Vis kilden til Haralds saga hins hárfagra

{| class="toccolours" border="1" width="100%" cellpadding="4" style="border-collapse:collapse"
|- style="background-color:#e9e9e9"  
!align="center" valign="top" width="40%" | '''Velg språk''' !!align="center" valign="top" width="10%" | Norrønt !!align="center" valign="top" width="10%"| Islandsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Norsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Dansk !!align="center" valign="top" width="10%"| Svensk !!align="center" valign="top" width="10%"| Færøysk
|-
! Denne teksten finnes på følgende språk ► !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Haralds saga hins hárfagra]] !!  !!  [[Fil:Norsk.gif|32px|link=Soga um Harald Haarfagre]] !! [[Fil:Dansk.gif|32px|link=Harald haarfager og kong Adalsten af England]] !! [[Fil:Svensk.gif|32px|link=Harald hårfagres historia]] !! 
|-
!  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Haraldz saga ins hárfagra (FJ)]] !!  !!  [[Fil:Norsk.gif|32px|link=Harald Haarfagres saga]] !! [[Fil:Dansk.gif|32px|link=Harald Hårfagers saga]] !! !!
|-
!  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Haralds saga hárfagra (Codex Frisianus)]] !!  !!  !!  !!  !! 
|-
|}


<center><big><big>'''[[Heimskringla]]'''</big></big><br>'''Snorra Sturlusonar'''<br>N. Linder og H. A. Haggson<br>1869-1872 


<big>'''Haralds saga hins hárfagra'''</big></center>


'''1.''' ''Orrosta Haralds við Haka ok Gandálf, föður hans.''

Haraldr konungr tók konungdóm eptir föður sinn; þá var hann 10 vetra gamall. Hann var allra manna mestr ok sterkastr ok fríðastr sýnum, vitr maðr ok skörungr mikill. Guthormr, móðurbróðir hans, gerðist forstjóri fyrir hirðinni ok fyrir öllum landráðum; hann var ok hertogi fyrir liðinu. Eptir líflát Hálfdanar svarta géngu margir höfðingjar á ríkit, þat er hann hafði leift; var hinn fyrsti maðr Gandálfr konungr, ok þeir brœðr Högni ok Fróði, synir Eysteins konungs af Heiðmörk; ok Högni Káruson gékk víða yfir Hringaríki. Þá byrjar ferð sína Haki Gandálfsson út á Vestfold með 300 manna, ok fór hit efra um dali nökkura ok ætlaði at koma á úvart Haraldi konungi; en Gandálfr konungr sat í löndum með her sinn, ok þar ætlaði hann at flytjast yfir fjörðinn með her sinn á Vestfold. En er þat spyrr Guthormr hertogi, þá samnar hann her ok ferr með Haraldi konungi, ok vendir fyrst móti Haka upp á land, ok finnast þeir í dal nökkurum; varð þar orrosta, ok fékk Haraldr konungr sigr. Þar féll Haki konungr ok mikill hluti liðs hans. Þar heitir síðan Hakadalr. Eptir þat venda þeir aptr, Haraldr konungr ok Guthormr hertogi, en þá var Gandálfr konungr kominn á Vestfold, ok fara nú hvárir móti öðrum, ok er þeir finnast, verðr orrosta hörð. Þaðan flýði Gandálfr ok lét mestan hluta liðs síns, ok komst við svá búit í ríki sitt. Ok er þessi tíðindi spyrja synir Eysteins konungs á Heiðmörk, væntu þeir sér skjótt hers; þeir gera orð Högna Kárusyni ok Guðbrandi hersi, ok leggja stefnu sín á milli á Heiðmörk á Ringisakri.


'''2.''' ''Haraldr konungr sigraði fim höfðingja.''

Eptir þessar orrostur ferr Haraldr konungr ok Guthormr hertogi, ok alt lið þat er þeir fá, ok venda til Upplanda ok fara mjök markleið. Þeir spyrja hvar Upplendinga konungar hafa lagt stefnu sína, ok koma þar um miðnætti, ok verða eigi varðmenn fyrr varir við, en lið var komit fyrir þá stofu, er inni var Högni Káruson, ok svá þá er Guðbrandr svaf í, ok lögðu eld í hváratveggju. En Eysteins synir kómust út með sína menn ok börðust um hríð, ok féllu þar báðir Högni ok Fróði. Eptir fall þessarra 4 höfðingja eignaðist Haraldr konungr með krapt ok framkvæmd Guthorms, frænda síns, Hringaríki ok Heiðmörk, Guðbrandsdali ok Haðaland, Þótn ok Raumaríki, Vingulmörk allan hinn nörðra hlut. Eptir þat höfðu þeir Haraldr konungr ok Guthormr hertogi úfrið ok orrostur við Gandálf konung, ok lauk með því, at Gandálfr konungr féll í hinni síðustu orrostu, en Haraldr konungr eignaðist ríki alt suðr til Raumelfar.


'''3.''' ''Frá Gyðu Eiríksdóttur.''

Haraldr konungr sendi menn sína eptir meyju einni, er Gyða er nefnd, dóttir Eiríks konungs af Hörðalandi; hon var at fóstri á Valdresi með ríkum búanda; vildi konungr hana hafa til friðlu sér, því at hon var allfríð mær ok heldr stórlát. En er sendimenn kómu þar, þá báru þeir upp erendi sín fyrir meyna; hon svaraði á þessa lund, at eigi vill hon spilla meydómi sínum til þess, at taka til manns þann konung, er eigi hefir meira ríki en nökkur fylki til forráða: en þat þykki mér undarligt, segir hon, er engi er sá konungr, er svá vili eignast Noreg at vera einvaldi yfir, sem hefir Gormr konungr at Danmörku eða Eiríkr konungr at Uppsölum. Sendimönnum þykkir hon svara furðu stórliga, ok spyrja hana máls um, hvar til svör þessi skulu koma; segja at Haraldr er konungr svá ríkr, at henni er fullræði í. En þó at hon svari á annan veg þeirra erendum, en þeir mundi vilja, þá sjá þeir engan sinn kost til þess at sinni, at þeir mundu hana í brott hafa, nema hennar vili væri til þess; ok búast þeir þá ferðar sinnar. En er þeir eru búnir, leiða menn þá út; þá mælti Gyða við sendimenn, bað þá bera þau orð sín Haraldi konungi, at hon mun því at einu játa at gerast eiginkona hans, ef hann vill þat gera fyrir hennar sakir áðr, at leggja undir sik allan Noreg ok ráða því ríki jafnfrjálsliga, sem Eiríkr konungr Svíaveldi, eða Gormr konungr Danmörku, því at þá þykkir mér, segir hon, hann mega heita þjóðkonungr.


'''4.''' ''Heitstrenging Haralds konungs.''

Sendimenn fara nú aptr til Haralds konungs ok segja honum þessi orð meyjarinnar, ok segja, at hon er furðu djörf ok úvitr, ok telja þat makligt, at konungr sendi lið mikit eptir henni við úsœmd. Þá sagði Haraldr konungr, at eigi hefði þessi mær illa mælt, eða gert svá at hefnda væri fyrir vert, bað hana hafa mikla þökk fyrir orð sín: hon hefir mint mik þeirra hluta, er mér þykkir undarligt, er ek hefi eigi fyrr hugleitt. Ok enn mælti hann: þess strengi ek heit, ok því skýt ek til guðs, þess er mik skóp ok öllu ræðr, at aldrei skal skera hár mitt né kemba, fyrr en ek hefi eignazt allan Noreg með sköttum ok skyldum ok forráði, en deyja at öðrum kosti. Þessi orð þakkaði honum mjök Guthormr hertogi, ok lét þat vera konungligt verk at efna orð sín.


'''5.''' ''Orrosta í Orkadal.''

Eptir þetta samna þeir frændr liði miklu, ok búa ferð sína á Upplönd, ok svá norðr um Dali ok þaðan norðr um Dofrafjall. Ok þá er hann kom ofan í bygðina, þá lét hann drepa menn alla ok brenna bygðina. En er fólkit varð þessa víst, þá flýði hverr er mátti; sumir ofan til Orkadals, sumir til Gaulardals, sumir á markir, sumir leituðu griða, ok þat féngu allir þeir er á konungs fund kómu ok gerðust hans menn. Þeir féngu enga mótstöðu fyrr en þeir kómu til Orkadals, þar var samnaðr fyrir þeim, ok þar áttu þeir hina fyrstu orrostu við konung þann er Grýtingr hét. Haraldr konungr fékk sigr, en Grýtingr var handtekinn, ok drepit mikit lið af honum, en hann gékk til handa Haraldi konungi ok svarði honum trúnaðareiða. Eptir þat gékk alt fólk undir Harald konung í Orkdœlafylki, ok gerðust hans menn.


'''6.''' ''Landsréttr Haralds konungs.''

Haraldr konungr setti þann rétt alt þar er hann vann ríki undir sik, at hann eignaðist óðul öll, ok lét alla bœndr gjalda sér landskyldir, bæði ríka ok úríka. Hann setti jarl í hverju fylki, þann er dœma skyldi lög ok landsrétt ok heimta sakeyri ok landskyldir, ok skyldi jarl hafa þriðjung skatta ok skylda til borðs sér ok kostnaðar. Jarl hverr skyldi hafa undir sér 4 hersa eða fleiri, ok skyldi hverr þeirra hafa 20 marka veizlu. Jarl hverr skyldi fá konungi í her 60 hermanna af sínum einum kostnaði, en hersir hverr 20 menn. En svá mikit hafði Haraldr konungr aukit álög ok landskyldir, at jarlar hans höfðu meira ríki en konungar höfðu fyrrum. En er þetta spurðist um Þrándheim, þá sóttu til Haralds konungs margir ríkismenn ok gerðust hans menn.


'''7.''' ''Orrosta í Gaulardal.''

Þat er sagt, at Hákon jarl Grjótgarðsson kom til Haralds konungs utan af Yrjum, ok hafði lið mikit til fulltings við Harald konung. Eptir þat fór Haraldr konungr inn í Gaulardal, ok átti þar orrostu ok feldi þar tvá konunga, ok eignaðist síðan ríki þeirra: en þat var Gauldœlafylki ok Strindafylki. Þá gaf hann Hákoni jarli yfirsókn um Strindafylki. Eptir þat fór Haraldr konungr inn í Stjóradal ok átti þar hina þriðju orrostu, ok hafði sigr ok eignaðist þat fylki. Eptir þat sömnuðust saman Innþrœndir, ok váru komnir saman 4 konungar með her sinn; sá einn er réð Veradal, annar réð fyrir Skaun, þriðji Sparbyggjafylki, fjórði af eynni Iðri, sá átti Eynafylki. Þessir 4 konungar fóru með her í mót Haraldi konungi, en hann hélt orrostu við þá ok fékk sigr, en þessir konungar féllu sumir, en sumir flýðu. Haraldr konungr átti alls í Þrándheimi 8 orrostur eða fleiri, ok at feldum 8 konungum eignaðist hann allan Þrándheim.


