Gundelinus leizla

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Heilagra Manna Sögur

Gundelinus leizla

George Stephens

Svenska Fornskrift-Sällskapet

Stockholm 1844

Gundelinus och hans Syn

| Af einum gramunk er leiddr uar j andar sýn

| af munki

Hier segir fra huersu freistat uar af fiandanum eins mans er nýliga kom til gramunka lifnadar. oc huersu honum uar holpit af heilagri marie modr drottins uors ihesu christi. ok huersu honum uar sýnd sæla himirikis fagnada. heluiti oc hrædilegar pinur uondra manna. ok sidann aptur leiddur j sinn likam

A nockru tima uar j einglandi einn madr gündelinüs at nafni. þessi madr uar aa likama sinn til afls oc frækleiks umframm adra menn. oc þar firi uard hann agætr oc eptir lidnar stundir leidir hann sitt umlidit lif sier firi hugskotz augu oc segir honum sua sialfs hans samuitzka at bædi marga hluti oc stora hefir hann moti Gudi giort sinum skapara oc lausnara. þat angrar hann nu hardla miok. Ok þat skipar hann med sialfum sier til umbætingar at hann skal taka helgann kross ok fara j iherusalem oc tæra þar sinu sterka afli j Guds þionustu oc strida firi Guds kristni sem segir heilagr dauid. Stýrkleik minn mun ek uardueita þier til handa drottinn Eptir þetta fer hann til eins abota af gramunka lifnadi ok spýr hann at radum hier um. aboti segir oc bidr at hann afli sier himneskra fagnada med fridu sidferdi. þat er at þiona almattkum Gudi med rettri hlýdni oc heilugu sidlæti ok litilæti. hann giorir sua gengr j klaustr med þeim abota hinum sama. ok giorizt þegar suo godsidugur j sinu lifi umskiptu at uel matti hann kallazt uellandi j as|tar hita heilags sidlætis. Enn þo at hinn forni fiandi aufundadi godra manna giordir gudligar. leitandi þess ef hann megi med sinum suikum suelgia. oc enn med þui at hann er hinn slægazti hauggormur. þa freistar hann sua stundum mannanna. at þeir kenna eigi at þat se fiandans suik. þa freistar hann sua j fýstu hugrenningu þessa manz at honum mundi þat eigi rett uera at skipta sua skiott um sinne firiætlan oc þui hugsar hann suo til at þat eina mune rett uera at hann fare til iherusalem sem hann hefir firi heitid

Ok þui at aboti uar suo nær at hann matti naa honum þa dualldi hann sua sina brottferd allt til morgins oc giorir þat þo moti sinum uilia Enn aa þeirri saumu nott sem hann gengr af naudsýnium til reckiu sinnar ser hann aa einum bita j sama husi sem hann oc adrir suofu j fiandann sitia suo sem j liking eins apa. ok þui at þesskýns dýr fædizt ecki med gramunkum. þa hugsazt honum suo til at þetta mune eingi api uera annar enn fiandinn j apa mýnd oc likneskiu. Nu med þui at fiandinn er klokur oc hellzti marguis sem hann finnr at hann er kendr hleýpur hann af bitanum oc aa þenna nýia munk oc ber hann suo sterklega at blod flaut bædi af munne oc nausum Eptir þetta huerfur hann enn nouicius kallar aa brædr sier til hialpar oc uid þat uakna þeir oc ganga til at sia þetta. taka hann sidann þadann upp ok bera hoglega til siukra manna hus oc leggia hann þar nidr j hæga reckiu oc þar laa hann þria daga oc sýndizt þeim hann meira daudr enn lifandi þuiat opnum augum sa hann ecki Enn sua sem hann laa birtizt honum uirdulegr herra heilagr benedictus aboti suo mælandi uid hann Benedicite. enn hann suarar oc segir Dominus. hann broderinn spýr. huer ertu minn herra. hann segir. Ek | em brodir benedictus. far nu oc fýllg mier. hann fýlgir honum j andlegri sýn oc sýnizt honum sem þeir gangi j lopt upp um marga palla Enn aa þeim sier huerium gradum uoru dioflar. .vij. þeir sem freistudu þeirra er um þa palla geingu oc aa sier huerium gradum lostu þessir somu dioflar hinn nýia munk. hann mæddizt sua miok af þeirra hoggum ath uarla matti hann fýlgia sinum leidtoga. þui litr hinn helgi benedictus til hans aa bak (ser) aptur ok leggur hond sina ýfir hann oc stýrkir hann oc þa er þeir koma upp ýfir pallana sa munks efnit fagran stad med sua miclum biartleika j sialfu lifsherade skinandi. þui er j sialfri himirikis holl oc eingi fer þar sua fra sagt sem er. þar saa hann eina kapellu litla þa mælti heilagr benedictus Eigi skalttu undrazt Guds uerk þuiat hann einn ma meta skýnsemd sinna uerka. heilagr benedictus gengr inn j kapelluna ok bad hinn nýia munk standa uti medann Jnn j kapellunni satu umhuerfis hann fiolldi manna þeirra er sua uoru biartir at alla uega þotti honum skina af þeim A millum þeirra sat modir mýskunarinnar oc heilug mær ok modir maria himirikis drottning skinandi millum annara heilagra manna sem sol millum annara himintungla. heilagr benedictus gengr firi hana litillatlega oc kuedur hana ok segir benedicite. enn hun sialf segir. dominus. heilagr benedictus talar þa. min kærazta drottning. hier er þat munks efni sem þier badut mic hingat leida. drottningin mælti þa. latid hann hier koma firi oss Sem hann kemur firi drottninguna segir hon sua til hans. Villt þu stadfestazt med mier j minu herbergi mier til þionusto manz sem þu hefir heitit. hann suarar. At sannu drottning min. Nu þa. suer mier þenna eid ýfir þetta alltari oc heit mier stadfastlega at þu skalt mier þiona. oc Guds drottins uerk giora hann giorir sem drottning|in býdr Eptir þetta talar drottningin til heilags benedictum. leidit hann nu aptr sem þier leiddut hann hingat heilagr benedictus leidir hann nu ut af kapellunni oc bidr hann standa utann dýra oc mælti uid hann hyggat uandlega þui sem þu sier ok hallt j minne uandlega oc truliga þuiat þat er hardla nýttsamligt Benedictus tekr eina munnlaug oc steýpir j uatni. þar med tekr hann einn linduk oc gýrdir sik med. munnlaugina fær hann uorri fru enn hun faagur oc þuær fætr þeirra allra enn hinn heilagi benedictus þerrir eptir med lindukinum oc stod aa kniam medann. enn at loknum fota þuætti leidir heilagr benedictus hinn nýia brodr um fagra stadi þa sem fullir ero af allzkýns bloma med sua sætum ilm sem einginn maa hug aa koma huersu dýrdarfullir eru. þar kom j moti þeim fiolldi munka ok þeirra manna sem firi litlu hofdu uid sidlætis bunadi tekit Af þessum monnum uaro þeir nockurir er fagrar koronur haufdu sier aa haufdum. þar uaro oc adrir er þuilikar koronur haufdu eigi þegit helldr bidu þeir med Guds trausti J millum þeirra uar einn munkur sa er firi nockurt mark [?] bad af heilogum benedicto þess leýfis at tala vid hinn nýia munk. huat hann fieck skiott. ok at feingnu ordlofe talar hann til nýia brodr. Ek uar munkr at þinu heimilis huse ec bid at þu seigir abota minum at brodir matheus er fordum uar hans munkr bydr at hann hirtizt. oc hafizt at hugasamlegar hedann af enn hingat til uardueitandi sina stett ok til marks hier um þa seig honum at adr enn ec for af uerolldinne sa ek j sýn sua sem korona stige nidr af himnum. þa koronu hugda ec mier æt lada Enn hun uar gefin einum munk þeim sem adr uar framm|farinn þar firi hrýgdumzt [sic] ec fast oc aufundada ec suo godleika brodr mins. hier firi giorda ek iatning firi abota minum. hier firi minni ek þik aa at þu ser stadfastr j þinni firætlan. hlýdinn ok litillatr. fordazt hegomligar sæmder. gledzt alldri af þui at giora þinn eiginlegann uilia ok hrædzt iafnann Gud Sem hann sua talat hefir býdr sæll benedictus. heilugum raphaeli at leida þenna mann j alla þa stadi er hann skýlldi fara. þa leidir raphael eingill hann j paradisum oc sem þeir nalgazt borgina sier hinn nýie brodir borg nockura hun uar aull af gulle giort. hennar hlid haufdu suo micla fegrd at hann undrazt þat. eingillinn leiddi hann innann borgar ok sier hann þa um alla paradisum borg

Undarlig graus sier hann þar. oll uaro þau med meira sætleik enn fra megi segia. þar uaro fuglar sætlega sýngiandi sem aungnum daudligum eýrum er lofat at heýra Vndir einu tre uar einn hinn skærazti brunnur. af þeim brunne runnu fagrir lækir um borgina midra

Nu sem munks efnit uilldi huila sik um stund hia brunninum. leiddi eingillinn hann til annars torgs. þat uar undarlega micit oc fagrt þar stod hia einn hinn fridazti madr ok sua micill sem hann uæri risi. hann uar klæddr allt nedan af fotum oc upp undir briostid. þau klædi uaro med ýmislegum lit oc fegrd Eingillinn mælti. þa uid munks efnit þessi er frumskapadr fadir allz mannkýns adam leýstr til paradisar fagnada. firi blod oc dreyra jhesus kristz guds sonar. Enn klædi hans ero þau dýrdar klædi sem fiandinn ouin allz mannkýns rænti hann þa er hann braut Guds bodord. ok þenna sinn klædnat hinn dýra tok hann at endurbæta | aa abel sinum sýni fursta rettlatum manni oc skal suo endrbætazt firi god uerk sinna sona eda dætra þar til sem hann er alklæddr allr. þa mun ok full uera heilagra manna tala sua sem gud vill henni skipa mun þa oc uerolldin hafa sinn enda Eptir þat er raphael eingill hefir sýnt brodrnum paradisar fagnadi leidizt hann þadann j brott. Ok næst þessu koma þeir j mýrkua stadi. oc til þeirra herada sem full ero af daudans skugga. þar saa hann sua sem hrædilega turna oc eigi hugde hann annat enn þat uæri sialft heluite Eingillinn talar þa til hans þessir turnar sem þu sier er eigi sialft heluiti. helldr heluitis ofnar. þuiat um þessu saumu ofna fer ut reýkr oc logi heluitis elldz Eptir þat litr hann huar einn madr situr aa brennanda stole firi honum standa sua sem fagrar konur þær hallda þuilikt sem aa brennundum kertum ok sla þeim iafnann framann j andlit honum. þau somu kerti draga þeir inn j munn honum oc ýfir hans innýfli. þuilika pinur þoldi þessi madr iafnann Eingillinn segir þa til sins fornautz. þessi madr sem þu sier uar micill uin likama sins enn ouin salu sinnar. hann uar bædi ofdrýckiu madr oc ofätz

Enn stoll sa sem hann sitr aa merkir þat at hann uar mattugur miok j sinum likam þa er hann lifdi. hann elskadi miok konur ok þui kuelia ohreinir andar hann j kuenna likingum Eptir þat saa hann annann mann þann er sua uar pindr. at hinir suortu adar [? andar] flogu af honum hudina kuikum oc gneru hann sidann allann med sallti ok eptir þat steiktu þeir hann aa brandreid. Eingillinn segir þa til brodr sins. þessi madr uar rikr ok mattugur j uerolldinne. ok miok grimmr uid sina undir menn. Eptir þat saau þeir ridanda mann aa elldligum hesti oc bar elldligann skiolld. enn framm aa halsi he|stinum hieck einn geit. enn uid hans hestz hala dragnade munks buningr. eingillinn talar þa til sins fýlgiara þessi madr sem nu ser þu uar j uerolldinni fatækr. oc lifdi iafnann uid þat er hann rænti adra menn hann tok eina geit fra fatækri konu. Enn uid enda lifs sins uilldi hann munkr giorazt. eigi til þess at hann idradizt at sonnu sinna glæpa helldr til þess at hann skýlldi hýlia nockut ýfir sina ofrægd. oc ef hann lifdi um stund. hugdi hann at huerfa aptur til sins fýrra lifs oc þui dregur hann eptir sier sidlætis bunadinn þann er honum sýndizt litils uerdur

Enn geit hans oc skiolldr eru kuol ok piningar hans firidæmingar. Eptir þat saau þeir ymislegar saalir þeirra manna sem j uerolldu haufdu sidlætis manna bunat borit. munka. systra. biscopa oc klerka Af þeim uaro þeir nockurir. er hlogu fast. adrir uaro med haadi ok gabbi miok hlægiandi. adrir laustuduzt. adrir stundudu at sedia sina grædgi. adrir at fullgiora sina lostasemi. þetta sýndizt eigi firi þui at þuilikar munugdir se eptir daudann likamsins. helldr til þess at likingar þessara sýnda umlidinna. ueitti þeim monnum meire hrædzlu hneýkzt ok suiuirding oc sialfum þeim pining j sinum kuolum med þeim dioflum er þa eggia til slikra sýnda oc med þeim obættum fara framm af uerolldinne þar eptir slogu þeir somu dioflar þær ueslu saalir j haufudit sua at uti laa heilinn ok ut sprungu angun. þessa pinu þolldu þær aumu salur oaflatliga ok endr lifnudu þær æ oc æ til sagdra pinsla Eptir þat leidir raphael eingil þenna mann nidr til hins nedzta heluitis pýtz. þar sa hann eitt elldligt hiol miok hrædilegt. ok einn mann þandann ýfir þat. uid þessa | sýn uerdr hann akaflega hræddr. oc er hiolit uelltur heýrdi hann at nockr raudd taladi uid hann. sier þu þenna hrædilega lut enn muntu sia þat sem hrædilegra er. Enn er þetta uar mælt. þa sier hann at med akaflegri raas hleýpur hiolit nidr j sialfann heluitis pýttinn. Enn uid þat er hiolit rendi nidr j pýttinn uard sua micill brestr at hinum nýia brodr sýndizt sem allr heimrinn himin ok iord oc sior oc allt þat sem j þeim er mundi fallit hafa. enn er hiolit kom nidr j pýttinn þa baurdu allar saalir. þær sem þar uaro herteknar ok allir fiandr er þar uaro pindu þenna mann oc bauluodu honum þessi hinn aumi madr uar iudas er selldi uid uerdi uorn herra ihesum christum. Sem hinn nýie brodir hefir sied þessa hrædilegu sýn. þa leidir heilagr raphael haufut eingill hann þadann j brott. þui næst birtizt honum saa eingill er solinne stýrir til allrar þionusto ok naudsýnia allz mannkýns Eptir þat mælir heilagr raphael uid munks efnit suo segiandi Nu hæfir þier at huerfa aptur til likama þins. enn sýn þa er þu hefir sied skaltu aungnum manni segia utann abota þinum j iatningu. þegar j stad lifuar hann ok hafdi adr legit. iij. daga sua sem daudr. tok hann furst at hosta enn sidann at tala. hann gleýmir bodi eingilsins ok tekr þegar at segia þeim er uid uaro oc eptir spurdu huat hann hefdi sied oc mælti suo Sa ec heluite ok sa ek paradisum. ok þegar sem hann hefir sua mælt. ser hann at heilagr benedictus stendr framme firi honum ok lýstr med staf aa munn honum firi sina ohlýdni hann rettir upp haundina moti hogginu enn hoggit kemur aa hondina oc uerdr miok sart uid j fingrinum. hann spýr firi hueria sauk hann sie | sua bardr. heilagr benedictus suarar honum firi þat at þu uart suo ohlýdinn. ok þo at þu siert nockut sar af þessu hoggi aa þinum likama. þa uit þat firi uist at miclu meir ertu andar sare særdr af þinni ohlýdni oc med þui at þu misgiordir miok med þinum ordum skaltu missa þins mals. ix. daga. Sem heilagr benedictus hefir honum þa skript bodit. huerfur hann at sýn. Enn munks efnit liggr þessa niu daga mallaus oc þunglega halldinn. þrutnadi hond hans akaflega. eptir. .ix. daga uard hann heill oc sagdi þa einum samann abota sinum allt þuisem hann hafdi sed oc heýrt. Enn þat uar abotanum eigi bodit at þegia ýfir þessari sýn ok sagdi hana alla. Gudi allzualldanda til lofs ok dýrdar oc hans millduztu modr iungfru sancte marie til sæmdar ok uirdingar. enn þeim til salu hialpar sem lesa eda heýra.

Gundelinus och hans Syn (uten kursiv)

Af einum gramunk er leiddr uar j andar sýn

af munki

Hier segir fra huersu freistat uar af fiandanum eins mans er nýliga kom til gramunka lifnadar. oc huersu honum uar holpit af heilagri marie modr drottins uors ihesu christi. ok huersu honum uar sýnd sæla himirikis fagnada. heluiti oc hrædilegar pinur uondra manna. ok sidann aptur leiddur j sinn likam

A nockru tima uar j einglandi einn madr gündelinüs at nafni. þessi madr uar aa likama sinn til afls oc frækleiks umframm adra menn. oc þar firi uard hann agætr oc eptir lidnar stundir leidir hann sitt umlidit lif sier firi hugskotz augu oc segir honum sua sialfs hans samuitzka at bædi marga hluti oc stora hefir hann moti Gudi giort sinum skapara oc lausnara. þat angrar hann nu hardla miok. Ok þat skipar hann med sialfum sier til umbætingar at hann skal taka helgann kross ok fara j iherusalem oc tæra þar sinu sterka afli j Guds þionustu oc strida firi Guds kristni sem segir heilagr dauid. Stýrkleik minn mun ek uardueita þier til handa drottinn Eptir þetta fer hann til eins abota af gramunka lifnadi ok spýr hann at radum hier um. aboti segir oc bidr at hann afli sier himneskra fagnada med fridu sidferdi. þat er at þiona almattkum Gudi med rettri hlýdni oc heilugu sidlæti ok litilæti. hann giorir sua gengr j klaustr med þeim abota hinum sama. ok giorizt þegar suo godsidugur j sinu lifi umskiptu at uel matti hann kallazt uellandi j astar hita heilags sidlætis. Enn þo at hinn forni fiandi aufundadi godra manna giordir gudligar. leitandi þess ef hann megi med sinum suikum suelgia. oc enn med þui at hann er hinn slægazti hauggormur. þa freistar hann sua stundum mannanna. at þeir kenna eigi at þat se fiandans suik. þa freistar hann sua j fýstu hugrenningu þessa manz at honum mundi þat eigi rett uera at skipta sua skiott um sinne firiætlan oc þui hugsar hann suo til at þat eina mune rett uera at hann fare til iherusalem sem hann hefir firi heitid

Ok þui at aboti uar suo nær at hann matti naa honum þa dualldi hann sua sina brottferd allt til morgins oc giorir þat þo moti sinum uilia Enn aa þeirri saumu nott sem hann gengr af naudsýnium til reckiu sinnar ser hann aa einum bita j sama husi sem hann oc adrir suofu j fiandann sitia suo sem j liking eins apa. ok þui at þesskýns dýr fædizt ecki med gramunkum. þa hugsazt honum suo til at þetta mune eingi api uera annar enn fiandinn j apa mýnd oc likneskiu. Nu med þui at fiandinn er klokur oc hellzti marguis sem hann finnr at hann er kendr hleýpur hann af bitanum oc aa þenna nýia munk oc ber hann suo sterklega at blod flaut bædi af munne oc nausum Eptir þetta huerfur hann enn nouicius kallar aa brædr sier til hialpar oc uid þat uakna þeir oc ganga til at sia þetta. taka hann sidann þadann upp ok bera hoglega til siukra manna hus oc leggia hann þar nidr j hæga reckiu oc þar laa hann þria daga oc sýndizt þeim hann meira daudr enn lifandi þuiat opnum augum sa hann ecki Enn sua sem hann laa birtizt honum uirdulegr herra heilagr benedictus aboti suo mælandi uid hann Benedicite. enn hann suarar oc segir Dominus. hann broderinn spýr. huer ertu minn herra. hann segir. Ek em brodir benedictus. far nu oc fýllg mier. hann fýlgir honum j andlegri sýn oc sýnizt honum sem þeir gangi j lopt upp um marga palla Enn aa þeim sier huerium gradum uoru dioflar. .vij. þeir sem freistudu þeirra er um þa palla geingu oc aa sier huerium gradum lostu þessir somu dioflar hinn nýia munk. hann mæddizt sua miok af þeirra hoggum ath uarla matti hann fýlgia sinum leidtoga. þui litr hinn helgi benedictus til hans aa bak (ser) aptur ok leggur hond sina ýfir hann oc stýrkir hann oc þa er þeir koma upp ýfir pallana sa munks efnit fagran stad med sua miclum biartleika j sialfu lifsherade skinandi. þui er j sialfri himirikis holl oc eingi fer þar sua fra sagt sem er. þar saa hann eina kapellu litla þa mælti heilagr benedictus Eigi skalttu undrazt Guds uerk þuiat hann einn ma meta skýnsemd sinna uerka. heilagr benedictus gengr inn j kapelluna ok bad hinn nýia munk standa uti medann Jnn j kapellunni satu umhuerfis hann fiolldi manna þeirra er sua uoru biartir at alla uega þotti honum skina af þeim A millum þeirra sat modir mýskunarinnar oc heilug mær ok modir maria himirikis drottning skinandi millum annara heilagra manna sem sol millum annara himintungla. heilagr benedictus gengr firi hana litillatlega oc kuedur hana ok segir benedicite. enn hun sialf segir. dominus. heilagr benedictus talar þa. min kærazta drottning. hier er þat munks efni sem þier badut mic hingat leida. drottningin mælti þa. latid hann hier koma firi oss Sem hann kemur firi drottninguna segir hon sua til hans. Villt þu stadfestazt med mier j minu herbergi mier til þionusto manz sem þu hefir heitit. hann suarar. At sannu drottning min. Nu þa. suer mier þenna eid ýfir þetta alltari oc heit mier stadfastlega at þu skalt mier þiona. oc Guds drottins uerk giora hann giorir sem drottningin býdr Eptir þetta talar drottningin til heilags benedictum. leidit hann nu aptr sem þier leiddut hann hingat heilagr benedictus leidir hann nu ut af kapellunni oc bidr hann standa utann dýra oc mælti uid hann hyggat uandlega þui sem þu sier ok hallt j minne uandlega oc truliga þuiat þat er hardla nýttsamligt Benedictus tekr eina munnlaug oc steýpir j uatni. þar med tekr hann einn linduk oc gýrdir sik med. munnlaugina fær hann uorri fru enn hun faagur oc þuær fætr þeirra allra enn hinn heilagi benedictus þerrir eptir med lindukinum oc stod aa kniam medann. enn at loknum fota þuætti leidir heilagr benedictus hinn nýia brodr um fagra stadi þa sem fullir ero af allzkýns bloma med sua sætum ilm sem einginn maa hug aa koma huersu dýrdarfullir eru. þar kom j moti þeim fiolldi munka ok þeirra manna sem firi litlu hofdu uid sidlætis bunadi tekit Af þessum monnum uaro þeir nockurir er fagrar koronur haufdu sier aa haufdum. þar uaro oc adrir er þuilikar koronur haufdu eigi þegit helldr bidu þeir med Guds trausti J millum þeirra uar einn munkur sa er firi nockurt mark [?] bad af heilogum benedicto þess leýfis at tala vid hinn nýia munk. huat hann fieck skiott. ok at feingnu ordlofe talar hann til nýia brodr. Ek uar munkr at þinu heimilis huse ec bid at þu seigir abota minum at brodir matheus er fordum uar hans munkr bydr at hann hirtizt. oc hafizt at hugasamlegar hedann af enn hingat til uardueitandi sina stett ok til marks hier um þa seig honum at adr enn ec for af uerolldinne sa ek j sýn sua sem korona stige nidr af himnum. þa koronu hugda ec mier æt lada Enn hun uar gefin einum munk þeim sem adr uar frammfarinn þar firi hrýgdumzt [sic] ec fast oc aufundada ec suo godleika brodr mins. hier firi giorda ek iatning firi abota minum. hier firi minni ek þik aa at þu ser stadfastr j þinni firætlan. hlýdinn ok litillatr. fordazt hegomligar sæmder. gledzt alldri af þui at giora þinn eiginlegann uilia ok hrædzt iafnann Gud Sem hann sua talat hefir býdr sæll benedictus. heilugum raphaeli at leida þenna mann j alla þa stadi er hann skýlldi fara. þa leidir raphael eingill hann j paradisum oc sem þeir nalgazt borgina sier hinn nýie brodir borg nockura hun uar aull af gulle giort. hennar hlid haufdu suo micla fegrd at hann undrazt þat. eingillinn leiddi hann innann borgar ok sier hann þa um alla paradisum borg

Undarlig graus sier hann þar. oll uaro þau med meira sætleik enn fra megi segia. þar uaro fuglar sætlega sýngiandi sem aungnum daudligum eýrum er lofat at heýra Vndir einu tre uar einn hinn skærazti brunnur. af þeim brunne runnu fagrir lækir um borgina midra

Nu sem munks efnit uilldi huila sik um stund hia brunninum. leiddi eingillinn hann til annars torgs. þat uar undarlega micit oc fagrt þar stod hia einn hinn fridazti madr ok sua micill sem hann uæri risi. hann uar klæddr allt nedan af fotum oc upp undir briostid. þau klædi uaro med ýmislegum lit oc fegrd Eingillinn mælti. þa uid munks efnit þessi er frumskapadr fadir allz mannkýns adam leýstr til paradisar fagnada. firi blod oc dreyra jhesus kristz guds sonar. Enn klædi hans ero þau dýrdar klædi sem fiandinn ouin allz mannkýns rænti hann þa er hann braut Guds bodord. ok þenna sinn klædnat hinn dýra tok hann at endurbæta aa abel sinum sýni fursta rettlatum manni oc skal suo endrbætazt firi god uerk sinna sona eda dætra þar til sem hann er alklæddr allr. þa mun ok full uera heilagra manna tala sua sem gud vill henni skipa mun þa oc uerolldin hafa sinn enda Eptir þat er raphael eingill hefir sýnt brodrnum paradisar fagnadi leidizt hann þadann j brott. Ok næst þessu koma þeir j mýrkua stadi. oc til þeirra herada sem full ero af daudans skugga. þar saa hann sua sem hrædilega turna oc eigi hugde hann annat enn þat uæri sialft heluite Eingillinn talar þa til hans þessir turnar sem þu sier er eigi sialft heluiti. helldr heluitis ofnar. þuiat um þessu saumu ofna fer ut reýkr oc logi heluitis elldz Eptir þat litr hann huar einn madr situr aa brennanda stole firi honum standa sua sem fagrar konur þær hallda þuilikt sem aa brennundum kertum ok sla þeim iafnann framann j andlit honum. þau somu kerti draga þeir inn j munn honum oc ýfir hans innýfli. þuilika pinur þoldi þessi madr iafnann Eingillinn segir þa til sins fornautz. þessi madr sem þu sier uar micill uin likama sins enn ouin salu sinnar. hann uar bædi ofdrýckiu madr oc ofätz

Enn stoll sa sem hann sitr aa merkir þat at hann uar mattugur miok j sinum likam þa er hann lifdi. hann elskadi miok konur ok þui kuelia ohreinir andar hann j kuenna likingum Eptir þat saa hann annann mann þann er sua uar pindr. at hinir suortu adar [? andar] flogu af honum hudina kuikum oc gneru hann sidann allann med sallti ok eptir þat steiktu þeir hann aa brandreid. Eingillinn segir þa til brodr sins. þessi madr uar rikr ok mattugur j uerolldinne. ok miok grimmr uid sina undir menn. Eptir þat saau þeir ridanda mann aa elldligum hesti oc bar elldligann skiolld. enn framm aa halsi hestinum hieck einn geit. enn uid hans hestz hala dragnade munks buningr. eingillinn talar þa til sins fýlgiara þessi madr sem nu ser þu uar j uerolldinni fatækr. oc lifdi iafnann uid þat er hann rænti adra menn hann tok eina geit fra fatækri konu. Enn uid enda lifs sins uilldi hann munkr giorazt. eigi til þess at hann idradizt at sonnu sinna glæpa helldr til þess at hann skýlldi hýlia nockut ýfir sina ofrægd. oc ef hann lifdi um stund. hugdi hann at huerfa aptur til sins fýrra lifs oc þui dregur hann eptir sier sidlætis bunadinn þann er honum sýndizt litils uerdur

Enn geit hans oc skiolldr eru kuol ok piningar hans firidæmingar. Eptir þat saau þeir ymislegar saalir þeirra manna sem j uerolldu haufdu sidlætis manna bunat borit. munka. systra. biscopa oc klerka Af þeim uaro þeir nockurir. er hlogu fast. adrir uaro med haadi ok gabbi miok hlægiandi. adrir laustuduzt. adrir stundudu at sedia sina grædgi. adrir at fullgiora sina lostasemi. þetta sýndizt eigi firi þui at þuilikar munugdir se eptir daudann likamsins. helldr til þess at likingar þessara sýnda umlidinna. ueitti þeim monnum meire hrædzlu hneýkzt ok suiuirding oc sialfum þeim pining j sinum kuolum med þeim dioflum er þa eggia til slikra sýnda oc med þeim obættum fara framm af uerolldinne þar eptir slogu þeir somu dioflar þær ueslu saalir j haufudit sua at uti laa heilinn ok ut sprungu angun. þessa pinu þolldu þær aumu salur oaflatliga ok endr lifnudu þær æ oc æ til sagdra pinsla Eptir þat leidir raphael eingil þenna mann nidr til hins nedzta heluitis pýtz. þar sa hann eitt elldligt hiol miok hrædilegt. ok einn mann þandann ýfir þat. uid þessa sýn uerdr hann akaflega hræddr. oc er hiolit uelltur heýrdi hann at nockr raudd taladi uid hann. sier þu þenna hrædilega lut enn muntu sia þat sem hrædilegra er. Enn er þetta uar mælt. þa sier hann at med akaflegri raas hleýpur hiolit nidr j sialfann heluitis pýttinn. Enn uid þat er hiolit rendi nidr j pýttinn uard sua micill brestr at hinum nýia brodr sýndizt sem allr heimrinn himin ok iord oc sior oc allt þat sem j þeim er mundi fallit hafa. enn er hiolit kom nidr j pýttinn þa baurdu allar saalir. þær sem þar uaro herteknar ok allir fiandr er þar uaro pindu þenna mann oc bauluodu honum þessi hinn aumi madr uar iudas er selldi uid uerdi uorn herra ihesum christum. Sem hinn nýie brodir hefir sied þessa hrædilegu sýn. þa leidir heilagr raphael haufut eingill hann þadann j brott. þui næst birtizt honum saa eingill er solinne stýrir til allrar þionusto ok naudsýnia allz mannkýns Eptir þat mælir heilagr raphael uid munks efnit suo segiandi Nu hæfir þier at huerfa aptur til likama þins. enn sýn þa er þu hefir sied skaltu aungnum manni segia utann abota þinum j iatningu. þegar j stad lifuar hann ok hafdi adr legit. iij. daga sua sem daudr. tok hann furst at hosta enn sidann at tala. hann gleýmir bodi eingilsins ok tekr þegar at segia þeim er uid uaro oc eptir spurdu huat hann hefdi sied oc mælti suo Sa ec heluite ok sa ek paradisum. ok þegar sem hann hefir sua mælt. ser hann at heilagr benedictus stendr framme firi honum ok lýstr med staf aa munn honum firi sina ohlýdni hann rettir upp haundina moti hogginu enn hoggit kemur aa hondina oc uerdr miok sart uid j fingrinum. hann spýr firi hueria sauk hann sie sua bardr. heilagr benedictus suarar honum firi þat at þu uart suo ohlýdinn. ok þo at þu siert nockut sar af þessu hoggi aa þinum likama. þa uit þat firi uist at miclu meir ertu andar sare særdr af þinni ohlýdni oc med þui at þu misgiordir miok med þinum ordum skaltu missa þins mals. ix. daga. Sem heilagr benedictus hefir honum þa skript bodit. huerfur hann at sýn. Enn munks efnit liggr þessa niu daga mallaus oc þunglega halldinn. þrutnadi hond hans akaflega. eptir. .ix. daga uard hann heill oc sagdi þa einum samann abota sinum allt þuisem hann hafdi sed oc heýrt. Enn þat uar abotanum eigi bodit at þegia ýfir þessari sýn ok sagdi hana alla. Gudi allzualldanda til lofs ok dýrdar oc hans millduztu modr iungfru sancte marie til sæmdar ok uirdingar. enn þeim til salu hialpar sem lesa eda heýra.

---

Noter: