Ásbjarnar þáttr Selsbana
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► |  |
 |
capitulum
Quędi mỏrg þau er skalldin hafa ort ok samansett af lifui ok lagastiornn hins heilaga Olafs konungs. suo sem Ottarr suarti Sighuatr skalld Gizsỏrr gullbrarfostri Þorfinnr munnr sealfs hans hirdmenn Hofgardarefr ok Æinarr Skulason |[1] ok margir adrir. birta ok sannliga syna at saga hins heilaga Olafs konungs ok hans kappa er sỏnn en huorki efld ne aukin sem margar fornnsogur þær er sagdar eru utan or hæime edr fiarlægum londum. en þo at her standa j morg þau æfuintyr sem æigi þikir skiluisliga vid sỏguna koma j upphafui ok koma þo oll j æinn stad nidr adr luki. þuiat þau hniga ok hallazst oll til uegs ok virdingar hinum heilaga Olafi annathuort sakir iartæignnagerdar edr frægdar ok framauerka æinardar edr orugglæiks sem enn mun lysazst j eftirfaranda efnni ok ęfuintyri.
Asbiorn hitti Þori sel aarman(n) konungs
Sigurdr het madr ok var Þorisson hann uar brodir Þoris hundz j Biarkeyiu. Sigurdr atti Sigride Skialgsdottur systar Erlings. Asbiornn het son þeirra hann þotti allmannuęnligr j uppuexsti. Sigurdr bio j Ỏnd[2] a Þrandarnesi hann uar madr storaudigr ok uirdingamadr mikill. ecki uar hann konungi handgeinginn. ok uar Þorir firir þeim brædrum at uirdingu er hann uar lendr madr konungs. en heima j bunade þa uar Sigurdr j ỏngan stad minne ristnumadr. hann var þui vanr medan heidni uar at hafa þrenn blot huernn uetr. æitt at uetrnottum annat at midium uetri þridia at sumri. en er hann tok vid kristnni þa hellt hann teknum hætti um uæitzslurnar. hafde hann þa um haustit vinabod mikit en jolabod um uetrinn ok baud þa enn til morgum monnum. hins þridiu uæitzslu hafde hann at paskum ok hafde þa fiolment. sliku hellt hann fram medan hann lifde. Sigurdr uard sottdaudr. þa uar Asbiorn .xviij. uetra gamall tok hann þa fe eftir fỏdr sinn. hann tok þa tekinn hatt fỏdr sins ok hafde .iij. uæitzslur a huerium vetri sem fadir hans. Þess uar skamt j mille er Asbiorn hafde tekit vid fỏdrarfui sinum ok þess at arferd tok at uestna ok sæde manna brugduzst. Asbiorn hellt hinu sama fram um uæitzslur sinar ok naut þa þess vid er þar voru fornn korn ok ỏnnur fỏng þau er hafua þurfti. en er þau missari lidu af ok onnur komu uar þa kornn ỏngum mun betri en fyrr. þa uillde Sigridr ath veislr væri af teknar allar edr svmar. Asbiornn villde þat æigi for hann þa vm havstit at hitta vine sina ok keypte korn þar sem hann fek en þa af sumum. for enn suo fram þann uetr at hann hellt ollum ueizslum[3]. En eftir um uorit fenguzst litil sæde þuiat æigi gat frækornn ath kaupa. ręddi Sigridr um at fæcka skyllde huskalla. Asbiornn uillde þat æigi ok hellt hann ollu hinn sama. Þat sumar var kornn helldr oaruænt. þat fylgde ok þa at suo uar sagt sunnan ór lande at konungr bannar sunnan ór landi ok nordr j land at lata flytia kornn mallt edr miol. þa þotti Asbirni uandazst vm tilfỏng buss sins. var þat rad hans at hann let fram setia byrding er hann atti. þat var haffæranda skip at uexsti. skipit var gott ok ræide vandadr miog til. þar fylgde med segl stafat med uende. Asbiornn redzst til ferdar ok med honum .xx. menn. foru nordan um sumarit ok er ecki sagt fra ferd þeirra fyrr en þeir komu sudr j Karmsund aftan dags ok lỏgdu uit Augualldznes. þar stendr bęr mikill upp skamt a eyna Kỏrmt er hæitir a Augualldznese þar var konungsbu. þar red firir Þorir selr uar hann þar armadr. Þorir uar madr ættsmar ok hafde mannazst uel starfsmadr godr sniallr j male aburdarmikill framgiarnn ok ouæginn. hlyddi honum þat uel sidan hann fek konungs syslu ok styrk. hann uar skiotordr ok ỏrordr. Þeir Asbiornn lagu þar vid um nott. en um morguninn er liost uar ordit gek Þorir ofan til skips ok nockurir menn med honum. hann spurde huerir firir skipe þui rede hinu uegliga. Asbiorn segir til sin. Þorir spurde huert hann skyllde fara hit læingsta edr huat er at eyrindum væri. Asbiornn sagde at hann uillde kaupa kornn edr mallt. sagdi sem satt var at hallęri mikit uar nordr j landit. en oss er sagt at her se uel ært edr uilltu bonde selia mer kornn. ek se at her eru hladar storir. væri oss þat órlausnn at þurfa æigi at fara lengra edr uidara her um Rogaland. Þorir suarar. ek kann at segia þer þat at þu matt her uel aftr huerfa ok fara æigi lengra þuiat þu munt ecki kornn her fa ne j ỏdrum stodum þuiat konungr bannar at selia her kornn nordr j landit. ok farit aftr Haleygir sa mun ydr hinn bezsti. Asbiornn suarar. ef suo er bonde sem þu segir at uær faam ecki kornn keyft þa mun æigi mitt eyrende minna en sia hybyli Erlings frænda mins. Þorir spurde. huersu mykla frændsemi attu vid Erling. Asbiornn suarar. modir min er systir hans. Þorir suarar. uera kann þa at ek hafua mællt ecki uarliga ef þu ert systurson Erlings konungsins þeirra Rygianna. þa kostudu þeir Asbiornn tiolldum af ser ok logdu vt skipi sinu. Þorir kallade a þa ok |[4] mællti. farit nu uel ok komit her er þer farit aftr. Asbiornn quat suo uera skylldo.