'''8.''' ''Haraldr vann Naumdœlafylki.''

Norðr í Naumudal váru brœðr tveir konungar, Herlaugr ok Hrollaugr; þeir höfðu verit at 3 sumur at gera haug einn; sá haugr var hlaðinn með grjóti ok lími ok viðum gerr. En er haugrinn var algerr, þá spurðu þeir brœðr þau tíðindi, at Haraldr konungr fór á hendr þeim með her. Þá lét Herlaugr konungr aka til haugsins vist mikla ok drykk; eptir þat gékk Herlaugr konungr í hauginn við 12ta mann, síðan lét hann kasta aptr hauginn. Hrollaugr konungr fór upp á haug, þann er konungar váru vanir at sitja á, ok lét þar búa konungs hásæti ok settist þar í; þá lét hann lét leggja dýnur á fótpallinn, þar er jarlar váru vanir at sitja, þá veltist hann or hásætinu ok í jarls sæti, ok gaf sér sjálfr jarls nafn. Eptir þat fór Hrollaugr á móti Haraldi konungi ok gaf honum alt ríki sitt ok bauð at gerast hans maðr, ok sagði honum alla sína meðferð. Þá tók Haraldr konungr sverð ok festi á linda honum, þá festi hann skjöld á háls honum, ok gerði hann jarl sinn ok leiddi hann í hásæti; þá gaf hann honum Naumdœlafylki ok setti hann þar jarl yfir.


'''9.''' ''Frá skipan Haralds konungs.''

Haraldr konungr fór þá aptr til Þrándheims ok dvaldist þar um vetrinn, ok jafnan síðan kallaði hann heimili sitt. Þar setti hann hinn mesta höfuðbœ, er Hlaðir heita. Þann vetr fékk hann Ásu, dóttur Hákonar jarls Grjótgarðssonar, ok hafði Hákon þá mestan metnað af konunginum. Um várit réð Haraldr konungr sér til skipa. Hann hafði gera látit um vetrinn dreka mikinn ok búinn hit vegligasta; þar skipaði hann á hirð sinni ok berserkjum. Stafnbúar váru mest vandaðir, því at þeir höfðu merki konungs. Aptr frá stafninum til austrrúms var kallat á rausn, þat var skipat berserkjum. Þeir einir náðu hirðvist með Haraldi konungi, er afreksmenn váru bæði at afli ok hreysti ok allskonar atgervi; þeim einum var skipat hans skip, en hann átti þá góð völ at kjósa or hverju fylki sér hirðmenn. Hann hafði her mikinn ok mörg stórskip, ok margir ríkismenn fylgðu honum. Þess getr Hornklofi í Glymdrápu, at Haraldr konungr hafði fyrr barzt á Uppdalsskógi við Orkndœli en hann hefði leiðangr þenna úti:

<blockquote>
Hilmir réð á heiði
<br>hjaldrskíðs þrumu galdra
<br>óðr við œskimeiða
<br>ey vébrautar heyja,
<br>áðr gnapsalar grímnis
<br>gnýstœrandi fœri
<br>rausnarsamr til rimmu
<br>riðviggs lagar skíðum.
<br>Gerði glamma ferðar
<br>gnýþróttr jöru dróttar
<br>helkannandi hlenna
<br>hlymræks um tröð glymja,
<br>áðr út á mar mœtir
<br>mannskœðr lagar tanna
<br>ræsinaðr til rausnar
<br>rak vébrautar nökkva.
</blockquote>


'''10.''' ''Orrasta við Sólskel.''

Haraldr konungr hélt liði sínu út or Þrándheimi ok sneri suðr á Mœri. Húnþjófr er nefndr konungr, sá er réð fyrir Mœrafylki; Sölvi klofi hét son hans. Þeir váru hermenn miklir. En sá konungr er réð fyrir Raumsdal er nefndr Nökkvi; hann var móðurfaðir Sölva. Þessir höfðingjar drógu saman her mikinn, er þeir spyrja til Haralds konungs, ok fara móti honum, ok hittast þeir við Sólskel. Varð þar orrosta, ok hafði Haraldr konungr sigr. Svá segir Hornklofi:

<blockquote>
Þar svá at barsk at borði
<br>borðhölkvi rak norðan
<br>hlífar valdr til Hildar,
<br>hreggs döglinga tveggja,
<br>ok allsnœfrir jöfrar
<br>orðalaust at morði
<br>(endisk rauðra randa
<br>rödd) dynskotum kvöddusk.
</blockquote>

Báðir konungar féllu, en Sölvi komst með flótta undan. Lagði Haraldr konungr þá undir sik þessi tvau fylki, ok dvaldist þar lengi um sumarit, ok skipaði þar réttum með mönnum, ok setti þar forráðamenn ok treysti sér fólkit. En um haustit bjóst hann at fara norðr til Þrándheims. Rögnvaldr Mœrajarl, son Eysteins glumru, hafði þá um sumarit gerzt maðr Haralds konungs. Haraldr konungr setti hann höfðingja yfir þessi tvau fylki, Norðmœri ok Raumsdal, ok fékk honum þar styrk til bæði af ríkismönnum ok bóndum, svá ok skipakost at verja landit fyrir úfriði. Hann var kallaðr Rögnvaldr hinn ríki eða hinn ráðsvinni, ok segja menn at hvárrtveggja væri sannnefni. Haraldr konungr var um vetrinn eptir í Þrándheimi.


'''11.''' ''Fall Arnviðar ok Auðbjarnar konunga.''

Eptir um várit bjó Haraldr konungr her mikinn or Þrándheimi, ok sagði, at hann mundi þeim her stefna á Sunnmœri. Sölvi klofi hafði um vetrinn legit úti á herskipum, ok herjað á Norðmœri ok drepit þar marga menn Haralds konungs, en suma rænta, en brent fyrir sumum, ok gert hit mesta hervirki. En stundum um vetrinn hafði hann verit á Sunnmœri með Arnviði konungi, frænda sínum. En er þeir spyrja til Haralds konungs, þá samna þeir liði ok verða fjölmennir, því at margir þóttust eiga Haraldi konungi heiptir at gjalda. Sölvi klofi fór suðr í Fjörðu á fund Auðbjarnar konungs, er þar réð fyrir, ok bað hann liðs, at hann skyldi fara með her sínum til styrks við þá Arnvið konung; segir hann svá: Öllum er oss nú sjá kostr auðsær, at vér rísim allir upp í móti Haraldi konungi, munum vér þá hafa nógan styrk, ok man þá auðna ráða sigri, en hitt er ella, ok er þat engi kostr þeim mönnum, er eigi eru útignari at nafni en Haraldr, at gerast þrælar hans; þótti feðr mínum sá kostr betri, at falla í bardaga í konungdómi sínum, en gerast undirmaðr Haralds konungs. Kom Sölvi svá rœðum sínum, at Auðbjörn hét ferðinni, ok dró hann þá her saman ok fór norðr til fundar við Arnvið konung; höfðu þeir þá allmikinn her. Þeir spurðu þá til Haralds konungs, at hann var þá norðan kominn; þeir hittust fyrir innan Sólskel. Þat var þá siðvandi, er menn börðust á skipum, at tengja skyldi skipin ok berjast um stafna. Var þá svá gert. Lagði Haraldr konungr skip sitt móti skipi Arnviðar konungs; varð sú orrosta hin snarpasta, ok féll mikit fólk af hvárumtveggjum. Ok at lyktum varð Haraldr konungr svá óðr ok reiðr, at hann gékk fram á rausn á skipi sínu, ok barðist þá svá snarpliga, at allir frambyggjar á skipi Arnviðar hrukku aptr til siglu, en sumir féllu. Gékk Haraldr konungr þá upp á skipit; leituðu þá menn Arnviðar konungs á flótta, en hann sjálfr hann féll á skipi sínu. Þar féll ok Auðbjörn konungr, en Sölvi flýði. Svá segir Hornklofi:

<blockquote>
Háði gramr, þar er gnúðu,
<br>geira hregg við seggi,
<br>rauð fnýstu ben blóði,
<br>bryngögl í dyn Sköglar,
<br>þá er á rausn fyrir ræsi,
<br>réð egglituðr, seggir,
<br>æfr gall hjörr við hlífar,
<br>hnigu fjörvanir, sigri.
</blockquote>

Þar féll or liði Haraldi konungs Ásgautr ok Ásbjörn, jarlar hans, ok Grjótgarðr ok Herlaugr, mágar hans, synir Hákonar Hlaðajarl. Sölvi var síðan víkingr mikill langa hríð ok gerði opt mikinn skaða á ríki Haralds konungs.


'''12.''' ''Brenna Vemundar konungs.''

Eptir þat lagði Haraldr konungr undir sik Sunnmœri. Vemundr, bróðir Auðbjarnar konungs, hélt Firðafylki ok gerðist konungr yfir. Þetta var síðla um haust, ok gera menn þat ráð með Haraldi konungi, at hann skyldi eigi fara suðr um Stað á haustdegi. Þá setti Haraldr konungr Rögnvald jarl yfir Mœri hváratveggju ok Raumsdal, ok hafði hann þá um sik mikit fjölmenni. Haraldr konungr sneri þá norðr aptr til Þrándheims. Þann sama vetr fór Rögnvaldr jarl hit iðra um Eið, ok svá suðr um Fjörðu. Hann hafði njósn af Vemundi konungi, ok kom um nótt þar sem heitir Naustdalr; Var Vemundr konungr þar á veizlu. Rögnvaldr jarl tók hús á þeim, ok brendi konung inni með níutigi manna. Eptir þat kom Berðlukári til Rögnvalds jarls með langskip alskipat, ok fóru þeir báðir norðr á Mœri. Tók Rögnvaldr jarl skip þau, er átt hafði Vemundr konungr, ok alt lausafé þat er hann fékk. Berðlukári fór norðr til Þrándheims á fund Haralds konungs ok gerðist hans maðr; hann var berserkr mikill.


'''13.''' ''Fall Hákonar jarls ok Atla jarls hins mjóva.''

