Ynglinga saga (FJ)

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Norsk.gif Dansk.gif Svensk.gif
Original.gif Norsk.gif Svensk.gif
Original.gif
Original.gif


Heimskringla


Ynglinga saga


K. 1. Hér segir frá landa-skipan

Kringla heimsins, sú er mannfólkit byggvir, er mjǫk vágskorin; ganga hǫf stór ór útsjánum inn í jǫrðina. Er þat kunnigt, at haf gengr frá Nǫrvasundum ok alt út til Jórsala-landz; af hafinu gengr langr hafsbotn til landnorðrs, er heitir Svarta-haf. Þá skilr heimsþriðjungana; heitir fyrir austan Ásíá, en fyrir vestan kalla sumir Európá, en sumir Éneá. En norðan at Svarta-hafi gengr Svíþjóð in mikla eða in kalda; Svíþjóð ina miklu kalla sumir menn eigi minni en Serkland it mikla: sumir jafna henni við Bláland it mikla; inn nørðri hlutr Svíþjóðar liggr óbyggðr af frosti ok kulða, svá sem inn syðri hlutr Blálandz er auðr af sólar-bruna. Í Svíþjóð eru stórheruð mǫrg; þar eru ok margs konar þjóðir ok margar tungur; þar eru risar ok þar eru dvergar, þar eru blámenn, ok þar eru margs konar undarligar þjóðir; þar eru ok dýr ok drekar furðuliga stórir. Ór norðri frá fjǫllum þeim, er fyrir útan eru byggð alla, fellr á um Svíþjóð, sú er at réttu heitir Tanais, hon var forðum kǫlluð Tanakvísl eða Vanakvísl; hon kømr til sjávar inn í Svarta-haf. Í Vanakvíslum var þá kallat Vanaland eða Vanaheimr. Sú á skilr heimsþriðjungana; heitir fyrir austan Ásíá, en fyrir vestan Európá.


K. 2. Frá Óðni

Fyrir austan Tanakvísl í Ásíá var kallat Ásaland eða Ásaheimr, en hǫfuðborgin, er var í landinu, kǫlluðu þeir Ásgarð. En í borginni var hǫfðingi sá, er Óðinn var kallaðr; þar var blótstaðr mikill. Þat var þar siðr, at xii. hofgoðar váru œztir; skyldu þeir ráða fyrir blótum ok dómum manna í milli; þat eru díar kallaðir eða drótnar; þeim skyldi þjónostu veita ok lotning alt fólk. Óðinn var hermaðr mikill ok mjǫk víðfǫrull ok eignaðisk mǫrg ríki; hann var svá sigrsæll, at í hverri orrostu fekk hann gagn; ok svá kom, at hans menn trúðu því, at hann ætti heimilan sigr í hverri orrostu. Þat var háttr hans, ef hann sendi menn sína til orrostu eða aðrar sendifarar, at hann lagði áðr hendr í hǫfuð þeim ok gaf þeim bjának; trúðu þeir, at þá myndi vel farask. Svá var ok um hans menn, hvar sem þeir urðu í nauðum staddir á sjá eða á landi, þá kǫlluðu þeir á nafn hans, ok þótti jafnan fá af því fró; þar þóttusk þeir eiga alt traust, er hann var. Hann fór opt svá langt í brot, at hann dvalðisk í ferðinni mǫrg misseri.


K. 3. Frá Óðni ok brœðrum hans

Óðinn átti ii. brœðr; hét annarr Vé, en annarr Vílir. Þeir brœðr hans stýrðu ríkinu, þá er hann var í brottu. Þat var eitt sinn, þá er Óðinn var farinn langt í brot ok hafði lengi dvalzk, at Ásum þótti ørvænt hans heim. Þá tóku brœðr hans at skipta arfi hans, en konu hans, Frigg, gengu þeir báðir at eiga. En lítlu síðarr kom Óðinn heim; tók hann þá við konu sinni.


K. 4. Ófriðr við Vani

Óðinn fór með her á hendr Vǫnum, en þeir urðu vel við ok vǫrðu land sitt, ok hǫfðu ýmsir sigr; herjuðu hvárir land annarra ok gerðu skaða. En er þat leiddisk hvárum tveggjum, lǫgðu þeir milli sín sættarstefnu ok gerðu frið ok seldusk gíslar; fengu Vanir sína ina ágæztu menn, Njǫrð inn auðga ok son hans Frey, en Æsir þar í mót þann, er Hœnir hét, ok kǫlluðu hann allvel til hǫfðingja fallinn; hann var mikill maðr ok inn vænsti; með honum sendu Æsir þann, er Mímir hét, inn vitrasti maðr, en Vanir fengu þar í mót þann, er spakastr var í þeira flokki; sá hét Kvasir. En er Hœnir kom í Vanaheim, þá var hann þegar hǫfðingi gǫrr; Mímir kendi honum ráð ǫll. En ef Hœnir var staddr á þingum eða stefnum, svá at Mímir var eigi nær, ok kœmi nǫkkur vandamál fyrir hann, þá svaraði hann æ inu sama - »ráði aðrir« kvað hann. Þá grunaði Vani, at Æsir myndi hafa falsat þá í mannaskiptinu; þá tóku þeir Mími ok hálshjoggu ok sendu hǫfuðit Ásum; Óðinn tók hǫfuðit ok smurði urtum þeim, er eigi mátti fúna, ok kvað þar yfir galdra ok magnaði svá, at þat mælti við hann ok sagði honum marga leynda hluti. Njǫrð ok Frey setti Óðinn blótgoða ok váru þeir díar með Ásum. Dóttir Njarðar var Freyja; hon var blótgyðja; hon kendi fyrst með Ásum seið, sem Vǫnum var títt. Þá er Njǫrðr var með Vǫnum, þá hafði hann átta systur sína, því at þat váru þar lǫg; váru þeira bǫrn Freyr ok Freyja, en þat var bannat með Ásum at byggva svá náit at frændsemi.


K. 5. Frá Gefjun

Fjallgarðr mikill gengr af landnorðri til útsuðrs; sá skilr Svíþjóð ina miklu ok ǫnnur ríki. Fyrir sunnan fjallit er eigi langt til Tyrklandz; þar átti Óðinn eignir stórar. Í þann tíma fóru Rúmverja-hǫfðingjar víða um heiminn ok brutu undir sik allar þjóðir, en margir hǫfðingjar flýðu fyrir þeim ófriði af sínum eignum; en fyrir því, at Óðinn var forspár ok fjǫlkunnigr, þá vissi hann, at hans afkvæmi myndi um norðrhálfu heimsins byggva. Þá setti hann brœðr sína, Vé ok Vili, yfir Ásgarð, en hann fór ok díar allir með honum ok mikit mannfólk annat. Fór hann fyrst vestr í Garðaríki ok þá suðr í Saxland. Hann átti marga sonu. Hann eignaðisk ríki víða um Saxland ok setti þar sonu sína til landz-gæzlu. Þá fór hann norðr til sjávar ok tók sér bústað í ey einni; þar heitir nú Óðinsey í Fjóni. Þá sendi hann Gefjun norðr yfir sundit á landaleitan; þá kom hon til Gylfa ok gaf hann henni eitt plógsland; þá fór hon í Jǫtunheima ok gat þar iiii. sonu við jǫtni nǫkkurum; hon brá þeim í yxnalíki ok fœrði þá fyrir plóginn ok dró landit út á hafit ok vestr gegnt Óðinsey, ok er þat kǫlluð Selund; þar byggði hon síðan. Hennar fekk Skjǫldr, sonr Óðins; þau bjoggu at Hleiðru. Þar er vatn eða sjár eptir; þat er kallat Lǫgrinn; svá liggja firðir í Leginum, sem nes í Selundi; svá kvað Bragi inn gamli:


1.
Gefjon dró frá Gylfa,
glǫð djúprǫðuls, óðla,
svát af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka.
bǫ́ru øxn ok átta
ennitungl, þars gingu
fyr vineyjar víðri
vallrauf, fjogur haufuð.


En er Óðinn spurði, at góðir landz-kostir váru austr at Gylfa, fór hann þannog, ok gerðu þeir Gylfi sætt sína, því at Gylfi þóttisk engi krapt til hafa til mótstǫðu við Ásana. Mart áttusk þeir Óðinn við ok Gylfi í brǫgðum ok sjónhverfingum, ok urðu Æsir jafnan ríkri. Óðinn tók sér bústað við Lǫginn, þar sem nú eru kallaðar fornu Sigtúnir, ok gerði þar mikit hof ok blót eptir siðvenju Ásanna; hann eignaðisk þar lǫnd svá vítt, sem hann lét heita Sigtúnir. Hann gaf bústaði hofgoðunum; Njǫrðr bjó í Nóatúnum, en Freyr at Upsǫlum, Heimdallr at Himinbjǫrgum, Þórr á Þrúðvangi, Baldr á Breiðabliki; ǫllum fekk hann þeim góða bólstaði.


K. 6. Frá atgǫrvi Óðins

Þá er Ása-Óðinn kom á Norðrlǫnd ok með honum díar, er þat sagt með sannendum, at þeir hófu ok kendu íþróttir þær, er menn hafa lengi síðan með farit. Óðinn var gǫfgastr af ǫllum, ok af honum námu þeir allar íþróttirnar, þvíat hann kunni fyrst allar ok þó flestar. En þat er at segja, fyrir hverja sǫk hann var svá mjǫk tígnaðr, þá báru þessir hlutir til: hann var svá fagr ok gǫfugligr álitum, þá er hann sat með sínum vinum, at ǫllum hló hugr við. En þá er hann var í her, sýndisk hann grimligr sínum óvinum; en þat bar til þess, at hann kunni þær íþróttir, at hann skipti litum ok líkjum á hverja lund, er hann vildi; ǫnnur var sú, at hann talaði svá snjált ok slétt, at ǫllum, er á heyrðu, þótti þat eina satt; mælti hann alt hendingum, svá sem nú er þat kveðit, er skáldskapr heitir; hann ok hofgoðar hans heita ljóðasmiðir, þvíat sú íþrótt hófsk af þeim í Norðrlǫndum. Óðinn kunni svá gera, at í orrostu urðu óvinír hans blindir eða daufir eða óttafullir, en vápn þeira bitu eigi heldr en vendir, en hans menn fóru brynjulausir ok váru galnir sem hundar eða vargar, bitu í skjǫldu sína, váru sterkir sem birnir eða griðungar; þeir drápu mannfólkit, en hvártki eldr né jarn orti á þá; þat er kallaðr berserksgangr.


