Af kóngssyni ok kóngsdóttur

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Ýmsir textar


Af kóngssyni ok kóngsdóttur


Af kóngssyni ok kóngsdóttur[1],
efter Membr. 657 B, fra den tredie Fjerdedeel af det 14. Aarh.


Konráð Gíslason

Kjøbenhavn, 1860[2]


Heyrt hefi ek sagt, at kóngr hafi ráðit fyrir Galizia, er sun átti ungan, vel menntan. kóngr unni honum mikit þí at hann var hans einberni. ekki er getit drottningar. með kónginum váru ij menn þeir er getit verðr: var annarr riddari en annarr steikari: þessir váru formenn annarra þeirra sem hann hafði vald yfir. Í öðru ríki eigi langt þaðan ríkti einn kóngr: sá átti dóttur fríða ok vitra. faðir ok móðir elskuðu hana framarliga. lèt kóngr göra henni fagra skemmu er hón sat í dagliga ok hennar fylgismeyjar. Svá bar til einn tíma at kóngssun talar til feðr síns ‘mik fýsir at fara ór landi á braut at skemmta mèr ok fáir þú mèr menn til fylgðar’. kóngr svarar ok kvez vildu göra allan hans vilja. hann þakkar feðr sínum ok segiz engan mannfjölða hafa mundu ‘vil ek at riddari sá fylgi mèr sem hèr er fræknastr ok steikari yðarr: ekki hirði ek at hafa fleiri[3] menn’. kóngr segir ‘hvert vilt þú fara svá fámennr?’ hann svarar ‘[ek ætla[4] at fara til kóngs þess er hèr ríkir hit næsta ok vil ek prófa vitrleik dóttur hans er mikit er af sagt’. kóngr bað hann fara sem honum líkaði. síðan fara þeir, ok áðr þeir koma á kóngs fund[5] mælti kóngssun til fèlaga sinna ‘nú skal breyta várum vana: steikari [skal nú[6] fyrstr ganga ok sitja innstr en ek skal sitja yztr - hann skal tala við kóng[7] várra vegna svá sem hann sè várr formaðr’. þeir báðu hann ráða. sem þeir koma[8] til kóngshallar, gengr steikari fyrst fyrir kóng, þá riddari í mið, en[9] kóngssun síðast: allir kveðja[10] þeir kóng sæmiliga, þí at þeir váru allir kurteisir menn. kóngr tók vel kveðju þeirra ok spyrr hverir þeir sè. steikari hefir orð fyrir þeim - sagði til þat sem honum líkar, en eigi þat sem var. kóngr frèttir hvaðan [þeir kvæmi.[11] þeir sögðuz víða farit hafa en vilja biðja nú kóng vetrvistar. hann kvez hvárki spara við þá mat nè drykk, skipaði þeim ok sæmiliga ok sat steikari innstr en riddari þar næst en kóngssun yztr; váru þeir þar um stund ok lètu ekki mikit yfir sèr - váru fáskiptnir ok góðlátir. Þat bar at einn dag at kóngr gengr til skemmu dóttur sinnar. hón heilsar honum blíðliga ok spurði tíðenda. hann sagðiz engi segja kunna. hón mælti ‘koma engir menn um langt til hallarinnar?’ hann svarar ‘komnir eru iij menn úkunnir til hallarinnar’. ‘hvaðan eru þeir?’ sagði hón. kóngr segiz ekki kenna þá ‘eru þeir menn sæmiligir at sjá en ekki veit ek hvat manna þeir eru’. ‘þeir mætti vel’ segir kóngsdóttir ‘koma til tals með oss’. ‘svá skal ok vera’ segir kóngr - gengr síðan heim til hallar. Annan dag eptir víkr kóngr at formanni þeirra ok mælti ‘yðr man langt þikkja: hèr er fátt til gleði: ok er þí leyfiligt at ganga í dag til skemmu ok sjá dóttur mína’. ‘þat þigg ek gjarna’ segir hann - gengu til skemmunnar, heilsar hann á kóngsdóttur en hón tók vel kveðju hans. kóngsdóttir sat í hásæti: þar váru fyrir tvær fótskarir ok settiz hann á hina neðri. kóngr sat um stund ok gengr síðan. steikari sat eptir. síðan mælti kóngsdóttir ok spyrr hverr hann væri. hann sagði til slíkt sem honum sýndiz en eigi þat sem var. hón mælti ‘seg mèr - hverr vildir þú helzt fugl vera?’ hann svaraði ‘hvat mynda ek fugl vera er ek em maðr?’ ‘sè ek þat’ sagði hón ‘at þú ert maðr ok vel sæmiligr; en ef þat mætti at beraz at þú yrðir at honum, hverr vildir þú þá helzt vera?’ hann svaraði ‘þat ætla ek at ek vilda helzt vera akrhæna’. ‘ok fyrir hví akrhæna?’ segir hón. ‘þí’ sagði hann ‘at hón er hinn ágætazti höfðingjarèttr’. ‘satt er þetta’ segir hón ‘en hverr vildir þú helzt fiskr vera?’ hann svarar ‘þat ætla ek at ek vilda helzt lax vera’. ‘sakir hverrar greinar?’ segir hon. ‘þí’ segir hann ‘at lax er höfðingjarèttr’. ‘satt er slíkt’ sagði hón ‘en hverr vildir þú helzt viðr[12] vera?’ hann svarar ‘þat ætla ek at ek vilda helzt björk vera’. ‘hví björk heldr[13] en annarr viðr?’ ‘þí’ sagði hann ‘at hann er skjótari en annarr viðr at kveykja eld við’. ‘vel segir þú’ sagði hón ‘ok skaltu vera í boði mínu í dag’. Annan[14] dag gekk til skemmu með kóngi riddari ok settiz skör hærra [en steikari[15] ok fagnaði kóngsdóttir þeim vel. kóngr sat ekki lengi ok gekk braut.[16] kóngsdóttir spurði riddara hverr hann vildi fugl vera. hann svarar ‘ekki kýs ek[17] mèr at vera fugl; en ef svá mætti verða, vilda ek helzt fálki vera’. ‘hví heldr fálki en annarr fugl’ sagði hon. ‘þí’ sagði hann ‘at fálki er fræknari en aðrir fuglar’. ‘satt er slíkt’ sagði hón ‘en hverr vildir þú helzt fiskr vera?’ ‘mætta ek fiskr vera’ sagði hann ‘þá ætla ek at ek vilda helzt gedda vera’. ‘gedda!’ segir hón ‘fyrir hverja grein?’ ‘þat finn ek til at hón hefir tvær tenn[18] stórar í öndverðu höfði ok drepr þar með aðra fiska, eru þeir ok mjök hræddir við hana’. ‘satt hygg ek þetta’ sagði hón ‘en seg mèr, hverr vildir þú helzt viðr vera?’ ‘helzt askr’ [sagði hann.[19] ‘hví heldr sá viðr en annarr?’ sagði hon. ‘þí’ segir hann ‘at askr er meir hafðr til spjótskapta ok þikkir uruggri til þess en annarr viðr’. ‘allt er slíkt satt’ sagði hón ‘ok skaltu vera vel kominn hèr í dag’. Þriðja dag gekk kóngssun með kóngi til skemmu. hón tók þeim með blíðu. kóngssun kvaddi frúna kurteisliga. hón tók þí blíðliga. hann settiz þegar í hásæti hjá henni. kóngr gekk í braut. jungfrúin veik þá tali til kóngssunar ok spurði hvat manna hann væri. hann sagði slíkt sem hann vildi ok ekki svá at hón vissi þá görr en áðr. þá mælti kóngsdóttir ‘hverr vildir þú helzt fugl vera?’ ‘ekki beiðumz ek at verða at kvikendum’ segir hann. ‘görla veit ek þat’ segir hón ‘ok ekki görða ek þessa spurning þèr til smánar’. ‘þat ætla ek’ segir hann ‘at ek vilda helzt vera spörr’. ‘spörr!’ sagði hón ‘hann er vesalligr fugl: hví kýss þú hann at vera?’ ‘þí’ sagði hann ‘at hann fylgja margir’. ‘satt er þat’ sagði hón ‘en hverr vildir þú helzt fiskr vera?’ ‘þat ætla ek at ek vilda helzt vera síld’. ‘hón er þó smáligr fiskr’ segir hón ‘eða hví vilt þú hón vera?’ ‘þí’ segir hann ‘at hón er jafnan mörg saman, en mèr þætti þí betr sem mèr fylgði fleiri[20]’. ‘seg mèr’ sagði hón ‘hverr vildir þú helzt viðr vera?’ ‘viðvindill’ segir hann. ‘þetta er fáheyriligt at kjósa at vera viðvindill er siðr er með náttúru en annarr viðr; eða hvat finnr þú til þess?’ ‘þat’ segir hann ‘at hann er jafnan utan um annan við ok heldr honum fast’. ‘eigi vil ek þessu í móti mæla’ segir hón ‘en hvat vildir þú helzt eitt lítit vera?’ ‘þat fæ ek skjótt sagt yðr’ segir hann ‘beint þorninn í belti[21] þínu’. hón segir ‘hví vildir þú hann vera?’ hann svarar ‘þi at ek vilda báðum höndum halda um þik miðja’. hón mælti ‘er svá komit? - þú skalt vera vel kominn í váru boði er þú vilt verit hafa’. ‘þigg ek þat’ segir hann. sat hann þar um daginn ok trúi ek at þau muni mart mælt hafa. gekk hann heim um kveldit ok settiz í sæti sitt. Um morgininn eptir gekk kóngr til skemmu dóttur sinnar. kóngr spurði hversu henni virðiz hinir úkunnu menn. hón svarar ‘ekki veit ek nöfn þeirra en vita þikkjumz ek hverrar stèttar hverr þeirra er. sá er fyrst kvám til mín er steikari ok man vera kurteiss maðr. sá annarr er kvám til mín er riddari ok man vera gildr maðr. en sá sem settiz í hásæti hjá mèr, hann er kóngssun ok man vera ríkr maðr ok nökkut metnaðargjarn; en þó virði ek svá sem hann hafi verit hèr á laun ok nökkurri undirhyggju: þikki mèr ráð at þèr skiptið um sæti við hann ok trúi ek at þèr vitið skjótt hvat manna hann er’. kóngr kvað svá vera skyldu. síðan gekk kóngr til hallar ok þar at sem kóngssun sat ok mælti ‘gakk með oss til sætis þí at þú mant helzti lengi leynz hafa’. taka þeir tal saman, verðr kóngr þá víss hvat manna hann er. fekk hann síðan[22] kóngsdóttur ok unnuz vel. ekki er getit barna þeirra. Ok lýkz svá þetta æfintýr.




Noter:

  1. af kn̄gs synı ok kn̄gs dottur i Membr.
  2. Hentet fra 44 Prøver.
  3. fleí . . i Membr.
  4. [Ekkı étla ek i Membr.
  5. . . nd i Membr.
  6. [. . . nu i Membr.
  7. . . . i Membr.
  8. . . . ıa i Membr.
  9. enn|en i Membr.
  10. kueda i Membr.
  11. [Udgivers Gisning.
  12. vıd . . i Membr.
  13. helld . . i Membr.
  14. A . . an i Membr.
  15. [e . . . ıkare i Membr.
  16. b . . . i Membr.
  17. . . . i Membr.
  18. tuenn i Membr.
  19. [Udgivers Gisning.
  20. fleırı. Sılldın fýlgızſt ok er ȷafnan morgh saman i Membr.
  21. bellt þornīn ı belltu i Membr.
  22. sıdan þ͛|sa konun (eller þonun) i Membr.