Um várit eptir fór Haraldr konungr suðr með landi með skipaher ok lagði undir sik Firðafylki; síðan sigldi hann austr með landi ok kom fram í Vík austr. En hann setti eptir Hákon jarl Grjótgarðsson ok fékk honum yfirsókn í Firðafylki. En er konungr var austr farinn, þá sendi Hákon jarl orð Atla jarli hinum mjóva, at hann skyldi fara brott or Sogni ok vera jarl á Gaulum, sem hann hafði fyrr verit, en kvað Harald konung hafa veitt sér Sygnafylki. Atli jarl sendi þau orð í mót, at hann mun halda Sygnafylki ok svá Gaulum, þar til er hann finnr Harald konung. Jarlarnir þreyttu þetta með sér, þar til er báðir samna her; þeir hittast á Fjölum í Stafanesvági, ok áttu þar orrostu mikla. Þar féll Hákon jarl, en Atli jarl varð sárr til úlífis, ok fóru menn hans til Atleyjar með hann, ok andaðist hann þar. Svá segir Eyvindr skáldaspillir:

<blockquote>
Varð Hákon
<br>Högna meyjar
<br>viðr, vápnberr,
<br>er vega skyldi,
<br>ok sinn aldr
<br>í odda gný
<br>Freys áttungr
<br>á Fjölum lagði.
<br>Ok þar varð,
<br>er vinir féllu,
<br>mágar Hallgarðs,
<br>manna blóði
<br>Stafaness
<br>við stóran gný
<br>vinar Lóðurs
<br>vágr of blandinn.
</blockquote>


'''14.''' ''Frá Haraldi konungi ok Eiríki Svíakonungi.''

Haraldr konungr kom liði sínu austr í Vík, ok lagði inn til Túnsbergs; þar var þá kaupstaðr; hann hafði þá dvalzt í Þrándheimi 4 vetr ok komit ekki á þeirri stundu í Víkina. Hann spurði þar þau tíðindi, at Eiríkr Svíakonungr Eymundarson hafði lagt undir sik Vermaland, ok hann tók þar skatta af öllum markbygðum, ok hann kallaði vestra Gautland alt norðr til Svínasunds ok hit vestra alt með hafi, þá kallaði Svíakonungr þat alt sitt ríki ok tók skatta af. Hann hafði þar sett yfir jarl, er kallaðr var Hrani gauzki; hann hafði ríki milli Svínasunds ok Gautelfar; hann var ríkr jarl. Haraldi konungi var sagt frá orðum Svíakonungs, at hann skyldi eigi fyrr af láta, en hann hefði jafnmikit ríki í Víkinni, sem fyrr hafði Sigurðr hringr eða Ragnarr loðbrók, son hans; en þat var Raumaríki ok Vestfold alt út til Grenmars, svá Vingulmörk ok alt suðr þaðan. Hafði þá um öll þessi fylki snúizt til hlýðni við Svíakonung, margir höfðingjar ok mikit fólk annat. Þetta líkaði Haraldi konungi stórilla, hann stefndi þegar þing við bœndr þar á Foldinni, ok bar sakar á hendr þeim um landráð við sik. Bœndr kómu þar sumir syn fyrir sik, sumir guldu fé, sumir sættu refsingum. Fór hann svá um sumarit um þat fylki. Um haustit fór hann upp á Raumaríki; ok fór þar alt at sama hætti, at hann lagði undir sik þat fylki. Þá spurði hann öndverðan vetr, at Eiríkr Svíakonungr reið um Vermaland at veizlum með hirð sína.


'''15.''' ''Konungar þiggja veizlu at Áka, ok um dráp hans.''

Haraldr konungr býr ferð sína austr um Eiðaskóg ok kom fram í Vermalandi, lét þar búa veizlur fyrir sér. Áki hét maðr, hann var ríkastr bóndi á Vermalandi, stórauðigr ok þá gamall at aldri. Hann sendi menn til Haralds konungs ok bauð honum til veizlu. Konungr hét ferðinni at ákveðnum degi. Áki bauð ok Eiríki konungi til veizlu ok lagði honum hinn sama stefnudag. Áki átti mikinn veizluskála, ok var sá forn; hann lét þá gera annan nýjan skála eigi minna, ok vanda sem mest; hann lét þann skála tjalda allan nýjum búnaði, en hinn forna fornum búnaði. En er konungar kómu til veizlunnar, þá var skipat Eiríki konungi með sinni hirð í hinn forna skála, en Haraldi í hinn nýja skála með sínu liði. Þannug var skipat öllum borðbúnaði, at Eiríkr konungr ok hans menn höfðu forn ker ok horn, ok þó gylt ok vel búin, en Haraldr konungr ok hans menn höfðu öll ný ker ok horn, ok búin öll með gulli, þau váru öll líkuð ok skygð sem gler; en drykkr var hvárrtveggi hinn bezti. Áki bóndi hafði fyrr verit maðr Hálfdanar svarta. En er sá dagr kom, er veizlan var öll, þá bjoggust konungar til brautferðar. Váru þá reiðskjótar búnir. Þá gékk Áki fyrir Harald konung ok leiddi eptir sér son sinn 12 vetra gamlan, sá hét Ubbi. Áki mælti: Ef yðr þykkir, herra, vináttu vert fyrir góðvilja minn, er ek hefi lýst við yður í heimboði mínu, þá launa þat syni mínum; hann gef ek þér till þjónostumanns. Konungr þakkaði honum með mörgum fögrum orðum sinn fagnað, ok hét honum þar í mót fullkominni sinni vináttu. Síðan greiddi Áki fram stórar gjafar, er hann gaf konungi. Síðan mintist Áki við konung. Eptir þat gékk Áki til Svíakonungs. Var þá Eiríkr konungr klæddr ok búinn til ferðar, ok var hann heldr úkátr. Áki tók þá góða gripi ok gaf honum. Konungr svarar fá ok steig á bak hesti sínum. Áki gékk á leið með honum ok talaði við hann. Skógr var nær bœnum, ok lá þar vegrinn yfir. En er Áki kom á skóginn, þá spurði konungr hann: Hví skiptir þú svá fagnaði með okkr Haraldi konungi, at hann skyldi hafa af öllu hinn betra hlut, ok veiztu, at þú ert maðr minn? Ek hugða, sagði Áki, at yðr, konungr, ok yðra menn mundi engan fagnað skort hafa at þessarri veizlu. En er þar var forn búnaðr, sem þér drukkut, þá veldr þat því, at þér erut nú gamlir, en Haraldr konungr er nú í blóma aldrs; fékk ek honum af því nýjan búnað. En þar er þú mintir mik, at ek væra þinn maðr, þá veit ek þat eigi síðr, at þú ert minn maðr. Þá brá konungr sverði ok hjó hann banahögg, reið braut síðan. En er Haraldr konungr var búinn at stíga á hest sinn, þá bað hann kalla til sín Áka búanda; en er menn leituðu hans, þá runnu sumir þannug sem Eiríkr konungr hafði riðit; fundu þeir þar Áka dauðan; fóru síðan aptr ok sögðu konungi. En er hann spyrr þetta, heitr hann á menn sína, at þeir skulu hefna Áka búanda; ríðr konungr þá þannug, er áðr hafði riðit Eiríkr konungr, till þess er hvárir verða varir við aðra; Þá ríða hvárir sem mest megu, til þess er Eiríkr konungr kemr á skóg þann er skilr Gautland ok Vermaland. Þá snýr Haraldr konungr aptr á Vermaland, leggr þá land þat undir sik, en drap menn Eiríks konungs, hvar sem hann stóð þá. Fór Haraldr konungr aptr um vetrinn á Raumaríki ok dvaldist þar um hríð.


'''16.''' ''Ferð Haralds konungs til Túnsbergs.''

Haraldr konungr fór um vetrinn út til Túnsbergs til skipa sinna; býr hann þá skipin ok heldr austr yfir fjörðinn; leggr þá undir sik alla Vingulmörk. Hann er úti á herskipum allan vetrinn ok herjar á Ránríki. Svá segir Þorbjörn hornklofi:

<blockquote>
Úti vill jól drekka,
<br>ef skal einn ráða,
<br>fylkir framlyndi ,
<br>ok Freys leik heyja,
<br>Ungr leiddisk eldvelli
<br>ok inni at sitja,
<br>varma dyngju
<br>eða vöttu dúnsfulla.
</blockquote>

Gautar höfðu samnað fyrir alt um landit.


'''17.''' ''Orrosta á Gautlandi.''

Um várit er ísa leysti, stikuðu Gautar Gautelfi, at Haraldr konungr skyldi eigi mega leggja skipum sínum upp í landit. Haraldr konungr hélt skipum sínum upp í elfina ok lagðist við stikin, herjaði þá á bæði lönd ok brendi bygðina. Svá segir Hornklofi:

<blockquote>
Grennir þröng at gunni
<br>gunnmás fyrir haf sunnan,
<br>sá var gramr, ok gumnum,
<br>geðvörðr, und sik jörðu.
<br>Ok hjálmtamiðr hilmir
<br>hólmreyðar lét ólman
<br>lindihjört fyrir landi
<br>lundprúðr við stik bundinn.
</blockquote>

Síðan riðu Gautar ofan með her mikinn ok héldu orrostu við Harald konung, ok varð þar allmikit mannfall, ok hafði Haraldr konungr sigr. Svá segir Hornklofi:

<blockquote>
Ríks, þreifsk reiddra öxa
<br>rymr, knáttu spjör glymja,
<br>svartskygð bitu seggi
<br>sverð, þjóðkonungs ferðar,
<br>Þá er, hugfyldra hölda,
<br>hlaut andskoti Gauta,
<br>hár var söngr um svírum,
<br>sigr, flugbeiddra vigra.
</blockquote>


'''18.''' ''Fall Hrana gauzka.''

Haraldr konungr fór víða um Gautland herskildi, ok átti þar margar orrostur tveim megin elfarinnar, ok fékk hann optast sigr. En í einhverri orrostu féll Hrani hinn gauzki. Síðan lagði Haraldr konungr land alt undir sik fyrir norðan elfina ok fyrir vestan Væni ok Vermaland alt. En er hann snerist þaðan í brott, setti hann þar eptir til landsgæzlu Guthorm hertoga ok lið mikit með honum, en konungr snerist þá til Upplanda ok dvaldist þar um hríð; fór síðan norðr um Dofrafjall til Þrándheims ok var þar enn langar hríðir. Haraldr konungr tók þá at eiga börn. Þau Ása áttu sonu þessa: Guthormr var elztr, Hálfdan svarti, Hálfdan hvíti (þeir váru tvíbrar), Sigfröðr hinn fjórði; váru þeir allir uppfœddir í Þrándheimi með miklum sóma.


