Voluspå (Moderne nynorsk)

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk	Latin
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ►

Den eldre Edda

På nynorsk ved
Jackson Crawford
© 2012

Volvas spådom

1. Høyr på meg,

alle klasser av menn,

de større og mindre

born åt Heimdall;

du bad meg koma, Odin,

bad meg fortelja kva eg hugsar

av dei fyrste tinga som hende

hjå gudane og menn.

2. Eg hugsar jotnane,

fødde så lenge sidan;

i dei gamle dagane

fostra dei meg.

Eg hugsar ni verder,

ni jotnekvinner,

og sådet

som Yggdrasil voks frå.

3. Det var i byrjinga,

i tida hans Yme,

då det var ingen sand, ingen sjø,

ingen svale bylgjer,

inga jord,

ingen himmel,

ikkje noko gras,

men berre Ginnungagap.

4. Men Odin og brørne hans

laga jorda,

det var dei

som laga Midgard.

Sola skein sunnan

på hallene deira

og landet vart grønt

med veksande planter.

5. Sola, ven hans månen,

skein sunnan,

medan dei himmelske hestane

drog henne austan.

Men sola visste ikkje enno

kvar ho kvilte om kveld,

stjernene visste ikkje enno

kvar dei laut stå i himmelen,

månen visste ikkje enno

kor mykje kraft han hadde.

6. Då gjekk alle gudane

til tronene sine,

dei heilage gudane,

og dei avgjorde dette:

dei gav namna til

natta og timane,

morgonen,

middagen,

ettermiddagen og kvelden,

så at dei kunne vita tida.

7. Gudane møttest

på Idavollen.

Der laga dei

tempel og høge heilagdomar.

Dei laga smider,

dei laga edelsteinar,

dei laga tenger,

og andre verkty.

8. Dei leika i graset,

dei var glade;

mellom dei var det ingen

mangel på gull.

Men tre

jotnekvinner kom,

vonde jotnekvinner

frå Jotunheim.

9. Då gjekk alle gudane

til tronene sine,

dei heilage gudene,

og dei avgjorde dette:

dei skulle laga

kongen over dvergane

frå blod hans Yme

og hans ròtne lemer.

10. Då laga dei Motsognir,

han var kongen

over alle dvergar,

og dei laga Duren nest,

og dei laga mange andre

menneskeliknande kvikende,

dvergar frå jorda,

og Duren gav dei namn:

11. Nye og Nide,

Nordre og Sudre,

Austre og Vestre,

Altjov, Dvalen,

Biver, Båver,

Bomber, Nore,

Ån og Ånar,

Åe, Mjodvitner,

12. Veig og Gandalv,

Vindalv, Tråen,

Tekk og Toren,

Tror, Vit, og Lit,

Når og Nyråd,

Regen og Rådsvid,

no har eg fortalt

dvergane sine namn rett:

13. File, Kile,

Funden, Nåle,

Hefte, Vile,

Hannar, Svier,

Frår, Hornbore,

Fræg og Lone,

Aurvang, Jare,

Eikenskjold.

14. Namna åt dvergane

i Dvalen si ætt

som nedstamma frå dvergen Lovar,

som menn fortel:

Dei som forlét

steinhallene sine

og laga heimane sine

på Jorevollen:

15. Desse var Draupnir

og Dolgtrasir,

Hår, Haugspore,

Hlevang, Gloe,

Skirvir, Virvir,

Skåfinn, Åe,

16. Alv og Yngve,

Eikenskjold,

Fjalar og Froste,

Finn og Ginnar.

Desse, namna

åt etterkomarane etter Lovar,

skal vera velgjetne

så lenge som verda står.

17. Men tre kom,

sterke, hugrame;

dei forlét Åsgard

for Midgard;

dei fann der Ask og Embla,

svake,

utan lagnad,

på landet.

18. Dei hadde ikkje pust,

inga sjel, ikkje noko hår,

inga røyst,

dei såg umenneskelege ut.

Odin gav dei pust,

Høner gav dei sjeler,

Lod gav dei hår

og menneskelege andlet.

19. Eg kjenner ein ask,

som heiter Yggdrasil,

eit høgt tre, flekkut

med kvit leir;

doggdropar fell frå det

på dalane;

og det står, alltid grønt,

over kjelda hennar Urd.

20. Tre vise kvinner

bur der,

ved kjelda

under treet.

Urd heiter éi,

den andre heiter Verdande,

den tredje er Skuld.

Dei ristar lagnader for menn,

dei avgjer lagnadens log,

dei avgjer levetida

for kvart menneske,

og korleis kvart liv skal enda.

21. Eg hugsar det fyrste mordet

på jorda,

då Gullveig

stakkst på spjot

og brann

i Odin si hall.