Þorir rænti Aasbiorn
Fara þeir Asbiornn nu leid sina ok koma at quelldi dags a Jadar. for Asbiornn upp til bæiar a Sola vid .x. mann en adrir .x. gættu skips. En er Asbiornn kom a Jadar fek hann þar godar vidtokur. setti Erlingr hann hit næsta ser ok spurde hann margs nordan ór lande ok uar hinn katazsti. Asbiornn segir hit liosazsta af sinu eyrende. Erlingr segir at þat uar æigi uænligt firir þa sỏk at konungr bannar kornnsỏlur. uæit ek æigi segir hann þeirra manna von at traust muni til hafua at briota ord konungs. verdr monnum uanngætt til skaps hans þuiat margir eru spillendr at vm vinattu vora. Asbiorn suarar. sæint er satt at spyria. mer uar kent a unga alldri at modir min væri frialsborin j allar halfur ok þar med at Erlingr a Sola væri gỏfgazatr hennar (frænda) en nu heyri ek þig segia sealfan at þu ser æigi frials firir konungs þrælum her a Jadri at rada firir korni þinu sligt er þer likar. Erlingr sa til hans ok mællti vid er hann glotti vm tenn. minna viti þer til konungs rikisins Haleygirnir en uær Rygirnir ok ỏrordr muntu hæima frænde attu ok ekki langt til þess at telia. dreckum nu fyst frænde. siam a morgin huat þa er um eyrendi þitt. Þeir gerdu suo ok voru allkatir um kuelldit. Eftir um daginn talazst þeir frændr vid Erlingr ok Asbiorn. Erlingr mællti. hugsat hefui ek nockut um kornnkaup þitt Asbiornn edr huersu uandr muntu at kaupunautum. Asbiornn segir at hann hirdir alldri at huerium hann kaupir ef honum er hæimillt sellt. Erlingr mællti. þat þiki mer likara at þrælar minir munu æiga suo kornn at þu muinr vera fullkaupa. þeir eru ecki j logum edr landzrett vid adra menn. Asbiorn segir at hann uill þenna kost. Uar þa sagt þrælunum til um þessa kaupstefnu. letu þeir fram kornnit ok malltit ok selldu Asbirni. hlod hann skip sitt sem hann villde. En er hann uar albuinn leidde Erlingr hann vt med storum giỏfum ok skildu þeir med kærlæikum. fek Asbiorn gott byrlæide ok lagde um kuelldit j Karmsund vid Ỏgualldsnes ok voru þar vm nottina. Þorir selr hafde þegar spurt vm kuelldit um farar Asbiarnar ok suo þat at skip hans adr kafhladit. Þorir stefnndi til sin lide um nottina suo at hann hafde firir dag .lx. manna. hann for a fund Asbiarnar þegar at litt uar lyst gengu þeir þegar vt a skip. þa voru þeir Asbiorn klæddir ok hans felagar ok hæilsar Asbiorn Þori. hann spurdi huat þunga Asbiorn hefdi a skipi. Hann segir at kornn ok mallt uar a. Þorir suarar. þa mun Erlingr gera at uanda at taka firir hegoma tal konungs ok læidizst honum æigi at uera hans motstỏdumadr j ỏllu ok er furda j at konungr lætr honum allt hlyda. Var Þorir malodr um hrid. en er hann þagnade þa segir Asbiorn at þetta kornn hofdu att þrælar Erlings. Þorir suarar snellt sagde at hann hird ecki vm pretta þeirra Erlings. en nu er hitt til Asbiornn at þer gangit a land elligar færu ver ydr utbyrdis þuiat ver uilium ỏnga þreynguing af ydr hafa medan ver rydium skipit. Asbiorn sa at hann hafde ỏngan lidskost vid Þori ok geingu þeir a land upp. en Þorir let flytia farin allan af skipe. En er rutt uar skipit þa gek Þorir eftir skipinu ok mællti. furdu gott segl hafui þer Haleyirnir ok taki sumir byrdings segl uort ok fai heim. fullgott er þeim at sigla vid þat lausum kile. Þa var suo gert at skift uar um seglin. ok foru þeir Asbiorn brott vid suo buit ok stefnndu þa nordr med landi ok letti æigi fyrr en hann kom hæim onduerdan vetr ok var sia fỏr allfræg. Var þa allt starf tekit af Asbirni um uæitzslurnnar a þeim uetri. Þorir hundr baud Asbirni frænda sinum til iolauæitzslu ok modur hans med þeim monnum er þau uilldu hafa med ser. Asbiorn villde æigi fara ok sat heima. þat fannzst a er Þori þotti Asbiorn gera ouirding til bods sins. hafdi Þorir miog j skaupe um farar Asbiarnar. bædi er segir Þorir at mikill er munr uirdingar uar frænda Asbiarnar. enda gerir hann suo sligt starf sem hann lagdi a j sumar at sækia kornnit til Erlings a Jadar en hann uill æigi fara j næsta hus til min. uæit ek æigi huart hann ætlar at Selþorir muni j huerri hỏfnn firir vera. Slik ord fretti Asbiorn fra Þori ok onnur þuilik. hann unde storilla vid ferd sina ok enn verr er hann heyrde sligt at athlatri haft ok spotti. Hann uar hæima vm uetrinn ok for huergi til heimboda.
Aasbiorn drap Þori
Asbiornn atti langskip þat uar sneckia tuitogsessa hon stod j nausti myklu. Eftir kyndilmessu let hann fram setia skipit ok bera til ræida ok bua at ollu. þa stefnndi hann til sin monnum sinum ok hafdi nærr .x. tigum manna alla uel uopnada. en er hann var buinn ok byr gaf þa siglde hann sudr med landi ok fara þeir ferdar sinnar ok byriar seint. en er þeir koma sudr j land þa fara þeir meirr vtlæid en þiodleid. Ecki uard til tidenda j þeirra ferd fyrr en þeir komu at quelldi .v. dag j paskauiku utan at Kormt. henni er þann ueg farit |[5] at hon er mikil ey ok lỏng ok ecki bygt vida. liggr hon vid þiodlæid firir utan. þar er mikil bygd ok er þo vijda eyin obygd þat er vt liggr til hafsins. þeir Asbiorn lendu vtan at eyiunne þar sem obygt var. En er þeir hofdu tialldat þa mællti Asbiorn. nu skulu þer vera her eftir ok bida min en ek mun ganga upp a eyna a niosnn ok vita huat tidenda se j eyiunne þuiat ver hofum ecki spurt adr. Asbiorn hafde uondan bunat ok hatt sidan ok fork j hendi ok gyrdr suerda undir klædunum. hann gek upp a land ok vfuir eyna. en er hann kom a hęd nockura þa(r) er hann matti sia tidendi til bęiarins a Ỏgualldznese ok fram a Karmsund þa sa hann mannafỏr mykla bæde a sio ok a lande ok sotti þat folk allt til bęiarins a Ỏgualldznesi. honum þotti þat undarligt. sidan gek hann heim til bæiar ok þar til er þionustumenn biuggu mat. hann heyrde þa þegar ok skilde af tali þeirra at Olafr konungr var þar kominn til ueitzslu suo þat med at konungr uar til bordz genginn. Asbiornn sneri þa til stofunnar. en er hann kom j stofuna þa geingu adrir vt en adrir inn ok gaf æingi gaum at honum. opin uar stofudurdin. Asbiorn sa at Þorir selr stod firir hasæti konungs. þa var miog lidit a kuelldit. Asbiorn heyrde til at madr spurde Þori at vidskiptum þeirra Asbiarnar ok suo þat at Þorir sagdi þar fra langa sogu ok þotti Asbirni hann halla synt. þa heyrde hann at madr spurde huernn ueg Asbiorn yrde vid þa er þeir ruddu skipit. Þorir suarar. bar hann sig til nockurrar hlitar ok þo æigi uel. en er uer tokum af honum seglit þa gret hann. En er Asbiorn heyrde þetta þa bra hann suerde sinu hart ok hliop innar j stofuna ok hio þegar til Þoris ok kom hoggit a halsinn. fell hof(ud)it a bordit firir konunginn en bukrinn a fætr honum. vrdu borddukarnir j blodi æinu uppi ok nidri. Konungr bat taka hann. ok suo var gert at Asbiornn var handtekinn ok leiddr vt ór stofunne. ok þa uar tekinn a brott bordbunadrenn ok suo lik Þoris var j brott borit ok sopat allt þar er blodugt uar ordit. Konungr uar allræidr ok stillti þo uel ordum sinum.
Bod Skialgs vid konung firir Aasbiornn
Skialgr Erlingsson stod upp ok gek firir konung ok mællti. herra nu mun sem oftar at þar mun vera til umbotar at sia er þer erut. ek vil bioda fe firir manninn at hann hallde lifui ok limum en þer herra skerit ok skapit allt annat. Konungr segir. er æigi daudasok Skialgr ef madr brytr paskafrid ok su ỏnnur ef hann drepr mann j konungs herbergi. su hin þridia at ydr fodur þinum mun litils verd þikia er hann hafde fætr mina firir hỏggstok. Jlla er þat herra segir Skialgr at ydr mislika(r) ella uæri uerkit hit bezsta. en ef uerk þetta herra þikir ydr ollum moti skapi ok mikils uert þa uænti ek at æigi taka ek mikit j min þionustugiolld annat ef ek fę æigi þetta. þuiat þat munu margir menn mæla at ydr se sligt uel geranda. Konungr mællti. þott þu ser mikils uerdr Skialgr þa mun ek æigi firir þinar sakir briota lỏgin ok leggia konungstignnina suo. Skialgr snerizst þa j brott ok vt ór stofunne. .xij. menn hofdu þar verit med Skialgi ok fylgdu honum allir ok margir adrir geingu ut med honum. Skialgr mællti til Þorarins Nefulfssonar. ef þu uill hafa vinattu mina þa legg þu a allan hug at madrinn se æigi drepinn firir sunnudaginn. Sidan for Skialgr ok menn hans ok toku rodrarskutu er hann atti ok roa sudr med landi suo sem af matti taka ok komu vm nattina j ellding a Jadar ok geingu þar upp til bæiar ok til þess loptz er Erlingr suaf j. Skialgr hliop a hurdina suo at j sundr gek þegar at nỏglunum. vid þat uaknnade Erlingr ok þeir sem inne suofu. hann uard skiotazstr a fætr ok gek til dyranna. hann greip skiolld sinn ok suerd ok spurde huerr þar færi suo akaft. Skialgr segir til sin ok bad upp lata hurdina. Erlingr suarar. þat uar ok likligazst er allhæimsliga fór at þu mundir vera edr fara menn eftir ydr. Þa var upp latin hurdin. þa mællti Skialgr. þess uænti ek at Asbirnni frænda þinum þiki ek æigi ofskiotr þo at þer þiki ek akaft fara þar sem hann sitr a Augualldznesi j fiotrum ok er þat mannligra at fara at duga honum. Sidan hafazst þeir ord vid fedgar sagdi Skialgr Erlingi allan atburd vm uig Selþoris.
Aasbiorn var dæmdr (til) dauda
Olafr konungr settizst j hasæti sitt þa er um var buizst j stofunne ok var ellræidr. þa spurde hann at um uegandann. honum uar sagt at hann uar vti j suoludum j gætzslu. Konungr spurde. hui hannn væri æigi drepinn. Þorarinn suarar. kalli þer þat æigi mord herra at drepa mann um nætr. Konungr suarar. seti hann þa j fiotur ok drepi a morgin. Þa uar Asbiornn fiotradr ok byrgdr j æinu huse um nattina. Eftir um morgininn hlyddi konungr tidum. sidan gek hann a stefnu ok sat þar framan til hamessu. þa gek hann til kirkiu ok mællti til Þorarins. mun nu vera solin suo hatt at Asbiorn uinr yduar mun megd hanga. Þorarinn suarar ok laut konungi. þat sagde byskup hinn fyrra friadag at sa konungr er allz a ualld þoldi skapraun ok er |[6] sa sæll er helldr ma þar j nockuru eftir likia en hinir er þa dęmdu hann til dauda edr þeir er ollu manndrapinu. nu er æigi langt til morgins ok er þa syknn dagr. Konungr læit vid honum ok mællti. rada muntu þessu Þorarinn at hann mun æigi j dag drepinn. skalltu nu taka vid honum ok varduæita hann. ok vit þat uist at þar liggr vit lif þitt ef hann kemzst j brott med nockuru moti. Gek konungr þa leid sina en Þorarinn for þar til er Asbiorn sat j iarnum. let Þorarinn af honum fioturinn ok fylgde honum j stofu æina litla ok let fa honum dryk ok mat ok sagde honum huat konungr hafde a lagt ef Asbiorn hlypi j brott. hann sagde at Þorarinn þyrfti þat ecki at ottazat. Sat Þorarinn þar lenge dags hia honum ok þar suaf hann vm nottina. Laugardaginn stod konungr upp ok for til morgintida sidan gek hann til messu ok þadan a stefnnu ok uar fiolde kominn a stefnnu af bondum. attu þeir mart ath tala. sat konungr þar lengi dags ok uar helldr sid gengit til hamessu. Eftir messuna gek konungr þegar til matar ok er hann uar mettr drak hann um hrid suo at bord voru uppi. Þorarinn gek þa til þess er kirkiu uarduæitti ok gaf honum .ij. merkr silfrs til þess at hann skyllde hringia skiott til helgar. Ok sem konungs bord foru ofan ok konungr hafde druckit þa stund sem honum þotti fallit þa voru bord brott tekin. þa mællti konungr ok sagde at þat var rad at þrælar færi med uegandann ok dræpi hann. J þui bile uar hringt til helgihallz. þa gek Þorarinn firir konung ok mællti. grid mun þessi madr hafua skulu fram um helgina þo at hann hafui illa gert. Konungr suarar. gættu hans Þorarinn suo at hann komizst æigi j brott. Gek konungr þa til nonu en Þorarinn gek ok sat hia Asbirnni. en um daginn gek prestr til Asbiarnar ok skriftade honum ok gaf honum lof til at hlyda hamessu drottinsdag. Þorarinn gek þa firir konung ok bad hann fa mann til at uarduæita Asbiorn. uil ek nu sagde Þorarinn uid skiliaz hans mal. Konungr bat hann hafua þock firir. þa feck konungr menn til at uarduæita Asbiorn. uar þa settr fiotur a hann. En er til hamessu var farit þa var Asbiorn læiddr til kirkiu at hlyda messu. stendr hann nu uti firir kirkiudyrum en konungr ok hird hans inne.