'''19.''' ''Orrosta í Hafrsfirði.''

Tíðindi þau spurðust sunnan or landi, at Hörðar ok Rygir ok Egðir ok Þilir sömnuðust saman ok gerðu uppreist bæði at skipum ok vápnum ok fjölmenni; váru þeir upphafsmenn: Eiríkr, Hörðalands konungr, Súlki, konungr af Rogalandi, ok Sóti jarl, bróðir hans, Kjötvi hinn auðgi, konungr af Ögðum, ok Þórir haklangr, son hans; af Þelamörk brœðr tveir, Hróaldr hryggr ok Haddr hinn harði. En er Haraldr konungr varð þessa tíðinda víss, þá dró hann her saman ok skaut skipum á vatn; bjóst síðan með lið mikit ok ferr með landi suðr ok hafði mart manna af hverju fylki. En er hann kemr suðr um Stað, þá spyrr þat Eiríkr konungr, hafði hann þá ok saman komit því liði, er honum var ván; ferr hann þá suðr í móti því liði, er hann vissi at austan mundi koma til fulltings við hann. Mœttist þá herinn allr fyrir norðan Jaðar, ok leggja þá inn til Hafrsfjarðar. Þar lá þá fyrir Haraldr konungr með her sinn; tekst þar þegar orrosta mikil, var bæði hörð ok löng; en at lyktum var þat, at Haraldr konungr hafði sigr, en þar féllu þeir Eiríkr konungr ok Súlki konungr ok Sóti jarl, bróðir hans. Þórir haklangr hafði lagt skip sitt í móti skipi Haralds konungs, ok var Þórir berserkr mikill; var þar allhörð atsókn áðr Þórir haklangr féll; var þá hroðit alt skip hans, þá flýði Kjötvi konungr í hólma nökkurn, þar er vígi var gott. Síðan flýði alt lið þeirra, sumt á skipum, en sumt hljóp á land upp ok svá hit efra suðr um Jaðar. Svá segir Hornklofi:

<blockquote>
Heyrðir þú, í Hafrsfirði
<br>hvé hizug barðisk
<br>konungr hinn kynstóri
<br>við Kjötva hinn auðga?
<br>knerrir kómu austan,
<br>kapps um lystir,
<br>með gínundum höfðum
<br>ok gröfnum tinglum.
<br><br>Hlaðnir váru þeir hölda
<br>ok hvítra skjalda,
<br>vigra vestrœnna,
<br>ok valskra sverða.
<br>Grenjuðu berserkir,
<br>guðr var á sinnum,
<br>emjuðu úlfhéðnar
<br>ok ísarn glumdu.
<br><br>Freistuðu hins framráða,
<br>er þeim flýja kendi,
<br>allvalds austmanna
<br>er býr at Útsteini,
<br>stöðum nökkva brá stillir,
<br>er honum var styrjar væni,
<br>hlömmun var á hlífum
<br>áðr Haklangr félli.
<br><br>Leiddisk þá fyrir Lúfu
<br>landi at halda
<br>hilmi hinum hálsdigra,
<br>hólm lét sér at skialdi.
<br>Slógusk und sessþiljur,
<br>er sárir váru,
<br>létu upp stjölu stúpa,
<br>stungu í kjöl höfðum.
<br><br>Á baki létu blíkja,
<br>- barðir váru grjóti -
<br>Svafnis salnæfrar
<br>seggir hyggjandi.
<br>Œstusk auðkylfur
<br>ok um Jaðar hljópu
<br>heim or Hafrsfirði
<br>ok hugðu á mjöðdrykkju.
</blockquote>


'''20.''' ''Haraldr konungr verðr einvaldi at Noregi.''

Eptir orrostu þessa fékk Haraldr konungr enga mótstöðu í Noregi; váru þá fallnir allir hinir mestu fjándmenn hans; en sumir flýðu or landi, ok var þat allmikill mannfjöldi, því at þá bygðust stór eyðilönd; þá bygðist Jamtaland ok Helsingjaland; ok var þó áðr hvártveggja nökkut bygt af Norðmönnum. Í þeim úfriði, er Haraldr konungr gékk til lands í Noregi, þá funnust ok bygðust útlönd: Færeyjar ok Ísland; þá var ok mikil ferð til Hjaltlands, ok margir ríkismenn af Noregi flýðu útlaga fyrir Haraldi konungi ok fóru í vestrvíking, váru í Orkneyjum ok Suðreyjum á vetrum, en á sumrum herjuðu þeir í Noreg ok gerðu þar mikinn landsskaða. Margir váru þeir ok ríkismenn, er géngu til handa Haraldi konungi ok gerðust hans menn ok bygðu lönd með honum.


'''21.''' ''Frá börnum Haralds konungs ok kvánföngum.''

Haraldr konungr var nú einvaldi orðinn alls Noregs. Þá mintist hann þess er mærin sú hin mikilláta hafði mælt til hans; hann sendi þá menn eptir henni ok lét hana hafa til sín ok lagði hana hjá sér. Þessi váru börn þeirra: Álöf var elzt, þá var Hrœrekr, þá Sigtryggr, Fróði ok Þorgils. Haraldr konungr átti margar konur ok mörg börn. Hann fékk þeirrar konu, er Ragnhildr hét, dóttir Eiríks konungs af Jótlandi; hon var kölluð Ragnhildr hin ríka. Þeirra son var Eiríkr blóðöx. Enn átti hann Svanhildi, dóttur Eysteins konungs; þessir váru synir þeirra: Ólafr Geirstaðaálfr, Björn ok Ragnarr rykkill. Enn átti Haraldr konungr Áshildi, dóttur Hrings Dagssonar ofan af Hringaríki; þeirra börn váru: Dagr ok Hringr, Guðröðr skirja, Ingigerðr. Svá segja menn, at þá er Haraldr konungr fékk Ragnhildar ríku, at hann léti þá af 9 konum sínum. Þess getr Hornklofi:

<blockquote>
Hafnaði Hólmrygjum
<br>ok Hörða meyjum,
<br>hverri henni heinversku
<br>ok Hölga ættar
<br>konungr hinn kynstóri
<br>er tók konuna dönsku.
</blockquote>

Börn Haralds konungs váru þar hver uppfœdd, sem móðerni áttu. Guthormr hertogi hafði vatni ausit hinn elzta son Haralds konungs ok gaf nafn sitt. Hann knésetti þann svein ok fóstraði ok hafði með sér í Vík austr; fœddist hann þar upp með Guthormi hertoga. Guthormr hertogi hafði alla stjórn landsins um Víkina ok um Upplönd, þá er Haraldr konungr var eigi nær.


'''22.''' ''Vestrferð Haralds konungs.''

Haraldr konungr spurði, at víða um mitt landit herjuðu víkingar, þeir er á vetrum váru fyrir vestan haf. Hann hafði þá leiðangr úti hvert sumar ok kannaði eyjar ok útsker; en hvar sem víkingar urðu varir við her hans, þá flýðu allir ok flestir á haf út. En er konungi leiddist þetta, þá varð þat á einu sumri, at Haraldr konungr sigldi með her sinn vestr um haf; kom hann fyrst við Hjaltland, ok drap þar alla víkinga, þá er eigi flýðu undan. Síðan sigldi hann suðr til Orkneyja ok hreinsaði þar alt af víkingum. Eptir þat ferr hann alt í Suðreyjar ok herjar þar; hann drap þar marga víkinga, þá er fyrir liði réðu áðr. Hann átti þar margar orrostur ok hafði jafnan sigr. Þá herjaði hann á Skotland ok átti þar orrostu. En er hann kom vestr í Mön, þá höfðu þeir áðr spurt hvern hernað Haraldr konungr hafði gert fyrrum þar í landi; þá flýði alt fólk inn á Skotland, ok var þar aleyða af mönnum; braut var ok flutt alt fé þat er mátti; en er þeir Haraldr konungr géngu á land, þá féngu þeir ekki herfang. Svá segir Hornklofi:

<blockquote>
Menfergir bar margar
<br>Margspakr - niðar varga
<br>lundr vann sókn á sandi -
<br>sandmens í bý randir;
<br>áðr fyrir eljanfróðum
<br>allr herr Skota þverri
<br>lögðis seiðs af láði
<br>læbrautar varð flœja.
</blockquote>

Í þessum orrostum féll Ívarr, son Rögnvalds Mœrajarls. En í bœtr þess gaf Haraldr konungr Rögnvaldi jarli, er hann sigldi vestan, Orkneyjar ok Hjaltland, en Rögnvaldr gaf þegar Sigurði bróður sínum bæði löndin, ok var hann vestr eptir. Þá er konungr sigldi austr, gaf hann Sigurði jarldóm. Þá kom til lags við hann Þorsteinn rauðr, son Ólafs hvíta ok Auðar hinnar djúpauðgu; þeir herjuðu á Skotland ok eignuðust Katanes ok Suðrland alt til Ekkjalsbakka. Sigurðr jarl drap Melbrigða tönn, jarl skozkan, ok batt höfuð hans við slagálar sér ok laust kvikvavöðvanum sínum á tönnina er skagði or höfðinu; kom þar í blástr, ok fékk hann þar af bana, ok er hann heygðr á Ekkjalsbakka. Þá réð löndum Guthormr, son hans, einn vetr ok dó barnlauss. Síðan settust í löndin víkingar margir, Danir ok Norðmenn.


'''23.''' ''Skorið hár Haralds konungs.''

Haraldr konungr var á veizlu á Mœri at Rögnvalds jarls, hafði hann þá eignazt land alt. Þá tók Haraldr konungr laugar. Hann lét þá ok greiða hár sitt, ok þá skar Rögnvaldr jarl hár hans, en áðr hafði verit úskorit ok úkembt 10 vetr; var hann áðr kallaðr lúfa, en síðan gaf Rögnvaldr jarl honum kenningarnafn ok kallaði hann Harald hinn hárfagra; ok sögðu allir er sá, at þat var hit mesta sannefni, því at hann hafði hár bæði mikit ok fagrt.


'''24.''' ''Gönguhrólfr gerr útlœgr.''