K. 7. Frá íþróttum Óðins

Óðinn skipti hǫmum, lá þá búkrinn sem sofinn eða dauðr, en hann var þá fugl eða dýr, fiskr eða ormr, ok fór á einni svipstund á fjarlæg lǫnd at sínum erendum eða annarra manna. Þat kunni hann enn at gera með orðum einum at sløkva eld ok kyrra sjá ok snúa vindum, hverja leið er hann vildi, ok hann átti skip þat, er Skíðblaðnir hét, er hann fór á yfir hǫf stór, en þat mátti vefja saman sem dúk. Óðinn hafði með sér hǫfuð Mímis, ok sagði þat honum tíðendi ór ǫðrum heimum, en stundum vakði hann upp dauða menn ór jǫrðu eða settisk undir hanga; fyrir því var hann kallaðr draugadróttinn eða hangadróttinn. Hann átti hrafna ii, er hann hafði tamit við mál; flugu þeir víða um lǫnd ok sǫgðu honum mǫrg tíðendi. Af þessum hlutum varð hann stórliga fróðr. Allar þessar íþróttir kendi hann með rúnum ok ljóðum þeim, er galdrar heita; fyrir því eru Æsir kallaðir galdrasmiðir. Óðinn kunni þá íþrótt, svá at mestr máttr fylgði, ok framði sjálfr, er seiðr heitir, en af því mátti hann vita ørlǫg manna ok óorðna hluti, svá ok at gera mǫnnum bana eða óhamingju eða vanheilandi, svá ok at taka frá mǫnnum vit eða afl ok gefa ǫðrum. En þessi fjǫlkyngi, er framið er, fylgir svá mikil ergi, at eigi þótti karlmǫnnum skammlaust við at fara, ok var gyðjunum kend sú íþrótt. Óðinn vissi um alt jarðfé, hvar fólgit var, ok hann kunni þau ljóð, er upp lauksk fyrir honum jǫrðin ok bjǫrg ok steinar ok haugarnir, ok batt hann með orðum einum þá, er fyrir bjoggu, ok gekk inn ok tók þar slíkt, er hann vildi. Af þessum krǫptum varð hann mjǫk frægr, óvinir hans óttuðusk hann, en vinir hans treystusk honum ok trúðu á krapt hans ok á sjálfan hann. En hann kendi flestar íþróttir sínar blótgoðunum; váru þeir næst honum um allan fróðleik ok fjǫlkyngi. Margir aðrir námu þó mikit af, ok hefir þaðan af dreifzk fjǫlkyngin víða ok haldizk lengi. En Óðin ok þá hǫfðingja xii. blótuðu menn ok kǫlluðu goð sín ok trúðu á lengi síðan. Eptir Óðins nafni var kallaðr Auðun ok hétu menn svá sonu sína, en af Þórs nafni er kallaðr Þórir eða Þórarinn, eða dregit af ǫðrum heitum til, svá sem Steinþórr eða Hafþórr, eða enn breytt á fleiri vega.


K. 8. Laga-setning Óðins

Óðinn setti lǫg í landi sínu, þau er gengit hǫfðu fyrr með Ásum; svá setti hann, at alla dauða menn skyldi brenna ok bera á bál með þeim eign þeira; sagði hann svá, at með þvílíkum auðœfum skyldi hverr koma til Valhallar, sem hann hafði á bál; þess skyldi hann ok njóta, er hann sjálfr hafði í jǫrð grafit, - en ǫskuna bera út á sjá eða grafa niðr í jǫrð, en eptir gǫfga menn skyldi haug gera til minningar, en eptir alla þá menn, er nǫkkut mannz mót var at, skyldi reisa bautasteina, ok helzk sjá siðr lengi síðan. Þá skyldi blóta í móti vetri til árs, en at miðjum vetri blóta til gróðrar, it þríðja at sumri, þat var sigrblót. Um alla Svíþjóð guldu menn Óðni skatt, penning fyrir nef hvert, en hann skyldi verja land þeira fyrir ófriði ok blóta þeim til árs. Njǫrðr fekk konu þeirar, er Skaði hét; hon vildi ekki við hann samfarar ok giptisk síðan Óðni; áttu þau marga sonu: einn þeira hét Sæmingr: um hann orti Eyvindr skáldaspillir þetta:


2.
Þann skáldblœtr
skattfœri gat
Ása niðr
við járnviðju,
þás þau meir
í Manheimum
skatna vinr
ok Skaði byggðu.
Sævar beins.
ok sunu marga
ǫndurdís
við Óðni gat.


Til Sæmings talði Hákon jarl inn ríki langfeðgakyn sitt. Þessa Svíþjóð kǫlluðu þeir Manheima, en ina miklu Svíþjóð kǫlluðu þeir Goðheima; ór Goðheimum sǫgðu þeir mǫrg tíðendi.


K. 9. Dauði Óðins

Óðinn varð sóttdauðr í Svíþjóð, ok er hann var at kominn dauða, lét hann marka sik geirsoddi ok eignaði sér alla vápndauða menn, sagði hann sik mundu fara í Goðheima ok fagna þar vinum sínum. Nú hugðu Svíar, at hann væri kominn í inn forna Ásgarð ok myndi þar lifa at eilífu. Hófsk þá af nýju átrúnaðr við Óðin ok áheit. Opt þótti Svíum hann vitrask sér, áðr stórar orrostur yrði; gaf hann þá sumum sigr, en sumum bauð hann til sín; þótti hvártveggi kostr góðr. Óðinn var brendr dauðr, ok var sú brenna gǫr allveglig. Þat var trúa þeira, at því hæra, sem reykinn lagði í loptit upp, at því háleitari væri sá í himninum, er brennuna átti, ok þess auðgari, er meira fé brann með honum. Njǫrðr af Nóatúnum gerðisk þá valdzmaðr yfir Svíum ok helt upp blótum; hann kǫlluðu Svíar þá dróttin sinn; tók hann þá skattgjafar af þeim. Á hans dǫgum var friðr allgóðr ok allz konar ár, svá mikit, at Svíar trúðu því, at Njǫrðr réði fyrir ári ok fyrir fésælu manna. Á hans dǫgum dó flestir díar ok váru allir blótaðir ok brendir síðan. Njǫrðr varð sóttdauðr; lét hann ok marka sik Óðni, áðr hann dó; Svíar brendu hann ok grétu allmjǫk yfir leiði hans.


K. 10. Dauði Freys

Freyr tók þá ríki eptir Njǫrð: var hann kallaðr dróttinn yfir Svíum ok tók skattgjafar af þeim. Hann var vinsæll ok ársæll, sem faðir hans. Freyr reisti at Upsǫlum hof mikit ok setti þar hǫfuðstað sinn, lagði þar til allar skyldir sínar, lǫnd ok lausan eyri. Þá hófsk Upsala-auðr ok hefir haldizk æ síðan. Á hans dǫgum hófsk Fróða-friðr; þá var ok ár um ǫll lǫnd ok kendu Svíar þat Frey; var hann því meirr dýrkaðr, en ǫnnur goðin, sem á hans dǫgum varð landzfólkit auðgara, en fyrr, af friðinum ok ári. Gerðr Gymisdóttir hét kona hans; sonr þeira hét Fjǫlnir. Freyr hét Yngvi ǫðru nafni. Yngva nafn var lengi síðan haft í hans ætt fyrir tígnarnafn, ok Ynglingar váru síðan kallaðir hans ættmenn. Freyr tók sótt, en er at honum leið sóttin, leituðu menn sér ráðs ok létu fá menn til hans koma, en bjoggu haug mikinn ok létu dyrr á ok iii. glugga. En er Freyr var dauðr, báru þeir hann leynliga í hauginn ok sǫgðu Svíum, at hann lifði, ok varðveittu hann þar iii. vetr, en skatt ǫllum heltu þeir í hauginn, í einn glugg gullinu, en í annan silfrinu, í inn iii. eirpenningum. Þá helzk ár ok friðr. Freyja helt þá upp blótum, þvíat hon ein lifði þá eptir goðanna, ok varð hon þá in frægsta, svá at með hennar nafni skyldi kalla allar konur tígnar, svá sem nú heita, frúvur; svá hét ok hver freyja yfir sinni eigu, en sú húsfreyja, er bú á. Freyja var heldr marglynd. Óðr hét bóndi hennar; dœtr hennar hétu Hnoss ok Gersimi; þær váru fagrar mjǫk; af þeira nafni eru svá kallaðir inir dýrstu gripir. Þá er allir Svíar vissu, at Freyr var dauðr, en helzk ár ok friðr, þá trúðu þeir, at svá myndi vera, meðan Freyr væri á Svíþjóð ok vildu eigi brenna hann, ok kǫlluðu hann veraldargoð, blótuðu mest til árs ok friðar alla ævi síðan.


K. 11. Dauði Fjǫlnis konungs

Fjǫlnir, sonr Yngvifreys, réð þá fyrir Svíum ok Upsala-auð; hann var ríkr ok ársæll ok friðsæll. Þá var Friðfróði at Hleiðru. Þeira í millum var heimboð ok vingan. Þá er Fjǫlnir fór til Fróða á Selund, þá var þar fyrir búin mikil veizla ok boðit til víða um lǫnd. Froði átti mikinn húsa-bœ; þar var gǫrt ker mikit, margra álna hátt ok okat með stórum timbrstokkum; þat stóð í undirskemmu, en lopt var yfir uppi ok opit gólfþilit, svá at þar var niðr helt leginum en kerit blandit fult mjaðar. Þar var drykkr furðu-sterkr. Um kveldit var Fjǫlni fylgt til herbergis í it næsta lopt, ok hans sveit með honum. Um nóttina gekk hann út í svalar at leita sér staðar; var hann svefnœrr ok dauðadrukkinn: en er hann snørisk aptr til herbergis, þá gekk hann fram eptir svǫlunum ok til annarra loptdura ok þar inn, misti þá fótum ok fell í mjaðarkerit ok týndisk þar; svá segir Þjóðólfr inn Hvinverski.


3.
Varð framgengt,
þars Fróði bjó,
feigðar-orð,
es at Fjǫlni kom,
siklingi
svigðis geira
vágr vindlauss
of viða skyldi.


Sveigðir tók ríki eptir fǫður sinn. Hann strengði þess heit, at leita Goðheims ok Óðins ins gamla. Hann fór með xii. mann víða um heiminn; hann kom út í Tyrkland ok í Svíþjóð ina miklu ok hitti þar marga frændr sína ok var í þeiri fǫr v. vetr; þá kom hann aptr til Svíþjoðar; dvalðisk hann þá enn heima um hríð. Hann hafði fengit konu þá, er Vana hét, út í Vanaheimi; var þeira sonr Vanlandi.


K. 12. Frá Sveigði

Sveigðir fór enn at leita Goðheims. Ok í austanverðri Svíþjóð heitir bœr mikill at Steini; þar er steinn svá mikill sem stórt hús. Um kveldit eptir sólarfall, þá er Sveigðir gekk frá drykkju til svefnbúrs, sá hann til steinsins, at dvergr sat undir steininum. Sveigðir ok hans menn váru mjǫk druknir ok runnu til steinsins. Dvergrinn stóð í durum ok kallaði á Sveigði, bað hann þar inn ganga, ef hann vildi Óðin hitta. Sveigðir hljóp í steininn, en steinninn lauksk þegar aptr ok kom Sveigðir eigi aptr; svá segir Þjóðólfr inn Hvinverski:


4.
En dagskjarr
Dúrnis niðja
salvǫrðuðr
Sveigði vélti,
þás í stein
enn stórgeði
Dusla konr
ept dvergi hljóp
ok salr bjartr
þeira Sǫkmímis
jǫtunbyggðr
við jǫfri gein.


K. 13. Frá Vanlanda

Vanlandi hét sonr Sveigðis, er ríki tók eptir hann ok réð fyrir Upsala-auð; hann var hermaðr mikill ok hann fór víða um lǫnd. Hann þá vetrvist á Finnlandi með Snjá inum gamla ok fekk þar dóttur hans, Drífu. En at vári fór hann á brot, en Drífa var eptir, ok hét hann at koma aptr á þriggja vetra fresti, en hann kom eigi á x. vetrum. Þá sendi Drífa eptir Hulð seiðkonu, en sendi Vísbur, son þeira Vanlanda, til Svíþjóðar. Drífa keypti at Hulð seiðkonu, at hon skyldi síða Vanlanda til Finnlandz eða deyða hann at ǫðrum kosti. En er seiðr var framiðr, var Vanlandi at Upsǫlum; þá gerði hann fúsan at fara til Finnlandz, en vinir hans ok ráðamenn bǫnnuðu honum ok sǫgðu, at vera myndi fjǫlkyngi Finna í fýsi hans; þá gerðisk honum svefnhǫfugt ok lagðisk hann til svefns; en er hann hafði lítt sofnat, kallaði hann ok sagði, at mara trað hann; menn hans fóru til ok vildu hjálpa honum; en er þeir tóku uppi til hǫfuðsins, þá trað hon fótleggina, svá at nær brotnuðu; þá tóku þeir til fótanna, þá kafði hon hǫfuðit, svá at þar dó hann. Svíar tóku lík hans ok var hann brendr við á þá, er Skúta hét; þar váru settir bautasteinar hans; svá segir Þjóðólfr:


5.
En á vit
Vilja bróður
vitta véttr
Vanlanda kom,
þás trollkund
of troða skyldi
liðs grímhildr
ljóna bága,
ok sá brann
á beði Skútu
menglǫtuðr,
es mara kvalði.


K. 14. Dauði Vísburs

Vísburr tók arf eptir Vanlanda fǫður sinn. Hann gekk at eiga dóttur Auða ins auðga ok gaf henni at mundi iii. stórbœi ok gullmen; þau áttu ii. sonu, Gísl ok Ǫndur; en Vísburr lét hana eina ok fekk annarrar konu, en hon fór til fǫður síns með sonu sína. Vísburr átti son, er Dómaldi hét; stjúpmóðir Dómalda lét síða at honum ógæfu. En er synir Vísburs váru xii. vetra ok xiii., fóru þeir á fund hans ok heimtu mund móður sinnar, en hann vildi eigi gjalda; þá mæltu þeir, at gullmenit skyldi verða at bana inum bezta manni í ætt hans, ok fóru í brot ok heim. Þá var enn fengit at seið ok siðit til þess, at þeir skyldu mega drepa fǫður sinn. Þá sagði Hulð vǫlva þeim, at hon myndi svá síða ok þat með, at ættvíg skyldu ávalt vera í ætt þeira Ynglinga síðan; þeir játtu því. Eptir þat sǫmnuðu þeir liði ok kómu at Vísbur um nótt á óvart ok brendu hann inni; svá segir Þjóðólfr:


6.
Ok Vísburs
vilja byrgi
sævar niðr
svelga knátti,
þás meinþjóf
markar ǫttu
setrs verjendr
á sinn fǫður,
ok allvald
í arinkjóli
glóða garmr
glymjandi beit.


K. 15. Dauði Dómalda

Dómaldi tók arf eptir fǫður sinn, Vísbur, ok réð lǫndum. Á hans dǫgum gerðisk í Svíþjóð sultr ok seyra. Þá eflðu Svíar blót stór at Upsǫlum. It fyrsta haust blótuðu þeir yxnum, ok batnaði ekki árferð at heldr; en annat haust hófu þeira mannblót, en árferð var sǫm eða verri. En it iii. haust kómu Svíar fjǫlment til Upsala, þá er blót skyldu vera; þá áttu hǫfðingjar ráðagørð sína ok kom þat ásamt með þeim, at hallærit myndi standa af Dómalda, konungi þeira, ok þat með, at þeir skyldu honum blóta til árs sér ok veita honum atgǫngu ok drepa hann ok rjóða stalla með blóði hans, ok svá gerðu þeir; svá segir Þjóðólfr:


7.
Hitt vas fyrr,
at fold ruðu
sverðberendr
sínum drótni,
ok landherr
af lífs vǫnum
dreyrug vǫ́pn
Dómalda bar,
þás árgjǫrn
Jóta dolgi
Svía kind
of sóa skyldi.


K. 16. Dauði Dómars

Dómarr hét sonr Dómalda, er þar næst réð ríki. Hann réð lengi fyrir lǫndum, ok var þá góð árferð ok friðr um hans daga. Frá honum er ekki sagt annat, en hann varð sóttdauðr at Upsǫlum ok var fœrðr á Fýrisvǫllu ok brendr þar á árbakkanum, ok eru þar bautasteinar hans; svá segir Þjóðólfr:


8.
Ok ek þess opt
of yngva hrør
fróða menn
of fregit hafðak,
hvar Dómarr
á dynjanda
bana Hǫ́alfs
of borinn væri.
Nú ek þat veit,
at verkbitinn
Fjǫlnis niðr
við Fýri brann.


K. 17. Dauði Dyggva

Dyggvi hét sonr hans, er þar næst réð lǫndum, ok er frá honum ekki sagt annat, en hann varð sóttdauðr; svá segir Þjóðólfr:


9.
Kveðkat dul,
nema Dyggva hrør
Glitnis gnǿ̨
at gamni hefr,
þvít jóðís
Ulfs ok Narfa
konungmann
kjósa skyldi,
ok allvald
Yngva þjóðar
Loka mær
of leikinn hefr.


Móðir Dyggva var Drótt, dóttir Danps konungs, sonar Rígs, er fyrstr var konungr kallaðr á danska tungu. Hans áttmenn hǫfðu ávalt síðan konungsnafn fyrir it œzta tígnarnafn. Dyggvi var fyrst konungr kallaðr sinna ættmanna, en áðr váru þeir drótnar kallaðir, en konur þeira drótningar, en drótt hirðsveitin. En Yngvi eða Ynguni var kallaðr hverr þeira ættmanna alla ævi, en Ynglingar allir saman. Drótt drótning var systir Dans konungs ins mikilláta, er Danmǫrk er við kend.


K. 18. Frá Dag spaka

Dagr hét sonr Dyggva konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var maðr svá spakr, at hann skilði fugls rǫdd. Hann átti spǫrr einn, er honum sagði mǫrg tíðendi; flaug hann á ýmsi lǫnd. Þat var eitt sinn, at spǫrrinn flaug á Reiðgotaland á bœ þann, er á Vǫrva hét; hann flaug í akr karls ok fekk þar matar; karl kom þar ok tók upp stein ok laust spǫrrinn til bana. Dagr konungr varð illa við, er spǫrrinn kom eigi heim; gekk hann þá til sonarblóts til fréttar ok fekk þau svǫr, at spǫrr hans var drepinn á Vǫrva. Síðan bauð hann út her miklum ok fór til Gotlandz; en er hann kom á Vǫrva, gekk hann upp með her sinn ok herjaði; fólkit flýði víðs vegar undan. Dagr konungr snøri herinum til skipa, er kveldaði, ok hafði drepit mart fólk ok mart handtekit. En er þeir fóru yfir á nǫkkura, þar sem hét Skjótansvað eða Vápnavað, þá rann fram ór skogi einn verkþræll á árbakkann ok skaut heytjúgu í lið þeira, ok kom í hǫfuð konungi skotit; fell hann þegar af hestinum ok fekk bana. Í þann tíma var sá hǫfðingi gramr kallaðr, er herjaði, en hermenninir gramir. Svá segir Þjóðólfr:


10.
Frák at Dagr
dauðaorði
frægðar fúss
of fara skyldi,
þás valteins
til Vǫrva kom
spakfrǫmuðr,
spǫrs at hefna.


11.
Ok þat orð
á austrvega
vísa ferð
frá vígi bar,
at þann gram
of geta skyldi
sløngviþref
sleipnis verðar.


K. 19. Frá Agna

Agni hét sonr Dags, er konungr var eptir hann, ríkr maðr ok ágætr, hermaðr mikill, atgørvimaðr mikill um alla hluti. Þat var eitt sumar, er Agni konungr fór með her sinn á Finnland, gekk þar upp ok herjaði. Finnar drógu saman lið mikit ok fóru til orrostu; Frosti er nefndr hǫfðingi þeira. Varð þar orrosta mikil ok fekk Agni konungr sigr; þar fell Frosti ok mikit lið með honum. Agni konungr fór herskildi um Finnland ok lagði undir sik ok fekk stórmikit herfang; hann tók ok hafði með sér Skjálf, dóttur Frosta, ok Loga, bróður hennar. En er hann kom austan, lagði hann til Stoksunda; hann setti tjǫld sín suðr á fitina; þar var þá skógr. Agni konungr átti þá gullmenit, þat er Vísburr hafði átt. Agni konungr gekk at eiga Skjálf; hon bað konung at gera erfi eptir fǫður sinn; hann bauð þá til sín mǫrgum ríkismǫnnum ok gerði veizlu mikla. Hann var allfrægr orðinn af fǫr þessi. Þá váru þar drykkjur miklar. En er Agni konungr gerðisk drukkinn, þá bað Skjálf hann gæta mensins, er hann hafði á hálsi; hann tók til ok batt ramliga menit á háls sér, áðr hann gengi at sofa. En landtjaldit stóð við skóginn ok hátt tré yfir tjaldinu, þat er skýla skyldi við sólarhita. En er Agni konungr var sofnaðr, þá tók Skjálf digrt snœri ok festi undir menit; menn hennar slógu þá tjaldstǫngunum, en kǫstuðu lykkju snœrissins upp í limar tréssins, drógu þá síðan, svá at konungr hekk næst uppi við limar, ok var þat hans bani. Skjálf ok hennar menn hljópu á skip ok røru í brot. Agni konungr var þar brendr ok er þar síðan kǫlluð Agnafit á austanverðum Taurinum vestr frá Stokssundi. Svá segir Þjóðólfr:


12.
Þat telk undr,
ef Agna her
Skjalfar rǫ́ð
at skǫpum þóttu,
þás gœðing
með gollmeni
Loga dís
at lopti hóf,
hinns við Taur
temja skyldi
svalan hest
Signýjar vers.


K. 20. Frá Alreki ok Eiríki

Alrekr ok Eiríkr hétu synir Agna, er konungar váru eptir hann; þeir váru ríkir menn ok hermenn miklir ok íþróttamenn. Þat var siðvenja þeira, at ríða hesta, temja bæði við gang ok hlaup; kunnu þeir þat allra manna bezt; lǫgðu þeir á þat it mesta kapp, hvárr betr reið eða betri hesta átti. Þat var eitt sinn, at þeir brœðr riðu ii. frá ǫðrum mǫnnum með ina beztu hesta sína, ok riðu út á vǫllu nǫkkura ok kómu eigi aptr, ok var þeira leita farit, ok funnusk þeir báðir dauðir ok lamit hǫfuð á báðum, en ekki vápn hǫfðu þeir, nema bitlana af hestunum, ok þat hyggja menn, at þeir hafi drepizk þar með; svá segir Þjóðólfr:


13.
Fell Alrekr,
þars Eireki
bróður vǫ́pn
at bana urðu,
ok hnakkmars
með hǫfuðfetlum
Dags fríandr
of drepask kóðu.
Frát maðr áðr
eykja greiði
Freys afspring
í fólk hafa.


K. 21. Frá Álfi ok Yngva

Yngvi ok Álfr váru synir Alreks, er konungdóm tóku í Svíþjóð þar næst. Var Yngvi hermaðr mikill ok allsigrsæll, fríðr ok íþróttamaðr inn mesti, sterkr ok inn snarpasti í orrostum, mildr af fé ok gleðimaðr mikill; af slíku ǫllu varð hann frægr ok vinsæll. Álfr konungr, broðir hans, sat at lǫndum ok var ekki í hernaði; hann var kallaðr Elfsi; hann var maðr þǫgull, ríklundaðr ok óþýðr; móðir hans hét Dageiðr, dóttir Dags konungs ins ríka, er Dǫglingar eru frá komnir. Álfr átti konu, er Bera hét, kvinna fríðust ok skǫrungr mikill, gleðimaðr inn mesti. Yngvi Alreksson var þá enn eitt haust kominn ór víkingu til Upsala ok var þá inn frægsti. Hann sat opt við drykkju lengi um kveldum; Álfr konungr gekk opt snimma at sofa. Bera drótning sat opt á kveldum ok hjǫluðu þau Yngvi sín í millum; Álfr rœddi opt um, bað hana fara fyrr at sofa, sagði, at hann vildi ekki vaka eptir henni. Hon svarar ok segir, at sú kona væri sæl, er heldr skyldi eiga Yngva en Álf; hann reiddisk því mjǫk, er hon mælti þat opt. Eitt kveld gekk Álfr inn í hǫllina, þá er þau Yngvi ok Bera sátu í hásæti ok tǫluðusk viðr. Hafði Yngvi um kné sér mæki. Menn váru mjǫk druknir ok gáfu engan gaum at, er konungrinn kom inn. Álfr konungr gekk at hásætinu, brá sverði undan skikkju ok lagði í gegnum Yngva, bróður sinn. Yngvi hljóp upp ok brá mækinum ok hjó Álf banahǫgg, ok fellu þeir báðir dauðir á gólfit. Váru þeir Álfr ok Yngvi heygðir á Fýrisvǫllum; svá segir Þjóðólfr:


14.
Ok varð hinn,
es Álfr of vá
vǫrðr véstalls,
of veginn liggja,
es dǫglingr
dreyrgan mæki
ǫfundgjarn
á Yngva rauð.


15.
Vasa þat bært,
at Bera skyldi
valsœfendr
vígs of hvetja,
þás brœðr tveir
at bǫnum urðusk
óþurfendr
of afbrýði.


K. 22. Fall Hugleiks konungs

Hugleikr hét sonr Álfs, er konungdóm tók yfir Svíum eptir þá brœðr, þvíat synir Yngva váru þá bǫrn at aldri. Hugleikr konungr var engi hermaðr ok sat hann at lǫndum í kyrrsæti; hann var auðigr mjǫk ok sínkr af fé; hann hafði mjǫk í hirð sinni allz konar leikara, harpara ok gígjara ok fiðlara; hann hafði ok með sér seiðmenn ok allz konar fjǫlkunnigt fólk. Haki ok Hagbarðr hétu brœðr ok váru ágætir mjǫk; þeir váru sækonungar ok hǫfðu lið mikit, fóru stundum báðir samt, stundum sér hvárr. Margir kappar váru með hvárum tveggja þeira. Haki konungr fór með her sinn til Svíþjóðar á hendr Hugleiki konungi, en Hugleikr konungr samnaði her fyrir. Þá kómu til liðs við hann brœðr tveir, Svipdagr ok Geigaðr, ágætir menn báðir ok inir mestu kappar. Haki konungr hafði með sér xii. kappa; þar var þá Starkaðr gamli með honum; Haki konungr var ok inn mesti kappi. Þeir hittusk á Fýrisvǫllum; varð þar mikil orrosta; fell brátt lið Hugleiks; þá sóttu fram kapparnir Svipdagr ok Geigaðr, en kappar Haka gengu vi. móti hvárum þeira, ok urðu þeir handteknir; þá gekk Haki konungr inn í skjaldborg at Hugleiki konungi ok drap hann þar ok sonu hans ii; eptir þat flýðu Svíar, en Haki konungr lagði lǫnd undir sik ok gerðisk konungr yfir Svíum. Hann sat þá at lǫndum iii. vetr, en í því kyrrsæti fóru kappar hans frá honum ok í víking ok féngu sér svá fjár.


K. 23. Dauði Guðlaugs konungs

Jǫrundr ok Eiríkr váru synir Yngva Alrekssonar; þeir lágu úti á herskipum þessa hríð alla ok váru hermenn miklir. Á einu sumri herjuðu þeir í Danmǫrk, ok þá hittu þeir Guðlaug Háleygja-konung ok áttu við hann orrostu, ok lauk svá, at skip Guðlaugs var hroðit, en hann varð handtekinn; þeir fluttu hann til landz á Straumeyjarnes ok hengðu hann þar, urpu menn hans þar haug eptir hann; svá segir Eyvindr skáldaspillir:


16.
En Goðlaugr
grimman tamði
við ofrkapp
austrkonunga
Sigars jó,
es synir Yngva
menglǫtuð
við meið reiddu.


17.
Ok náreiðr
á nesi drúpir
vingameiðr,
þars víkr deilir;
þars fjǫlkunt
of fylkis hrør,
steini merkt,
Straumeyjarnes.


Eiríkr ok Jǫrundr brœðr urðu af verki þessu frægir mjǫk, þóttusk þeir miklu meiri menn en áðr. Þeir spurðu, at Haki konungr í Svíþjóð hafði sent frá sér kappa sína; þá halda þeir til Svíþjóðar, ok draga síðan her at sér. En er Svíar spyrja, at Ynglingar eru þar komnir, þá drífr ógrynni liðs til þeira. Síðan leggja þeir í Lǫginn upp ok halda til Upsala á hendr Haka konungi, en hann ferr í móti þeim á Fýrisvǫllu ok hafði lið miklu minna. Varð þar mikil orrosta, gekk konungr fram svá hart, at hann feldi alla þá, er honum váru næstir, ok at lykðum feldi hann Eirík konung ok hjó niðr merki þeira brœðra; þá flýði Jǫrundr konungr til skipa ok alt lið hans. Haki konungr fekk svá stór sár, at hann sá, at hans lífdagar mundu eigi langir verða; þá lét hann taka skeið, er hann átti, ok lét hlaða dauðum mǫnnum ok vápnum, lét þá flytja út til hafs ok leggja stýri í lag ok draga upp segl, en leggja eld í tyrvið ok gera bál á skipinu; veðr stóð af landi; Haki var þá at kominn dauða eða dauðr, er hann var lagiðr á bálit; siglði skipit síðan loganda út í haf ok var þetta allfrægt lengi síðan.


K. 24. Dauði Jǫrundar

Jǫrundr, sonr Yngva konungs, var konungr at Upsǫlum; hann réð þá lǫndum ok var optliga á sumrum í hernaði. Á einhverju sumri fór hann með her sinn til Danmerkr; hann herjaði um Jótland ok fór um haustit inn í Limafjǫrd ok herjaði þar; hann lá liði sínu í Oddasundi. Þá kom þar með her mikinn Gýlaugr Háleygja-konungr, sonr Guðlaugs, er fyrr var getit. Hann leggr til orrostu við Jǫrund, en er landzmenn urðu þess varir, drífa þeir til ǫllum áttum bæði með stórum skipum ok smám; verðr þá Jǫrundr ofrliði borinn ok hroðit skip hans; hljóp hann þá á sund ok varð handtekinn ok leiddr á land upp; lét þá Gýlaugr konungr reisa gálga, leiðir hann Jǫrund þar til ok lætr hengja hann; lýkr svá hans ævi; svá segir Þjóðólfr:


18.
Varð Jǫrundr,
hinns endr of dó,
lífs of lattr
í Limafirði,
þás hábrjóstr
hǫrva sleipnir
bana Goðlaugs
of bera skyldi,
ok Hagbarðs
hersa valdi
hǫðnu leif
at halsi gekk.


K. 25. Dauði Auns konungs

Aun eða Áni hét sonr Jǫrundar, er konungr var yfir Svíum eptir fǫður sinn; hann var vitr maðr ok blótmaðr mikill, engi var hann hermaðr, sat hann at lǫndum. Í þann tíma, er þessir konungar váru at Upsǫlum, er nú var frá sagt, var yfir Danmǫrku fyrst Danr inn mikilláti; hann varð allgamall; þá sonr hans, Fróði inn mikilláti eða inn friðsami, þá hans synir Hálfdan ok Friðleifr; þeir váru hermenn miklir. Hálfdan var ellri ok fyrir þeim um alt; hann fór með her sinn til Svíþjóðar á hendr Auni konungi, ok áttu þeir orrostur nǫkkurar ok hafði Hálfdan jafnan sigr ok at lykðum flýði Aun konungr í Vestra-Gautland. Þá hafði hann verit konungr yfir Upsǫlum xx. vetra; hann var ok í Gautlandi xx. vetra, meðan Hálfdan konungr var at Upsǫlum. Hálfdan konungr varð sottdauðr at Upsǫlum ok er[1] hann þar heygðr. Eptir þat kom Aun konungr enn til Upsala, þá var hann lx.; þá gerði hann blót mikit ok blét til langlífis sér ok gaf Óðni son sinn ok var honum blótinn. Aun konungr fekk andsvǫr af Óðni, at hann skyldi enn lifa lx. vetra. Aun var þá enn konungr at Upsǫlum xx. vetr. Þá kom Áli inn frœkni með her sinn til Svíþjóðar, sonr Frilleifs, á hendr Auni konungi, ok áttu þeir orrostur, ok hafði Áli jafnan sigr; þá flýði Aun konungr í annat sinn ríki sitt ok fór í Vestra-Gautland. Áli var konungr at Upsǫlum xx. vetra, áðr Starkaðr inn gamli drap hann. Eptir fall Ála fór Aun konungr aptr til Upsala ok réð þá ríkinu enn xx. vetra. Þá gerði hann blót mikit ok blótaði ǫðrum syni sínum; þá sagði Óðinn honum, at hann skyldi æ lifa, meðan hann gæfi Óðni son sinn it tíunda hvert ár, ok þat með, at hann skyldi heiti gefa nǫkkuru heraði í landi sínu eptir tǫlu sona sinna, þeira er hann blótaði til Óðins. En þá er hann hafði blótat vii. sonum sínum, þá lifdi hann x. vetr, svá at hann mátti ekki ganga; var hann þá á stóli borinn; þá blótaði hann inum viii. syni sínum, ok lifði hann þá enn x. vetr ok lá þá í kǫr; þá blótaði hann inum ix. syni sínum ok lifði þá enn x. vetr; þá drakk hann horn sem lébarn. Þá átti Aun einn son eptir ok vildi hann þá blóta þeim, ok þá vildi hann gefa Óðni Upsali ok þau heruð, er þar liggja til, ok láta kalla þat Tíundaland; Svíar bǫnnuðu honum þat, ok varð þá ekki blót. Síðan andaðisk Aun konungr, ok er hann heygðr at Upsǫlum. Þat er síðan kǫlluð Ánasótt, er maðr deyr verklauss af elli. Svá segir Þjóðólfr:


19.
Knátti endr
at Upsǫlum
ánasótt
Aun of standa,
ok þrálífr
þiggja skyldi
jóðs alað
ǫðru sinni.


20.
Ok sveiðurs
at sér hverfði
mækis hlut
enn mjǫ́vara,
es okhreins
ǫ́ttunga hrjóðr
lǫgðis odd
liggjandi drakk;
máttit hárr
hjarðar mæki
austrkonungr
upp of halda.


Erik Werenskiold:
Þá átti Aun einn son eptir ok vildi hann þá blóta þeim.


K. 26. Dauði Egils konungs

Egill hét sonr Auns ins gamla, er konungr var eptir fǫður sinn í Svíþjóð; hann var engi hermaðr ok sat at lǫndum í kyrrsæti. Tunni hét þræll hans, er verit hafði með Aun inum gamla, féhirðir hans. En er Aun var andaðr, þá tók Tunni óf lausafjár ok gróf í jǫrð. En er Egill var konungr, þá setti hann Tunna með þrælum ǫðrum; hann kunni því stórilla ok hljóp í brot ok með honum margir þrælar, ok tóku þá upp lausaféít, er hann hafði fólgit; gaf hann þat mǫnnum sínum, en þeir tóku hann til hǫfðingja; síðan dreif til hans mart illþýðis-fólk, lágu úti á mǫrkum, stundum hljópu þeir í heruð ok ræntu menn eða drápu. Egill konungr spurði þetta ok fór leita þeira með liði sínu. En er hann hafði tekit sér náttstað á einni nótt, þá kom þar Tunni með liði sínu ok hljóp á þá óvara ok drápu lið mikit af konungi. En er Egill konungr varð varr við ófrið, þá snørisk hann til viðtǫku, setti upp merki sitt, en lið flýði mart frá honum. Þeir Tunni sóttu at djarfliga; sá þá Egill konungr engan annan sinn kost, en flýja; þeir Tunni ráku þá flóttann alt til skógar; síðan fóru þeir aptr í byggðina, herjuðu ok ræntu ok fengu þá enga mótstǫðu. Fé þat alt, er Tunni tók í heraðinu, gaf hann liðsmǫnnum; varð hann af því vinsæll ok fjǫlmennr. Egill konungr samnaði her ok fór til orrostu í móti Tunna; þeir bǫrðusk ok hafði Tunni sigr, en Egill konungr flýði ok lét lið mikit. Þeir Egill konungr ok Tunni áttu viii. orrostur, ok hafði Tunni sigr í ǫllum. Eptir þat flýði Egill konungr landit ok út í Danmǫrk á Selund til Fróða ins frœkna. Hann hét Fróða konungi til liðs skatti af Svíum: þá fekk Fróði honum her ok kappa sína. For þá Egill konungr til Svíþjóðar; en er Tunni spyrr þat, fór hann í móti honum með sitt lið; varð þá orrosta mikil; þar fell Tunni, en Egill konungr tók þá við ríki sínu; Danir fóru aptr. Egill konungr sendi Fróða konungi góðar gjafar ok stórar á hverjum misserum, en galt engan skatt Dǫnum, ok helzk þó vinfengi þeira Fróða. Síðan er Tunni fell, réð Egill konungr ríkinu iii. vetr. Þat varð í Svíþjóð, at griðungr sá, er til blóts var ætlaðr, var gamall ok alinn svá kappsamliga, at hann var mannýgr, en er menn vildu taka hann, þá hljóp hann á skóg ok varð galinn ok var lengi á viðum ok inn mesti spellvirki við menn. Egill konungr var veiðimaðr mikill; hann reið um daga optliga á markir dýr at veiða. Þat var eitt sinn, at hann var riðinn á veiðar með menn sína; konungr hafði elt dýr eitt lengi ok hleypði eptir í skóginn frá ǫllum mǫnnum; þá verðr hann varr við griðunginn ok reið til ok vill drepa hann; griðungr snýr í móti ok kom konungr lagi á hann ok skar ór spjótit: griðungr stakk hornunum á siðu hestinum, svá at hann fell þegar flatr ok svá konungr; þá hljóp konungr á fœtr ok vill bregða sverði; griðungr stakk þá hornunum fyrir brjóst honum, svá at á kafi stóð; þá kómu at konungs menn ok drápu griðunginn; konungr lifði lítla hríð ok er hann heygðr at Upsǫlum; svá segir Þjóðólfr:


21.
Ok lofsæll
ór landi fló
Týs ǫ́ttungr
Tunna ríki,
en flæming
farra trjónu
jǫtuns eykr
á Agli rauð.


22.
Sás of austr
áðan hafði
brúna hǫrg
of borinn lengi,
en skíðlauss
skilfinga nið
hœfis hjǫrr
til hjarta stóð.


K. 27. Fall Óttars konungs

Óttarr hét sonr Egils, er ríki ok konungdóm tók eptir hann; hann vingaðisk ekki við Fróða; þá sendi Fróði menn til Óttars konungs at heimta skatt þann, er Egill hafði heitit honum; Óttarr svarar svá, at Svíar hefði aldregi skatt goldit Dǫnum, segir, at hann myndi ok svá gera; fóru aptr sendimenn. Fróði var hermaðr mikill. Þat var á einu sumri, at Fróði fór með her sinn til Svíþjóðar, gerði þar uprás ok herjaði, drap mart fólk, en sumt hertók hann; hann fekk allmikit herfang; hann brendi ok víða byggðina ok gerði it mesta hervirki. Annat sumar fór Fróði konungr at herja í Austrveg; þat spurði Óttarr, at Fróði konungr var eigi í landinu; þá stígr hann á herskip ok ferr út í Danmǫrk ok herjar þar ok fær enga mótstǫðu; hann spyrr, at samnaðr mikill var á Selundi, stefnir hann þá vestr í Eyrarsund, siglir þá suðr til Jótlandz ok leggr í Limafjǫrð, herjar þá á Vendli, brennir þar ok gerir mjǫk aleyðu. Vǫttr ok Fasti hétu jarlar Fróða; þá hafði Fróði sett til landvarnar í Danmǫrk, meðan hann var ór landi. En er jarlar spurðu, at Svíakonungr herjaði í Danmǫrk, þá samna þeir her ok hlaupa á skip ok sigla suðr til Limafjarðar, koma þar mjǫk á óvart Óttari konungi, leggja þegar til orrostu; taka Svíar vel í mót; fellr lið hvárra tveggju, en svá sem lið fell af Dǫnum, kom annat meira þar ór heruðum, ok svá var til lagt ǫllum þeim skipum, er í nánd váru; lýkr svá orrostu, at þar fell Óttarr konungr ok mestr hluti liðs hans; Danir tóku lík hans ok fluttu til landz ok lǫgðu upp á haug einn, létu þar rífa dýr ok fugla hræin. Þeir gera trékráku eina ok senda til Svíþjóðar ok segja, at eigi var meira verðr Óttarr konungr þeira. Þeir kǫlluðu síðan Óttar vendilkráku. Svá segir Þjóðólfr:


23.
Fell Óttarr
und ara greipar,
dugandligr,
fyr Dana vǫ́pnum,
þann hergammr
hrægum fœti,
víts borinn,
á Vendli sparn.


24.
Þau frák verk
Váts ok Fasta
sœnskri þjóð
at sǫgum verða,
at eylands
jarlar Fróða
vígfrǫmuð
of veginn hǫfðu.


K. 28. Kvánfang Aðils konungs

Aðils hét sonr Óttars konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var lengi konungr ok mjǫk auðigr. Var hann ok nǫkkur sumur í víking; Aðils konungr kom með her sinn til Saxlandz; þar réð fyrir konungr, er Geirþjófr hét, en kona hans hét Álof in ríka; ekki er getit barna þeira; konungr var eigi í landinu. Aðils konungr ok menn hans runnu upp til konungs bœjar ok ræntu þar, sumir reka ofan hjǫrð til strandarhǫggs; hjarðarinnar hafði gætt ánauðigt fólk, karlar ok konur, ok hǫfðu þeir þat alt með sér. Í því liði var mær ein undarliga fǫgr; sú nefndisk Yrsa. Fór þá Aðils konungr heim með herfang. Yrsa var ekki með ambáttum; brátt fannsk þat, at hon var vitr ok vel orðum farin ok allra hluta vel kunnandi; fannsk mǫnnum mikit um hana ok þó konungi mest; kom þá svá, at Aðils gerði brullaup til hennar; var þá Yrsa drótning í Svíþjóð ok þótti hon inn mesti skǫrungr.


K. 29. Dauði Aðils konungs

Helgi konungr Hálfdanarson reð þá fyrir Hleiðru; hann kom til Svíþjóðar með her svá mikinn, at Aðils konungr sá engan annan sinn kost, en flýja undan. Helgi konungr gekk þar á land með her sinn ok herjaði, fekk mikit herfang; hann tók hǫndum Yrsu drótning ok hafði með sér til Hleiðrar ok gekk at eiga hana; þeira sonr var Hrólfr kraki. En er Hrólfr var þrévetr, þá kom Álof drótning til Danmerkr; sagði hon þá Yrsu, at Helgi konungr, maðr hennar, var faðir hennar, en Álof móðir hennar. Fór þá Yrsa aptr til Svíþjóðar til Aðils ok var þar drótning, meðan hon lifði síðan. Helgi konungr fell í hernaði. Hrólfr kraki var þá viii. vetra ok var þá til konungs tekinn at Hleiðru. Aðils konungr átti deilur miklar við konung þann, er Áli hét inn upplenzki; hann var ór Nóregi. Þeir átti orrostu á Vænis ísi; þar fell Áli konungr, en Aðils hafði sigr; frá þessarri orrostu er langt sagt í Skjǫldunga sǫgu, ok svá frá því, er Hrólfr kraki kom til Upsala til Aðils. Þá søri Hrólfr kraki gullinu á Fýrisvǫllu. Aðils konungr var mjǫk kærr at góðum hestum; hann átti ina beztu hesta í þann tíma; Sløngvir hét hestr hans, en annarr Hrafn; þann tók hann af Ála dauðum, ok var þar undir alinn annarr hestr, er Hrafn hét; þann sendi hann til Hálogalandz Goðgesti konungi; þeim reið Goðgestr ok fekk eigi stǫðvat, áðr hann fell af baki ok fekk bana; þat var í Ǫmð á Hálogalandi. Aðils konungr var at dísablóti ok reið hesti um dísarsalinn; hestrinn drap fótum undir honum ok fell ok konungr af fram, ok kom hǫfuð hans á stein, svá at haussinn brotnaði, en heilinn lá á steininum; þat var hans bani; hann dó at Upsǫlum ok var þar heygðr; kǫlluðu Svíar hann ríkan konung; svá segir Þjóðólfr:


25.
Þat frák enn,
at Aðils fjǫrvi
vitta véttr
of viða skyldi,
ok dáðgjarn
af drasils bógum
Freys ǫ́ttungr
falla skyldi.


26.
Ok við aur
ægir hjarna
bragnings burs
of blandinn varð,
ok dáðsæll
deyja skyldi
Ála dolgr
at Upsǫlum.


K. 30. Fall Hrólfs kraka

Eysteinn hét sonr Aðils, er þar næst réð Svíaveldi. Á hans dǫgum fell Hrólfr kraki at Hleiðru. Í þann tíma herjuðu konungar mjǫk í Svíaveldi bæði Danir ok Nordmenn. Váru margir sækonungar, þeir er réðu liði miklu ok áttu engi lǫnd; þótti sá einn með fullu mega heita sækonungr, er hann svaf aldregi undir sótkum ási ok drakk aldregi at arinshorni.


K. 31. Dauði Sǫlva konungs

Sǫlvi hét sækonungr, sonr Hǫgna í Njarðey, er þá herjaði í Austrveg; hann átti ríki á Jótlandi. Hann helt liði sínu til Svíþjóðar; þá var Eysteinn konungr á veizlu í heraði því, er Lófund hét; þar kom Sǫlvi konungr á óvart um nótt ok tók hús á konungi ok brendi hann inni með hirð sína alla. Þá ferr Sǫlvi til Sigtúna ok beiðir sér konungsnafns ok viðrtǫku, en Svíar samna her ok vilja verja land sitt, ok varð þar orrosta svá mikil, at þat er sagt, at eigi sleit á xi. dœgrum; þar fekk Sǫlvi konungr sigr, ok var hann þá konungr yfir Svíaveldi langa hríð, til þess er Svíar sviku hann, ok var hann þar drepinn. Svá segir Þjóðólfr:


27.
Veitk Eysteins
enda folginn
lokins lífs
á Lófundi,
ok sikling
með Svíum kóðu
józka menn
inni brenna.


28.
Ok bitsótt
í brandnói
hliðar þangs
á hilmi rann,
þás timbrfastr
toptar nǫkkvi,
flotna fullr,
of fylki brann.


K. 32. Dráp Yngvars konungs

Yngvarr hét sonr Eysteins konungs, er þá var konungr yfir Svíaveldi. Hann var hermaðr mikill ok var opt á herskipum, þvíat þá var áðr Svíaríki mjǫk herskátt bæði af Dǫnum ok Austrvegs-mǫnnum. Yngvarr konungr gerði frið við Dani, tók þá at herja um Austrvegu. Á einu sumri hafði hann her úti ok fór til Eistlandz ok herjaði þar um sumarit, sem hét at Steini; þá kómu Eistr ofan með mikinn her ok áttu þeir orrostu; var þá landherrinn svá drjúgr, at Svíar fengu eigi mótstǫðu; fell þá Yngvarr konungr, en lið hans flýði; hann er heygðr þar við sjá sjálfan; þat er á Aðalsýslu; fóru Svíar heim eptir ósigr þenna; svá segir Þjóðólfr:


29.
Þat stǫkk upp,
at Yngvari
Sýslu kind
of sóit hafði;
ljóshǫmum
við lagar hjarta
herr eistneskr
at hilmi vá,
ok austmarr
jǫfri sœnskum
Gymis ljóð
at gamni kveðr.


K. 33. Frá Ǫnundi konungi

Ǫnundr hét sonr Yngvars, er þar næst tók konungdóm í Svíþjóð; um hans daga var friðr góðr í Svíþjóð, ok varð hann mjǫk auðigr at lausafé. Ǫnundr konungr fór með her sinn til Eistlandz at hefna fǫður síns, gekk þar upp með her sinn ok herjaði víða um landit ok fekk herfang mikit, ferr aptr um haustit til Sviþjóðar. Um hans daga var ár mikit í Svíþjóð; Ǫnundr var allra konunga vinsælstr. Svíþjóð er markland mikit, ok liggja þar svá eyðimerkr, at margar dagleiðir eru yfir. Ǫnundr konungr lagði á þat kapp mikit ok kostnað, at ryðja markir ok byggva eptir ruðin; hann lét ok leggja vegu yfir eyðimerkr ok funnusk þá viða í mǫrkunum skóglaus lǫnd, ok byggðusk þar þá stór heruð; varð af þessum hætti land byggt, þvíat landzfólkit var gnógt til byggðarinnar. Ǫnundr konungr lét brjóta vegu um alla Svíþjóð bæði um markir ok mýrar ok fjallvegu: fyrir því var hann Braut-Ǫnundr kallaðr. Ǫnundr konungr setti bú sín í hvert stórheráð á Svíþjóð, ok fór um alt landit at veizlum.


K. 34. Upphaf Ingjaldz illráða

Braut-Ǫnundr átti son, er Ingjaldr hét. Þá var konungr á Fjaðryndalandi Yngvarr; hann átti sonu tvá við konu sinni, hét annarr Álfr, en annarr Agnarr: þeir váru mjǫk jafnaldrar Ingjaldz. Víða um Sviðjod váru í þann tíma heraðskonungar. Braut-Ǫnundar réð fyrir Tíundalandi; þar eru Upsalir; þar er allra Svía þing; váru þar þá blót mikil; sóttu þannug margir konungar; var þat at miðjum vetri. Ok einn vetr, þá er fjǫlment var komit til Upsala, var þar Yngvarr konungr ok synir hans; þeir váru vi. vetra gamlir. Álfr, sonr Yngvars konungs, ok Ingjaldr, sonr Ǫnundar konungs, þeir eflðu til sveinaleiks, ok skyldi hvárr ráða fyrir sínu liði; ok er þeir lékusk viðr, var Ingjaldr ósterkari en Álfr, ok þótti honum þat svá ilt, at hann grét mjǫk; ok þá kom til Gautviðr, fóstbróðir hans, ok leiddi hann í brot til Svipdags blinda, fóstrfǫður hans, ok sagði honum, at illa hafði at farit, ok hann var ósterkari ok óþrótkari í leiknum, en Álfr, sonr Yngvars konungs; þá svaraði Svipdagr, at þat væri mikil skǫmm; annan dag eptir lét Svipdagr taka hjarta ór vargi ok steikja á teini, ok gaf síðan Ingjaldi konungssyni at eta, ok þaðan af varð hann allra manna grimmastr ok verst skaplundaðr. Ok er Ingjaldr var roskinn, þá bað Ǫnundr konu til handa honum, Gauthildar, dóttur Algauta konungs, hann var sonr Gautreks konungs ins milda, sonar Gauts, er Gautland er við kent; Algautr konungr þóttisk vita, at hans dóttir myndi vel gipt, ef hon væri syni Ǫnundar konungs, ef hann hefði skaplyndi fǫður síns, ok var send mærin til Svíþjóðar ok gerði Ingjaldr brullaup til hennar.


K. 35. Dauði Ǫnundar

Ǫnundr konungr fór milli búa sinna á einu hausti með hirð sína, ok fór þangat, sem kallat er Himinheiðr; þat eru fjalldalir nǫkkurir þrǫngvir, en há fjǫll tveim megin. Þá var mikit regn, en áðr hafði snæ lagt á fjǫllin; þá hljóp ofan skriða mikil með grjóti ok leiri; þar varð fyrir Ǫnundr konungr ok lið hans, fær konungr bana ok mart lið með honum; svá segir Þjóðólfr:


30.
Varð Ǫnundr
Jónakrs bura
harmi heptr
und Himinfjǫllum
ok ofvæg
Eistra dolgi
heipt hrísungs
at hendi kom,
ok sá frǫmudr
foldar beinum
Hǫgna hrørs
of horfinn vas.


K. 36. Brenna at Upsǫlum

Ingjaldr, sonr Ǫnundar konungs, var konungr at Upsǫlum. Upsala-konungar váru œztir konunga í Svíþjóð, þá er þar váru margir heraðskonungar, frá því er Óðinn var hǫfðingi í Svíþjóð; váru einvaldzhǫfðingjar þeir, er at Upsǫlum sátu, um alt Svíaveldi til þess er Agni dó, en þá kom ríkit fyrst í brœðraskipti, svá sem fyrr er ritit, en síðan dreifðisk ríki ok konungdómr í ættir, svá sem þær greindusk, en sumir konungar ruddu marklǫnd stór ok byggðu þar ok jóku þannug ríki sitt. En þá er Ingjaldr tók ríkit ok konungdóm, váru margir heraðs-konungar, sem fyrr er ritit. Ingjaldr konungr lét búa veizlu mikla at Upsǫlum ok ætlaði at erfa Ǫnund konung, fǫður sinn; hann lét búa sal einn, engum mun minna eða óvegligra, en Upsalr var, er hann kallaði vii.-konungasal; þar váru í gǫr vii. hásæti. Ingjaldr konungr sendi menn um alla Svíþjóð ok bauð til sín konungum ok jǫrlum ok ǫðrum merkismǫnnum; til þess erfis kom Algautr konungr, mágr Ingjaldz, ok Yngvarr konungr af Fjaðryndalandi ok synir hans tveir, Agnarr ok Álfr, Sporsnjallr konungr af Næríki, Sigverkr konungr af Áttundalandi; Granmarr konungr af Suðrmannalandi var eigi kominn. Þar var vi. konungum skipat í inn nýja sal; var þá eitt hásæti autt, þat er Ingjaldr konungr hafði búa látit. Ǫllu liði því, er til var komit, var skipat í inn nýja sal. Ingjaldr konungr hafði skipat hirð sinni ok ǫllu liði sínu í Upsal. Þat var siðvenja í þann tíma, þar er erfi skyldi gera eptir konunga eða jarla, þá skyldi sá, er gerði ok til arfs skyldi leiða, sitja á skǫrinni fyrir hásætinu alt þar til er inn væri borit full, þat er kallat var Bragafull; skyldi sá þá standa upp í móti Bragafulli ok strengja heit, drekka af fullit síðan; síðan skyldi hann leiða í hásæti, þat sem átti faðir hans; var hann þá kominn til arfs allz eptir hann. Nú var svá hér gǫrt, at þá er Bragafull kom inn, stóð upp Ingjaldr konungr ok tók við einu miklu dýrshorni; strengði hann þá heit, at hann skyldi auka ríki sitt hálfu í hverja hǫfuðátt eða deyja ella, drakk af síðan af horninu. Ok er menn váru druknir um kveldit, þá mælti Ingjaldr konungr til Fólkviðar ok Hulviðar, sona Svipdags, at þeir skyldu vápnask ok lið þeira, sem ætlat var, um kveldit; þeir gengu út ok til ins nýja sals, báru þar eld at, ok því næst tók salrinn at loga, ok brunnu þar inni vi. konungar ok lið þeira alt, ok þeir, er út leituðu, þá váru skjott drepnir; eptir þetta lagði Ingjaldr konungr undir sik ǫll þessi ríki, er konungar hǫfðu att, ok tók skatta af.