Tre gonger vart ho brent,

tre gonger atter fødd,

ofte drepen;

ho levde enno.

22. Dei kalla henne Heid

då ho kom til dei,

ei trollkvinne som føresåg glede.

Ho kunne magi,

ho kunne heksekunst,

ho dreiv med heksekunst.

Ho var den verste

i ei vond ætt.

23. Då gjekk alle gudane

til tronene sine,

dei heilage gudane,

og dei avgjorde dette:

om dei skulle tola

Gullveigs skadar,

eller om dei skulle

søkja skadebot.

24. Odin kasta eit spjot,

han skaut det inn i kampen;

det var den fyrste krigen

i verda.

Ytterveggen

til Åsgard var broten,

Vanene kunne stridmagi,

dei trakka på dalane.

25. Då gjekk alle gudane

til tronene sine,

dei heilage gudane,

og dei avgjorde dette:

All lufta

skulle verta forgifta med svik;

eller Odin si kone

skulle giftast bort til ein jotun.

26. Tor åleine

ville slåst;

han kjenner vreide

når han høyrer slik:

lovnader vart brotne,

eidar vart brotne,

gudane sjølve

hadde loge.

27. Eg veit kvar Heimdall

gøymde sitt øyra

under dei himmelljose

kvistene på Yggdrasil.

Eg ser ei elv som strøymer inn i

den gjørmute fossen

der Odin gøymde sitt auga.

Har du lært nok, eller kva?

28. Eg sat åleine

då den gamle kom til meg,

Odin av Æsene,

og han såg i augo mine,

“Kva søkjer du i meg, Odin?

Kvifor leitar du etter meg, Odin?”

Eg veit, Odin,

kvar du gøymde ditt auga

i dei strålande vatna

i kjelda hennar Urd.

Mimir drekk kvar morgon

frå vatnet

som druknar Odins auga.

Har du lært nok, eller kva?

29. Odin opna augo mine

til ringar ok halsband,

til det som menn eig, til det som dei vise veit,

til spådom,

eg såg meir og meir,

eg såg alle verdene.

30. Eg såg Valkyrjene,

reiduge rundt meg,

reiduge til å rida

til gudane sin heim.

Skuld heldt ein skjold

og Skogel ein annan,

Gunn, Hild, Gondel,

og Geirskogel.

No har eg talt over

Valkyrjene,

reiduge til å rida

til jorda, Valkyrjene.

31. Eg såg Balder,

det blodute offeret,

son åt Odin,

han fylgde sin lagnad.

Der stod

den tunne, væne mistelteinen,

som voks

høgt over dalen.

32. Det treet,

som såg ut ufarleg,

vart årsak til sorg

då Hod kasta ein kvist.

Bror hans Balder

vart fødd snart etterpå,

Odin sin son; han hemna det

då han ikkje hadde levt to netter.

33. Han hadde aldri vaska hendene sine,

han hadde aldri kjemt håret sitt hell,

då han sette Balder sin drapsmann

på bålet.

Frigg gret

i Fensaler,

leid for Valhalls ulukke.

Har du lært nok, eller kva?

34. Eg såg ein fange

som låg i nokon skog,

det var lygnhalsen sjølv,

den same Loki.

Der sit Sigyn også,

men ho gleder seg ikkje

over ektemannen sin lagnad.

Har du lært nok, eller kva?

35. Ei elv fell austan,

full av knivar og sverd,

gjennom giftdalane;

ho heiter Slid.

36. Der,

på nordsida åt dei myrke dalane,

står ei gyllen hall

som Sindre og si ætt eig;

ei anna står

ved Ukolnir,

mjødhalla åt ein jotun

som heiter Brimir.

37. Eg såg ei hall som stod

langt frå sola,

på daudstrandene;

dørene står nordpå.

Giftdropar

fell gjennom taket;

veggene er omringa

av ormar.

38. Eg såg lygnarar

som vadde i

dei tykke elvene,

og mordarar,

og menn som lokkar

andre menns koner.

Der et Nidhogg

daude menn;

han bryt dei i kjevane.

Har du lært nok, eller kva?

39. Austpå sat ei gamal jotunkvinne,

i Jarnvid,

og der oppdrog ho

Fenrir si slekt.

Mellom dei

er éin

som bit månen

og kler seg i huda til eit troll.

40. Daude menn

fyllest med livet,

gudane sin heim

raudnar med blod,

sola skin svart

gjennom somrar deretter,

vêret aldri godt.

Har du lært nok, eller kva?

41. Ein jotungjetar

sit på ein haug.

Han spelar harpe,

lentug Eggter.

Og ein raud hane

som heiter Fjalar

syng nær han

i Gaglvid.