Rögnvaldr Mœrajarl var hinn mesti ástvin Haralds konungs, ok konungr virði hann mikils. Rögnvaldr jarl átti Hildi, dóttur Hrólfs nefju, synir þeirra váru þeir Hrólfr ok Þórir. Rögnvaldr jarl átti ok friðlusonu 3, hét einn Hallaðr, annar Einarr, þriði Hrollaugr. Þeir váru rosknir, þá er hinir skírbornu brœðr þeirra váru börn. Hrólfr var víkingr mikill; hann var svá mikill maðr vexti, at engi hestr mátti bera hann, ok gékk hann hvargi sem hann fór; hann var kallaðr Gönguhrólfr. Hann herjaði mjök í Austrvegu. Á einu sumri er hann kom or víkingu austan í Víkina, þá hjó hann þar strandhögg. Haraldr konungr var í Víkinni; hann varð mjök reiðr, þá er hann spurði þetta, því at hann hafði mikit bann á lagt at ræna innanlands. Konungr lýsti því á þingi, at hann gerði Hrólf útlaga af Noregi. En er þat spurði Hildr, móðir hans, þá fór hon á fund konungs ok bað friðar Hrólfi. Konungr var svá reiðr, at henni týði ekki at biðja. Þá kvað Hildr þetta:

<blockquote>
Hafnit nefju nafna!
<br>Nú rekit gand or landi
<br>horskan hölda barma;
<br>hví bellit því stillir?
<br>Ilt er við úlf at ylfask
<br>Yggs valbríkar slíkan;
<br>muna við hilmis hjarðir
<br>hœgr, ef hann renn til skógar.
</blockquote>

Gönguhrólfr fór síðan vestr um haf til Suðreyja, ok þaðan fór hann vestr í Valland ok herjaði þar ok eignaðist jarlsríki mikit ok bygði þar mjök Norðmönnum, ok er þar síðan kallat Norðmandí. Son Gönguhrólfs var Vilhjálmr, faðir Ríkarðar, föður annars Ríkarðar, föður Roðberts löngum spaða, föður Vilhjálms bastarðs Englakonungs; frá honum eru síðan komnir Englakonungar allir. Af Hrólfs ætt eru ok komnir jarlar í Norðmandí.
<br><br>Ragnhildr dróttning hin ríka lifði síðan 3 vetr, er hon kom í Noreg. En eptir dauða hennar fór Eiríkr, son þeirra Haralds konungs til fóstrs í Fjörðu til Þóris hersis Hróaldssonar, ok fœddist hann þar upp.


'''25.''' ''Frá Svasa jötni.''

Haraldr konungr fór einn vetr at veizlum um Upplönd ok lét búa sér til jólaveizlu á Þoptum. Jólaaptan kom Svasi fyrir dyrr, þá er konungr sat yfir borðum. Hann sendi konungi boð, at hann skyldi út ganga til hans, en konungr brást reiðr við þessum sendiboðum, ok bar hinn sami maðr reiði konungs út, sem honum hafði borit boðin inn. En Svasi bað bera eigi at síðr annat sinn erendit, ok kvað sik vera þann Finninn, er konungr hafði játtat at setja gamma sinn þar annan veg brekkunnar. En konungr gékk út ok varð honum þess játsi at fara heim með honum, ok gékk yfir brekkuna í gamma hans með áeggjan sumra manna sinna, þótt sumir letti. Þar stóð upp Snæfríðr, dóttir Svasa, kvenna fríðust, ok byrlaði konungi ker fult mjaðar, en konungr tók alt saman, kerit ok hönd hennar, ok þegar var sem elds hiti kvæmi í hörund honum, ok vilði þegar hafa samræði við hana á þeirri nótt. En Svasi sagði, at þat mundi eigi vera nema at honum nauðgum, nema konungr festi hana ok féngi at lögum. En konungr festi Snæfríði ok fékk hennar, ok unni svá með œrslum, at ríki sitt ok alt þat er konungs tign byrjaði þá fyrirlét hann. Þau áttu 4 sonu, Sigurðr hrísi, Hálfdan háleggr, Guðröðr ljómi, Rögnvaldr réttilbeini. Síðan dó Snæfríðr, en litr hennar skipaðist á engan veg; var hon jafnrjóð sem þá er hon var kvik. Konungr sat æ yfir henni, ok hugði at hon mundi lifna; fór svá fram 3 vetr, at hann syrgði hana dauða, en allr lands lýðr syrgði hann viltan. En þessa villu at lægja kom til læknar Þorleifr spaki, er með viti lægði þá villu, fyrst með eptirmæli með þessum hætti: Eigi er kynligt, konungr, at þú munir svá fríða konu ok kynstóra, ok tignir hana á dúni ok á guðvefi, sem hon bað þik; en tign þín er minni en hœfir, ok hennar, í því at hon liggr oflengi í sama fatnaði, ok er miklu sannligra, at hon sé hrœrð ok sé skipt undir henni klæðum. En þegar er hon var hrœrð or rekkjunni, þá slær yldu ok úþefani ok hverskyns illum fnyk af líkamanum; var þá hvatat at báli ok var hon brend; blánaði þó áðr allr líkaminn ok ullu þar or ormar ok eðlr, froskar ok pöddur ok allskyns illyrmi. Seig hon svá í ösku en konungrinn, steig til vizku ok hugði af heimsku, stýrði síðan ríki sínu, ok styrktist ok gladdist hann af þegnum sínum, en þegnar af honum, en ríkit af hvárutveggja.


'''26.''' ''Frá Þjóðólfi or Hvini.''

Eptir þat er Haraldr konungr hafði reynt svik Finnunnar, varð hann svá reiðr, at hann rak frá sér sonu sína ok Finnunnar, ok vildi eigi sjá þá. En Guðröðr ljómi fór á fund Þjóðólfs hins hvinverska, fóstrföður síns, ok bað hann fara með sér til konungs, því at Þjóðólfr var ástvin Haralds konungs; en konungr var þá á Upplöndum. Þeir fóru, er þeir váru búnir, ok kómu síð aptans til konungs, ok settust niðr utarlega ok duldust. Konungr gékk á gólfinu ok sá á bekkina, en hann hafði veizlu nökkura, ok var mjöðr blandinn, þá kvað hann þetta fyrir munni sér:

<blockquote>
Mjök eru mínir rekkar
<br>til mjöðgjarnir fornir
<br>ok hér komnir, hárir;
<br>hví erut æfar margir?
</blockquote>

Þá svaraði Þjóðólfr:

<blockquote>
Höfðum vér í höfði
<br>högg at eggja leiki
<br>með vellbrota vitrum;
<br>váruma þá til margir.
</blockquote>

Þjóðólfr tók þá ofan höttinn, ok kendi konungr hann þá ok fagnaði honum vel. Þá bað Þjóðólfr, at konungr skyldi eigi fyrirlíta sonu sína, því at fúsir væri þeir at eiga betra móðerni, ef þú hefðir þeim þat fengit. Konungr játtaði honum því, ok bað hann hafa Guðröð heim með sér, svá sem hann hafði fyrr verit, en Sigurð ok Hálfdan bað hann fara á Hringaríki, en Rögnvald á Haðaland. Þeir gera sem konungr bauð, gerðust þeir allir vaskir menn ok vel búnir at íþróttum. Haraldr konungr sat þá um kyrt innan land, ok var friðr góðr ok árferð.


'''27.''' ''Upphaf Torfeinars jarls.''

Rögnvaldr jarl á Mœri spurði fall Sigurðar, bróður síns, ok þat, at þá sátu í löndunum víkingar; þá sendi hann vestr Hallað, son sinn, ok tók hann jarlsnafn ok hafði lið mikit með sér. En er hann kom til Orkneyja, þá settist hann í löndin; en bæði á haust ok um vetr ok um vár fóru víkingar um eyjar, námu nesnám ok hjoggu strandhögg. Þat leiddist Hallaði jarli at sitja í eyjunum, veltist hann þá or jarldóminum ok tók höldsrétt; fór hann síðan austr í Noreg. En er Rögnvaldr jarl spurði þetta, lét hann illa yfir ferð Hallaðar, sagði at synir hans mundu verða úlíkir forellri sínu. Þá svaraði Einarr: ek hefi lítinn metnað af þér; á ek við litla ást at skiljast; mun ek fara vestr til eyja, ef þú vilt fá mer styrk nökkurn; mun ek því heita, er þér mun allmikill fagnaðr á vera, at ek mun eigi aptr koma til Noregs. Rögnvaldr sagði, at þat líkaði honum vel, at hann kvæmi eigi aptr, því at mér er lítil ván, at frændum þínum sé sœmd at þér, því at móðurætt þín öll er þrælborin. Rögnvaldr fékk Einari eitt langskip ok skipaði til handa honum. Sigldi Einarr um haustit vestr um haf; en er hann kom til Orkneyja, þá lágu þar fyrir víkingar tveim skipum, Þórir tréskegg ok Kálfr skurfa. Einarr lagði þegar til orrostu við þá ok hafði sigr, en þeir féllu báðir. Þá var þetta kveðit:

<blockquote>
Þá gaf hann Tréskegg tröllum,
<br>Torfeinarr drap Skurfu.
</blockquote>

Hann var því kallaðr Torfeinarr, at hann lét skera torf ok hafði þat fyrir eldivið, því at engi var skógr í Orkneyjum. Síðan gerðist Einarr jarl yfir eyjunum, ok var hann ríkr maðr; hann var ljótr maðr ok einsýnn ok þó manna skygnastr.


28. ''Andlát Eiríks konungs Eymundarsonar.''

Guthormr hertogi sat optast í Túnsbergi, ok hafði yfirsókn alt um Víkina, þá er konungr var eigi nær, ok hafði þar landvörn; var þar mjök herskátt af víkingum, en úfriðr var upp á Gautlandi, meðan Eiríkr konungr lifði Eymundarson. Hann andaðist þá er Haraldr konungr hinn hárfagri hafði verit 10 vetr konungr í Noregi.


'''29.''' ''Dauði Guthorms hertoga.''

Eptir Eirík konung var konungr í Svíþjóð Björn, son hans, 50 vetra. Hann var faðir þeirra Eiríks hins sigrsæla ok Ólafs, föður Styrbjarnar. Guthormr hertogi varð sóttdauðr í Túnsbergi; þá gaf Haraldr konungr yfirsókn ríkis þess alls Guthormi, syni sínum, ok setti hann þar höfðingja yfir.


'''30.''' ''Brenna Rögnvalds Mœrajarls.''