K. 37. Kvánfang Hjǫrvarðs

Granmarr konungr spurði þessi tíðendi, ok þóttisk hann vita, at honum myndi slíkr kostr hugaðr, ef hann gyldi eigi varúð við. Þat sama sumar kømr liði sínu Hjǫrvarðr konungr, er Ylfingr var kallaðr, til Svíþjóðar, ok lagði í fjǫrð þann, er Myrkvafjǫrðr hét. En er Granmarr konungr spyrr þat, sendir hann menn til hans ok býðr honum til veizlu ok ǫllu liði hans; hann þekðisk þetta, þvíat hann hafði ekki herjat á ríki Granmars konungs; ok er hann kom til veizlunnar, þá var þar fagnaðr mikill; ok um kveldit, er full skyldi drekka, þá var þat siðvenja konunga, þeira er at lǫndum sátu eða veizlum, er þeir létu gera, at drekka skyldi á kveldum tvímenning, hvár sér karlmaðr ok kona, svá sem ynnisk, en þeir sér, er fleiri væri saman. En þat váru víkingalǫg, þótt þeir væri at veizlum, at drekka sveitardrykkju. Hásæti Hjǫrvarðs konungs var búit gagnvart hásæti Granmars konungs, ok sátu allir hans menn á þann pall. Þá mælti Granmarr konungr við Hildigunni dóttur sína, at hon skyldi búa sik ok bera ǫl víkingum; hon var allra kvinna fríðust. Þá tók hon silfrkálk einn ok fyldi ok gekk fyrir Hjǫrvarð konung ok mælti: »Allir heilir Ylfingar at Hrólfs minni kraka«, ok drakk af til hálfs ok seldi Hjǫrvarði konungi. Nú tók hann kálkinn ok hǫnd hennar með ok mælti, at hon skyldi ganga at sitja hjá honum; hon segir þat ekki víkingasið at drekka hjá konum tvímenning. Hjǫrvarðr lét þess vera meiri ván, at hann myndi þat skipti á gera, at láta heldr víkingalǫgin ok drekka tvímenning við hana. Þá settisk Hildiguðr hjá honum ok drukku þau bæði saman, ok tǫluðu mart um kveldit. Eptir um daginn, er þeir konungar hittusk, Granmarr ok Hjǫrvarðr, þá hóf Hjǫrvarðr upp bónorð sitt ok bað Hildigunnar. Granmarr konungr bar þetta mál fyrir konu sína, Hildi, ok aðra ríkismenn, ok sagði, at þeim myndi vera mikit traust at Hjǫrvarði konungi, ok nú varð rómr at ok þótti þetta ǫllum ráðligt ok lauk svá, at Hildiguðr var fǫstnuð Hjǫrvarði konungi ok gerði hann brullaup til hennar; skyldi þá Hjǫrvarðr konungr dveljask með Granmar konungi, fyrir því at hann átti engan son til ríkis at varðveita með sér.


K. 38. Orrosta Ingjaldz konungs ok Granmars

Þat sama haust samnaði Ingjaldr konungr sér liði ok ætlar á hendr þeim mágum; hann hefir her af ǫllum þeim ríkjum, er áðr hafði hann undir sik lagt. Ok er þeir spyrja þat mágar, samna þeir liði í sínu ríki, ok kømr til liðs við þá Hǫgni konungr ok Hildir, sonr hans, er réðu fyrir eystra-Gautlandi. Hǫgni var faðir Hildar, er átti Granmarr konungr. Ingjaldr konungr gekk á land með ǫllum her sínum ok hafði lið miklu meira; sigr þá saman orrosta ok er hǫrð; en er lítla hríð hafði barzk verit, þá flýja þeir hǫfðingjar, er réðu fyrir Fjaðryndalandi ok Vestr-Gautum ok af Næríki ok Áttundalandi ok allr sá herr, er af þeim lǫndum hafði farit, ok fóru til skipa sinna. Eptir þetta var Ingjaldr konungr staddr nauðuliga ok fekk sár mǫrg ok komsk við þetta á flótta til skipa sinna, en þar fell Svipdagr blindi, fóstri hans, ok synir hans báðir, Gautviðr ok Hulviðr. Ingjaldr konungr fór aptr við svá búit til Upsala ok undi illa sinni ferð, ok þóttisk þat finna, at honum myndi vera herr sá ótrúr, er hann hafði ór sínu ríki, því er hann fekk með hernaði. Eptir þetta var ófriðr mikill millum Ingjaldz konungs ok Granmars konungs. Nú er langar hríðir hafði þannug fram farit, kómu vinir beggja því við, at þeir sættusk, ok lǫgðu konungar stefnu með sér ok hittusk ok gerðu frið millum sín, Ingjaldr konungr ok Granmarr konungr ok Hjǫrvarðr konungr, mágr hans; skyldi friðr sá standa millum þeira, meðan þeir lifði iii. konungar; var þat bundit eiðum ok tryggðum. Eptir um várit fór Granmarr konungr til Upsala at blóta, sem siðvenja var til, móti sumri, at friðr væri; fell honum þá svá spánn, sem hann myndi eigi lengi lifa; fór hann þá heim í ríki sitt.


K. 39. Dauði Granmars konungs

Um haustit eptir fór Granmarr konungr ok Hjǫrvarðr konungr, mágr hans, at taka veizlu í ey þeiri, er Síli hét, at búum sínum, ok þá er þeir váru at veizlunni, kømr þar Ingjaldr konungr með her sinn á einni nótt ok tók hús á þeim ok brendi þá inni með ǫllu liði sínu. Eptir þat lagði hann undir sik ríki þat alt, er átt hǫfðu konungar, ok setti yfir hǫfðingja. Hǫgni konungr ok Hildir, sonr hans, riðu opt upp í Svíaveldi ok drápu menn Ingjaldz konungs, þá er hann hafði sett yfir þat ríki, er átt hafði Granmarr konungr, mágr þeira. Stóð þar langa hríð mikil deila millum Ingjaldz konungs ok Hǫgna konungs. Fekk Hǫgni konungr þó haldit sínu ríki fyrir Ingjaldi konungi alt til dauðadags. Ingjaldr konungr átti ii. bǫrn við konu sinni ok hét it ellra Ása, en annat Óláfr trételgja, ok sendir Gauthildr, kona Ingjaldz konungs, sveininn til Bófa, fóstra síns, í Vestra-Gautland. Hann var þar upp fœddr ok Saxi, sonr Bófa, er kallaðr var flettir. Þat er sǫgn manna, at Ingjaldr konungr dræpi xii. konunga ok sviki alla í griðum; hann var kallaðr Ingjaldr inn illráði; hann var konungr yfir mestum hlut Svíþjóðar. Ásu dóttur sína gipti hann Guðrøði konungi á Skáni; hon var skapglík feðr sínum; Ása olli því, er hann drap Hálfdan, bróður sinn. Hálfdan var faðir Ívars ins víðfaðma. Ása réð ok bana Guðrøði bóanda sínum.


K. 40. Dauði Ingjaldz illráða

Ívarr inn víðfaðmi kom á Skáni eptir fall Guðrøðar, fǫðurbróður síns, ok dró þegar her mikinn saman, fór þegar upp á Svíþjóð. Ása in illráða var áðr farin á fund fǫður síns. Ingjaldr konungr var þá staddr á Ræningi at veizlu, er hann spurði, at herr Ívars konungs var þar nær kominn; þóttisk Ingjaldr engan styrk hafa til at berjask við Ívar; honum þótti ok sá sýnn kostr, ef hann legðisk á flotta, at hvaðanæva mundu fjandmenn hans at drífa. Tóku þau Ása þat ráð, er frægt er orðit, at þau gerðu fólk alt dauðadrukkit, síðan létu þau leggja eld í hǫllina; brann þar hǫllin ok alt fólk, þat er inni var, með Ingjaldi konungi; svá segir Þjóðólfr:


31.
Ok Ingjald
ífjǫrvan trað
reyks rǫsuðr
á Ræningi,
þás húsþjófr
hyrjar leistum
goðkynning
í gǫgnum sté.


32.
Ok sá urðr
allri þjóðu
sanngǫrvastr
með Svíum þótti,
es hann sjálfr
sínu fjǫrvi
frœknu fyrstr
of fara skyldi.


K. 41. Frá Ívari víðfaðma

Ívarr víðfaðmi lagði undir sik alt Svíaveldi; hann eignaðisk ok alt Danaveldi ok mikinn hlut Saxlandz ok alt Austrríki ok inn v. hlut Englandz. Af hans ætt eru komnir Danakonungar ok Svíakonungar, þeir er þar hafa einvald haft. Eptir Ingjald illráða hvarf Upsala-veldi ór ætt Ynglinga þat er langfeðgum mætti telja.


K. 42. Frá Óláfi trételgju

Óláfr, sonr Ingjaldz konungs, þá er hann spurði fráfall fǫður síns, þá fór hann með þat lið, er honum vildi fylgja, þvíat allr múgr Svía hljóp upp með einu samþykki at rækja ætt Ingjaldz konungs ok alla hans vini. Óláfr fór fyrst upp á Næríki; en er Svíar spurðu til hans, þá mátti hann ekki þar vera. Fór hann þá vestr markleiði til ár þeirar, er norðan fellr í Væni ok Elfr heitir; þar dveljask þeir, taka þar at ryðja mǫrkina ok brenna ok byggva síðan; urdu þar brátt stór heruð; kǫlluðu þeir þat Vermaland; þar váru góðir landzkostir. En er spurðisk til Óláfs í Svíþjóð, at hann ryðr markir, kǫlluðu þeir hann trételgju, ok þótti hæðiligt hans ráð. Óláfr fekk þeirar konu, er Sǫlveig hét eða Sǫlva, dóttir Hálfdanar gulltannar vestan af Sóleyjum. Hálfdan var sonr Sǫlva Sǫlvarssonar, Sǫlvasonar ins gamla, er fyrstr ruddi Sóleyjar. Móðir Óláfs trételgju hét Gauthildr, en hennar móðir Álof, dóttir Óláfs ins skygna, konungs af Næríki. Óláfr ok Sǫlva áttu ii. sonu, Ingjald ok Hálfdan; hann var upp fœddr í Sóleyjum með Sǫlva móðurbrœðr sínum; hann var kallaðr Hálfdan hvítbeinn.


K. 43. Brendr inni Óláfr trételgja

Þat var mikill mannfjǫlði, er útlagi fór af Svíþjóð fyrir Ívari konungi. Þeir spurðu, at Óláfr trételgja hafði landzkosti góða á Vermalandi, ok dreif þannug til hans svá mikill mannfjǫlði, at landit fekk eigi borit; gerðisk þar hallæri mikit ok sultr; kendu þeir þat konungi sínum, svá sem Svíar eru vanir at kenna konungi bæði ár ok hallæri. Óláfr konungr var lítill blótmaðr; þat líkaði Svíum illa ok þótti þaðan mundu stanða hallærit; drógu Svíar þá her saman, gerðu fǫr at Óláfi konungi ok tóku hús á honum ok brendu hann inni, ok gáfu hann Óðni ok blétu honum til árs sér; þat var við Væni; svá segir Þjóðólfr:


33.
Ok við vág
hinns viðjar . . .
hræ Áleifs
ǫlgylðir svalg,
ok glóðfjalgr
gǫrvar leysti
sonr Fornjóts
af Svía jǫfri.
Sá áttkonr
frá Upsǫlum
Lofða kyns
fyr lǫngu hvarf.


Þeir er vitrari váru af Svíum fundu þá, at þat olli hallærinu, at mannfólkit var meira, en landit mætti bera, en konungr hafði engu um valdit. Taka nú þat ráð, at fara með herinn allan vestr yfir Eiðaskóg, ok koma fram í Sóleyjum mjǫk á óvart; þeir drápu Sǫlva konung ok tóku hǫndum Hálfdan hvítbein; þeir taka hann til hǫfðingja yfir sik ok gefa honum konungs-nafn. Lagdi hann þá undir sik Sóleyjar; síðan fór hann með herinn út á Raumaríki ok herjar þar ok fekk fylki þat af hernaði.


K. 44. Frá Hálfdani

Hálfdan hvítbeinn var konungr ríkr; hann átti Ásu, dóttur Eysteins ins hardráða, Uplendinga-konungs; hann réð fyrir Heiðmǫrk. Þau Hálfdan áttu ii. sonu, Eystein ok Guðrøð. Hálfdan eignaðisk mikit af Heiðmǫrk ok Þótn ok Haðaland ok mikit af Vestfold. Hann varð gamall maðr; hann varð sóttdauðr á Þótni ok var síðan fluttr út á Vestfold ok heygðr þar, sem hét Skereið í Skíringssal; svá segir Þjóðólfr:


34.
Þat frá hverr,
at Halfdanar
sǫkmiðlendr
sakna skyldu,
ok hallvarps
hlífinauma
þjóðkonung
á Þótni tók.
Ok Skereið
í Skíringssal
of brynjalfs
beinum drúpir.


K. 45. Frá Ingjaldi

Ingjaldr, bróðir Hálfdanar, var konungr í Vermalandi, en eptir dauða hans lagði Hálfdan konungr Vermaland undir sik ok tók skatta af ok setti þar jarla yfir, meðan hann lifði.


K. 46. Dauði Eysteins konungs

Eysteinn, sonr Hálfdanar hvítbeins, er konungr var eptir hann á Raumaríki ok á Vestfold, hann átti Hildi, dóttur Eiríks Agnarssonar, er konungr var á Vestfold. Agnarr, faðir Eiríks, var sonr Sigtryggs konungs á Vindli. Eiríkr konungr átti engan son; hann dó, þá er Hálfdan konungr hvítbeinn lifði. Tóku þeir feðgar, Hálfdan ok Eysteinn, þá undir sik alla Vestfold; réð Eysteinn Vestfold, meðan hann lifði. Þá var sá konungr á Vǫrnu, er Skjǫldr hét; hann var allmjǫk fjǫlkunnigr. Eysteinn konungr fór með herskip nǫkkur yfir á Vǫrnu ok herjaði þar, tók slíkt, er fyrir varð, klæði ok aðra gripi ok gǫgn bóanda, ok hjoggu strandhǫgg; fóru í brot síðan. Skjǫldr konungr kom til strandar með her sinn, var Eysteinn konungr þá í brottu ok kominn yftr fjǫrðinn, ok sá Skjǫldr segl þeira; þá tók hann mǫttul sinn ok veifði ok blés við; þá er þeir siglðu inn um Jarlsey, sat Eysteinn konungr við stýri; skip annat siglði nær þeim; báruskot nǫkkut var í; laust beitiássinn af ǫðru skipi konung fyrir borð; þat var hans bani. Menn hans náðu líkinu; var þat flutt inn á Borró, ok orpinn haugr eptir á rǫðinni út við sjá við Vǫðlu; svá segir Þjóðólfr:


35.
En Eysteinn
fyr ási fór
til Býleists
bróður meyjar,
ok nú liggr
und lagar beinum
rekks lǫðuðr
á ráðar broddi,
þars élkaldr
hjá jǫfur gauzkum
Vǫðlu straumr
at vági kømr.


K. 47. Dauði Hálfdanar konungs

Hálfdan hét sonr Eysteins konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var kallaðr Hálfdan inn mildi ok inn matarilli; svá er sagt, at hann gaf þar í mála mǫnnum sínum jammarga gullpenninga, sem adrir konungar silfrpenninga, en hann svelti menn at mat. Hann var hermaðr mikill ok var lǫngum í víkingu ok fekk sér fjár. Hann átti Hlíf, dóttur Dags konungs af Vestmǫrum. Holtar á Vestfold var hǫfuðbœr hans; þar varð hann sóttdauðr ok er hann heygðr á Borró; svá segir Þjóðólfr:


36.
Ok til þings
þriðja jǫfri
hveðrungs mær
ór heimi bauð,
þás Halfdanr,
sás Holtum bjó,
norna dóms
of notit hafði.
Ok buðlung
á Borrói
sigrhafendr
síðan fǫlu.


K. 48. Dauði Guðrøðar

Guðrøðr hét sonr Hálfdanar, er konungdóm tók eptir hann; hann var kallaðr Guðrøðr inn gǫfugláti, en sumir kǫlluðu hann veiðikonung. Hann átti þá konu, er Álfhildr hét, dóttir Alfarins konungs ór Álfheimum, ok hafði með henni hálfa Vingulmǫrk; þeira sonr var Óláfr, er síðan var kallaðr Geirstaðaálfr. Álfheimar váru þá kallaðir millum Raumelfar ok Gautelfar. En er Álfhildr var ǫnduð, þá sendi Guðrøðr menn sína vestr á Agðir til konungs þess, er þar réð fyrir; sá er nefndr Haraldr inn granrauði; skyldu þeir biðja Ásu, dóttur hans, til handa konungi, en Haraldr synjaði. Kómu sendimenn aptr ok sǫgðu konungi sitt erendi. En nǫkkurri stundu síðarr skaut Guðrøðr konungr skipum á vatn, fór síðan með liði miklu út á Agdir, kom mjǫk á óvart ok veitti uprás, kom um nótt á bœ Haraldz konungs; en er hann varð varr við, at herr var kominn á hendr honum, þá gekk hann út með þat lið, sem hann hafði; varð þar orrosta, ok liðsmunr mikill. Þar fell Haraldr ok Gyrðr, sonr hans; tók Guðrøðr konungr herfang mikit; hann hafði heim með sér Ásu, dóttur Haraldz konungs, ok gerði brullaup til hennar; þau áttu son, er Hálfdan hét; en þá er Hálfdan var vetrgamall, þat haust fór Guðrøðr konungr at veizlum; hann lá með skipi sinu í Stíflusundi; váru þar drykkjur miklar; var konungr mjǫk drukkinn; ok um kveldit, er myrkt var, gekk konungr af skipi; en er hann kom á bryggjusporð, þá hljóp maðr at honum ok lagði spjóti í gǫgnum hann; var þat hans bani; sá maðr var þegar drepinn. En um morguninn eptir, er ljóst var, þá var maðr sá kendr, var þat skósveinn Ásu drótningar; dulði hon þá ekki, at þat váru hennar ráð; svá segir Þjóðólfr:


37.
Varð Goðrøðr,
enn gǫfugláti,
lómi beittr,
sás lǫngu vas,
ok umbrǫ́ð,
at ǫlum stilli,
hǫfuð heiptrækt
at hilmi dró.


38.
Ok launsigr
enn lómgeði
Ǫ́sn ǫ́rr
af jǫfri bar,
ok buðlungr
á beði fornum
Stíflusunds
of stunginn vas.


K. 49. Dauði Óláfs konungs

Óláfr tók konungdóm eptir fǫður sinn; hann var ríkr maðr ok hermaðr mikill: hann var allra manna fríðastr ok mestr vexti. Hann hafði Vestfold, þvíat Álfgeirr konungr tók þá undir sik Vingulmǫrk alla; setti hann þar yfir Gandálf konung, son sinn. Þá gengu þeir feðgar mjǫk á Raumaríki ok eignuðusk mestan hlut þess ríkis ok fylkis. Hǫgni hét sonr Eysteins ins ríka Uplendinga-konungs; hann lagði þá undir sik Heiðmǫrk alla ok Þótn ok Haðaland. Þá hvarf ok undan þeim Guðrødar-sonum Vermaland, ok snørusk þeir þá at skattgjǫfum til Svía-konungs. Óláfr var þá á tvitøgsaldri, er Guðrøðr andaðisk; en er Hálfdan, bróðir hans, gekk til ríkis með honum, þá skiptu þeir ríkinu með sér; hafði Óláfr inn vestra hlut, en Hálfdan inn syðra. Óláfr konungr hafði atsetu á Geirstǫðum; hann tók fótarverk ok andaðisk þar af, ok er hann heygðr á Geirstǫðum; svá segir Þjóðólfr:


39.
Ok niðkvísl
í Nóregi
þróttar Þrós
of þróazk hafði;
réð Áleifr
Ofsa forðum
víðri grund
ok Vestmari,


40.
unz fótverkr
við Foldar þrǫm
virða vin
of viða skyldi;
liggr gunndjarfr
á Geirstǫðum
herkonungr
haugi ausinn.


K. 50.

Rǫgnvaldr hét sonr Óláfs konungs, er konungr var á Vestfold eptir fǫður sinn; hann var kallaðr heiðum-hæri; um hann orti Þjóðólfr inn hvinverski Ynglingatal; þar segir hann svá:


41.
Þat veitk bazt
und blǫ́um himni
kenninafn,
svát konungr eigi,
es Rǫgnvaldr
reiðar stjóri
heiðum-hárr
of heitinn es.




Note:

  1. rettet fra en i FJs tekst.