Mána þáttr skálds

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif


Íslendinga sögur

Mána þáttr skálds

Guðni Jónsson

bjó til prentunar


ÞEIR Magnús konungr lágu viku í Unnardys á Lista. Þar var þá með Magnúsi konungi Máni skáld ok kvað vísu:

Byr gef brátt, enn örvi,
Björgynjar til mörgum,
þess biðjum vér, þjóðum,
þungstóls konungr sólar.
Angrar oss, þats lengi
útnyrðingr heldr fyrðum,
vindr es til seinn at sundi
sunnrænn, í dys Unnar.1

Konungr mælti: "Vel er kveðit, Tungli."
   En skyrtur margar lágu í hrúgu, er þvegnar höfðu verit, ok mælti konungr, at hann skyldi hafa eina.
   Máni kom til hans austr at landsenda, var þá kominn frá Rómi ok var stafkarl, gekk inn í stofuna, þar er konungrinn var með sveit sinni, ok var hann þá ekki féligr, Máni, kollóttr ok magr ok nær klæðlauss, ok þó kunni hann konung vegliga at kveðja. Konungr spurði, hverr hann væri. Hann kveðst heita Máni ok vera íslenzkr ok þá kominn frá Rómi sunnan.
   Konungr mælti: "Þú munt kunna fræða, Tungli. Sezt niðr ok kveð."
   Hann kvað síðan Útfarardrápuna, er Halldórr skvaldri orti um Sigurð konung Jórsalafara, móðurföður Magnúss konungs, ok fekk þetta kvæði góðan róm, þótti ok vel skemmt.
   En leikarar tveir váru í stofunni, er hlaupa létu smárakka yfir hávar stengr fyrir tígnum mönnum ok því hæra sem menn váru tígnari.
   Konungr mælti: "Finnr þú, Tungli, at leikararnir sjá ekki vel til þín? Nú yrkðu um þá vísu, ok má vera, at þér verði heldr gagn at."
   Þá kvað Máni:

Slægr ferr gaurr með gígju,
ginn es hér komit inni,
meiðr hefr skjaldar skóða
skrípalát, ok pípur.
Rekkr lætr rauða bikkju,
rækið skvaldr, fyr aldir,
skulut hlýða því þjóðir,
þat es skaup, of staf hlaupa.2

Ok enn kvað hann:

Gígja syngr, þars ganga
grípa menn til pípu.
Færa fólsku stóra
fram leikarar bleikir.
Undr es, hvé augum vendir
umb, sás þýtr í trumbu.
Kníðan lítk á kauða
kjaft ok blásna hvafta.3

Þá varð at mikill hlátr, ok slógu hirðmenn hring um þessa leikara ok kváðu vísuna ok æ þat oftast: "kjaft ok blásna hvafta."
   Þeim leikurunum þótti nær sem þeir væri í eldi ok kómust út ór stofunni. En konungr tók Mána til sín, ok var hann síðan í hans föruneyti til Björgynjar.


Athugasemdir og skýringar:

1) Gef brátt, enn örvi konungr sólar þungstóls, byr mörgum þjóðum til Björgynjar. Þess biðjum vér. Oss angrar, þats útnyrðingr heldr fyrðum lengi í Unnardys. Sunnrænn vindr es til seinn at sundi: Gefðu fljótt, örláti himnakonungur, byr mörgum þjóðum til Björgynjar. Eg bið þess. Það angrar oss, að útnyrðingurinn heldur mönnum lengi í Unnardys. Sunnanvindurinn er of seinn yfir hafið.
2) Slægr gaurr ferr með gígju ok pípur. Ginn es komit hér inni. Meiðr skjaldar skóða hefr skrípalát. Rekkr lætr rauða bikkju hlaupa of staf fyr aldir. Rækið skvaldr. Þjóðir skulut hlýða því. Þat es skaup: Hinn slægi skálkur handleikur gígju og hljóðpípur, Fíflskapur er hafður í frammi hér inni. Maðurinn fer með skrípalœti. Hann lœtur rauða tík hlaupa yfir prik frammi fyrir mönnum. Rekið brott skvaldur þetta. Menn skulu ekki hlusta á það. Það er skoplegt.
3) Gígja syngr, þars menn grípa til pípu ganga. Bleikir leikarar færa fram stóra fólsku. Undr es, hvé vendir augum umb, sás þýtr í trumbu. Lítk kníðan á kauða kjaft ok blásna hvafta: Gígjan syngur, þar sem menn grípa til pípublástra. Bleikir leikarar hafa í frammi mikla fólsku. Furðulegt er, hversu trumbuþeytarinn ranghvolfir augunum. Eg sé á kauða þaninn kjaft og útblásinn hvoftinn.