Þá er Haraldr konungr var fertugr at aldri, þá váru margir synir hans vel á legg komnir; þeir váru allir bráðgervir. Kom þá svá, at þeir undu illa við, er konungr gaf þeim ekki ríki, en setti jarl í hverju fylki, ok þótti þeim jarlar vera smábornari en þeir váru. Þá fóru til á einu vári, Hálfdan háleggr ok Guðröðr ljómi, með mikla sveit manna, ok kómu á úvart Rögnvaldi Mœrajarli ok tóku hús á honum ok brendu hann inni með 60 manna. Þá tók Hálfdan langskip 3 ok skipaði ok sigldi síðan vestr um haf, en Guðröðr settist þar at löndum, sem áðr hafði haft Rögnvaldr Mœrajarl. En er Haraldr konungr spurði þetta, þá ferr hann þegar með liði miklu á hendr Guðröði, ok sá Guðröðr engan annan sinn kost en gefast upp í vald Haralds konungs, ok sendi konungr hann austr á Agðir, en Haraldr konungr setti þá yfir Mœri Þóri, son Rögnvalds jarls, ok gipti honum Álofu dóttur sína er kölluð var árbót. Þórir jarl þegjandi hafði þá ríki þvílíkt sem haft hafði Rögnvaldr, jarl faðir hans.


'''31.''' ''Dauði Hálfdanar háleggs.''

Hálfdan háleggr kom vestr til Orkneyja ok mjök á úvart, ok flýði Einarr jarl þegar or eyjunum yfir á Nes, ok kom aptr þegar hit sama haust, ok kom þá úvart Hálfdani. Þeir hittust ok var þar skömm orrosta, ok flýði Hálfdan; var þat við nótt sjálfa, lágu þeir Einarr tjaldalausir um nóttina. En um morguninn er lýsa tók, þá leituðu þeir flóttamanna um eyjarnar, ok var hverr drepinn þar er staðinn varð. Þá mælti Einarr jarl: eigi veit ek, sagði hann, hvárt ek sé út á Rinansey, mann eða fugl; stundum hefst upp en stundum leggst niðr. Síðan fóru þeir þannug ok fundu þar Hálfdan hálegg ok tóku hann höndum. Einarr jarl kvað vísu þessa um aptaninn, áðr hann lagði til orrostu:

<blockquote>
Sékat ek Hrólfs or hendi
<br>né Hrollaugi fljúga
<br>dörr á dólga mengi;
<br>dugir oss, föður hefna.
<br>En í kveld, þar er knýjum,
<br>at kerstraumi, rómu,
<br>þegjandi sitr þetta
<br>Þórir jarl á Mœri.
</blockquote>

Þá gékk Einarr jarl til Hálfdanar; hann reist örn á baki honum með þeima hætti, at hann lagði sverði á hol við hrygginn ok reist rifin öll ofan alt á lendar, dró þar út lungun; var þat bani Hálfdanar. Þá kvað Einarr:

<blockquote>
Rekið hefi ek Rögnvalds dauða
<br>(rétt skiptu því nornir),
<br>- nú er fólkstuðill fallinn -
<br>að fjórðungi mínum.
<br>Verpit, snarpir sveinar,
<br>því at sigri vér ráðum,
<br>- skatt vel ek honum harðan -
<br>at háfœtu grjóti.
</blockquote>

Síðan settist Einarr jarl at Orkneyjum, sem fyrr hafði hann haft. En er tíðindi þessi spyrjast í Noreg, þá kunnu þessu stórilla brœðr Hálfdanar ok töldu hefnda fyrir vert, ok margir sönnuðu þat aðrir. En er Einarr jarl spyrr þetta, þá kvað hann:

<blockquote>
Eru til míns fjörs margir
<br>menn um sannar deildir,
<br>or ýmisum áttum,
<br>úsmábornir, gjarnir;
<br>en þó vita þeygi
<br>þeir, áðr mik hafi feldan,
<br>hverr ilþorna arnar
<br>undir hlýtr at lúta.
</blockquote>


'''32.''' ''Sœtt Haralds konungs ok Einars jarls.''

Haraldr konungr bauð liði út ok dró saman her mikinn, ok fór síðan vestr til Orkneyja. En er Einarr jarl spurði, at Haraldr konungr var austan kominn, ferr hann yfir á Nes, ok kvað vísu:

<blockquote>
Margr verðr sekr um sauði
<br>seggr með fögru skeggi,
<br>en ek at ungs í eyjum
<br>allvalds sonar falli:
<br>hætt segja mér höldar
<br>við hugfullan stilli;
<br>Haralds hefi ek skarð í skildi
<br>- skalat ugga þat - höggvit.
</blockquote>

Þá fóru menn ok orðsendingar milli konungs ok jarls; kom þá svá, at þar varð á komit stefnulagi, ok finnast þeir sjálfir, ok festi þá jarl alt í konungs dóm. Haraldr konungr dœmdi á hendr Einari jarli ok öllum Orkneyingum at gjalda 60 marka gulls. Bóndum þótti gjald ofmikit; þá bauð jarl þeim, at hann mundi einnsaman gjalda, ok skyldi hann eignast þá óðul öll í eyjunum. Þessu játtuðu þeir, mest fyrir þá sök, at hinir snauðu áttu litlar jarðir, en hinir auðgu hugðust mundu leysa sín óðul þegar er þeir vildu. Leysti jarl alt gjaldit við konung; fór konungr þá austr aptr um haustit. Var þat lengi síðan í Orkneyjum, at jarlar áttu óðul öll, alt þar til er Sigurðr Hlöðvisson gaf aptr óðulin.


'''33.''' ''Fall Guthorms ok Hálfdanar hvíta.''

Guthormr, son Haralds konungs, hafði landvörn fyrir Víkinni, ok fór hann með herskipum hit ytra. En er hann lá í Elfarkvíslum, þá kom þar Sölvi klofi ok lagði til bardaga við hann; þar féll Guthormr. Hálfdan svarti ok Hálfdan hvíti lágu í víking ok herjuðu um Austrveg. Þeir áttu orrostu mikla á Eistlandi; þar féll Hálfdan hvíti.


'''34.''' ''Kvánfang Eiríks konungs.''

Eiríkr Haraldsson var at fóstri með Þóri hersi Hróaldssyni í Fjörðum; honum unni Haraldr konungr mest sona sinna ok virði hann mest. Þá er Eiríkr var 12 vetra gamall, gaf Haraldr konungr honum fim langskip, ok fór hann í hernaði, fyrst í Austrveg ok þá suðr um Danmörk ok um Frísland ok Saxland, ok dvaldist í þeirri ferð 4 vetr. Eptir þat fór hann vestr um haf ok herjaði um Skotland ok Bretland, Írland ok Valland ok dvaldist þar aðra 4 vetr. Eptir þat fór hann norðr á Finnmörk ok alt til Bjarmalands, ok átti hann þar orrostu mikla ok hafði sigr. Þá er hann kom aptr á Finnmörk, þá fundu menn hans í gamma einum konu, þá er þeir höfðu enga sét jafnvæna. Hon nefndist fyrir þeim Gunnhildr, ok sagði at faðir hennar bjó á Hálogalandi, er hét Özurr toti. Ek hefi hér verit til þess, segir hon, að nema kunnostu at Finnum tveim, er hér eru fróðastir á Mörkinni; nú eru þeir farnir á veiðar, en báðir þeir vilja eiga mik, ok báðir eru þeir svá vísir, at þeir rekja spor sem hundar, bæði á þá ok á hjarni; þeir kunna svá vel á skíðum, at ekki má forðast þá, hvárki menn né dýr, en hvatki er þeir skjóta til, þá hœfa þeir. Svá hafa þeir fyrirkomit hverjum manni er hér hefir komit í nánd, ok ef þeir verða reiðir, þá snýst jörð um fyrir sjónum þeirra, en ef nökkut kvikt verðr fyrir sjónum þeirra, þá fellr dautt niðr. Nú megut þér fyrir engan mun verða á veg þeirra, nema ek fela yðr hér í gammanum; skulut þér þá freista, ef vér fáim drepit þá. Þeir þektust þetta, ok hon fal þá. Hon tók línsekk einn, ok hugðu þeir at aska væri í, hon tók þar í hendi sinni ok seri því um gammann utan ok innan. Litlu síðar koma Finnar heim. Þeir spyrja hvat þar er komit. Hon segir at þar er ekki komit. Finnum þykkir þat undarligt, er þeir höfðu rakit spor alt at gammanum, en síðan finna þeir ekki. Þá gera þeir sér eld ok matbúa, en er þeir váru mettir, þá býr Gunnhildr rekkju sína. En svá hafði áðr farit 3 nætr, at Gunnhildr hafði sofit, en hvárr þeirra hefir vakat yfir öðrum fyrir ábrýðis sakir. Þá mælti hon til Finna: farit nú hingat ok liggi á sína hlið mér hvárr ykkarr. Þeir urðu þessu fegnir ok gerðu svá. Hon hélt sinni hendi um háls hvárum þeirra. Þeir sofna þegar, en hon vekr þá, ok enn bráðliga sofna þeir, ok svá fast, at hon fær varliga vakit þá. Ok enn sofna þeir, ok fær hon þá fyrir engan mun vakit þá. Ok þá setr hon þá upp, ok enn sofa þeir. Hon tekr þá selbelgi 2 mikla ok steypir yfir höfuð þeim ok bindr at sterkliga fyrir neðan hendrnar. Þá gerir hon bending konungsmönnum, hlaupa þeir þá fram ok bera vápn á Finna ok fá hlaðit þeim, draga þá út or gammanum. Um nóttina eptir váru reiðarþrumur svá stórar, at þeir máttu hvergi fara. En at morni fóru þeir til skips ok höfðu Gunnhildi með sér ok fœrðu hana Eiríki. Fóru þeir Eiríkr þá suðr til Hálogalands. Hann stefndi þá til sín Özuri tota. Eiríkr segir at hann vill fá dóttur hans. Özurr játar því; fær þá Eiríkr Gunnhildar ok hefir hana með sér suðr í land.


'''35.''' ''Haraldr skiptir ríki með sonum sínum.''