42. Nær Æsene

syng hanen som heiter Gyllenkambe,

han vekkjer krigarane

som kjempar for Odin, krigens herre.

Men ein annan hane syng

under jorda,

ein svartraud hane

i Hel sine haller.

43. Hunden hyler

nær Hel sine dører;

ulven skal bryta banda

og renna.

Det er mykje eg veit,

eg ser langt inn i framtida,

heilt til Ragnarok,

når gudane døyr.

44. Brør skal drepa brør,

og verta kvarandres drapsmenn,

ættingar skal føra krig

mot kvarandre.

Det skal verta vanskeleg å bu på jorda

i ei tid av utruskap -

i ei øksetid, ei sverdtid,

ei stormtid, ei ulvetid;

skjold skal kløyvast.

Når jorda søkk i sjøen,

skal det vera ingen mann

som er trufast mot ein annan.

45. Jotnane leikar

og lagnaden brenn

når Gjallarhorn

høyrest:

Heimdall blæs hornet høgt,

han held hornet høgt,

og Odin snakkar

med Mimir sitt hovud.

46. Det gamle treet sukkar

når jotnen skakar det;

Yggdrasil står enno,

men det skjelv.

47. Hunden hyler

nær Hel sine dører;

ulven skal bryta banda

og renna.

Det er mykje eg veit,

eg ser langt inn i framtida,

heilt til Ragnarok,

når gudane skal døy.

48. Hrym kjem austafrå

med ein skjold framfor han,

Midgardsormen

rasar i vreide.

Ormen slår bylgjene

og ørnen skrik ivrig,

han bit menneskelik med det bleike nebbet sitt.

Naglfar, jotnanes skip, unnslep.

49. Skipet sigler austan,

det ber jotnar

over havet,

og Loki er kapteinen.

Jotnane kjem,

og Fenrir er med -

Loki er med også

på denne sjøreisen.

50. Kva skjer med Æsene?

Kva skjer med alvane?

All Jotunheim brøler,

Æsene møter,

dvergane skjelv

framfor steindørene sine,

fjellkvikenda.

Har du lært nok, eller kva?

51. Surt kjem sunnan,

med eit ljos i handi;

jo, sola skin på

sverdet i handa.

Fjella fell,

trolla fell,

menn går på vegar til Hel,

og himmelen vert kløyvd.

52. Då kjem

Frigg si andre sorg,

når Odin går

for å kjempa mot ulven,

og Frøy for å kjempa

mot Surt;

såleis skal

Odin falla.

53. Då kjem den store

sonen åt Odin,

Vidar, for å kjempa

mot ulven.

Han skyv sverdet

inn i Fenrir sin munn,

han skyv sverdet heilt til hjarta;

såleis vert Odin hemna.

54. Då kjem

Tor, Hlodyns son,

Odins son,

for å kjempa mot ormen,

Midgard sin vernar

skal drepa ormen.

Men alle menneske

skal døy ut,

når Tor

går berre ni steg,

og døyr på grunn av ormen si gift.

Ormen eig ikkje skam i livet.

55. Sola myrknar,

jorda søkk i sjøen,

dei ljose stjernene

fell frå himmelen.

Eld brenner

Yggdrasil sine kvister,

og eit stort bål

snerter skyene.

56. Hunden hyler

nær Hel sine dører;

ulven skal bryta banda

og renna.

Det er mykje eg veit,

eg ser langt inn i framtida,

heilt til Ragnarok,

når gudane skal døy.

57. Eg ser jorda -

ho stig opp att,

ho stig opp frå sjøen,

ho grønkar att,

fossar fell,

ørnar flyg,

dei jaktar fiskar

i fjella.

58. Æsene møtest

på Idavoll

og tenkjer på

Midgardsormen sine bein.

Der dei hugsar

Ragnarok,

og gamal Odins

tapa kunnskap.

59. Der skal dei finna att

dei underlege

gylne sjakkbrikkene

i graset,

som dei leika med før

i dei eldste dagane.

60. Åkrar skal bera korn

utan arbeid,

sjukdom skal enda,

Balder skal koma att.

Hod og Balder

skal bu i Odins hall,

og andre gudar også.

Har du lært nok, eller kva?

61. Då Hønir skal tala

og spå,

og Odin sine søner,

dei to brørne,

skal bu i himmelen saman.

Har du lært nok, eller kva?

62. Eg ser ei hall som står,

vakrare enn sola,

taket er gylt,

hjå Gimle.

Der skal

djerve menn bu,

og gjennom heile sine liv

nyta glede.

63. Men eg ser den dimme draken,

han flyg over dalen -

jo, den ormen glitrar -

han kjem ned frå fjella.

Nidhogg ber lik

i vengene sine

med´ han flyg over denne væne dalen.

No lyt eg søkka att.