Fjörutíu Íslendinga þættir: Þórhalls þáttr knapps
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
 |
||||
|
|
Þórhalls þáttr Knapps
Þórleifur Jónsson gaf út
Reykjavík, 1904
1. Maðr er nefndr Þórhallr ok kallaðr knappr; hann bjó á Knappsstöðum í Fljótum. Þórhallr var göfugrar ættar. Höfðu hans foreldrar þar búit fyrir honum. Þórhallr var maðr siðlátr ok þó heiðinn, sem þá var flest fólk í sveitum þeim. Hann var mjök tekinn ok þyngdr af líkþrá. Þórhallr blótaði skurðgoð at sið frænda sinna; var eitt hof ríkt eigi langt frá bœ Þðrhalls; höfðu Fljótverjar þar allir blót eitt sinn á hverju ári. Á einni nótt, er Þórhallr svaf í rekkju sinni, dreymdi hann, at hann þóttist vera úti staddr; hann sá ríða mann bjartan at bœ sinum á hvítum hesti, skrýddan konungligum búnaði, ok hafði gullrekit spjót í hendi. Enn er Þórhallr sá þenna mann nálgast bœinn, þá sló á hann ótta, ok vildi hann snúa inn í húsin. Enn riddarinn varð skjðtari ok hljóp af baki, ok gekk fyrir dyrnar svá segjandi: "Eigi skaltú óttast, því at þér mun ekki mein verða at mér né minni hérkvámu, heldr muntú öðlast af minni návist heilsu ok gleði, ef þú vill hlýðnast mínum ráðum. Harmar þú þína vanheilsu? Enn eigi þarf ek þess að spyrja, því at ek veit at þú harmar. Far nú ok fylg mér, ok skal ek sýna þér öruggt heilsuráð“. Kvámumaðrinn leiddi hann einhvers staðar út af túngarðinum, er gerr var um bœinn, ok mælti til hans: "Í þessum stað skaltú láta smiða hús, einum ok sönnum Guð til sœmdar, eftir því móti, sem ek mun sýna þér; enn þessi Guð mun þér kunnigr gerr á þessu sama ári á alþingi, því at fyrir víst ríðr þú til þings í sumar. Nú ef þú dýrkar með hreinu hjarta þann Guð, er þér mun þar boðaðr vera, þá munt þú verða heill, ok með heilsu líkamans muntú gleðjast í friði ok farsæld þessa heims, enn í ókominni veröldu njóta eilifrar sœmdar ok sælu“. Síðan mældi hann grundvöll húsgerðarinnar fyrir Þórhalli með aurfalnum á spjðti sinu, ok sagði svá til hans: "Með þessi skipan skaltú húsit gera, ok hafa til við þann, er áðr er í hofi því, er hér er skammt frá bœ þínum, ok sveitarmenn þínir eru vanir at sækja til, ok halda þar blótveizlu á hverju ári; þat hof skaltú láta ofan taka þegar í dag, er þú ríss upp; enn þá falsguða, er þér hafit tignat hér til, skaltú aldri dýrka héðan af. Nú ef þú trúir orðum mínum, ok þú geymir útan allan efa at gera þá hluti, sem ek hefi boðit, þá mun þér skjótt batna, ok muntú styrkjast dag frá degi“. Því næst hvarf draummaðrinn frá honum. Enn er Þórhallr vaknaði, trúði hann sýninni. Bauð hann þá öllum sínum verkmönnum þegar, er dagaði, at fara til skyndiliga, ok brjóta ofan hofit, enn færa allan viðinn heim til sín. Enn þó at þeir mögluðu í móti ok töluðu með sér, at slíkt væri óráð, þá þorðu þeir allt at einu eigi at mæla í móti hans boðskap, ok gerðu fyllilega þat, er hann hafði fyrir sagt. Tók Þórhallr þaðan af at smiða húsit á allan þann hátt ok mikilleika, sem honum hafði sýnt verit í svefninum. Enn þó at frœðimenn hafi eigi full vísindi til, hverr Þórhalli þessum hefir vitrast, þykkir mönnum líklegt, at sjálfr Guð hafi sýnt með merkilegri mynd Ólafs konungs Tryggvasonar, þess er bráðliga boðaði honum ok mörgum öðrum hjálp ok heilsu fyrir sjálfs síns sendimenn með göfigligu Guðs erindi. Þat ok annat draga menn til líkinda um þessa vitran, at Þórhalli sýndist virðuligr maðr með konungligum skrúða, ok litlu siðar heyrði hann konungligt erindi, með hverju sendimenn sjálfs Ólafs konungs boðuðm berliga allri alþýðu röksemdar-fulla ok rétta trú.
2. Þenna sama tíma bjó þaðan skammt í burtu á næsta bœ kona sú, er hét Þórhildr. Hon var mikil fyrir sér ok mjök fjölkunnig. Á þeiri sömu nótt, er fyrr sagða vitran bar fyrir Þórhall, vakti Þórhildr upp sína menn þegar í iýsing, ok sagði svá: "Þér skulut fara sem skjðtast, ok reka saman ok heim ór högum allt kvikfé várt, bæði naut ok sauði ok hross, byrgja síðan í húsum eðr réttum, því at þat mun ekki líf hafa, er hér er úti í hógum várum í dag, því at Þórhallr nábúi minn á Knappsstöðum er orðinn œrr ok vitlauss, svá at hann sendi til menn sína, at brjóta ofan þat virðuliga hof, er þar stendr; ok þar fyrir verða þau hin virðuligu goð, er þar hafa lengi dýrkut verit, at flýja nauðig ok í grimmum hug, ok ætla sér hœlis at leita ok bústaðar allt norðr á Siglunes. Nú vil ek, at minn fénaðr verði eigi á vegum þeira, því at þau eru svá reið ok í beiskum hug, at þau munu engu eira, því er fyrir þeim verðr“. Nú var svá gert sem hon mælti fyrir, at öll hennar kvikindi váru heim rekin, ok var byrgt, útan einn kapalhestr hafði eftir staðit í haganum, ok fannst hann síðan dauðr. Enn Þórhalli á Knappsstöðum gekk allt eftir því, sem honum hafði vitrat verit: batnaði síns sjúkleiks dag frá degi ok hans máttr vóx. Reið Þðrhallr til þings um sumarit, ok fann þar til þá menn, er fram fluttu kristilegan boðskap, sem brátt mun sagt verða tók; Þórhallr þar trú rétta, ok varð þá hit fyrsta heill fullkomliga at líkam, er hann var skírðr. Eftir þat fór hann fagnandi til búss síns, ok dýrkaði alla daga lífs síns með hreinni þjónostu allsvaldanda Guð í þeiri kirkju, er hann hafði honum helgat, ok fyrst var ger í Fljótum, í nafni föður ok sonar ok anda heilags; þeim er vegr ok dýrð eilifliga, einum Guði í þrenningu, um allar veraldir. Amen.