Haraldr konungr var þá fimtugr at aldri, er synir hans váru margir rosknir en sumir dauðir. Þeir gerðust margir ofstopamenn miklir innanlands ok váru sjálfir úsáttir; þeir ráku af eignum jarla konungs, en suma drápu þeir. Haraldr konungr stefndi þá þing fjölment suðr í landi ok bauð til Upplendingum. Þá gaf hann sonum sínum konunganöfn ok setti þat í lögum, at hans ættmenn skyldi hverr konungdóm eptir sinn föður taka, en jarldóm sá er kvennsvipt væri af hans ætt kominn. Hann skipti landi með þeim: Vingulmörk, Raumaríki, Vestfold, Þelamörk, þat gaf hann Ólafi, Birni, Sigtryggi, Fróða, Þorgisli. En Heiðmörk ok Guðbrandsdali gaf hann Dag ok Hring ok Ragnari. Snæfríðar sonum gaf hann Hringaríki, Haðaland, Þótn ok þat er þar liggr til. Guthormi hafði hann gefit til yfirsóknar frá Elfi til Svínasunds ok Ránríki; hann hafði hann sett til landvarnar austr við landsenda, sem fyrr er ritat. Haraldr konungr sjálfr var optast um mitt land. Hrœrekr ok Guðröðr váru jafnan innan hirðar með konungi ok höfðu veizlur stórar á Hörðalandi ok Sogni. Eiríkr var með Haraldi konungi, feðr sínum; honum gaf hann Hálogaland ok Norðmœri ok Raumsdal. Norðr í Þrándheimi gaf hann yfirsókn Hálfdani svarta ok Hálfdani hvíta ok Sigröði. Hann gaf sonum sínum í hverju þessu fylki hálfar tekjur við sik, ok þat með, at þeir skyldu sitja í hásæti, skör hæra en jarlar, en skör lægra en sjálfr hann. En þat sæti eptir hans dag ætlaði sér hverr sona hans, en hann sjálfr ætlaði þat Eiríki, en Þrœndir ætluðu þat Hálfdani svarta, en Víkverjar ok Upplendingar unnu þeim bezt ríkis er þar váru þeim undir hendi. Af þessu varð mikit sundrþykki enn af nýju milli þeirra brœðra. En með því at þeir þóttust hafa lítit ríki, þá fóru þeir í hernað; svá sem sagt er, at Guthormr féll í Elfarkvíslum fyrir Sölva klofa. Eptir þat tók Ólafr við því ríki er hann hafði haft. Hálfdan hvíti féll á Eistlandi; Hálfdan háleggr féll í Orkneyjum. Þeim Þorgisli ok Fróða gaf Haraldr konungr herskip, ok fóru þeir í Vestrvíking ok herjuðu um Skotland ok Bretland ok Írland. Þeir eignuðust fyrst Norðmanna Dyflinni. Svá er sagt, at Fróða væri gefinn banadrykkr, en Þorgisl var lengi konungr yfir Dyflinni, ok var svikinn af Írum ok féll þar.


'''36.''' ''Dauði Rögnvalds réttilbeina.''

Eiríkr blóðöx ætlaði at vera yfirkonungr allra brœðra sinna, ok svá vildi ok Haraldr konungr vera láta; váru þeir feðgar löngum ásamt. Rögnvaldr réttilbeini átti Haðaland; hann nam fjölkyngi ok gerðist seiðmaðr. Haraldi konungi þóttu illir seiðmenn. Á Hörðalandi var sá seiðmaðr er hét Vitgeirr; konungr sendi honum orð ok bað hann hætta seið. Hann svaraði ok kvað:

<blockquote>
Þat er vá lítil
<br>að vér síðim,
<br>karla börn
<br>ok kerlinga,
<br>er Rögnvaldr síðr
<br>réttilbeini,
<br>hróðmögr Haralds,
<br>á Haðalandi.
</blockquote>

En er Haraldr konungr heyrði þetta, þá fór með hans ráði Eiríkr til Upplanda ok kom á Haðaland ok brendi inni Rögnvald, bróður sinn, með 80 seiðmanna, ok var þat verk lofat mjök.


'''37.''' ''Dauði Guðröðar ljóma.''

Guðröðr ljómi var um vetrinn með Þjóðólfi í Hvini, fóstrföður sínum, á kynnissókn, ok hafði skútu alskipaða, ok vildi hann fara norðr á Rogaland. Þá lögðust á stormar miklir, en Guðröði var títt um ferð sína, ok lét hann illa um dvölina. Þá kvað Þjóðólfr:

<blockquote>
Fariða ér, áðr fleyja
<br>Flatvöllr, héðan, batnar;
<br>verpr Geitis vegr grjóti,
<br>Guðröðr! um sjá stóran.
<br>Vindbýsna skaltu, vísi
<br>víðfrægr, héðan bíða;
<br>verit með oss unz verði
<br>veðr, nú er brim fyr Jaðri.
</blockquote>

Guðröðr fór sem hann ætlaði, hvat sem Þjóðólfr mælti. En er þeir kómu fyrir Jaðar þá kafði skipit undir þeim ok létust þar allir.


'''38.''' ''Fall Bjarnar kaupmanns.''

Björn, son Haralds konungs, réð þá fyrir Vestfold, ok sat optast í Túnsbergi, en var lítt í hernaði. Til Túnsbergs sóttu mjök kaupskip, bæði þar um Víkina ok norðan or landi ok sunnan or Danmörk ok Saxlandi. Björn konungr átti ok kaupskip í ferðum til annarra landa, ok aflaði sér svá dýrgripa eða annarra fanga, þeirra er hann þóttist hafa þurfa. Brœðr hans kölluðu hann Björn farmann eða kaupmann. Björn var vitr maðr ok vel stiltr ok þótti vænn til höfðingja. Hann fékk sér gott kvánfang ok makligt; hann gat son er Guðröðr hét.

Eiríkr blóðöx kom or Austrvegi með herskip ok lið mikit; hann beiddist af Birni, brœðr sínum, at taka við sköttum ok skyldum, þeim er Haraldr konungr átti á Vestfold, en hinn var áðr vandi, at Björn fœrði konungi skatt eða sendi menn með; vildi hann enn svá ok vildi eigi af höndum greiða. En Eiríkr þóttist vista þurfa ok tjalda ok drykkjar. Þeir brœðr þreyttu þetta með kappmælum, ok fékk Eiríkr eigi at heldr ok fór braut or bœnum. Björn fór ok brott or bœnum um kveldit upp á Sæheim. Eiríkr hvarf aptr, fór upp um nóttina á Sæheim eptir Birni, kom þar er þeir sátu yfir drykkju. Eiríkr tók hús á þeim, en þeir Björn géngu út ok börðust; þar féll Björn ok mart manna með honum; Eiríkr tók þar herfang mikit; ok fór norðr í land. Þetta verk líkaði stórilla Víkverjum, ok var Eiríkr þar mjök úþokkaðr; fóru þau orð um, at Ólafr konungr mundi hefna Bjarnar, bróður síns, ef honum gæfi fœri á. Björn konungr liggr í Farmannshaugi á Sæheimi.


'''39.''' ''Sœtt konunga.''

Eiríkr konungr fór um vetrinn norðr á Mœri ok tók veizlu í Sölva fyrir innan Agðanes. En er þat spurði Hálfdan svarti, fór hann till með her ok tók hús á þeim. Eiríkr svaf í útiskemmu ok komst út til skógar við fimta mann en þeir Hálfdan brendu bœinn ok lið alt þat er inni var. Kom Eiríkr á fund Haralds konungs með þessum tíðindum. Konungr varð þessu ákafliga reiðr ok samnaði her saman ok fór á hendr Þrœndum. En er þat spyrr Hálfdan svarti, þá býðr hann út liði ok skipum ok verðr allfjölmennr ok lagði út til Stads fyrir innan Þórsbjörg. Haraldr konungr lá þá liði sínu út við Reinsléttu; fóru þá menn milli þeirra. Guthormr sindri hét einn göfugr maðr; hann var í liði með Hálfdani svarta, en fyrr hafði hann verit með Haraldi konungi ok var hann ástvinr beggja þeirra. Guthormr var skáld mikit; hann hafði ort sitt kvæði um hvárn þeirra feðga. Þeir höfðu honum boðit laun fyrir, en hann neitti ok beiddist at þeir skyldu veita honum eina bœn, ok höfðu þeir því heitit. Hann fór þá á fund Haralds konungs, ok bar sættarorð millum þeirra, ok bað þá hvárntveggja þeirra bœnar, ok þess at þeir skyldu sættast. En konungar gerðu svá mikinn metnað hans, at af hans bœn sættust þeir. Margir aðrir göfgir menn fluttu þetta mál með honum. Varð þat at sætt, at Hálfdan skyldi halda ríki öllu því er áðr hafði hann haft, skyldi hann ok láta úhætt við Eirík, bróður sinn. Eptir þessi sögu orti Jórunn skáldmær nökkur erendi í Sendibít:

<blockquote>
Harald frá ek Hálfdan(ar) spyrja
<br>herðibrögð, en lögðis
<br>sýnisk svartleitr reyni
<br>sjá bragr, hinn hárfagra.
</blockquote>


'''40.''' ''Fœddr Hákon góði.''

Hákon Grjótgarðsson Hlaðajarl hafði alla yfirsókn í Þrándheimi, þá er Haraldr konungr var annarsstaðar í landi, ok hafði Hákon mestan metnað í Þrœndalögum af konungi. Eptir fall Hákonar tók Sigurðr, son hans, ríki ok gerðist jarl í Þrándheimi; hann hafði atsetu at Hlöðum. Með honum fœddust upp synir Haralds konungs, Hálfdan svarti ok Sigröðr, en áðr váru þeir undir hendi Hákonar, föður hans. Þeir váru mjök jafnaldrar, synir Haralds ok Sigurðr. Sigurðr jarl fékk Bergljótar, dóttur Þóris jarls þegjanda. Móðir hennar var Álöf árbót, dóttir Haralds konungs hárfagra. Sigurðr jarl var allra manna vitrastr.

En er Haraldr konungr tók at eldast, þá settist hann optliga at stórbúum, er hann átti á Hörðalandi á Alreksstöðum eða á Sæheimi eða á Fitjum eða á Útsteini eða á Ögvaldsnesi í Körmt. Þá er Haraldr konungr var nær 70, gat hann son við konu þeirri er Þóra er nefnd mostrstöng; hon var ættuð or Mostr. Hon átti góða frændr ok var í frændsemistölu við Hörða-Kára. Hon var kvenna mest ok hín fríðasta. Hon var kölluð konungs ambátt. Váru þeir margir þá konungi lýðskyldir, er vel váru ættbornir, bæði karlar ok konur. Sá var þá siðr um göfugra manna börn at vanda mjök menn til at ausa vatni eða gefa nafn. En er at þeirri stundu kom, er Þóru var ván at hon mundi barn ala, þá vildi hon fara á fund Haralds konungs. Hann var þá norðr á Sæheimi, en hon var í Mostr. Hon fór þá norðr á skipi Sigurðar jarls. Þau lágu um nóttina við land; þar ól Þóra barn uppi á hellunni við bryggjusporðinn, þat var sveinbarn. Sigurðr jarl jós sveininn vatni ok kallaði Hákon eptir feðr sínum, Hákoni Hlaðajarli. Sá sveinn var snimma fríðr ok mikill vexti ok mjök líkr feðr sínum. Haraldr konungr lét sveininn fylgja móður sinni, ok váru þau at konungsbúm meðan sveinninn var ungr.


'''41.''' ''Orðsending Aðalsteins konungs.''

Aðalsteinn hét þá konungr í Englandi, er þá hafði nýtekit við konungdómi; hann var kallaðr hinn sigrsæli ok hinn trúfasti. Hann sendi menn til Noregs á fund Haralds konungs með þesskonar sending: at sendimaðr gékk fyrir konung; hann selr konungi sverð gullbúit með hjöltum ok meðalkafla, ok öll umgerð var búin með gulli ok silfri ok sett dýrligum gimsteinum. Hélt sendimaðrinn sverðshjöltunum til konungsins ok mælti: hér er sverð er Aðalsteinn konungr sendi þér, ok mælti at þú skyldir við taka. Konungr tók meðalkaflann, ok þegar mælti sendimaðrinn: Nú tóktu svá við sem várr konungr vildi, ok nú skaltu vera þegn hans, er þú tókt við sverði hans. Haraldr konungr skildi nú, at þetta var með spotti gert, en hann vildi enskis manns þegn vera. En þó mintist hann þess, sem hans háttr var, at hvert sinn er skjót œði eða reiði hljóp á hann, at hann stilti sik fyrst, ok lét svá renna af sér reiðina ok leit á sakar úreiðr. Nú gerir hann enn svá, ok bar þetta fyrir vini sína, ok finna þeir allir saman hér ráð til; þat hit fyrsta at láta sendimenn heim fara úspilta.


'''42.''' ''Ferð Hauks til Englands.''

Annat sumar eptir sendi Haraldr konungr skip vestr til Englands, ok fékk til stýrimann Hauk hábrók. Hann var kappi mikill ok hinn kærsti konungi. Hann fékk í hönd honum Hákon, son sinn. Haukr fór þá vestr til Englands á fund Aðalsteins konungs ok fann hann í Lundúnum; þar var þá boð fyrir ok veizla virðilig. Haukr segir sínum mönnum, þá er þeir koma at höllinni, hvernug þeir skulu hátta inngöngunni; segir, at sá skal síðast út ganga er fyrstr gengr inn, ok allir standa jafnfram fyrir borðinu, ok hverr þeirra hafa sverð á vinstri hlið ok festa svá yfirhöfnina at eigi sjái sverðit. Síðan ganga þeir í höllina; þeir váru 30 manna. Gékk Haukr fyrir konung ok kvaddi hann. Konungr biðr hann vel kominn. Þá tók Haukr sveininn ok setr á kné Aðalsteini konungi. Konungr sér á sveininn ok spyrr Hauk hví hann ferr svá. Haukr svarar: Haraldr konungr bað þik fóstra honum ambáttar barn. Konungr varð reiðr mjök ok greip til sverðs, er var hjá honum, ok brá, svá sem hann vildi drepa sveininn. Haukr mælti: knésett hefir þú hann nú, ok máttu myrða hann ef þú vill, en ekki mantu með því eyða öllum sonum Haralds konungs. Gékk Haukr síðan út ok allir hans menn, ok fara leið sína til skips ok halda í haf, er þeir eru at því búnir, ok kómu aptr til Noregs á fund Haralds konungs, ok líkaði honum nú vel; því at þat er mál manna, at sá væri útignari er öðrum fóstraði barn. Í þvílíkum viðskiptum konunga fannst þat, at hvárr þeirra vildi vera meiri en annarr, ok varð ekki misdeili tignar þeirra at heldr fyrir þessar sakir; Hvárrtveggi var yfirkonungr síns ríkis til dauðadags.


'''43.''' ''Skírðr Hákon Aðalsteinsfóstri.''

Aðalsteinn konungr lét skíra Hákon ok kenna rétta trú ok góða siðu ok allskonar kurteisi. Aðalsteinn konungr unni honum meira en öllum frændum sínum, ok út í frá unni honum hverr maðr er hann kunni. Hann var síðan kallaðr Hákon Aðalsteinsfóstri; hann var hinn mesti íþróttamaðr, meiri ok sterkari ok fríðari en hverr maðr annarra; hann var vitr ok orðsnjallr ok vel kristinn. Aðalsteinn konungr gaf Hákoni sverð þat er hjöltin váru or gulli ok meðalkaflinn, en brandrinn var þó betri; þar hjó Hákon með kvernstein til augans; þat var síðan kallat kvernbítr. Þat sverð hefir bezt komit til Noregs. Þat átti Hákon til dauðadags.


'''44.''' ''Leiddr Eiríkr til ríkis.''

Haraldr konungr var þá áttrœðr at aldri, gerðist hann þá þungfœrr, svá at hann þóttist eigi mega fara yfir land eða stjórna konungsmálum. Þá leiddi hann Eirík, son sinn, til hásætis síns ok gaf honum vald yfir landi öllu. En er þat spurðu aðrir synir Haralds konungs, þá settist Hálfdan svarti í konungs hásæti; tók hann þá ok til forráða allan Þrándheim; hurfu at því ráði allir Þrœndir með honum. Eptir fall Bjarnar konungs kaupmanns tók Ólafr, bróðir hans, ríki yfir Vestfold, ok til fóstrs Guðröð, son Bjarnar. Tryggvi hét son Ólafs, ok váru þeir Guðröðr fóstrbrœðr ok mjök jafnaldrar, ok báðir hinir efniligstu ok atgervimenn miklir. Tryggvi var hverjum manni meiri ok sterkari. En er Víkverjar spurðu, at Hörðar höfðu tekit til yfirkonungs Eirík, þá tóku þeir Ólaf til yfirkonungs í Víkinni, ok hélt hann því ríki; þetta líkaði Eiríki stórilla. Tveim vetrum síðar varð Hálfdan svarti bráðdauðr inn í Þrándheimi at veizlu nökkurri, ok var þat mál manna, at Gunnhildr konungamóðir hefði keypt af fjölkunnigri konu at gera honum banadrykk. Eptir þat tóku Þrœndir Sigröð til konungs.


'''45.''' ''Dauði Haralds konungs.''

Haraldr konungr lifði 3 vetr síðan er hann hafði gefit Eiríki einvald ríkis síns; var hann þá á Rogalandi eða á Hörðalandi at stórbúum er hann átti. Eiríkr ok Gunnhildr áttu son, er Haraldr konungr jós vatni ok gaf nafn sitt, sagði svá, at sá skyldi konungr vera eptir Eirík, föður sinn. Haraldr konungr gipti flestar dœtr sínar innanlands jörlum sínum, ok eru þaðan komnar miklar kynkvíslir. Haraldr konungr varð sóttdauðr á Rogalandi, ok er hann heygðr á Haugum við Karmtsund. Í Haugasundi stendr kirkja, en við sjálfan kirkjugarðinn í útnorðr er haugr Haralds konungs hins hárfagra. En fyrir vestan kirkjuna liggr legsteinn Haralds konungs, sá er lá yfir legi hans í hauginum; er steinninn hálfs fjúgrtánda fets langr ok nær 2 alna breiðr. Í miðjum hauginum var leg Haralds konungs; þar var settr steinn annar at höfði, en annar at fótum, ok lögð þar hellan á ofan, en hlaðit grjóti tveim megin utan undir. Þeir steinar standa nú þar í kirkjugarðinum, er þá váru í hauginum ok nú var frá sagt. Svá segja fróðir menn, at Haraldr hinn hárfagri hafi verit allra manna fríðastr sýnum ok sterkastr ok mestr, hinn örvasti af fé ok allvinsæll við sína menn. Hann var hermaðr mikill öndverða ævi sína, ok þýða menn þat nú, at vitat hafi um tré þat hit mikla, er móður hans sýndist í draumi fyrir burð hans, er hinn neðsti hlutr trésins var rauðr sem blóð, en þá var leggrinn upp frá fagr ok grœnn, at þat jartegndi blóma ríkis hans. En at ofanverðu var hvítt tréit, þar sýndist þat, at hann mundi fá elli ok hæru. Kvistir ok limar trésins boðuðu afkvæmi hans, er um alt land dreifðist, ok af hans ætt hafa verit jafnan síðan konungar í Noregi.


'''46.''' ''Fall Ólafs ok Sigröðar.''

Eiríkr konungr tók allar tekjur þær sem konungr átti um mitt landit hinn næsta vetr eptir andlát Haralds konungs, en Ólafr austr um Víkina, en Sigröðr, bróðir þeirra, hafði alt um Þrœndalög. Eiríki líkaði þetta stórilla, ok fóru þau orð um, at hann mundi með styrk eptir leita við brœðr sína, ef hann mætti fá einvaldsríki yfir landi öllu, svá sem faðir hans hafði gefit honum. En er Ólafr ok Sigröðr spyrja þetta, þá fara sendimenn milli þeirra. Því næst gera þeir stefnulag sitt, ok ferr Sigröðr um várit austr til Víkr, ok finnast þeir Ólafr brœðr í Túnsbergi ok dvöldust þar um hríð. Þat sama vár býðr Eiríkr út liði miklu ok skipum, ok snýr austr til Víkr. Eiríkr konungr fékk hraðbyri svá mikit, at hann sigldi dag ok nótt, ok fór engi njósn fyrir honum. Ok er hann kom til Túnsbergs, þá géngu þeir Ólafr ok Sigröðr með lið sitt austr or bœnum á brekkuna ok fylktu þar. Eiríkr hafði lið miklu meira, ok fékk hann sigr, en þeir Ólafr ok Sigröðr féllu þar báðir, ok er þar haugr hvárstveggja þeirra á brekkunni, sem þeir lágu fallnir. Eiríkr konungr fór þá um Víkina ok lagði undir sik, ok dvaldist þar lengi sumars. Tryggvi ok Guðröðr flýðu þá til Upplanda.

Eiríkr var mikill maðr ok fríðr, sterkr ok hreystimaðr mikill, hermaðr mikill ok sigrsæll, ákafamaðr í skapi, grimmr, úþýðr ok fálátr. Gunnhildr kona hans var kvenna fegrst, vitr ok margkunnig, glaðmælt ok undirhyggjumaðr mikill ok hin grimmasta. Þau váru börn þeirra Eiríks ok Gunnhildar: Gamli var elztr, Guthormr, Haraldr, Ragnfröðr, Ragnhildr, Erlingr, Guðröðr, Sigurðr slefa. Öll váru börn Eiríks fríð ok mannvæn.

[[Kategori:Alfabetisk indeks]]
[[Kategori:Tekster på norrønt]]
[[Kategori:Kongesagaer]]
[[Kategori:Snorri Sturluson]]