Konungr tok sættir af Asbirni
Nv er þar til at takia er fyrr uar fra horfuit er þeir Erlingr ok Skialgr gerdu rad sin um þetta uandkuædi ok stadfestu þeir þat med aeggian Skialgr ok annarra sona Erlings at þeir safnna lide ok skera upp herỏr. ok kom þa bratt saman lid mikit ok redu til ferdar ok til skipa ok uar skorat nærr .xv. hundrat manna. Foru þeir med siau lide ok komu sunnndaginn vid Kormt a Ỏgualldznese ok geingu upp til bæiar med ollu lide sinu ok komu j þann tima er lokit uar gudspialli. gengu upp at kirkiunne ok toku þegar Asbiorn ok brutu af honum fiotrana. En vit gny þenna ok uopnnabrak þa hlupu aller j kirkiuna þeir er adr (voru) vti. en þeir er j kirkiunne voru þa litu þeir aller vt nema Olafr konungr hann sat ok sazst ecki um. Þeir Erlingr skipodu lide sinu tueim megin strætis er la fra kirkiu til stofu. stod Erlingr ok synir hans næst stofunne. ok er allar tidir voru sungnar þa gek konungr þegar ór kirkiu. gek hann fystr fram j kuina en sidan huerr eftir ỏdrum hans manna. Ok þegar er hann kom heim at dyrunum þa gek Erlingr firir dyrnnar ok laut konungi ok kuaddi hann. konungr bad gud geyma hans. Þa tok Erlingr til mals. suo er mer sagt herra at Asbiornn frænda vorn hafui hent glopska mikil ok er þat illa ef suo er ordit at ydr mislikar. em ek þui her kominn at bioda firir hann sætt ok yfirbætr slikar sem þer vilit sealfir gert hafua en þiggia þar j mot lif hans ok limar ok landzvist. Konungr suarar. suo litz mer Erlingr sem þu munir nu þikiazat hafua ualld a malum ockrum Asbiarnar. uæit ek æigi hui at þu lætr sem þu skulir bioda bætr firir hann. ætla ek þig þui hafda samandregit her mannz at nu ættir þu at rada vór a mille. Erlingr suarar. herra þu skallt rada ok rada suo at ver skilium sattir. Konungr suarar. ætlar þu at hræda mig Erlingr. hefir þu firir (þui) lid mikit. Næi segir Erlingr. En ef annat byrr nu undir segir konungr þa mun ek nu huergi flyia. Erlingr segir. ecki þarftu at minna mig a þat at þeir hafua fundir vorir verit flestir her til at ek hefui ecki lidkost haft vid ydr. en nu skal ecki leyna ydr þui sem mer byrr j skapi at ek vil at vit skilim sattir ella mun ek ecki hætta til flæire funda ockarra. Erlingr uar þa raudr sem blod j andlite. Þa gek fram Sigurdr byskup firir konung ok mællti. herra ek byd ydr undir hlydni firir guds sakir at þer sættizst vid Erling eftir þui sem hann bydr at madr þessi hafui lifs grid ok lima en þer radit ollu sattmali. Konungr mællti. þer skulut rada. Þa mællti byskup. fai þer konungi festina þa er honum like. Sidann gek Asbiornn til grida ok a konungs ualld. Erlingr fek festi. konungr tok vid en Asbiorn minntizst a hond konungi. Þa sneri Erlingr a brott med lide sinu. uard þa ecki at kuedium med þeim konungi. gek konungr þa j stofu ok Asbiorn med honum. sidan lauk konungr vpp sattargerdinne ok mællti suo. þat skal vpphaf |[7] sattargerdar ockarrar Asbiorn at þu skallt ganga undir landzlỏg þau at sa madr er drepr þionustumann konungs þa skal hann ganga undir þa þionustu ef konungr uill. nu uil ek at þu takir upp armenning þessa er Selþorir hefir haft ok rad her firir bui a Ỏgualldznese. Asbiornn segir at suo skal vera sem konungr uillde. verd ek þo fyst at fara heim (til) buss mins ok skipa þar til. Konungr let ser þat uel lika. for konungr þadan til annarar ueitzslu er geor uar j moti honum. en Asbiorn redzst þa til ferdar vid forunæyti sitt. þeir hofdu lagit j leyniuogum þa stund alla er Asbiorn var j brottu hofdu þeir niosnn af ferdum hans. Sidan snerizst Asbiorn til ferdar ok letti æigi fyrr um uorit en hann kom nordr til bus sins. hann var sidan kalladr selsbani. En er Asbiorn hafde æigi lenge hæima verit þa hittazst (þeir) Þorir hundr frændrnir ok talazst vid. spurde Þorir uandliga at ferdum hans ok alla atburde þa er þa hofdu til tidende ordit. en Asbiorn segir þa sem gengit hefir. Þorir suarar. þa muntu þikiazst hafua rekit suiuirdingar þinnar þeirrar er þu uart ræntr a hausti. Suo er segir Asbiorn edr huersu þiki þer frænde. Þorir suarar. þat skal skiott segia at fỏr þin hin fyrre er þu fort sudr j land uar hin osæmiligsta ok stod þo til nockurrar vmbotar. en þessi fỏr er bade þin skỏm ok allra frænda þinna ef þat skal framgæingt verda at þu gerizst konungs þræll ok iafnnadarmadr hins uesta mannz Selþoris. nu gerdu suo uel ok mannliga at þu sit helldr heima at æigum þinum ok skulu ver frændr þinir uæita þer styrk til þess at þu komir alldri j slikt uandrædi sidan. Asbirni þotti þetta uænlikt. ok adr þeir skildizst uar þetta rad stadfest at Asbiornn skyllde sitia at bui sinu ok fara ecki a fund konungs edr j hans þionustu. ok sat hann hæima at buum sinum.
Olafr konungr efldi kristindom i Noregi
Eftir þat er þeir Olafr konungr ok Erlingr Skialgsson hofdu hitz a Augualldznesi þa hofzst med þeim af nyiu sundrþycki ok óx til þess er þar af gerdizst med þeim fullr fiandskapr mille þeirra. Fór Olafr konungr at uæitzslum um Hỏrdaland um vorit. þa for hann upp a Uors þuiat hann spurde at folk uar þar litt truat. hann atti þing vid bændr þar sem a Uange hæitir. komu þar bændr fiolmennir ok med aluępni. baud konungr þeim at taka vid kristne. en bændr budu bardaga j mot ok kom suo at huorirtueggiu fylktu lide sinu. Var þa suo um bændr at þeim skaut skelk j bringu ok uillde æingi þeirra fremzstr standa ok uard þat at lycktum er þeim gegnndi betr at þeir gengu til handa konungi ok toku sidan vid kristne. skildizst konungr æigi fyrr vid þa en þar var alkristnnat. Þat uar æinn dag at konungr ræid læid sina ok saung psalma sina. en er hann kom gegnnt haugunum þa nam hann stadar ok mællti. þau skal segia min ord madr manni at ek kalla þat rad at alldri sidan fari Noregs konungr j mille þessara hauga. Er þat ok sỏgnn manna at flestir konungar j Noregi hafui þat uarazst sidan. Þa fór Olafr konungr ut a Ostrarfiord. kom hann þar til skipa sinna. for hann þa nordr j Sognn ok tok þa ueitzslur er sumrade. en er hausta tok for hann inn j Fiordu en þadan upp a Ualldres. þar uar adr hæidit. Konungr fór sem akafazst upp til uatzsins ok kom þar a uuart ok tok þar skip þeirra. gek konungr þar a sialfr med ollu lide sinu. sidan sende hann bondum ord ok setti þing suo nærr uatnninu at konungr atti allann kost skipa ef hann þættizst þurfa. Bændr sottu þing med aluæpni. konungr baud þeim kristni en bændr æptu j moti ok badu hann þegia ok gerdu þegar gny mikinn ok uopnnabrak. En er konungr sa at þeir uillda ecki ahlyda þat er hann mællti ok kendi þeim ok þat annat at þeir hỏfdu muga mannz at ecki stod vid þa sneri konungr rædunne ok spurde þa ef nockurir væri þeir menn a þinginu er þær sakir ættizst vid at þeir villde at hann setti j mille þeirra. Þat fannzst a bratt a ordum bonda at margir voru þar rangsattir sin a mille er þa hỏfdu samhlaupa ordit at mæla mot kristninne. En þegar bændr toku at kæra mal sin þa aflade huerr ser suæitar at flytia mal sitt. gek þui þann dag allan. at kuelldi uar slitit þinginu. Þegar at bændr hofdu spurt at Olafr konungr hafde farit upp a Ualldres ok hann var kominn j bygdina ok þa hofdu þeir latit fara herỏr ok stefnnt saman þegnn ok þræl ok foru med þann her mot Olafi konungi. en alþyda var j bygdinne eftir. bændr helldu enn safnnade er þinginu uar lokit. Konungr uard þessa viss. ok er hann kom a skip sin þa let hann roa um nattina um þuert uattnit. let konungr þar ganga upp j bygdina brenna ok ræna. eftir um daginn reru þeir nes fra nese ok let konungr brenna bygdina. En er þeir bændr er j safnnadinum voru sa reyk ok loga til bæia sinna þa urdu þeir lausir j flockinum. stefnnde þa huerr heim ok læitade ef finna mætti hyski sitt. en þegar er rof kom j lidit þa |[8] for huerr at odrum til þess at allt ridladizst j sma flocka. en konungr reri þa yfir vatnnit ok brenndi þa a huortueggia landit. Komu þa margir bændr til hans ok badu miskunnar badu handgaungu. sidan gaf konungr huerium manni grid er til hans kom ok þess krafde ok suo fe þeirra. mællti þa æinga madr j mot kristnni. let konungr þa skira folkit ok tok gisla af bondum. dualdizst konungr þar leinge vm haustit. let konungr þa draga skip sin j mille vatnna vm æid. for konungr lith um landit upp j fra uotnunum þuiat hann trude illa bondum. hann let þar kirkiur gera vida ok setti þar kennimenn yfir. En er Olafi konungi þotti von frera þa sotti hann upp a landit kom hann fram a Þotnn. Þess getr Arnor jallaskalld er Olafr konungr hafde brent vm Upplond.
- Gæingr rett þar er yngui
- Upplendinga brende
- þiod gallt ræsis ræide
- rann sa er fremstr var manna.
- uilldu ofgar alldir
- adr uar styrt til uoda
- grams dolgum fekzst galgi
- gagnnprydande hlyda.
Sidan fór Olafr konungr um Dali ok nam æigi fyrr stadar en hann kom j Þrandheim ok allt nordr til Nidaross. hann bio þar til uetrsetu ok sat þar um uetrinn. sa uar hinn .xj. uetr hans konungdoms. Adr um sumarit for Æinarr þambarskelfir ór landi. fyst uestr til Æinglandz ok hitti þar Hakon mag sinn ok dualdizst þar med honum vm hrid. sidan for Æinarr a fund Knutz konungs ok þa af honum godar giafir. eftir þat for hann sudr um sio ok kom til Romaborgar ok kom aftr annat sumarit ok for þa til bua sinna ok hittuzst þeir Olafr konungr ecki.
Her er fæddr Magnus konungr hinn godi. capitulum.
Alfhildr het kona ok uar konungs ambatt hon var þo af godum ættum ok uar med hird konungs. en þat uard til tijdenda at Alfhilldr uar med barnni en þat vissu trunadarmenn at Olafr konungr mundi vera fadir barnnsins Alfhilldar. Suo bar at æina natt at Alfhilldr tok sott. þar uar fatt manna. þar voru konur nockurar ok prestr ok Sighuatr skalld en fair adrir. hon uar þungliga halldin ok gek henni nærr dauda. hon fæddi suæinbarnn ok uar þat vm hrid at þau uissu oglỏgt huart lif uar med barnninu. barnnit skaut upp ỏndu allomattuliga. (bad) þa prestr Sighuat fara at segia konungi. Sighuatr suarar. ek þori firir ongan mun at uekia konunginn þuiat hann bannar huerium manni at bregda suefni firir ser fyr en hann uaknar sealfr. Prestr suarar. naudsyn berr til at barnn þetta fai skirnn mer synizst þat allolifligt. Sighuatr suarar. helldr þori ek at rada til þess at þu skirir barnnit en uekia konunginn ok mun ek hallda upp auitum ok gefa nafnn. Suo gerdu þeir at suæinninn uar skirdr ok het Magnus. Eftir um morguninn er konungr uar uaknnadr ok klæddr þa var honum sagt allt fra þessum atburde. þa leth konungr kalla Sighuat firir sig. Konungr mællti. hui uartu suo diarfr at þu letzst skira barna mitt fyrr en ek uissa. Sighuatr suarar. þuiat ek uillde helldr gefa gude tuo menn en æinn fiandanum. Konungr mællti. firir hueriu munde þat vid liggia. Sighuatr suarar. þuiat barnnit uar at dauda komit ok munde þat uera fiandans madr ef þat dæi hæidit en nu er þat guds madr. en hitt annat at ek uissa þo at þer værit ræidir mer at þar mundi æigi mæira vid liggia en lif mitt. en ef þer vilit at ek tyna lifinu firir þessa sỏk þa uænti ek at ek se guds madr. Konungr mællti. hui letz þu Magnus hæita ecki er þat uort ættnafnn. Sighuatr suarar. ek let hæita eftir Karllamagnuse konungi. þann vissa ek konung bezstan j hæiminum. Þa mællti konungr. gæfumadr ertu mikill Sighuatr ok er þat æigi underligt at gæfa fylgi uitzsku en hitt er kynligt sem stundum kann henda at su gæfa fylgi vuitrum manni at ouitrlig rad snuizst til hamingiu. Uar þa konungr allkatr. Sueinn sa fæddizst upp ok uar bratt efnniligr er alldr færdizst yfir hann.
Aasmundr drap Aasbiorn selsbana
Þat uor hit sama fek Olafr konungr j hendr Asmunde Grankelssyne syslu a Halogalande at hafa til motz vid Harek j Þiottu. en hann hafde haft adr alla suma at uæitzslu en suma at leni. Asmundr hafde skutu ok a nærr .xxx. manna uel uopnnada. en er Asmundr kom nordr þa hittuzst þeir Harekr sagde Asmundr honum huernn ueg konungr hafde til skipat um syslu let þar fylgia iartæignir konungs. Harekr suarar suo at konungr munde rada huerr syslu hefde. en ecki gerdu suo hinir fyrri at minka uornn rett er ættbornir erum til rikis en fa þeim j hendr bondasonum er ecki hafa sligt fyrr med hondum haft. En þo at fyndizst a Hareki at honum þætti fiarri skapi þa let hann Asmund vid syslu taka sem konungr hafdi ord tilsent. for Asmundr þa heim til bussins dualdizst þar litia hrid for þa j syslu sina nordr a Halogaland. En er hann kom nordr j Langey. þar biuggu brædr .ij. het annar Gunnstæinn en annarr |[9] Karli þeir voru menn audgir ok virdingamenn myklir. Gunnstæinn var busyslamadr mikill ok ellre þeirra brædra. Karlli var fridr synum ok skartzmadr mikill. en huartueggi þeirra uar mikill jþrottamadr. Asmundr fek þar godar vidtỏkur ok dualdizst þar um hrid ok heimti saman or syslu sligt er hann fek. Karli ræddi um uit Asmund at hann uillde fara a fund Olafs konungs at læita ser hirduistar. Asmundr fysti þess rads ok het fulltinge sinu vid konunginn at hann fengi þat eyrendi sem hann bæiddi. ok redzst Karlli til ferdar med Asmundi. Asmundr spurde þat at Asbiorn selsbani hafde farit sudr j Uogastefnnu ok hafde byrding mikinn er hann atti ok a .xx. menn ok hans uar þa nordan von. Þeir Asmundr foru sudr med landi ok hofdu anduidri ok þo litit. sigldu skip j moti þeim af Uogaflotanum. þeir spurdu j hliode um ferdir Asbiarnar. þeim var sagt at hann var sunnan a ferd. þeir Asmundr ok Karlli voru reckiufelagar ok uar med þeim hit kærsta. Þat uar æinn dag er þeir Asmundr reru fram eftir sundi einu at byrdingr siglde mot þeim. þat skip var audkent þar[10] voru hlyr biort bæde stæind huitum steine ok raudum. þeir hofdu stafat segl. Þa mællti Kalli vid Asmund. oft talar þu at þer se mikil foruitnne a at sia hann Asbiorn selsbana. ek kann æigi skip at kenna ef hann siglir æigi her nu. Asmundr suarar. gerdu suo uel felagi ef þu kennir hann at þu segir mer til hans. Þa renduzst hia skipin. þa mællti Kalli. þar er hann selsbani nuna uit styrit j blam kyrtli. Asmundr suarar. ek skal fa honum raudan kyrtil. Sidan skaut Asmundr spioti til Asbiarnar ok kom a hann midian ok flaug j gegnum hann ok stod j hofdafiolinne fast en Asbiorn stod daudr uit styrit. fara sidan huorirtueggiu læidar sinnar. Fluttu þeir lik Asbiarnar nordr a Þrandarnes. Þa let Sigridr senda eftir Þori hund til Biarkeyiar. kom hann þa er buit uar lik Asbiarnar. en er menn foru i brott ualdi Sigridr monnum sinum giafar. Hon læiddi Þori til skips ok adr þau skildu mællti hon. suo er nu Þorir at Asbiorn son minn lyddi astsemdarradum þinum. nu uannzst honum æigi lif til at launa þer sem uert uar. nu þo at ek se verr tilfær en hann þa skal ek þo hafa uilea til. nu er her giof at ek uil gefa þer er ek uillde at þer kęmi uel at hallde. þat er spiot þat hit sama er stod j gegnum Asbiorn son minn ok er þat alblodugt. mattu þa helldr minnazst a at þat mun til hæfa spiotinu sár þat er þu satt a Asbirni brodursyne þinum. nu yrdi þer skoruliga ef þu letir þetta spiot suo af hondum at þat stæde j briosti Olafi hinum digra. nu mæli ek þat um sem ek uilldi at væri at þu verdir huers mannz nidingr ef þu hefnir hans æigi. Sneri hon þa j brott. Þorir uard suo ræidr ordum hennar at hann matti ongu ordi suara ok æigi gade hann af hondum at lata ok æigi gade hann bryggiunnar ok mundi gengit hafa a kaf ef æigi hefdi menn tekit til hans ok stutt[11] hann er hann gek vt a skipit. þat uar malaspiotit ecki mikit ok gullrekinn falr a. Roa þeir Þorir þa j brott ok hæim til Biarkeyiar. Asmundr ok þeir felagar foru læid sina til þess er þeir kuomu sudr j Þrandheim ok a fund Olafs konungs. sagde Asmundr huat til tidenda hafde gerst j ferd hans. gerdizst Kalli þa hirdmadr Olafs konungs helldu þeir Aamundr uel sina vinattu. En ordtok þau er þeir Kalli ok Asmundr hofdu haft adr uig Asbiarnar yrdi þa for þat ecki leynt þuiat þeir sealfir sogdu konungi. en þat uar þar sem mællt er at huerr a ser vin med ouinum ok voru þeir þar sumir er sligt hugfestu ok kom þat firir Þori hund j Biarkey.
Fotnoter:
