Þáttr Tóka Tókasonar

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes í flere utgaver på følgende språk ►

Fornmanna Sögur

Eptir gömlum handritum

Fimta bindi.

Útgefnar að tilhlutun hins

Norræna Fornfræða Félags

Kaupmannahöfn 1830

Þættir er viðkoma sögu Ólafs konúngs helga.
D.

Þáttr Tóka Tókasonar.

Í þann tíma er Ólafr konúngr sat í Sarpsborg, bar þat til einn tíma at mikill maðr ok ókunnr gekk fyrir konúnginn, ok kvaddi hann, en konúngr tók honum vel, ok spurði hann at nafni, en hann nefndist Tóki, ok kveðst vera Tókason, Tóka sonar hins gamla; hann beiddi konúnginn at vera með hirðinni nokkurt skeið; konúngr veitti honum þat, ok skipaði honum sæmiligt sæti. Tóki var fáskiptinn, ok drakk löngum lítit, hann var liðugr ok viðfellinn, ok þokkaðist hverjum manni vel. Þat fann konúngr at Tóki var bæði fróðr ok fréttinn, leysti hann ok or öllu vel ok vitrliga; þótti konúngi hin mesta skemtan at ræðum hans. Þat sá menn at Tóki var gamall maðr, en þó sá þeir at hann hafði verit afburðarmaðr at vexti ok vænleika. Þat var einn dag, er konungr talaði við Tóka, ok spurði, hversu gamall maðr Tóki væri. Hann sagðist þat ógerla vita; en hitt veit ek, at mér var aldr skapaðr, at ek skylda lifa tvo mannsaldra, ok þiki mér von at þeir sé brátt endaðir, at því sem flestra manna aldrar gerast. Konúngr mælti: muna muntu þá Hálf konúng ok rekka hans eðr Hrólf kraka ok kappa hans? Tóki svarar: man ek þá hvoratveggju, þvíat ek var með þeim báðum. Konúngr spurði: hvorir þóttu þér þar frægri? Tóki svarar: þat skulu þér dæma, herra! en ek skal segja yðr þartil einn æfintýr; þá var ek sem ernastr maðr, ok fór ek landa á milli, ok hafða ek sveit manna valda með mér, eptir því sem mér þótti standa, ok við mitt hæfi vera, þvíat ek þótti þá þeim framfylgja, er í fræknara lagi voru; var þat ok satt, at mér þótti þá fátt úfært; fór ek þá víða um lönd, ok vilda ek reyna örleik höfðíngja ok frægðir kappa þeirra; var þat ok lagit á mik með aldrinum, at ek skylda hvergi una lengr enn 12 mánuði, ok vissa ek at þat gekk eptir. Þá spurða ek til Hrólfs kraka, örleika hans ok mildi, frægða ok framaverka, ok hraustleika kappa hans, at þeir voru ólíkir öllum öðrum at afli ok allri atgervi; gerðumst ek fúss at finna þenna konúng ok kappa hans; fór ek þá ok sveitúngar mínir, þartil at ek kom fram í Danmörku á fund Hrólfs konúngs; gekk ek fyrir hann, ok kvadda ek hann; en hann tók mér vel, ok spurði, hvat manna ek væri? en ek sagða honum; hann spurði mik at eyrindum; en ek sögðumst vilja þiggja at honum vetrvist; en hann kveðst við öngan mann mat spara, ok eigi mundi hann við mik fyrstan eðr sveitúnga mína; ek spurða þá, hvar ek skyldi sitja; hann bað mik þar sitja, sem ek gæti rutt mér til rúms, ok kippt manni or sæti; ek bað hann hafa þökk fyrir; treysta ek mér þá harðla vel, réð ek þar þegar á, er sat Böðvar bjarki; konúngr skildi þat til, at þeir skyldu ekki móti brjótast; tók ek þá í hendnr Böðvari, ok setta ek fætrnar í fótskemilinn, lét ek síga herðarnar, en ek herða handleggina, treysta ek þá á af öllu afli, en hann sat kyrr, svá at hvergi gat ek honum vikit, en stundum var hann rauðr sem blóð, en stundum bleikr sem bast, eðr blár sem hel, eðr fölr sem nárr, svá at ýmsir þessir litir færðust í hann, svá brá honum við. Síðan tók ek í hendr Hjalta hinum hugprúða, herti sik þar hvorr sem gat, hann ok ek; honum gat ek kippt á framanverðan stokk, en þá gat hann of allt viðrétt, ok settist niðr aptr fyrir mier; gekk þetta nokkura stund, þartil at ek gáfumst upp; tók ek þá til Hvítserks hins hvata, ok treysta ek á, sem ek orkaða, gat ek honum þá framkippt ok svá hverjum at öðrum; fór ek svá; í kríngum hallina, ok gekk þaðan af hverr or sínu sæti; síðan sat ek þar, er mér líkaði, ok mínir menn, höfðu vér allir hin sæmiligustu sæti; var þar hin mesta mikilmenska á öllu, ok þar hefi ek svá verit, at mér hefir bezt þótt at öllum hlutum. En er sumar kom, gekk ek fyrir Hrólf konúng, ok þakkaði ek honum vetrvistina, ok sagða ek at ek munda þá í brottu verða; en hann bauð mér með sér at vera, en ek unda því eigi. Fór ek þá enn víða; ok þartil at ek spurða til Hárfs konúngs ok rekka hans, var mikit afsagt, hvílíkir hreystimenn þeir voru, fór ek þá enn, þartil at; ek kom híngat í Noreg, ok á fund Hálfs konúngs, gekk ek fyrir hann, ok kvaddi ek hann; en hann tók mér harðla vel; en ek beidda hann vetrvistar, en hann kvað mér þat til reiðu, at sitja þar svo lengi, sem ek vilda verit hafa; ek spurði þá, hvar ek skylda sæti hafa ok mínir menn. Hann bað mik þar sitja, sem ek gæta kippt manni or rúmi með jöfnum skildaga ok Hrólfr kraki gerði. Geng ek þar at, sem sat Útsteinn jarl á aðra hönd konúngi, tók ek í hendr honum, ok ætlaða ek honum or sæti at kippa, herta ek mik þá af öllu megni, ok gat ek ekki atgert. Siðan gekk ek til Innsteins, þá til Hróks hins svarta, þá til Bjarnar, svá til Bárðar, gat ek öngum þeirra framkippt; þannveg fór ek innan um alla hallina, at ek gat þar öngum or sætj kippt; ok þat er yðr sannatt at segja, herra! at eigi brá þeir sér meir við hinn, yzti maðr ok hinn minnsti heldr enn Böðvar bjarki. Síðan gekk ek aptr fyrir konúng, ok spurða ek þá, hvar ek skylda sitja, með því at ek gæta hvergi rutt mér til rúms. Hann sagði þá at ek yrða at sitja skör lægra enn hans menn; fór ek þá til sætis, þar sem mér var skipat ok mínir menn; skorti þar öngvan fögnuð, þann sem hafa þurfti, ok þar þótti mér ekki at, nema þat eina, at ek átti þar upp at sjá til annarra manna, en aðrir menn niðr til mín, ella hefði mér þar bezt þótt. Skulu þér nú segja, herra! hvorir frægri voru ? Auðséð er þat, kvað konúngr, at miklu sterkari hafa verit rekkar Hálfs konúngs, en engi þiki mér verit hafa konúngrinn samtíða örvari ok betri at sér, enn Hrólfr kraki; en hvort ertu skírðr maðr eðr eigi? Tóki svarar: ek er primsigndr, en eigi skírðr, sakir þess at ek hefi verið ýmist með heiðnum mönnum eðr kristnum, en þó trúi ek á Hvíta-Krist; er ek nú ok þess eyrindis kominn á yðvarn fund, at ek vil skírast, ok þann boðskap hafa, sem þér bjóðið, þvíat mér þikir eigi víst, at ek muna; þat af betra manni fá mega. Konúngr varð við þat glaðr, er hann vildi skírn taka ok guði þjóna; var Tóki síðan skírðr af hirðbiskupi Ólafs konúngs, ok andaðist í hvítavoðum.

---

Athugasemdir: