Maríu jartegnir - Vor fru hialpadi brodur er druknadi
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
 |
Vor fru hialpadi brodur er druknadi
B (varianter fra A)
Frá munk einum
Í einhveriu munklífi var munkr nökkurr, hann hafði þat embætti, at hann þiónaði heilagri kirkiu ok hringði til tíða. Siá maðr var mikill saurlífismaðr af diöfulligri teygingu, hann átti sér ok frillu, en þó elskaði hann miök guðs móður Mariam, ok söng hann iafnan[1] engilliga kveðiu fyrir hennar altari, þat er Ave María. Þessi kveðiu kvaddi hann ávalt guðs móður Mariu, áðr hann géngi frá kirkiu, ok svá iafnan er hann kom þangat. En á mikil féll hiá munklífinu, ok lá bryggia yfir. En yfir þá sömu bryggiu gékk þessi munkr vel hveria nótt at finna kunnleika[2] konu sína ok fremia losta sinn. En þat er sagt, at hann biózt heiman [at ganga[3] einhveria nótt, þá gékk hann [enn áðr[4] fyrir alltari ennar sælu Maríu ok kvaddi hana [með vanri[5] kveðiu[6]. En þá er hann villdi aptr ganga, þá fór hann til árinnar ok fékk sér bát, ok [þá er hann skylldi aptr róa yfir[7] ána, þá laust vinzbylr skipit [undir honum ok hvelfði, ok af því efni[8] druknaði hann. En áðr hann druknaði[9], þá hafði hann hafit upp Maríu óttusöng, ok hafði hann síðarst sungit vitatorium[10] Ave Maria. En önd hans greip mikill fiölði diöfla, ok vóru giarnir at draga hana til helvítis kvala. En fyrir[11] guðs milldi kómu til helgir englar ok villdu vita[12], ef þeir mætti nökkut fullting veita öndinni. Þá mæltu fiándrnir við þá helldr drembiliga: „Hvert erendi áttu þér hingat, því at þér meguð ekki yðvart mark á[13] þessi önd finna, ok eigum vér valld á henni fyrir ill verk, þau er hann gerði.“ [Fyrir þetta efni[14] urðu þeir helgir englar hryggvir, [því at[15] þeir fundu eigi góð verk hans, þau er þeir mætti öndina með prýða. En í því bili kom til heilög ok sæl María. Hon [svaraði diöflunum[16] með röksemð[17] ok mælti svá: „Heyrið[18], óhreinir andar! fyrir hveria sök tóku þér þessa önd?“ Þeir svaruðu: „Því at vér fundum hana[19] lúka lífinu í vándum verkum.“ Hon svaraði: „Flærðvitni beri þér, því at hann varð í því tekinn, at hann þiónaði mér, ok áðr hann fœri heiman, þá gékk hann fyrir mitt líkneski ok kvaddi mik ok söng vers mitt Ave Maria, ok var þat þegar, er hann hafði vaknat ok upp staðit. En eptir þat fór hann at teygingu [yðarri at fremia mótgiörð við son minn[20] ok mik, ok hefi ek vitorð [af þessu, hve[21] þetta hefir farit í hvert sinn með yðr, ok iafnan er hann kom frá þessu illa verki, þá iðraðiz hann glœps sins ok kom fyrir mik ok bað sér líknar. Nú lúkit upp varrar hans, ok siám þar á tungu hans, hvat hann hafi[22] síðast í munni haft.“ Ok svá þótti munkinum gert vera, ok sýndiz ritað á tungunni: Ave Maria gratia plena dominus tecum. En er þetta hafði fundiz, þá sagði[23] en dýra dróttning: „At eigi segi þér þat, at ek vilia þenna mann með ofríki frá yðr taka helldr en fyrir réttendi, þá förum vér ok reynum, hvat sonr minn himna konungr dœmi vár á milli.“ Síðan fóru þau fyrir auglit almátkum guði. En hann dœmði, at aptr skylldi hverfa[24] önd munksins til líkama sins, ok lifna fyrir verðleika hinnar sælu Marie móður sinnar, ok gera iðran fyrir sínar syndir. En í því bili fór svá nótt fram, at brœðrum þótti mál óttusöngs. En er dvöl varð á hringingu, þá risu upp nökkurir brœðr ok leituðu hans munksins ok fundu hann eigi. Þá varð þeim gengit til árinnar, ok þá fundu þeir lík hans í ánni. Þá undruðuz þeir, hví hann mundi þangat hafa gengit. Síðan drógu þeir lík hans upp or ánni. En þá namu þeir staðar ok rœddu um [með sér[25], hveriu sæta mundi um þenna atburð. En er þeim var minst ván, þá lifnaði hann ok spratt upp ok sagði allt, þat er yfir hann hafði liðit[26], ok hversu honum hafði um allt dugat hin sæla María guðs móðir. En síðan lét hann löst þann, er hann hafði [áðr framit[27]. En hann þiónaði [ávallt síðan[28] heilagri Marie, meðan hann lifði, en síðan tók önd hans eilífan frið ok fagnað.
D (varianter fra E)
Vor fru hialpadi brodur er druknadi
I nockuru munklifi var munkr einn, sa er vardueitti kirkiu ok hringdi til tida. Þessi munkr þionadi miok girndum sins likama, ok med diofulsins ꜳeggian framdi hann [optliga sorlifi[29]. Hann elskadi þo[30] einkanliga vora frv guds modur Mariam ok kom optliga fyrir hennar alltari, hana[31] heilsandi med eingiligri kuedio Aue Maria. Widr þetta klostr[32] var ein ꜳ, yfir hueria fyrr sagdr brodir[33] for optliga til sinnar unnostu at fylla sina girnd. A einni nott, er hann villdi fremia þann glæp, sem hann var vanr, geck hann eptir sinum vana fyrir alltari heilagrar Marie hana heilsandi. Eptir þat lykr hann vpp kirkiudyrr[34] ok geingr til fyrr sagdrar ꜳr. Enn sem hann villdi yfir fara þa bru, er [ꜳ var anni[35], skekr fiandinn bruna ok [fellir brodurinn[36] i ꜳna ok dreckir honum. Mikill fioldi diofla gripu þegar hans ond viliandi hana draga til heluitis. En med guds milldi kuomu til einglar ok villdu hialpa salinni[37], ef þeir mætti nockura goda hluti med henni finna. Enn er einglarnir kuomu, mælltu fiandr med miklu drambi: „Til huers komu[38] þier hier? ecki hafi þier[39] med [þessi sꜳl[40], þuiat sakir sinna vondra verka, þeira sem hann[41] gerdi, er hun rettliga[42] tekin i vort valld. Einglarnir wrdu miok ogladir vid þetta, þuiat eigi var þeim[43] audsynt, hueria hans goda hluti þeir skylldi[44] fram bera, þa sem hann mætti hialpazt vid[45]. I þessu[46] kemr til hin heilaga guds modir Maria ok talar med asakanarordum til dioflanna suo segiandi: „Heyrit, hinir illzkufullir andar, sakir huers griput þier þessa ond[47]?“ Þeir suorudu: „Þui at ver fundum hana enda sitt lif i vondum verkum.“ Hun mællti: „Þat er lygi, er þier berit fram, þuiat ek veit, at huert sem hann for, heilsadi hann mer fyrst, takandi af mer orlof. Ok sem hann kom aptr, gerdi hann slikt[48] sama. Ok at þier megit eigi at sỏnnu segia, at ek geri valld ꜳ ydr, þa leggium[49] vort mal ꜳ dom hins hæsta konungs. Enn sem[50] þau hofdu hier leingi þrætt vm, villdi hinn hæsti gud, at fyrir verdleika sinnar[51] modur hyrfi þessi ond brodurins aptr til sins likama, at hann gerdi idran sinna synda.
Nu kemr sa timi, er brædr i klaustrinu woru vanir at fara til ottusongs. Ok er seinna var hringt, enn vani var, stodu upp nockurir af brædrum, leitandi at, hvar þessi brodir var, er hringia skylldi. Enn sem þeir finna hann eigi, foru þeir til arinnar ok fundu hann drukknadan. Þeim þickir þetta miok vndarligt, ok draga hans likam or vatninu, talandi med sier, sakir huers hann mundi þar [hafa komit[52]. Ok er þeir geta hier til ymisliga, verdr vndarligr hlutr. Sa er adr var daudr, ris nu upp ok stendr lifande[53] milli þeira ok sagdi brædrum allt, huersu [farit hafdi[54], ok huersu hann hafdi fordazt eilifa pinu med hialp ok fulltingi guds modur Marie. Eptir þetta fyrirlet hann eigi at eins þann laust, sem hann [var adr vanr at fremia[55], helldr þionadi hann iafnan sidan med hinum [heitazta kærleik[56] gudi ok hans helgu modur, ok endi sitt lif med godum verkum ok andadizt til guds i fridi.
Fotnoter:
- ↑ ávallt A.
- ↑ tíðleika A.
- ↑ [mgl. A.
- ↑ [mgl. A.
- ↑ [saal. A; eptir vandaligri B.
- ↑ ok síðan géck hann ok framði mun(u)ðlífi tilf. A.
- ↑ [fór aptr um A.
- ↑ [ok hvelpði ok á því A.
- ↑ hefði látið lífvið A.
- ↑ invitatorium A.
- ↑ eptir A.
- ↑ mgl. A.
- ↑ með A.
- ↑ [Þá A.
- ↑ [er A.
- ↑ [saal. A; sagði diöflinum B.
- ↑ röksamligri röddu A.
- ↑ saal. A; heyrir B.
- ↑ saal. A; hann B.
- ↑ [saal. A; okcarri því at hann trúði á son minn guð ok mann B.
- ↑ [yfir hversu A.
- ↑ saal. A; hafði B.
- ↑ saal. A; spurði B.
- ↑ fara A.
- ↑ [sín á meðal A.
- ↑ gengit A.
- ↑ [framðan A.
- ↑ [með heitri ást A.
- ↑ [opt saurlife E.
- ↑ miok tilf. E.
- ↑ elskandi ok tilf. D.
- ↑ klaustr E.
- ↑ munkr E.
- ↑ kirkiu E.
- ↑ [ꜳ ꜳnne uar E.
- ↑ [fellr brodirinn E.
- ↑ salunne E.
- ↑ komi E.
- ↑ at giora tilf. E.
- ↑ [þessari sꜳlu E.
- ↑ hun E.
- ↑ tilf. E.
- ↑ þetta E.
- ↑ skulu E.
- ↑ fyrir E.
- ↑ bili tilf. E.
- ↑ sal E.
- ↑ hit tilf. E.
- ↑ leggim E.
- ↑ saal. E; þuiat D.
- ↑ sætu tilf. E.
- ↑ [uera E.
- ↑ tilf. E.
- ↑ [til hafdi borit E.
- ↑ [hafdi adr framit E.
- ↑ [mesta kærleik ok heitazta E.
