Stúfs þáttr inn meiri
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
 |
Stúfs þáttr inn meiri bjó til prentunar
MAÐR hét Stúfr. Hann var sonr Þórðar kattar, en hann var sonr Þórðar Ingunnarsonar ok Guðrúnar Ósvífrsdóttur. Stúfr var mikill maðr ok sjónfríðr ok manna sterkastr. Hann var skáld gott ok djarfmæltr. Hann fór útan, því at hann átti at heimta dánarfé norðr í Nóregi. Þeir kómu við Nóreg um haustit. Síðan fór hann austr sundaleið ok fekk sér fararskjóta, þar sem hann gat.
Þat var einn dag, at hann kom til bónda nökkurs ok tók sér þar herbergi. Þar var vel við honum tekit. Sat hann í gegn bónda. Ok er menn bjuggust til matar, þá var sagt bónda, at menn margir riðu at bænum ok væri borit merki fyrir einum manni.
Bóndi stóð upp ok mælti: "Göngum út allir, því at hér mun kominn vera Haraldr konungr."
Allir menn gengu út nema Stúfr einn, hann sat eftir. Ok þá er þeir kómu út, brunaði merkit at þeim ok þar með konungr sjálfr.
Bóndi fagnaði vel konungi ok mælti: "Eigi mun nú, herra, verða við yðr tekit sem vera ætti. Myndi þá verða með lítilli kunnandi við yðr tekit, ef vér hefðim vitat fyrir yðra kvámu, en þó nú með miklu minna móti, er þér komið á óvart."
Konungr svarar: "Ekki mun ek yðr nú þat svá vant gera, þá er vér förum hleypiferðir slíkar, sem þá er vér förum at veizlum, þeim er menn skulu gera í móti oss. Skulu nú várir menn starfa fyrir sér sjálfir, en vit munum ganga inn, bóndi."
Þeir gera nú svá. Þá mælti bóndi við Stúf: "Nú muntu verða, félagi, at þoka fyrir þeim, er komnir eru."
"Ek ætla mér þat skammlaust, þó at ek sitja útar en konungr," segir Stúfr, "eða menn hans, en þarfleysa þótti mér þér at hafa þat at engu, er þú mæltir."
Haraldr konungr mælti: "Ok hér er kominn íslenzkr maðr. Þat horfir til gamans, ok sit í rúmi þínu, Íslendingr."
Stúfr svarar: "Þat mun ek þekkjast, ok þykkir mér miklu meiri sæmð at þiggja af yðr en af bónda."
Konungr mælti: "Nú vil ek láta taka borð, ok fari menn at matast, en menn mínir skulu ganga undir borð, sem þeir verða til búnir."
Nú var svá gert sem konungr vildi. En svá reyndist, at bóndi átti gnótt drykkjar, ok urðu menn vel kátir,
Konungr spyrr: "Hvat heitir maðr sjá, er mér sitr gagnvert?"
Hann svarar: "Stúfr heiti ek."
Konungr mælti: "Kynligt nafn, eða hvers son ertu?"
Stúfr svarar: "Kattarson em ek."
Konungr spyrr: "Hvárr var sá köttrinn, er faðir þinn var, inn hvati eða inn blauði?"
Þá skelldi Stúfr saman höndunum ok hló ok svaraði engu.
Konungr spyrr: "At hverju hlær þú nú, Íslendingr?"
Stúfr svarar: "Getið þér til, herra."
"Svá skal vera," segir konungr. "Þér myndi þykkja ek spyrja ófróðliga, er ek spurða, hvárr sá væri köttrinn, er faðir þinn var, inn hvati eða inn blauði, því at sá mátti eigi faðir vera, er blauðr var."
Stúfr mælti: "Rétt getið þér, herra." Þá setti enn hlátr at Stúf.
Konungr spurði: "At hverju hlær þú nú, Stúfr?"
"Getið þér enn til, herra."
"Svá skal vera", segir konungr. "Þess get ek, at þú mundir því ætla at svara mér, at faðir minn var eigi svín, þó at hann væri sýr kallaðr, en ek mynda því leita þessa dæma, at ek ætlaða, at þú myndir eigi djörfung til hafa at svara mér þessu, alls ek mátta þat vita, at faðir þinn myndi eigi köttr vera, þó at hann væri svá kallaðr." Stúfr kvað hann rétt geta.
Þá mælti konungr: "Sit heill, Íslendingr."
Stúfr svarar: "Sit allra konunga heilastr."
Síðan drakk konungr ok talaði við þá menn, er sátu á tvær hendr honum.
Ok er á leið kveldit, mælti konungr: "Ertu nökkurr fræðimaðr, Stúfr?"
"Svá er víst, herra", segir hann.
Konungr mælti: "Þá berr vel til. Vil ek þá, bóndi, snemma ganga at sofa, ok lát íslending í því herbergi hvíla, sem ek sef í."
Nú var svá gert. Ok er konungr var afklæddr, mælti hann: "Nú skaltu kveða kvæði, Stúfr, ef þú ert fræðimaðr."
Stúfr kvað kvæði, ok er lokit var, mælti konungr: "Kveddu enn."
Svá fór lengi, at konungr bað hann kveða, þegar hann þagnaði, ok allt þar til, er allir menn váru sofnaðir í herberginu nema þeir tveir, ok lengi síðan.
Þá mælti. konungr: "Veiztu, hversu mörg kvæði þú hefir kveðit, Stúfr?"
"Því fer fjarri", segir Stúfr, "ok ætlaða ek yðr þat at telja, herra."
"Ek hefi nú ok svá gert", segir konungr. "Þú hefir nú kveðit sex tigu flokka, eða kanntu eigi kvæði útan flokka eina?"
Stúfr svarar: "Eigi er svá, herra. Ek hefi eigi hálfkveðit flokkana, en ek kann þó hálfu fleiri drápurnar en flokkana."
Konungr spyrr: "Hverjum ætlar þú at kveða drápurnar, er þú kveðr mér flokkana eina?"
Stúfr svarar: "Fyrir yðr, herra, ætla ek at kveða."
"Nær þá?" sagði konungr.
"Öðru sinni, er vit finnumst," segir Stúfr.
"Hví þá heldr en nú?" sagði konungr.
Stúfr svarar: "Því þá, herra, at þetta sem allt annat reyndist yðr því meira háttar um mik sem þér vitið gerr."
Konungr mælti: "Stór orð hittir þú til at mæla, hver sem raun verðr á þínu máli. En sofa vil ek nú fyrst." Ok svá var.
En um morguninn, er konungr var klæddr ok gekk ofan eftir riðinu, gekk Stúfr í mót honum ok kvaddi hann: "Haf góðan dag, herra."
Konungr svarar: "Vel mælir þú, íslendingr, ok vel skemmtir þú í gærkveld."
Stúfr mælti: "Þér þáguð vel, herra. En biðja vil ek yðr nú bænar, ok vilda ek, at þér veittið mér."
Konungr svarar: "Hvers villtu biðja?"
Stúfr svarar: "Þat þykkir mér hallkvæmra, at þér játið áðr."
Konungr svarar: "Ekki em ek því vanr at veita þat, er ek veit eigi, hvers beðit er."
Stúfr mælti: "Segja mun þá verða. Ek vil, at þér leyfið mér at kveða um yðr kvæði."
Konungr spyrr: "Ertu skáld?"
Stúfr svarar: "Ek em gott skáld."
Konungr spyrr: "Er nökkut skálda kyn at þér?"
Stúfr svarar: "Glúmr Geirason var föðurfaðir föður míns, ok mörg önnur góð skáld hafa verit í minni ætt."
Konungr mælti: "Ef þú ert slíkt skáld sem Glúmr Geirason var, þá mun ek lofa þér at kveða um mik."
Stúfr svarar: "Miklu kveð ek betr en Glúmr."
Konungr mælti: "Yrk þú þá, eða hefir þú nökkut kvæði ort fyrri um tigna menn?"
Stúfr svarar: "At síðr hefi ek kvæði ort um tigna menn, at ek hefi engan tiginn mann sét fyrr en yðr."
Konungr mælti: "Þat munu sumir menn mæla, at þú reynir framarliga til um frumsmíðina, ef þú kveðr um mik fyrstan."
"Þar mun ek þó á hætta," segir Stúfr, "en þó vil ek enn biðja yðr fleira."
"Hvers villtu nú biðja?"
Stúfr mælti: "Ek vil biðja yðr, at þér gerið mik hirðmann yðvarn."
Konungr svarar: "Þat má ekki svá skjótt gerast, því at þar verð ek at hafa við ráð ok samþykki hirðmanna minna. En heldr mun ek flytja mál þitt."
Stúfr mælti: "Biðja vil ek enn fleira, herra, eða hvárt vilið þér nú veita mér þat, er ek bið nú?"
Konungr spyrr: "Hvers villtu nú biðja?"
Stúfr svarar: "At þér látið gera mér bréf með yðru innsigli, at ek ná dánarfé mínu, er ek á norðr í landi."
Konungr spurði: "Hví battu mik þessa síðast, er þér var nauðsynligast at þiggja? Ok mun ek þetta veita þér."
Stúfr svarar: "Hér þótti mér minnst við liggja."
Síðan skilðu þeir, ok fór konungrinn leiðar sinnar, en Stúfr fór sinna erenda.
Ok eigi liðu langar stundir, áðr Stúfr hitti Harald konung norðr í Kaupangi. Hann gekk inn í drykkjustofuna, þar sem Haraldr konungr sat inni ok margt annat dýrra manna hjá honum. Stúfr kvaddi konunginn, en hann svaraði: "Er Stúfr þar kominn, vinr várr?"
"Svá er, herra", segir hann, "ok nú hefi ek kvæðit at færa yðr, ok vil ek nú hafa hljóð."
Konungr segir: "Svá skal nú ok vera. En ætla máttu, at ek mun eigi óvandr vera at kvæði þínu, því at ek kann allglöggt til heyra. Hefir þú áðr borit mikit hól á um kveðskap þinn ok talat um framarliga."
Stúfr svarar: "Því vænna horfir mér, herra, sem þér kunnið gerr at heyra."
Síðan kvað hann kvæðit. Ok er lokit var, þá mælti konungr: "Satt er þat, at kvæðit er allvel kveðit, ok ek skil nú, hver efni í eru um þitt mál, at þú munt eiga mikit undir þér um vitsmuni. En þú hefir gert til gamans þér at eiga tal við mik, skal þér ok kostr hirðvistar ok at vera með oss, ef þú vill."
Síðan gerðist Stúfr hirðmaðr Haralds konungs ok var með honum lengi, ok þótti hann vera vitr maðr ok vinsæll. Drápa þessi, er Stúfr kvað ok orti um konung, var kölluð Stúfsdrápa. Ok lýkr hér þessu ævintýri.
