ↑ ed cd.
- ↑ 736*; udel. cd.
- ↑ [sål. 736*; ved bortsmuldring I dag cd.
- ↑ konjektur; udel. cd.
- ↑ [udel. '736*.
- ↑ borgar tilf. 736*
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ rettet fra III cd.(?), næsten ulæseligt 736*.
- ↑ sål. bægge hdskr.
- ↑ Selis-borgar 736*.
- ↑ ok þa 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ eru tilf. 736*.
- ↑ Buslara-borgar 736*.
- ↑ [ok onnur 736*.
- ↑ 736*; mgl. cd.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ Fruizo-borgar 736*.
- ↑ 12r
- ↑ sem 736*.
- ↑ [sudr yfir Mundio fioll 736*.
- ↑ [Nordmenn, Saxar, Einglands menn, Valir, Flẻmingiar, Frackar 736*.
- ↑ Þadan 736*.
- ↑ [sitt lid 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ kirkiu 736*.
- ↑ [er II daga faur 736*.
- ↑ [fialle uppe 736*.
- ↑ [Petrs spitali er ok uppi a Mundio fialle 736*.
- ↑ enn 736*.
- ↑ fioll tilf. 736*.
- ↑ Ursulu 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ [Fra Augustu borg eru III dagleidir 736*.
- ↑ Eusebius 736*.
- ↑ ok þar 736*.
- ↑ Rom-vege 736*.
- ↑ borgar tilf. (men udprikket) 736*.
- ↑ [Ilians-vegur liggur 736*.
- ↑ spitall 736*.
- ↑ ein tilf. 736*.
- ↑ [hon saurgaz 736*.
- ↑ 12v
- ↑ fialle tilf. 736*.
- ↑ fialla tilf. 736*.
- ↑ [udel. 736*.
- ↑ eda borg tilf. 736*.
- ↑ um 736*.
- ↑ [þangat er 736*, som her ender defekt.
- ↑ pifis opr. cd.
- ↑ [sem̄t . . langs syn cd. Det første af disse ord betegner ifg. Werlauff Siena, det andet opfatter han som et appellativ med betydning ”vid udsigt“ (amplus prospectus). Langa-syn må dog vistnok tages som nomen proprium, og muligvis indeholder da dette en omtydning af navnet Siena.
- ↑ konjektur; udel. cd.
- ↑ 13r
- ↑ clem̄t cd.
- ↑ Utvilsomt feil for Tuscia.
- ↑ Ordets midterste del bortsmulret; sandsynligvis Flavians.
- ↑ 13v
- ↑ Iohanni cd.
- ↑ constancio cd.
- ↑ 14r
- ↑ I nedre margen er med en smuk hånd fra 14. årh.s slutning tilf. Iaspar fert mirram; thvs melchior baltazar avrvm.
- ↑ [I teksten står frodir menn, men disse ord er indcirklede ved streger og småhager, og rettelsen tilföjet i marginen.
- ↑ konjektur: udel. cd.
- ↑ Resten af ordet og det nærmest følgende er nu bortsmulret; midtpartiet står også på Arne Magnussons afskrift blankt. Ifg. Werlauff sigtes her til Tusculum.
- ↑ Allerede A. M. har prikker for de efter b følgende bogstaver.
- ↑ Ordets begyndelse er bortsmulret med undtagelse af en under linjen gående streg foran na; A. M. og Werlauff gengiver denne ved y, men da byens navn er Aqvino, har man snarere her resten af et q.
- ↑ konjektur; bp̄c̄ cd.
- ↑ Albanus-bꝰ cd.
- ↑ 14v
- ↑ d. v. s. Traians-bruar.
- ↑ d. v. s. Traians-bru.
- ↑ Herefter er en bogstavplads udraderet.
- ↑ konjektur; udel. cd.
- ↑ d. v. s. Gulfus.
- ↑ konjektur; udel. cd.
- ↑ sål. snarere end Bessa cd., d. v. s. Baffa.
- ↑ th næsten bortslidt.
- ↑ 15r
- ↑ ilum næsten bortslidt.
- ↑ [urigtig henført til Chaf. i steden for til Acrs-borg.
- ↑ konjektur; udel. cd.
- ↑ [sål. cd.
- ↑ sål. (ikke Makam) cd. Sml. Antq. Russes II, 411.
- ↑ 15v
- ↑ Sål. snarest cd., uagtet skriveren for dette bogstav ellers anvender tegnet ẻ; þar læser Arne Magnusson og Werlauff.
- ↑ fejl for turn.
- ↑ fejl for Syon.
- ↑ kasta cd.
- ↑ þat cd.
- ↑ 16r
- ↑ kap' cd.
- ↑ fejl for vestra.
- ↑ muligvis Stỏdu-borgar-ꜳ cd.
- ↑ Her ender Arne Magnussons afskrift AM 766b, 4to. I det følgende betegner kantede klammer steder, som nu ved slid eller bortsmulring er tvivlsomme i codex. Udfyldning fra andre kilder kursiveres.